Kara umowna a treść stosunku pracy

Jak postanowił ustawodawca w treści art. 483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Jednak - co niezmiernie ważne - dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej (art. 483 § 2 k.c.). Wynika to z faktu, iż zastrzeżenie kary umownej ma na celu wzmocnienie, a nie osłabienie zobowiązania.

Wyróżniamy dwa podstawowe cele zastrzeżenia kary umownej. Pierwszym jest wywarcie presji na stronę zobowiązaną, by spełniła świadczenie (funkcja przymuszająca), drugim natomiast - ułatwienie stronie uprawnionej dochodzenia odszkodowania (funkcja kompensacyjno-egzekucyjna).

Wskazać należy, iż wierzyciel może żądać kary umownej bez dowodzenia powstania szkody, dłużnik natomiast może skutecznie postawić zarzut braku szkody i w ten sposób uwolnić się od obowiązku zapłaty kary umownej. Poza tym wierzyciel może dochodzić kary umownej w wysokości zastrzeżonej w umowie bez względu na wysokość poniesionej szkody, ale dłużnik może skutecznie żądać zmniejszenia kary umownej, jeśli wykaże, że zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane albo jeżeli kara umowna jest rażąco wygórowana. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 484 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły (§ 1). Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana (§ 2).