Etat czy zlecenie?

Krzysztof Walczak

Autor jest wspólnikiem w firmie Orłowski-Patulski-Walczak Sp. z o.o., adiunktem na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.

Kontakt:

walczak@orlowski-patulski.pl

W polskim systemie prawnym obowiązuje zasada swobody umów. Oznacza ona, że strony, a więc zatrudniający i zatrudniany, mogą wybrać swobodnie podstawę zatrudnienia, jednak przy założeniu, że nie narusza to powszechnie obowiązujących przepisów.

Podstawowymi formami zatrudnienia są stosunki pracy oraz stosunki cywilnoprawne. Przez pojęcie stosunek pracy Kodeks pracy uznaje zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę, przy czym poza umową o pracę, która może być stosowana w zasadzie we wszystkich podmiotach zatrudniających, pozostałe z wymienionych podstaw zatrudnienia można stosować tylko, o ile szczególne ustawy o tym stanowią.

Charakterystyka umowy o pracę

Stosunek pracy ma charakter zobowiązaniowy, dwustronny. Oznacza to, że zarówno pracodawca, jak i pracownik występują wobec siebie równocześnie w roli wierzyciela i dłużnika. Z jednej strony pracodawca ma prawo żądać od pracownika świadczenia pracy, pracownik zaś ma obowiązek tę pracę świadczyć. Z drugiej strony pracownik może żądać zapłaty umówionego wynagrodzenia, a pracodawca musi to wynagrodzenie zapłacić. Jeżeli więc charakter pracy spełnia te kryteria, to zatrudnienie to jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy określonych w § 1 k.p.