Podmioty powiązane - konsekwencje podatkowe

Warunki wykonywania świadczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi znajdują się zawsze pod „lupą” władz podatkowych. Organy te są uprawnione do badania, czy dochód uzyskany przez podatnika w wyniku transakcji z powiązanym z nim podmiotem został określony na podstawie wartości rynkowej przedmiotu transakcji, właściwie zaewidencjonowany oraz przypisany stronom transakcji. Badane są w szczególności wszelkiego rodzaju umowy, w wyniku których dochodzi do przeniesienia własności lub przekazania do używania dóbr materialnych i niematerialnych oraz udzielania pożyczek, kredytów i świadczenia usług.

Pojęcie ceny transferowej jest najczęściej hasłem wywoławczym dla problemu powiązań partnerów w obrocie gospodarczym, choć zjawisko przerzucania dochodu poprzez stosowanie cen transferowych nie musi koniecznie występować pomiędzy podmiotami powiązanymi kapitałowo, rodzinnie czy też organizacyjno-kontrolnie. Pojęcie „cena transferowa” dotyczyło początkowo jedynie stosunków handlowych z zagranicą i opisywało celowe działanie podatników, nakierowane na skumulowanie możliwie największego zysku w państwie stosującym jak najniższe podatki (często w tzw. raju podatkowym). Obecnie odnosi się ono także do sytuacji przerzucania dochodów na inny podmiot krajowy lub dokonywania takich manipulacji, które zniekształcają obraz zysku u obydwu partnerów. W praktyce nierzadkie są przypadki patologii, przejawiającej się tym, że podmioty gospodarcze przejęte ideą „optymalizacji podatkowej” łączą się w długie łańcuchy, aby zmylić czujność organów skarbowych i uprawdopodobnić racjonalność gospodarczą podejmowanych działań. Byt większej części ogniw takiego łańcucha jest czysto „papierowy”, podmioty te powstają bowiem tylko w celu przerzucania zysku. Również transakcje zawierane pomiędzy tymi podmiotami służą głównie obejściu przepisów prawa podatkowego, w związku z czym - na podstawie przepisów prawa cywilnego - mogą być uznane za czynności nieważne.