Nowelizacja specustawy ukraińskiej. Najważniejsze zmiany dla samorządów

Już w pierwszych dniach obowiązywania ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583; dalej: specustawa ukraińska) było wiadomo, że regulację trzeba będzie pilnie nowelizować, by doprecyzować niejasne przepisy i wyjaśnić pominięte kwestie. Apelowały o to głównie jednostki samorządu terytorialnego, na których barki spadało wiele zadań związanych z napływem dużej fali uchodźców wojennych, m.in. zalegalizowanie ich pobytu, nadanie numeru PESEL, zapewnienie pomocy w noclegu i wyżywieniu czy dostępie do szkół dla dzieci. Rzeczywistość pokazała, że JST, by je wykonać, potrzebują wsparcia i dodatkowych rozwiązań prawnych. Dlatego Sejm w ekspresowym tempie nowelizował przepisy dotyczące pomocy obywatelom Ukrainy - najpierw 23 marca 2022 r. (Dz.U. poz. 682 i 683), a następnie 8 kwietnia 2022 r. (Dz.U. poz. 830). Dla samorządów najważniejsze są te zmiany, które ułatwiają im procedury związane z legalizacją pobytu osób z Ukrainy w Polsce oraz umożliwiają pozyskanie dodatkowych pracowników do wykonywania tych zadań. Ostatnia nowelizacja przewiduje m.in. możliwość kierowania do urzędów gmin pracowników administracji rządowej, którzy na zasadzie wolontariatu pomagają w rejestrowaniu cudzoziemców, oraz incydentalne upoważnienia osób niezatrudnionych w urzędach gmin do realizacji czynności związanych z nadawaniem obywatelom Ukrainy numeru PESEL. Wyjaśnia też pewne procedury związane z przyznawaniem świadczenia 40 zł, finansowaniem zadań przez samorządy czy zbieraniem środków pomocowych na rzecz Ukrainy. W niniejszej publikacji omawiamy te najważniejsze z punktu widzenia JST przepisy.

uzupełnienie braków kadrowych

Wielokrotnie pisaliśmy o tym, jak samorząd może uzupełniać braki kadrowe w jednostkach, które zostały obciążone dodatkowymi obowiązkami związanymi z napływem uchodźców wojennych z Ukrainy (pisaliśmy o tym m.in. w tekście „Nawet nawał zajęć nie uzasadnia zatrudniania w gminach na umowy cywilnoprawne” w dodatku Samorząd i Administracja nr 67 z 6 kwietnia 2022 r.). Ponieważ specustawa ukraińska nie przewidywała dotąd szczególnego trybu transferu pracowników pomiędzy jednostkami organizacyjnymi samorządu, radziliśmy im m.in. skorzystać z furtki, jaką daje art. 3a specustawy o COVID-19. Omawiana nowelizacja to zmienia, bo art. 23 zawiera szczególną procedurę przenoszenia pracowników. Przewiduje, że w okresie 18 miesięcy od 24 lutego 2022 r. pracownika samorządowego można tymczasowo przesunąć - za jego zgodą - do wykonywania odmiennej pracy w tej samej lub innej miejscowości, jeżeli nie narusza to ważnego interesu jednostki, która dotychczas jego zatrudniała, oraz przemawiają za tym ważne potrzeby po stronie jednostki przejmującej w zakresie realizacji zadań określonych w ustawie. Przeniesienia tego dokonuje się w drodze porozumienia jednostek