Interpretacja indywidualna z dnia 18 listopada 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.765.2024.1.MKA

Zaniechanie poboru podatku w związku z umorzeniem części kredytu - dwa kredyty.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 października 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 27 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy umorzenia części kredytu hipotecznego i możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku w stosunku do uzyskanego przychodu. Uzupełnił go Pan pismem z 31 października 2024 r. (wpływ 31 października 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pan (…) (dalej: „Wnioskodawca”) jest osobą fizyczną i polskim rezydentem podatkowym podlegającym w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.

W celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, Wnioskodawca zakupił lokal mieszkalny w (…).

Wnioskodawca 26 stycznia 2006 r. zawarł umowę kredytu budowlano-hipotecznego na kwotę 65 976,98 CHF (dalej: „Pierwszy Kredyt”) z (…) S.A. z siedzibą w (…), wpisanym do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (…) (dalej: „A”). Przeznaczeniem Pierwszego Kredytu było sfinansowanie kosztów zakupu lokalu mieszkalnego w (…), refinansowanie wniesionego wkładu własnego (11 000 zł) oraz wykończenie kredytowanej nieruchomości (8 800 zł).

Na nieruchomości ustanowione zostało zabezpieczenie kredytu hipoteką zwykłą w kwocie 65 976,98 CHF i hipoteką kaucyjną w kwocie 4 314,89 CHF.

W związku ze zmieniającymi się potrzebami Wnioskodawcy, w późniejszym czasie postanowił on zakupić na swoje potrzeby mieszkaniowe inną nieruchomość położoną w (…).

W celu sfinansowania tego zakupu, 8 kwietnia 2011 r. Wnioskodawca zawarł z (…) S.A. z siedzibą w (…), wpisanym pod numerem KRS (…) do Rejestru Przedsiębiorców (…) (dalej: „B”) umowę kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego na kwotę 835 298,89 zł (dalej: „Drugi Kredyt”). Środki z Drugiego Kredytu przeznaczone zostały: na zakup działki gruntu zabudowanej budynkiem jednorodzinnym w zabudowie bliźniaczej (692 000,00 zł), refinansowanie nakładów poniesionych w związku z nabyciem przedmiotowej nieruchomości (20 000,00 zł), sfinansowanie składki ubezpieczenia spłaty kredytu (25 298,89 zł) oraz sfinansowanie prac wykończeniowych w przedmiotowej nieruchomości (108 000 zł). W związku z Drugim Kredytem, na nieruchomości ustanowione zostało zabezpieczenie kredytu hipoteką zwykłą w kwocie 1 252 948,34 zł. W nieruchomość zakupionej ze środków pochodzących z Drugiego Kredytu, Wnioskodawca mieszka do chwili obecnej i zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe.

Zarówno umowa Pierwszego Kredytu, jak i umowa Drugiego Kredytu, zostały zawarte na 30 lat.

Zarówno A udzielający Pierwszego Kredytu, jak i B udzielający Drugiego Kredytu, są podmiotami, których działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionymi do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

W związku z zawartymi przez B w umowie Drugiego Kredytu klauzulami abuzywnymi, 25 lipca 2021 r. Wnioskodawca wniósł powództwo o zasądzenie od pozwanego B kwoty 528 256,24 zł tytułem zwrotu wszystkich zapłaconych przez Wnioskodawcę, a nienależnie pobranych przez B, kwot. 13 marca 2023 r. zapadł nieprawomocny wyrok Sądu Okręgowego w (…), zasądzający na rzecz Wnioskodawcy kwotę 528 256,24 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 listopada 2023 r. do dnia zapłaty. B wniósł apelację od tego wyroku.

Niezależnie od powyższego, 29 kwietnia 2024 r. z inicjatywy A, doszło do zawarcia ugody pomiędzy Wnioskodawcą a A. Na mocy ugody doszło do przewalutowania pozostałej kwoty zadłużenia z franków szwajcarskich na złote polskie i umorzenia części zadłużenia w wysokości odpowiadającej sytuacji, jakby to zadłużenie zostało przewalutowane po kursie 0,6880 CHF/PLN.

Przy podpisywaniu ugody, A przedstawił Wnioskodawcy wzór oświadczenia w sprawie możliwości zastosowania do umarzanych kwot wierzytelności z Pierwszego Kredytu zaniechania poboru podatku zgodnie z § 1 Rozporządzenia.

29 kwietnia 2024 r. Wnioskodawca złożył przed A oświadczenie o treści zgodnej z wzorem obowiązującym w A, tj.:

„Oświadczenie związane z Ugodą zmieniającą umowę kredytu nr (…)

Ja, niżej podpisany (…), oświadczam, że spełniam warunki określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 roku w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r., poz. 592) z późn. zmianami (Dz.U. 2022 roku poz. 2743) umożliwiające zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych tj.:

1)Wierzytelność umorzona zgodnie z Ugodą wynika z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej i zabezpieczonego hipotecznie, udzielonego przed dniem 15 stycznia 2015 r.;

2)zabezpieczenie w postaci hipoteki ustanowiono na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie;

3)do dnia zawarcia Ugody nie skorzystałem z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego/kredytów mieszkaniowych zabezpieczonego/zabezpieczonych hipotecznie, zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej niż określono w umowie kredytu będącej przedmiotem ugody;

Jednocześnie oświadczam, iż w przypadku niezgodności niniejszego oświadczenia ze stanem faktycznym, jestem świadom potencjalnych negatywnych skutków podatkowych tj. obowiązku zwrotu kosztów poniesionych przez Bank w celu realizacji obowiązków wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa w związku z brakiem podstaw do zastosowania wyżej wskazanego zaniechania poboru podatku (w tym podatku, odsetek od podatku oraz innych opłat nałożonych przez organy podatkowe)”.

Obecnie Wnioskodawca rozważa zawarcie zaproponowanej przez B ugody dotyczącej Drugiego Kredytu. Pod warunkiem wycofania przez Wnioskodawcę powództwa. Bank umorzy Wnioskodawcy część zadłużenia Wnioskodawcy z tytułu kapitału kredytu. Wnioskodawca zakłada, że do zawarcia ugody z B dojdzie jeszcze w 2024 r.

Co istotne, po powzięciu informacji o możliwości zawarcia ugody z B w odniesieniu do Drugiego Kredytu, Wnioskodawca postanowił zrezygnować z możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego na bazie Rozporządzenia w odniesieniu do Pierwszego Kredytu i skorzystać z możliwości zaniechania poboru podatku dochodowego na bazie Rozporządzenia w odniesieniu do Drugiego Kredytu.

Co za tym idzie, Wnioskodawca planuje złożyć przed A nowe oświadczenie, zgodnie z którym:

„Kredytobiorca rezygnuje z Oświadczenia związanego z Ugodą zmieniającą umowę kredytu nr (…) podpisanego w dniu 29 kwietnia 2024 r., stanowiącego załącznik do Ugody zmieniającej umowę kredytu nr (…), ze względu na utratę prawa do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, spowodowaną zamiarem skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 roku w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r., poz. 592) z późn. zmianami (Dz.U. 2022 roku poz. 2743) w odniesieniu do kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Mając powyższe na uwadze, wnoszę o realizację spoczywającego na A na bazie art. 42a ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r., poz. 226) obowiązku sporządzenia informacji PIT-11 o wysokości przychodów osiągniętych z tytułu umorzonej wierzytelności kredytowej, a także przesłania jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, tj. Naczelnikowi Urzędu Skarbowego (…).”

Wnioskodawca planuje w powyższy sposób doprowadzić do sytuacji, w której A - w związku z ugodą zawartą w odniesieniu do Pierwszego Kredytu - sporządzi informację PIT-11, którą Wnioskodawca uwzględni w swoim rocznym zeznaniu podatkowym za rok podatkowy 2024. Równocześnie, w związku z ugodą zawartą z B w odniesieniu do Drugiego Kredytu, Wnioskodawca planuje skorzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na bazie § 1 ust. 1 Rozporządzenia.

Dodatkowo uzupełnił Pan wniosek o następujące informacje:

Wnioskodawca nie zaciągał innych kredytów mieszkaniowych niż wymienione we Wniosku, wobec czego:

·Jedyną wierzytelnością z tytułu kredytu mieszkaniowego, która została umorzona Wnioskodawcy, jest wierzytelność z tytułu Pierwszego Kredytu. Drugą wierzytelnością z tytułu kredytu mieszkaniowego, która może zostać umorzona Wnioskodawcy, jest wierzytelność z tytułu Drugiego Kredytu. Nie są planowane umorzenia Wnioskodawcy jakichkolwiek innych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, ponieważ Wnioskodawca nie zaciągał innych kredytów mieszkaniowych.

·Jeżeli przez „skorzystanie z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację inwestycji mieszkaniowej” powinno się rozumieć niewykazanie dochodu z umorzenia wierzytelności w składanym we właściwym terminie zeznaniu rocznym o wysokości osiągniętego dochodu za rok podatkowy, w którym doszło do umorzenia tej wierzytelności kredytowej, to jak dotąd Wnioskodawca nigdy nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację inwestycji mieszkaniowej.

Wierzytelności z tytułu Pierwszego Kredytu i Drugiego Kredytu to jedyne wierzytelności, co do których Wnioskodawca alternatywnie rozważa skorzystanie z zaniechania poboru podatku w związku z ich umorzeniem. Przez „alternatywne rozważanie skorzystania z zaniechania poboru podatku” Wnioskodawca rozumie podjęcie decyzji o skorzystaniu z zaniechania poboru podatku w odniesieniu do wyłącznie jednej wierzytelności (z tytułu Pierwszego Kredytu albo z tytułu Drugiego Kredytu), przy równoczesnej rezygnacji ze skorzystania z zaniechania poboru podatku w odniesieniu do drugiej wierzytelności (z tytułu Pierwszego Kredytu albo z tytułu Drugiego Kredytu). Wyrażenie przez Wnioskodawcę woli skorzystania z zaniechania poboru podatku w stosunku do wierzytelności z tytułu Pierwszego Kredytu albo z Drugiego Kredytu, przejawi się poprzez:

·niewykazanie dochodu z umorzenia wierzytelności z Pierwszego Kredytu albo z Drugiego Kredytu w zeznaniu rocznym o wysokości osiągniętego dochodu składanym za rok podatkowy, w którym doszło do umorzenia tej wierzytelności kredytowej i

·wykazanie dochodu z umorzenia wierzytelności z Pierwszego Kredytu albo Drugiego Kredytu (w zależności od tego, co do której wierzytelności Wnioskodawca postanowi skorzystać z zaniechania poboru podatku) w zeznaniu rocznym o wysokości osiągniętego dochodu składanym za rok podatkowy, w którym doszło do umorzenia tej wierzytelności kredytowej.

Pytanie

Czy w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku. Wnioskodawca będzie miał prawo do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie § 1 ust. 1 Rozporządzenia od umorzenia wierzytelności z tytułu Drugiego Kredytu?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, Wnioskodawca będzie miał prawo do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie § 1 ust. 1 Rozporządzenia od umorzenia wierzytelności z tytułu Drugiego Kredytu.

Uzasadnienie własnego stanowiska Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej zdarzenia przyszłego:

Zgodnie z § 1 ust. 1 Rozporządzenia:

Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku, gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

W ocenie Wnioskodawcy z brzmienia powyższego przepisu wynika, że jeżeli podatnikowi umorzone zostały wierzytelności kredytowe dotyczące więcej niż jednej inwestycji mieszkaniowej, to ma on prawo skorzystać z zaniechania poboru podatku w stosunku do umorzenia wierzytelności kredytowej dotyczącej tylko jednej z nich.

Z przepisu nie wynika natomiast, czy zaniechanie poboru podatku ma mieć zastosowanie do kwot umorzonych w ramach pierwszego czy drugiego kredytu lub pierwszej lub drugiej ugody. W przepisie mowa jest jedynie o jednej inwestycji mieszkaniowej. W ocenie Wnioskodawcy niekoniecznie musi więc być to pierwsza inwestycja mieszkaniowa, ale zaniechanie poboru podatku może dotyczyć wierzytelności kredytowych dotyczących tylko jednej inwestycji mieszkaniowej.

Zgodnie z art. 42a ust. 1 Ustawy o PIT, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Oznacza to, że w związku z umorzeniem kredytu na banku nie ciąży obowiązek poboru podatku czy zaliczki na podatek, a jedynie obowiązki informacyjne związane z umorzonymi wierzytelnościami. Bank umarzając wierzytelności kredytowe jest zobowiązany wystawić podatnikowi (kredytobiorcy) oraz właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, informację o wysokości przychodów. Bank nie jest zobowiązany do sporządzania takiej informacji w odniesieniu m.in. do dochodów, od których zaniechano poboru podatku.

Składając A oświadczenie na potrzeby wypełnienia spoczywających na tej instytucji obowiązków wynikających z Ustawy o PIT, Wnioskodawca wskazał, że nie skorzystał, na moment składania tego oświadczenia, z zaniechania poboru podatku dochodowego od kwot umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego dotyczącego innej inwestycji mieszkaniowej. Na moment składania tego oświadczenia było ono prawdziwe.

Żaden jednak przepis prawa nie stanowi, jakoby Wnioskodawca nie mógł zmienić oświadczenia składanego bankowi, w tym w szczególności, jeżeli zmiana takiego oświadczenia nie wpłynie na możliwość wywiązania się przez bank ze spoczywających na nim obowiązków.

W zakresie kwot umorzonych wierzytelności kredytowych, na banku spoczywają jedynie tzw. obowiązki informacyjne, ponieważ nie jest on zobowiązany do poboru podatku czy zaliczki na podatek. Natomiast w myśl art. 42g ust. 1 Ustawy o PIT, bank jako podmiot wymieniony w art. 42a Ustawy o PIT, zobowiązany jest do wystawienia informacji i przesłania jej właściwemu urzędowi skarbowemu w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym, a podatnikowi (czyli Wnioskodawcy) w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym. Złożenie więc przez Wnioskodawcę przed A nowego oświadczenia przed 31 stycznia 2025 r., nie doprowadzi do powstania po stronie A żadnych nieprawidłowości.

Natomiast zgodnie z art. 26 Ordynacji podatkowej, to na Wnioskodawcy jako podatniku ciąży obowiązek podatkowy i to Wnioskodawca jest zobowiązany prawidłowo zadeklarować, rozliczyć i zapłacić podatek dochodowy. Co warte podkreślenia, ostatecznie o zobowiązaniu podatkowym podatnika nie decyduje istnienie bądź nie informacji PIT-11, ani wysokość wskazanych na niej kwot, lecz zdarzenia faktyczne, z którymi ustawy podatkowe wiążą powstanie obowiązku podatkowego.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 Ustawy o PIT, zarówno w zakresie kwot umorzonej wierzytelności z Pierwszego Kredytu, jak i z kwot umorzonej wierzytelności z Drugiego Kredytu, po stronie Wnioskodawcy powstaje przychód z innych źródeł. Zgodnie zaś z Rozporządzeniem określającym warunki zaniechania poboru podatku, podatnik może skorzystać z zaniechania poboru podatku, jeżeli jako strona umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Jeżeli więc w przypadku Wnioskodawcy w 2024 r. dojdzie do zawarcia dwóch ugód w zakresie umorzenia dwóch kredytów dotyczących dwóch inwestycji mieszkaniowych, to w swoim rocznym zeznaniu podatkowym za rok podatkowy 2024 Wnioskodawca ma prawo wybrać, w stosunku do którego umorzenia zastosuje zaniechanie poboru podatku.

Jest to tym bardziej istotne, że to właśnie w stosunku do Drugiego Kredytu Wnioskodawca wszedł w pierwszej kolejności w spór z Bankiem, w trakcie którego rozpoczął dochodzenie swoich roszczeń dotyczących spłaty kredytu i miał prawo przypuszczać, że sprawa ta w pierwszej kolejności zostanie rozwiązana. Tak więc nie od woli Wnioskodawcy zależała kolejność zawierania ugód i umarzania kredytów.

Po drugie, jeżeli nie doszłoby do zawarcia pomiędzy B a Wnioskodawcą ugody, ale doszłoby do uprawomocnienia się wyroku Sądu Okręgowego w (…) albo zasądzenia przez sąd Apelacyjny zwrotu Wnioskodawcy wpłaconych kwot, to zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą (przykładowo: interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 5 czerwca 2024 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.329.2024.2.MKA; interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 3 listopada 2023 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.559.2023.3.SR; interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 20 lipca 2023 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.270.2023.2.MM, po stronie Wnioskodawcy nie doszłoby do powstania podlegającego opodatkowaniu przychodu, niezależnie czy wyrok taki zapadłby przed czy po zawarciu ugody dotyczącej Pierwszego Kredytu. Wobec tego, w ocenie Wnioskodawcy, różnicowanie tych dwóch sytuacji i odbieranie prawa do zaniechania poboru podatku w stosunku do Drugiego Kredytu byłoby sprzeczne z prawem, a także celem, w jakim zostało wydane Rozporządzenie. Jak wskazano bowiem w uzasadnieniu projektu Rozporządzenia:

„Polubowne rozwiązywanie sporów związanych z walutowymi kredytami mieszkaniowymi jest optymalne. (...) Z tego względu rolą państwa jest wsparcie stron przedmiotowych umów kredytowych w jak najszybszym i obopólnie korzystnym dla stron rozwiązaniu istniejącego ryzyka i sporów".

Finalnie wskazać należy, że w przypadku umorzenia wierzytelności kredytowych mamy do czynienia z zaniechaniem poboru podatku, a nie zwolnieniem z opodatkowania. Dlatego też w ocenie Wnioskodawcy nie jest istotna kolejność w jakiej powstawał przychód z tytułu umorzenia wierzytelności kredytowych. Dla potrzeb zaniechania poboru podatku istotne jest wskazanie kwot umorzonych wierzytelności, których dotyczy zaniechanie poboru podatku. Istotne jest więc, aby na moment składanie zeznania podatkowego (a więc na moment, w którym ustalana jest wysokość podatku) Wnioskodawca dysponował wiedzą o wysokości kwoty umorzonej wierzytelności korzystającej z prawa do zaniechania poboru podatku. Oznacza to, że na moment składania rocznego zeznania podatkowego za rok podatkowy 2024, Wnioskodawca jako podatnik ma prawo podjąć decyzję, czy skorzysta z zaniechania poboru podatku w stosunku do kwoty pierwszej z umorzonych wierzytelności kredytowych czy też z zaniechania tego nie skorzysta, przez co spełni warunki do zaniechania poboru podatku w stosunku do drugiej z wierzytelności kredytowych.

Dodatkowo, w ocenie Wnioskodawcy, bez znaczenia dla prawa zaniechania poboru podatku w stosunku do konkretnej kwoty pozostaje treść oświadczeń składanych bankom, sporządzenie (lub brak sporządzenia) przez nie informacji PIT-11, czy wreszcie wartości wskazane przez banki na ewentualnie sporządzonych informacjach PIT-11. Zdaniem Wnioskodawcy, bazując na powszechnie obowiązujących przepisach, podatnik mógłby nawet złożyć bankowi oświadczenie o braku możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku na bazie Rozporządzenia, a przed złożeniem rocznego zeznania podatkowego dojść do przekonania, że jednak takie warunki spełnia i wypełnić zeznanie podatkowe w sposób uwzględniający skorzystanie z prawa przysługującego na bazie Rozporządzenia.

Mając na względzie powyższą argumentację, w ocenie Wnioskodawcy, jego stanowisko zasługuje na uznanie za prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank wierzytelności od kredytu hipotecznego, zaciągniętego przez Pana, wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu wskazuję na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Z powyższego wynika zatem, że zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie:

-do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie,

-do kredytów udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw,

-do kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej oraz

-w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. rozporządzenia).

Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z przedstawionym przez Pana opisem 8 kwietnia 2011 r. zaciągnął Pan kredyt hipoteczny (Drugi Kredyt).Środki z Drugiego Kredytu przeznaczone zostały na:

·zakup działki gruntu zabudowanej budynkiem jednorodzinnym w zabudowie bliźniaczej,

·refinansowanie nakładów poniesionych w związku z nabyciem przedmiotowej nieruchomości,

·sfinansowanie składki ubezpieczenia spłaty kredytu,

·sfinansowanie prac wykończeniowych w przedmiotowej nieruchomości.

W literze a) art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostało wymienione m.in. nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu. Zatem udzielony Panu kredyt, w części która odpowiada wydatkom poniesionym na finansowanie zakupu działki gruntu zabudowanej budynkiem jednorodzinnym w zabudowie bliźniaczej, wypełnia przesłanki do uznania go za kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w rozporządzeniu.

Ponadto, w art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – jako jeden z wydatków na cele mieszkaniowe – został wymieniony remont budynku mieszkalnego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje „remontu”. Dla wyjaśnienia tego pojęcia, należy odnieść się do jego znaczenia funkcjonującego w języku powszechnym. I tak, „remont” to „doprowadzenie jakiegoś budynku lub urządzenia do stanu używalności; naprawa, odnawianie (czegoś)”. Synonimami tego pojęcia są m.in. „naprawa, przebudowa, odrestaurowanie, modernizacja”.

Pojęcie remontu zostało zdefiniowane w art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2024 r. poz. 725 ze zm.) jako:

Niemniej jednak, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie odwołuje się do tego przepisu. Tym samym, definicja „remontu” funkcjonująca na gruncie Prawa budowlanego nie może być wprost przenoszona na grunt omawianej ustawy podatkowej. Może być natomiast uwzględniona jako jeden z elementów służących ustaleniu znaczenia pojęcia „remontu” dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych.

Za „remont” budynku mieszkalnego, o którym mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy więc uznać prace dotyczące tego budynku jako nieruchomości i jego części składowych (tj. wszystkiego, co nie może być odłączone od budynku bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego), służące utrzymaniu budynku we właściwym stanie, doprowadzeniu go do pożądanej zdolności użytkowej, modernizacji jego elementów składowych. „Remontem” w rozumieniu omawianego przepisu jest również tzw. wykończenie budynku mieszkalnego, a więc prace służące doprowadzeniu do zdolności użytkowej nowo wybudowanego budynku. W każdym przypadku remont dotyczy „materii” budynku mieszkalnego, a więc jego ścian, podłóg, sufitu, okien, drzwi, wyposażenia technicznego takiego jak instalacje: wodna, kanalizacyjna, elektryczna, grzewcza, gazowa, bądź innych elementów trwale połączonych konstrukcyjnie z elementami budowlanymi budynku mieszkalnego.

Mając na uwadze powyższe – zarówno wydatkowanie środków z kredytu na zakup budynku jednorodzinnego, jak również na wykończenie tego budynku należy uznać za wydatki na cele mieszkaniowe.

Podkreślenia wymaga również kwestia, że w przypadku korzystania z ulg i zwolnień podatkowych, obowiązek udowodnienia, że określony wydatek został poniesiony przez podatnika przy spełnieniu wszystkich warunków wynikających z danych przepisów spoczywa na podatniku, który wywodzi z tego określone skutki prawne.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje ściśle określonego sposobu dokumentowania wydatków poniesionych na cele określone w art. 21 ust. 25 ww. ustawy. Niemniej jednak, skoro podatnik zamierza skorzystać z zaniechania poboru podatku wynikającego z omawianego rozporządzenia powinien liczyć się z koniecznością wykazania faktu wydatkowania środków na cel mieszkaniowy.

Podsumowując, do przychodu uzyskanego przez Pana w wyniku umorzenia wierzytelności z tytułu zaciągniętego kredytu w części dotyczącej nabycia i wykończenia budynku jednorodzinnego znajdzie zastosowanie zaniechanie poboru podatku na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Odnosząc się natomiast kredytu, w części zaciągniętej na refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości należy wyjaśnić, że zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest zdarzeniem rozumianym jako operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcia kredyt refinansowy i kredyt na refinansowanie nie są tożsame.

Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem, czynność refinansowania zakupu kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego. Otóż kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości.

Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie, pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie poniekąd zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie do kredytu mieszkaniowego i kredytu refinansowego w sytuacji gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego. Przepis ten nie odnosi się natomiast do kredytów hipotecznych zaciągniętych na refinansowanie środków własnych poniesionych na zakup nieruchomości. Tego rodzaju wydatek nie został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w Pana sprawie, do kwoty umorzonej wierzytelności w części dotyczącej kwoty kredytu stanowiącej refinansowanie nakładów poniesionych w związku z nabyciem przedmiotowej nieruchomości nie będą miały zastosowania przepisy rozporządzenia.

Ponadto środki z kredytu przeznaczone zostały na sfinansowanie składki ubezpieczenia spłaty kredytu.

Z literalnego brzmienia cytowanego wcześniej § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia wynika, że kwotami umorzonych wierzytelności, które mogą korzystać z zaniechania są kwoty kapitału, odsetek, prowizji i opłat niezbędnych do zawarcia kredytu mieszkaniowego, zaś „koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń” nie mogą z tego zaniechania skorzystać.

Zatem do kwoty umorzonej wierzytelności w części dotyczącej sfinansowania składki ubezpieczenia spłaty kredytu, która to opłata została wyłączona z zaniechania na podstawie ww. przepisu nie ma zastosowania § 1 pkt 1 rozporządzenia.

W konsekwencji powyższego stwierdzam, że umorzenie przez bank części kwoty kredytu hipotecznego zaciągniętego przez Pana w 2011 r. (Drugiego Kredytu), stanowić będzie dla Pana przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże, do uzyskanego przez Pana przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego do kwoty umorzonej wierzytelności w części, w jakiej kwota kredytu zaciągnięta na finansowanie zakupu działki gruntu zabudowanej budynkiem jednorodzinnym w zabudowie bliźniaczej oraz prac wykończeniowych w tym budynku, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Będzie Pan bowiem spełniać wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania w odniesieniu do tej części umorzonego kredytu.

Zaniechanie to nie będzie dotyczyło kwoty umorzonej wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu hipotecznego, w jakiej został on zaciągnięty na refinansowanie nakładów poniesionych w związku z nabyciem tego budynku oraz sfinansowanie składki ubezpieczenia spłaty kredytu. Zatem od tej części umorzonej kwoty, w jakiej zgodnie z powyższymi wyjaśnieniami stanowi ona dla Pana przychód, winien Pan zapłacić podatek dochodowy.

Odnosząc się natomiast do Pana wątpliwości czy w sytuacji gdy w zostaną zawarte dwie ugody dotyczące dwóch różnych kredytów (Pierwszego Kredytu i Drugiego Kredytu), w ramach których dojdzie do umorzenia części kredytu, będzie miał Pan prawo do skorzystania z zaniechania poboru podatku od umorzenia wierzytelności z tytułu Drugiego Kredytu, wskazuję na wyżej cytowany przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Z przepisu tego wynika wprost, że aby umorzona osobom fizycznym kwota wierzytelności z tytułu więcej niż jednego kredytu hipotecznego zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe mogła skorzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie tego rozporządzenia, kredyty hipoteczne powinny zostać zaciągnięte na jedną inwestycję mieszkaniową. Dodatkowym warunkiem jest nie korzystanie przez kredytobiorcę z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Zaciągnięte przez Pana Pierwszy Kredyt i Drugi Kredyt dotyczą dwóch różnych inwestycji mieszkaniowych, dlatego może Pan skorzystać z zaniechania poboru podatku na podstawie ww. rozporządzenia tylko w stosunku do jednego z tych kredytów.

Zatem, jeżeli nie skorzysta Pan z zaniechania poboru podatku w odniesieniu do Pierwszego Kredytu to będzie Panu przysługiwało prawo do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od umorzenia wierzytelności z tytułu Drugiego Kredytu. Przy czym zaniechanie to będzie dotyczyło części umorzonej wierzytelności ustalonej zgodnie z wyżej opisanymi wskazówkami.

Wobec powyższego Pana stanowisko, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, będzie miał Pan prawo do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie § 1 ust. 1 Rozporządzenia od umorzenia wierzytelności z tytułu Drugiego Kredytu uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).