Interpretacja indywidualna z dnia 20 listopada 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.723.2024.1.KR

Skutki podatkowe wypłaty odsetek ustawowych za opóźnienie.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

23 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 17 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odsetek ustawowych za opóźnienie. Uzupełnili go Państwo pismem z 6 listopada 2024 r. (wpływ 14 listopada 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowana będąca stroną postępowania: A

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania: B

Opis stanu faktycznego

W dniu 23 sierpnia 2008 r. A (Zainteresowana będąca stroną postępowania) wraz z B (Zainteresowanym niebędącym stroną postępowania), dalej też jako: „Zainteresowani” zawarli z (…) (dalej: „Bank”) umowę kredytu hipotecznego nr (…), denominowanego frankiem szwajcarskim. Zainteresowani działali w umowie jako konsumenci. Kredyt zaciągnięty został na budowę domu mieszkalnego, w którym Zainteresowani zamieszkują do chwili obecnej.

W dniu 18 grudnia 2019 r. Zainteresowani skierowali przeciwko Bankowi pozew o zapłatę kwot:

1)(…) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty,

2)(…) zł (ewentualnie (…) CHF) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 22 października 2019 r. do dnia zapłaty

- powołując się na nieważność umowy kredytu, wynikającą z nieskuteczności klauzul waloryzacyjnych. Żądanie dotyczyło zwrotu części rat odsetkowo-kapitałowych uiszczonych na rzecz banku tytułem spłaty kredytu nr (…).

Z mocy prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w (…) z dnia 28 lutego 2024 r. ((…)) zasądzono na rzecz Zainteresowanych kwoty:

1)(…) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 21 lutego 2020 r. do dnia zapłaty tej kwoty,

2)(…) CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty za okres od dnia 22 października 2019 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, iż umowa kredytu była nieważna, zaś spłacone przez Zainteresowanych raty stanowią świadczenie nienależne, podlegające zwrotowi. W związku z opóźnieniem banku w zwrocie dochodzonych rat odsetkowo-kapitałowych (kwot (…) zł i (…) CHF) zasądzono od banku odsetki za opóźnienie w zapłacie tych kwot.

W dniu 6 marca 2024 r. Bank dokonał przelewu tytułem zaspokojenia roszczenia Zainteresowanych w kwocie (…) zł wraz z odsetkami za opóźnienie (w rozumieniu art. 481 par. 1 k.c.) w kwocie (…) zł (…) gr.

W dniu 6 marca 2024 r. Zainteresowani otrzymali też z banku przelew kwoty (…) zł (…) gr służącej zaspokojeniu zasądzonej kwoty (…) CHF wraz z odsetkami. Kurs średni NBP z dnia 6 marca 2024 r. wynosił (…) zł/1CHF, co oznacza, że oprócz zwrotu (…) CHF (stanowiącej w złotych polskich kwotę (…) zł (…) gr), bank zapłacił też tytułem odsetek za opóźnienie (w rozumieniu art. 481 par. 1 k.c.) kwotę (…) zł (…) gr.

Pytanie

Czy otrzymane od banku przez Zainteresowanych odsetki ustawowe za opóźnienie, w związku z nieterminowym zwrotem przez bank świadczenia nienależnego w postaci zwrotu rat kredytu wpłaconych uprzednio przez Zainteresowanych na rzecz banku na podstawie nieważnej umowy kredytu, zasądzone prawomocnym wyrokiem sądu powszechnego, są wolne od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Stanowisko Państwa w sprawie

W opinii Zainteresowanych, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami są: otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Pojęcie przychodu wiąże się z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika (zwiększeniem wartości jego majątku). Zwrot kredytobiorcy spłaconych przez niego rat kredytu, w następstwie stwierdzenia nieważności umowy kredytu, nie powoduje po stronie kredytobiorcy przysporzenia majątkowego, albowiem majątek kredytobiorcy nie ulega powiększeniu, a jedynie wraca do stanu pierwotnego, w jakim powinien był się znajdować, gdyby nie doszło do nienależnych (bezpodstawnych) płatności na rzecz banku. Tym samym zasądzona na rzecz Zainteresowanych kwota należności głównej nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro zaś zwrócona przez bank kwota nienależnie pobranych rat nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, to również kwota odsetek od tych kwot jest wolna od podatku dochodowego.

Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w licznych interpretacjach indywidualnych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, np.: z dnia 21 kwietnia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.195.2023.1.MN), z dnia 24 kwietnia 2023 r. (sygn. 0115-KDIT2.4011.117.2023.1.HD), z dnia 28 lipca 2023 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.548.2023.1.MN), z dnia 1 marca 2024 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.95.2024.1.DJ).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

-dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

-dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl pkt 9 tego artykułu, do źródeł przychodów zalicza się inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W opisanym stanie faktycznym wskazano, że w 2008 r. Zainteresowana będąca stroną postępowania wraz z Zainteresowanym niebędącym stroną postępowania zawarli z (…) (dalej: „Bank”) umowę kredytu hipotecznego, denominowanego frankiem szwajcarskim. Zainteresowani działali w umowie jako konsumenci. Kredyt zaciągnięty został na budowę domu mieszkalnego, w którym Zainteresowani zamieszkują do chwili obecnej.

W 2019 r. Zainteresowani skierowali przeciwko Bankowi pozew o zapłatę kwot:

1)(…) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty,

2)(…) zł (ewentualnie (…) CHF) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 22 października 2019 r. do dnia zapłaty

- powołując się na nieważność umowy kredytu, wynikającą z nieskuteczności klauzul waloryzacyjnych. Żądanie dotyczyło zwrotu części rat odsetkowo-kapitałowych uiszczonych na rzecz banku tytułem spłaty kredytu.

Z mocy prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 28 lutego 2024 r. zasądzono na rzecz Zainteresowanych kwoty:

1)(…) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 21 lutego 2020 r. do dnia zapłaty tej kwoty,

2)(…) CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty za okres od dnia 22 października 2019 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, iż umowa kredytu była nieważna, zaś spłacone przez Zainteresowanych raty stanowią świadczenie nienależne, podlegające zwrotowi. W związku z opóźnieniem banku w zwrocie dochodzonych rat odsetkowo kapitałowych (kwot (…) zł i (…) CHF) zasądzono od banku odsetki za opóźnienie w zapłacie tych kwot.

W dniu 6 marca 2024 r. Bank dokonał przelewu tytułem zaspokojenia roszczenia Zainteresowanych w kwocie (…) zł wraz z odsetkami za opóźnienie (w rozumieniu art. 481 par. 1 k.c.) w kwocie (…) zł (…) gr.

W dniu 6 marca 2024 r. Zainteresowani otrzymali też z banku przelew kwoty (…) zł (…) gr służącej zaspokojeniu zasądzonej kwoty (…) CHF wraz z odsetkami. Kurs średni NBP z dnia 6 marca 2024 r. wynosił (…) zł/1CHF, co oznacza, że oprócz zwrotu (…) CHF (stanowiącej w złotych polskich kwotę (…) zł (…) gr), bank zapłacił też tytułem odsetek za opóźnienie (w rozumieniu art. 481 par. 1 k.c.) kwotę (…) zł (…) gr.

Wskazać należy, że stosownie do art. 410 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Należy wyjaśnić, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Skoro zatem mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranych świadczeń, to należy uznać, że zwrot ten nie stanowi dla Zainteresowanych przychodu.

W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej, klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo. Zatem, po stronie Zainteresowanych jako kredytobiorców nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W złożonym wniosku wątpliwości Zainteresowanych dotyczą kwestii opodatkowania zasądzonych wyrokiem odsetek ustawowych za opóźnienie.

Wskazać należy, że różnego rodzaju świadczenia, w tym m.in. odszkodowania, zadośćuczynienia oraz odsetki za zwłokę w wypłacie tychże świadczeń stanowią – co do zasady – przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie świadczenia z ww. tytułów są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego.

Wyjaśnić zatem należy, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 ustawy Kodeks cywilny:

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy:

Jak wynika z brzmienia tego przepisu zwolnienie to obejmuje tylko takie odsetki, które spełniają równocześnie dwa warunki:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności,

2)świadczenia, od których są naliczane nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, są wolne od podatku dochodowego lub na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano od nich poboru podatku.

Skoro zatem, zwrot nienależnie pobranych rat kredytu, które Zainteresowani otrzymali, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone od tego odsetki ustawowe za opóźnienie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, zasądzone wyrokiem sądu odsetki ustawowe za opóźnienie będą zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

Wobec powyższego, stanowisko Zainteresowanych należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy przedstawionego przez Państwa stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Państwa w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisu sprawy przedstawionego we wniosku, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowaną, która jest stroną postępowania

Pani A (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).