Pozapłacowe świadczenia i należności na rzecz pracowników i członków ich rodzin

Podstawą roszczeń odszkodowawczych najczęściej jest naruszenie przez pracodawcę przepisów dotyczących wypowiadania umów o pracę, w tym dość powszechnie występujący brak merytorycznego uzasadnienia wypowiedzenia, a także wadliwe rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Ponadto odszkodowanie przysługuje między innymi za skrócenie okresu wypowiedzenia, niewydanie świadectwa pracy czy z powodu śmierci pracodawcy.

Różne są podstawy prawne uzasadniające roszczenie o odszkodowanie, odmiennie też kształtuje się ich wysokość - wyznaczana i limitowana przez odpowiednie przepisy.

Wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę bez uzasadnionej przyczyny (w przypadku umów zawartych na czas nieokreślony) lub z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę jest z punktu widzenia prawa pracy czynnością wadliwą. Jedną z zasadniczych reguł prawa pracy jest możliwość zaskarżenia wadliwego wypowiedzenia do sądu pracy i zweryfikowania na tej drodze jego skutków prawnych. Jeżeli pracownik, w terminie siedmiu dni od doręczenia pisma wypowiadającego mu umowę o pracę na czas nieokreślony, odwoła się do sądu pracy, to przepisy prawa przyznają mu możliwość wyboru roszczenia. Według art. 45 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) może on żądać przywrócenia do pracy, czyli odzyskania utraconego miejsca pracy (lub dalszego zachowania, jeżeli nie doszło jeszcze do rozwiązania stosunku pracy), albo odszkodowania za bezprawne działanie pracodawcy.