Czy pracodawca może zlecić pracownikom biurowym prace przy dekorowaniu sali i ogrodu na bal karnawałowy dla dzieci pracowników

Polecenie pracownikom, wykonującym na co dzień prace o charakterze biurowym, dekorowania sali i ogrodu należy potraktować jak czasowe powierzenie wykonywania innej pracy (art. 42 § 4 Kodeksu pracy). W takim przypadku pracodawca musi pamiętać o dokonaniu wymaganych przepisami bhp formalności.

Ocena ryzyka zawodowego. Powierzenie pracownikowi innego rodzaju prac, nawet incydentalne, powoduje zmianę ryzyk, z jakimi wiąże się wykonywanie przez niego obowiązków służbowych. Oznacza to, że pracodawca musi na nowo ocenić i udokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą. Konieczne też będzie zastosowanie odpowiednich środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko, a także poinformowanie pracowników o zmienionym ryzyku zawodowym oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Instruktaż stanowiskowy na nowym stanowisku powierzonym pracownikowi. W przypadku powierzenia dodatkowych obowiązków, mających cechy pracy szczególnie niebezpiecznej, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi szkolenie adekwatne do rodzaju wykonywanej pracy. Podczas tego szkolenia pracownikowi zostaną przekazane informacje i instrukcje dotyczące bezpiecznego wykonania zleconej pracy. Szkolenie bhp zapewnia uczestnikom m.in. zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi.

Wymagania dla prac na wysokości. Do pracy na wysokości zalicza się każdą pracę wykonywaną na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, chyba że jest wykonywana na powierzchni osłoniętej ze wszystkich stron pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi (osłona o wysokości minimum 1,5 m) albo wyposażonej w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości. Zatem wieszanie dekoracji w wysokiej sali, co wymaga od pracownika przebywania na wysokości powyżej 1,0 m (np. na drabinie), jest pracą na wysokości. Praca na wysokości wiąże się z dodatkowymi wymogami bhp.

Ponadto pracodawca ma obowiązek zadbać o to, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych (a takimi są prace na wysokości) miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane (§ 81 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy).

Pracodawca, kierując pracowników do rozwieszania dekoracji na wysokości, musi bezwzględnie pamiętać, że do takich zadań można wyznaczyć wyłącznie pracownika, który posiada aktualne orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania takiej pracy. Istotne jest, aby w skierowaniu pracownika wyraźnie zaznaczyć, że będzie on wykonywał prace na wysokości. Wówczas lekarz wykona badanie ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan i działanie narządu równowagi, badanie akumetryczne, a w badaniu narządu wzroku – oceni ostrość widzenia, zdolność rozpoznawania barw i widzenia przestrzennego oraz oceni pole widzenia pracownika (w zależności od wskazań badanie za pomocą perymetru). Przy pracy na wysokości w trakcie badania powinno zostać też zlecone oznaczenie poziomu glukozy we krwi.

Ważne jest także, aby pracodawca był wyposażony w środki niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy w razie wypadku.

Wymagania dla pracy w zimie na otwartej przestrzeni. W przypadku zlecenia pracownikowi prac dekoracyjnych w ogrodzie, czyli na otwartej przestrzeni, trzeba wziąć pod uwagę wymogi bhp dla takiej pracy w porze zimowej. Żaden przepis nie określa wprost minimalnej temperatury powietrza na zewnątrz, do której dopuszczalne jest wykonywanie pracy, możliwe jest zatem powierzanie zadań pracownikom nawet podczas silnych mrozów. Jednak pracodawcy, decydując się na zlecenie wykonywania prac w niskich temperaturach, muszą pamiętać o zapewnieniu pracownikom:

• pomieszczenia do ogrzania się,

• pomieszczenia do zmiany odzieży,

• schronienia przed opadami (śniegu i/lub deszczu),

• urządzenia do podgrzania posiłków (§ 44 ust. 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy).

Zapewnienie zimowej odzieży i obuwia ochronnego. Pracodawca, zlecając pracownikom zadania do wykonania na świeżym powietrzu, ma również obowiązek wyposażyć ich w odzież i obuwie robocze lub ochronne. Odzież i obuwie robocze ma za zadanie ograniczyć zużycie przez pracownika własnej odzieży w trakcie pracy. Natomiast odzież i obuwie ochronne mają chronić zdrowie i życie pracownika przed szkodliwym działaniem czynników środowiska pracy. Takimi czynnikami zimową porą są m.in. niska temperatura, porywiste wiatry i opady śniegu lub marznącego deszczu. Zatem w przypadku pracownika wykonującego pracę, choćby częściowo, na powietrzu zimą konieczne jest zapewnienie ubrania ochronnego, które skutecznie będzie zapobiegało wyziębieniu organizmu pracownika czy przemoczeniu.

Pracodawca musi wziąć pod uwagę, że odzież i obuwie ochronne powinny być zawsze prawidłowo dobrane, z uwzględnieniem wymiaru ciała pracowników, oraz muszą spełniać wymagania określone w Polskich Normach (art. 237⁶ § 3 Kodeksu pracy).

Zapewnienie ciepłych napojów i posiłków profilaktycznych w okresie zimowym. Pracodawca w okresie zimowym ma obowiązek także zapewnić pracownikom wykonującym prace na otwartej przestrzeni odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli praca ta powoduje w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal u mężczyzn i powyżej 1000 kcal u kobiet. Posiłki powinny być nieodpłatne.

Posiłki profilaktyczne muszą wykazywać się odpowiednią kalorycznością i składem. Powinny zawierać około 1000 kcal i składać się z około:

• 50–55% węglowodanów,

• 30–35% tłuszczów,

• 15% białek.

Posiłki wydaje się w czasie regulaminowych przerw w pracy, najpóźniej po 3–4 godzinach pracy.

W sytuacji gdy ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych pracodawca nie ma możliwości wydania pracownikowi posiłku w formie gotowego dania gorącego, może zapewnić spożycie posiłku w czasie pracy w inny sposób, np. poprzez przekazanie pracownikowi produktów umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie lub wręczenie mu bonów uprawniających do „odebrania” takich produktów lub posiłku.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom nie tylko posiłki profilaktyczne, ale i gorące napoje. Jest to konieczne w przypadku prac na otwartej przestrzeni przy temperaturze poniżej 10°C (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów). Przepisy nie określają konkretnie, w jakiej ilości mają być wydawane napoje, mają one jednak (inaczej niż posiłki) być dostępne pracownikom w ciągu całej zmiany roboczej.

Należy zwrócić uwagę, że pracodawca nie może zwolnić się od wykonania obowiązku zapewnienia posiłku profilaktycznego i gorących napojów poprzez przyznanie pracownikom ekwiwalentu pieniężnego za posiłki i napoje. Pracownicy nie mogą także sami zrezygnować z przysługujących im posiłków i napojów.

Magdalena Sybilska-Bonicka

specjalista z zakresu prawa pracy, prawnik, redaktor MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń, wieloletni praktyk, trener biznesu i były wykładowca akademicki z zakresu prawa pracy