Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w ujęciu prawnym, podatkowym i rachunkowym.

W ciągu ostatniego roku w parlamencie pojawiło się co najmniej kilka projektów ustaw, których zadaniem ma być redukcja tzw. kosztów pracy, czyli obowiązkowych wydatków pracodawcy (bez względu na formę prawną i finansową prowadzonej działalności) w związku z zatrudnieniem pracowników. Jak podają wyspecjalizowane w tym zakresie agencje badawcze, pracodawca zatrudniając pracownika na podstawie umowy o pracę i ustalając mu wynagrodzenie w wysokości np. najniższego wynagrodzenia (od 1 stycznia 2001 r. jest to kwota 760 zł) powinien do tej kwoty dodać jeszcze co najmniej 500 zł na tzw. narzuty na wynagrodzenie, czyli przede wszystkim obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy, zasiłki za pierwsze 35 dni choroby, wynagrodzenie za urlop, ekwiwalent pieniężny za nie wykorzystany urlop, wydatki na bezpieczeństwo i higienę pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, a w mniejszych firmach – wydatki na wypłatę tzw. świadczenia urlopowego.

Autorami projektów nowych regulacji, odciążających pracodawców, są z jednej strony liberalne partie polityczne, a z drugiej organizacje pracodawców. Rząd też usiłuje widzieć ten problem, gdyż bardzo wysokie bezrobocie, sięgające ponad 15% czynnych zawodowo, jest najboleśniejszym problemem społecznym ostatnich lat.

Propozycje uelastycznienia Kodeksu pracy i „odsocjalnienia” płac są wysuwane coraz częściej. Jest to trudny problem z punktu widzenia uprawnień pracowniczych, który doprowadza do konfrontacji z bardzo silnymi w Polsce wpływami związków zawodowych. Tworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub wypłacanie świadczenia urlopowego również wpisują się w obowiązkowe wydatki, przeciwko którym często protestują pracodawcy.

Prawny kształt tego zagadnienia będzie zapewne w niedalekiej przyszłości przedmiotem rozważań i negocjacji partnerów społecznych – rządu, związków zawodowych i organizacji pracodawców. Tymczasem ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 1998 r. Nr 113, poz. 717; zwana dalej „ustawą o Funduszu” lub „ustawą”) jest poprawiana i powinna być dostosowywana do zmieniających się zasad funkcjonowania pracodawców, np. do nowych przepisów ustawy z 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 z późn.zm.), która definiuje przedsiębiorcę małego, średniego i prowadzącego działalność w większym rozmiarze.