Interpretacja indywidualna z dnia 3 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.559.2023.3.SR

Skutki podatkowe otrzymania środków pieniężnych tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń, odsetek ustawowych za opóźnienie i zwrot poniesionych kosztów postępowania sądowego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

30 lipca 2023 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania kwoty tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń, odsetek ustawowych oraz zwrotu kosztów procesu. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwania – pismami złożonymi 13, 26 i 30 października 2023 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 27 września 2005 r. .... (Wnioskodawca) oraz .... podpisali umowę kredytu nr … z … S.A. (obecnie … S.A.; dalej jako: „Bank”) – na kwotę .... CHF, na maksymalny okres 25 lat. Kredyt był przeznaczony na zakup nieruchomości mieszkalnej. Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej LIBOR dla CHF – 0,75% + 1,25%. Jako zabezpieczenie ustalono hipoteki do kwoty .... CHF oraz .... CHF. Kredytobiorcy obciążeni zostali ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego w wysokości ... CHF (równowartość .... zł). Integralną część umowy kredytu stanowiły „Warunki umowy”, które wiązały kredytobiorców we wszystkich sprawach nieuregulowanych w umowie. W przypadku wypłaty kwoty kredytu w złotych Bank miał zastosować kurs kupna CHF opublikowany w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych … S.A.”, obowiązujący w Banku w dniu wypłaty kwoty kredytu. Zgodnie z § 2 ust. 4 „Warunków umowy”, w przypadku kredytu na nabycie nieruchomości kwota kredytu miała zostać wypłacona poprzez przelew tej kwoty na rachunek bankowy sprzedającego wskazany w umowie sprzedaży nieruchomości kredytowanej, bądź na rachunek bankowy dewelopera wskazany w umowie przedwstępnej sprzedaży. Kredytobiorcy mogli po dokonaniu wypłaty kredytu, zgodnie ze swoją dyspozycją, dokonać zamiany waluty kredytu udzielonego w CHF na walutę oferowaną w Banku dla kredytów mieszkaniowych. Spłata kredytu miała następować poprzez obciążenie na rzecz Banku rachunku bankowego kredytobiorców kwotą w złotych stanowiącą równowartość raty w CHF lub innej należności Banku w CHF, obliczonych przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanego w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych … S.A.” obowiązującego w Banku na dwa dni robocze przed terminem każdej spłaty. Za zgodą Banku kredytobiorcy mogli dokonywać spłat kredytu także w CHF lub w innej walucie.

Bank wypłacił kredytobiorcom kwotę kredytu w pięciu transzach, odpowiednio w dniach: 29 września 2005 r., 20 października 2005 r., 22 grudnia 2005 r., 22 marca 2016 r. oraz 20 lipca 2006 r. Po potrąceniu prowizji przygotowawczej w kwocie .... CHF kredytobiorcom udostępniono kwotę .... zł.

W okresie od dnia 29 września 2005 r. do dnia 4 kwietnia 2017 r. kredytobiorcy wpłacili na rzecz Banku łączną kwotę ... CHF (stanowiącą równowartość ... zł) tytułem spłat rat kapitałowo-odsetkowych.

W dniu 4 maja 2017 r. ..... oraz ..... wnieśli pozew przeciwko Bankowi domagając się solidarnie kwoty .....zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem nienależnego świadczenia w związku z nieważnością umowy kredytu, ponadto kwoty 1 450 zł tytułem opłaty za wydanie zaświadczeń, jako celowego kosztu procesowego oraz kwoty 500 zł tytułem prowizji i opłat pobranych przez Bank za kolejne aneksy do umowy kredytu. Ponadto kredytobiorcy wnieśli o zasądzenie od Banku zwrotu kosztów postępowania.

Wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2020 r., sygn. akt …, Sąd Okręgowy w … zasądził od … S.A. z siedzibą w … na rzecz powodów kwotę .... zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty. Ponadto Sąd ustalił, że nie istnieje stosunek prawny wynikający z nieważnej umowy kredytu zawartej w dniu 27 września 2005 r. pomiędzy powodami a … S.A. z siedzibą w … (obecnie … S.A. z siedzibą w …), a w pozostałej części powództwo oddalił. Sąd zasądził również od Banku na rzecz powodów kwotę 11 868 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Od powyższego wyroku apelację złożył Bank, którą Sąd Apelacyjny w … oddalił wyrokiem z dnia 21 lutego 2022 r., sygn. akt …. Wyrok ten stał się prawomocny. Sąd Apelacyjny nie uznał przedmiotowej umowy za nieważną z uwagi na sprzeczność z ustawą (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego), jednakże nie uchybiało to w żaden sposób stwierdzeniu wadliwości tej umowy na mocy norm z art. 385¹ i nast. Kodeksu cywilnego. Oceniając stosunek prawny między stronami przez pryzmat art. 385¹ § 1 Kodeksu cywilnego Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, że abuzywne było wprowadzenie przez Bank do umowy nieograniczonego ryzyka walutowego przez określenie zobowiązania kredytobiorcy w walucie obcej. Ryzyko to nie jest zależne od możliwości spłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej lub też w walucie krajowej z zastosowaniem przeliczników; jest ono natomiast nierozerwalnie związane z tym, że Bank zawarł z konsumentami umowę kredytu opartą na walucie obcej, w której to walucie konsumenci nie osiągali dochodów. W związku z uznaniem zawartej przez ..... oraz ..... z Bankiem umowy kredytowej Bank został zobowiązany m.in. do zapłaty na rzecz powodów kwoty .... zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 9 października 2023 r. wskazano, że:

-..... oraz .... – kredytobiorcy z umowy kredytu nr … zawartej w dniu 27 września 2005 r. z … S.A. (obecnie … S.A.) – byli solidarnie odpowiedzialni za spłatę kredytu wynikającego z ww. umowy.

-Sąd Apelacyjny w … wyrokiem z dnia 21 lutego 2022 r., sygn. …, oddalił apelację Banku. Wyrok ten stał się prawomocny. Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego były art. 385¹ i nast. Kodeksu cywilnego. Sąd Apelacyjny nie uznał przedmiotowej umowy za nieważną z uwagi na sprzeczność z ustawą (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego), jednakże nie uchybiało to w żaden sposób stwierdzeniu wadliwości tej umowy na mocy norm z art. 385¹ i nast. Kodeksu cywilnego.

-Wypłata przez Bank zasądzonych kwot już nastąpiła. W związku z uznaniem zawartej przez.....oraz ..... z Bankiem umowy kredytowej za nieważną Bank został zobowiązany do zwrotu na rzecz powodów kwoty nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości ..... zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty (pkt 1 wyroku Sądu I Instancji), a także zwrotu kosztów procesu (pkt 4 wyroku Sądu I instancji i pkt 2 wyroku Sądu Apelacyjnego w …, sygn. akt …).

Ponadto w uzupełnieniu wniosku wskazano, że przedmiotem zapytania są oba ww. świadczenia, tj.:

a)kwota nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości .... zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty (pkt 1 wyroku Sądu I Instancji),

b)zwrot kosztów procesu za obie instancje (pkt 4 wyroku Sądu I instancji i pkt 2 wyroku Sądu Apelacyjnego w …, sygn. akt …).

W uzupełnieniu wniosku z dnia 26 października 2023 r. wskazano, że:

-Wypłata przez Bank zasądzonych kwot nastąpiła w dniu 6 czerwca 2022 r. ..... oraz ..... (kredytobiorcom z umowy kredytu nr … zawartej w dniu 27 września 2005 r. z … S.A. (obecnie … S.A.) Bank przelał:

• .... zł – tytułem zwrotu kapitału,

•.... zł – tytułem odsetek,

• ...... zł – tytułem zwrotu kosztów procesu.

-Kredytobiorcy (..... i ......) ponieśli wspólnie wydatki związane z dochodzeniem od Banku zwrotu nienależnych świadczeń w toku opisanej we wniosku sprawy sądowej i wyniosły one łącznie ..... zł.

Pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Czy w przedstawionym stanie faktycznym przychody, tj.:

a)kwota nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości .....zł,

b)odsetki ustawowe liczone od ww. pobranych rat kapitałowo-odsetkowych od dnia 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty (pkt 1 wyroku Sądu I Instancji),

c)zwrot kosztów procesu za obie instancje (pkt 4 wyroku Sądu I instancji i pkt 2 wyroku Sądu Apelacyjnego w …, sygn. akt …),

wynikające z prawomocnego wyroku Sądu uznającego zawartą przez ..... oraz ..... z Bankiem umowę kredytu nr … za nieważną, podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.)?

Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie doprecyzowanym w uzupełnieniu wniosku)

Zdaniem Wnioskodawcy, przychody – kwota nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości ....zł oraz zwrot kosztów procesu za obie instancje (pkt 4 wyroku Sądu I instancji i pkt 2 wyroku Sądu Apelacyjnego w …, sygn. akt …), wynikające z prawomocnego wyroku Sądu uznającego zawartą przez ..... oraz ..... z Bankiem umowę kredytu nr … za nieważną nie stanowią przychodu podatkowego, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.).

Natomiast, odsetki ustawowe liczone od ww. pobranych rat kapitałowo-odsetkowych od dnia 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty (pkt 1 wyroku Sądu I Instancji), wynikające z prawomocnego wyroku Sądu uznającego zawartą przez ..... oraz ..... z Bankiem umowę kredytu nr … za nieważną podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z powyższego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem tych, które zostały wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Pojęcie przychodu ustawodawca zdefiniował w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przychodem są więc:

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych oraz nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Przystępując do oceny skutków podatkowych otrzymanych od Banku wypłat w związku z nieważnością umowy kredytowej nr … w pierwszej kolejności wskazać należy na art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.), który stanowi, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Zgodnie z art. 69 ust. 2 Prawa bankowego, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności kwotę i walutę kredytu (pkt 2), zasady i termin spłaty kredytu (pkt 4).

Należy też przywołać treść art. 385¹ Kodeksu cywilnego, ponieważ to na jego podstawie Sąd uznał umowę kredytową zawartą w dniu 27 września 2005 r. przez ..... oraz ..... z … S.A. (obecnie … S.A.) za nieważną.

Zgodnie z art. 385¹ Kodeksu cywilnego:

§ 1.Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

§ 2.Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

§ 3.Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

§ 4.Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Stwierdzenie przez Sąd Okręgowy w … w wyroku z dnia 13 sierpnia 2020 r., sygn. akt …, nieważności umowy kredytowej nr … zawartej w dniu 27 września 2005 r. przez ..... oraz .... z … S.A. Akcyjna (obecnie … S.A.) oznacza usunięcie z obrotu prawnego tej wadliwej czynności prawnej ze skutkiem ex tunc (wstecz). Nieważność ww. umowy kredytowej skutkuje tym, że zobowiązania stron (Banku i Wnioskodawcy) nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić sobie to, co nawzajem świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Bank winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od ..... oraz ....., a Wnioskodawca winien zwrócić Bankowi kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. Mamy zatem do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do zawarcia ww. umowy kredytowej.

Sąd zasądził również na rzecz ..... oraz .... odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od kwoty ..... zł od 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty.

Zgodnie z art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże, gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dodano art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r. Zgodnie z jego treścią wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepisem tym jednoznacznie wskazuje, że odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym stanowią przychód wolny od podatku. Zwrot wpłaconej do Banku, przez ..... oraz ..... w związku z uznaną za nieważną umową kredytową nr …, kwoty .... zł nie jest przychodem podatkowym świetle przywołanego powyżej art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym otrzymane przez ..... oraz ..... odsetki od niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym świadczenia są zwolnione od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

-dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

-dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl pkt 9 tego artykułu, do źródeł przychodów zalicza się inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z wniosku wynika, że w dniu 27 września 2005 r. ..... (Wnioskodawca) oraz ..... podpisali umowę kredytu z … S.A. (obecnie … S.A.; dalej jako: „Bank”) – na kwotę .... CHF, na maksymalny okres 25 lat. Kredyt był przeznaczony na zakup nieruchomości mieszkalnej. Integralną część umowy kredytu stanowiły „Warunki umowy”, które wiązały kredytobiorców we wszystkich sprawach nieuregulowanych w umowie. W przypadku wypłaty kwoty kredytu w złotych Bank miał zastosować kurs kupna CHF opublikowany w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych … S.A.”, obowiązujący w Banku w dniu wypłaty kwoty kredytu. Zgodnie z § 2 ust. 4 „Warunków umowy”, w przypadku kredytu na nabycie nieruchomości kwota kredytu miała zostać wypłacona poprzez przelew tej kwoty na rachunek bankowy sprzedającego wskazany w umowie sprzedaży nieruchomości kredytowanej, bądź na rachunek bankowy dewelopera wskazany w umowie przedwstępnej sprzedaży. Kredytobiorcy mogli po dokonaniu wypłaty kredytu, zgodnie ze swoją dyspozycją, dokonać zamiany waluty kredytu udzielonego w CHF na walutę oferowaną w Banku dla kredytów mieszkaniowych. Spłata kredytu miała następować poprzez obciążenie na rzecz Banku rachunku bankowego kredytobiorców kwotą w złotych stanowiącą równowartość raty w CHF lub innej należności Banku w CHF, obliczonych przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanego w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych … S.A.” obowiązującego w Banku na dwa dni robocze przed terminem każdej spłaty. Za zgodą Banku kredytobiorcy mogli dokonywać spłat kredytu także w CHF lub w innej walucie. Po potrąceniu prowizji przygotowawczej w kwocie ..... CHF kredytobiorcom udostępniono kwotę .....zł. W okresie od dnia 29 września 2005 r. do dnia 4 kwietnia 2017 r. kredytobiorcy wpłacili na rzecz Banku łączną kwotę .... CHF (stanowiącą równowartość ....zł) tytułem spłat rat kapitałowo-odsetkowych. W dniu 4 maja 2017 r. P.K. oraz .... wnieśli pozew przeciwko Bankowi domagając się solidarnie kwoty .... zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem nienależnego świadczenia w związku z nieważnością umowy kredytu, ponadto kwoty 1 450 zł tytułem opłaty za wydanie zaświadczeń, jako celowego kosztu procesowego oraz kwoty 500 zł tytułem prowizji i opłat pobranych przez Bank za kolejne aneksy do umowy kredytu. Ponadto kredytobiorcy wnieśli o zasądzenie od Banku zwrotu kosztów postępowania. Wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2020 r., sygn. akt …, Sąd Okręgowy w … zasądził od … S.A. z siedzibą w … na rzecz powodów kwotę .... zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty. Ponadto Sąd ustalił, że nie istnieje stosunek prawny wynikający z nieważnej umowy kredytu zawartej w dniu 27 września 2005 r. pomiędzy powodami a … S.A. z siedzibą w … (obecnie … S.A. z siedzibą w …), a w pozostałej części powództwo oddalił. Sąd zasądził również od Banku na rzecz powodów kwotę ..... zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Od powyższego wyroku apelację złożył Bank, którą Sąd Apelacyjny w … oddalił wyrokiem z dnia 21 lutego 2022 r., sygn. akt …. Wyrok ten stał się prawomocny. Sąd Apelacyjny nie uznał przedmiotowej umowy za nieważną z uwagi na sprzeczność z ustawą (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego), jednakże nie uchybiało to w żaden sposób stwierdzeniu wadliwości tej umowy na mocy norm z art. 385¹ i nast. Kodeksu cywilnego. Oceniając stosunek prawny między stronami przez pryzmat art. 385¹ § 1 Kodeksu cywilnego Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, że abuzywne było wprowadzenie przez Bank do umowy nieograniczonego ryzyka walutowego przez określenie zobowiązania kredytobiorcy w walucie obcej. Ryzyko to nie jest zależne od możliwości spłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej lub też w walucie krajowej z zastosowaniem przeliczników; jest ono natomiast nierozerwalnie związane z tym, że Bank zawarł z konsumentami umowę kredytu opartą na walucie obcej, w której to walucie konsumenci nie osiągali dochodów. W związku z uznaniem zawartej przez ..... oraz .... z Bankiem umowy kredytowej Bank został zobowiązany m.in. do zapłaty na rzecz powodów kwoty .... zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 maja 2017 r. do dnia zapłaty. Wypłata przez Bank zasądzonych kwot nastąpiła w dniu 6 czerwca 2022 r. Kredytobiorcom Bank przelał: ....zł – tytułem zwrotu kapitału, .... zł – tytułem odsetek, .... zł – tytułem zwrotu kosztów procesu.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 2 i pkt 4 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Z kolei na podstawie art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy:

W myśl art. 385¹ Kodeksu cywilnego:

Z powodu abuzywności klauzul walutowych znajdujących się w umowach o kredyt hipoteczny, sądy orzekają o nieważności jednostkowych umów o kredyt hipoteczny zawartych przez banki. Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umów, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Skoro w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranych świadczeń, to należy uznać, że zwrot ten nie stanowi dla Pana przychodu.

W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu.

W złożonym wniosku Pana wątpliwości dotyczą również kwestii opodatkowania zasądzonych wyrokiem odsetek ustawowych za opóźnienie.

Wskazać należy, że różnego rodzaju świadczenia, w tym m.in. odszkodowania, zadośćuczynienia oraz odsetki za zwłokę w wypłacie tychże świadczeń stanowią – co do zasady – przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie świadczenia z ww. tytułów są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Wyjaśnić zatem należy, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 481 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Jednakże nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy:

Jak wynika z brzmienia tego przepisu zwolnienie to obejmuje tylko takie odsetki, które spełniają równocześnie dwa warunki:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności,

2)świadczenia, od których są naliczane nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, są wolne od podatku dochodowego lub na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano od nich poboru podatku.

Skoro zatem zwrot nienależnie pobranych świadczeń, które Pan otrzymał, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone od tego odsetki ustawowe za opóźnienie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, zasądzone wyrokiem Sądu odsetki ustawowe za opóźnienie są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

Odnosząc się natomiast do kwestii opodatkowania otrzymanej przez Pana kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu, wskazać należy, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.):

Z wniosku wynika, że otrzymana przez Pana kwota tytułem zwrotu kosztów procesu nie przewyższa poniesionych przez Pana wydatków, zatem kwota ta nie stanowi przysporzenia majątkowego po Pana stronie i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po Pana stronie nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z Pana własnych środków, a następnie na podstawie wyroku zostały Panu zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów procesu jest obojętna podatkowo.

Reasumując, mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że otrzymanie przez Pana środków pieniężnych tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń nie będzie Pana przychodem. Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Pana przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. Otrzymana przez Pana kwota to zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacił Pan wcześniej do Banku. Pieniądze te nie będą Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich uzyskanie nie będzie skutkować po Pana stronie powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Skoro zwrot nienależnie pobranych świadczeń, które Pan otrzymał, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone od tego odsetki ustawowe za opóźnienie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwrot poniesionych przez Pana kosztów postępowania sądowego, którego kwota nie przewyższa poniesionych przez Pana wydatków, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego mającego zastosowanie do zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

Ponadto wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Pana jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla drugiego kredytobiorcy.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).