Zadaniowy system czasu pracy - poradnik dla pracodawcy
Coraz większa liczba pracodawców decyduje się na wprowadzanie dla pracowników zadaniowego systemu czasu pracy. Ma to związek nie tylko z rosnącym zapotrzebowaniem na pracę zdalną, w ramach której system ten sprawdza się najlepiej, ale również z rosnącą potrzebą elastycznego zatrudnienia wśród pracowników.
Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców >>>
W przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy (art. 140 Kodeksu pracy). W tym systemie pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w Kodeksie pracy.
Zadaniowy system czasu pracy różni się od wszystkich pozostałych prawnie dopuszczalnych systemów czasu pracy. Jest to jedyny system, w którym pracodawca nie decyduje bezpośrednio i jednostronnie o czasie wykonywania przez pracownika jego zadań – o dniach czy godzinach pracy. Nie tworzy bowiem dla pracownika ani stałego rozkładu czasu pracy, ani harmonogramu czasu pracy. Co więcej, stosowanie tego systemu wyłącza możliwość planowania przez pracodawcę rozkładu i harmonogramu czasu pracy pracownika.
Pracodawca wyznacza jedynie pracownikowi zadania do wykonania oraz w porozumieniu z pracownikiem ustala czas niezbędny do ich wykonania zakładając, że pracownik będzie pracował z zachowaniem norm czasu pracy, czyli nie więcej niż 8 godzin na dobę oraz przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy.
W zadaniowym systemie normy czasu pracy nie są bowiem normami dla pracownika, lecz normami dla wymiaru ustalanych dla pracownika zadań do wykonania.
Wprowadzenie w firmie zadaniowego czasu pracy
Zadaniowy system czasu pracy ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy (art. 150 § 1 Kodeksu pracy). Oznacza to, że nie ma prawnej możliwości ustalenia tego systemu np. w formie wiążącej decyzji lub polecenia przełożonego.
Ustalenie zadaniowego systemu czasu pracy w wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy oznacza nie tylko zamieszczenie w nich informacji o stosowaniu tego systemu, ale również określenie grupy pracowników (stanowiskami, rodzajem pracy, sposobem jej wykonywania, miejscem jej wykonywania lub wg innego wspólnego mianownika tworzącego taką grupę), która jest nim objęta.
Pracodawca prowadzący dużą firmę transportową, mając zamiar zatrudnić pracowników marketingu w zadaniowym systemie czasu pracy, wprowadził do treści regulaminu pracy zapis, zgodnie z którym: „Do pracowników zatrudnionych w dziale marketingu stosuje się system zadaniowego czasu pracy, w którym pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań”. Taki zapis jest prawidłowy, a jego skutkiem prawnym jest ustalenie zadaniowego systemu czasu pracy dla pracowników działu marketingu firmy.
Kto może stosować zadaniowy system czasu pracy
Zadaniowy system czasu pracy, ze względu na swoją specyfikę, nie może być stosowany zawsze. Stosuje się go jedynie do takich pracowników, stanowisk czy prac, w przypadku których ze względu na swój rodzaj, organizację lub miejsce wykonywania pracodawca nie ma potrzeby (lub nieraz możliwości) decydowania o dniach i godzinach wykonywania pracy, lecz zależy mu jedynie na jej rzetelnym i terminowym wykonywaniu.
Pracodawca wprowadził dla pracowników zatrudnionych w dziale księgowości zadaniowy system czasu pracy z jednoczesnym poinformowaniem pracowników, że ich obowiązkiem jest wykonywanie pracy w dniach od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do 17.00 – ponieważ muszą oni być dostępni dla innych pracowników podczas ich dnia pracy. Zadaniowy system czasu pracy został zatem wprowadzony niesłusznie i wbrew faktycznym potrzebom pracodawcy. Pracownicy powinni bowiem – zgodnie z tymi potrzebami – pracować w systemie podstawowym. Zatrudnienie ich w zadaniowym oznacza zaś, że to oni decydują o swoim rozkładzie czasu pracy i mogą go kształtować w taki sposób, w jaki chcą, aby wykonywać terminowo przydzielone przez pracodawcę zadania.
W wyroku z dnia 22 września 2020 r. (I PK 126/19) Sąd Najwyższy stwierdził, iż pracownik zatrudniony w zadaniowym systemie czasu pracy nie ma co prawda ścisłych godzin pracy, wiążą go jednak przydzielone mu zadania, które powinien wykonać w okresie rozliczeniowym.
Nadgodziny w systemie zadaniowym
W zadaniowym systemie czasu pracy, tak jak w każdym innym, mogą powstać godziny nadliczbowe. Tu jednak nie wynikają one z tego, że pracownik w danym dniu pracował więcej, niż to wynika z obowiązujących norm czasu pracy, lecz z nieprawidłowo przydzielonych pracownikowi zadań w kontekście czasu na ich wykonanie.
Pracownik zatrudniony na stanowisku informatyka-programisty miał do opracowania w terminie 3 dni – od poniedziałku do środy, określony program. Z uwagi na fakt, iż pracownik jest zatrudniony w zadaniowym systemie czasu pracy – postanowił, że wykona to zadanie pracując w poniedziałek i wtorek po 12 godzin, a w środę nie będzie mieć pracy. Taki stan rzeczy nie doprowadził do powstania nadgodzin – praca powyżej 8 godzin na dobę była bowiem wynikiem decyzji pracownika (która w zakresie ustalania rozkładu czasu pracy jest cechą charakterystyczną zadaniowego systemu czasu pracy), nie zaś ze zbyt obszernego wymiaru zadań przydzielonych pracownikowi w kontekście czasu na ich wykonanie.
W zadaniowym systemie czasu pracy, tak jak w każdym innym, pracodawca ma obowiązek prowadzenia dla pracowników ewidencji czasu pracy. Jednak w tym systemie czasu pracy nie ma obowiązku ewidencjonowania godzin pracy. Wypełniając ewidencję pracodawca oznacza jedynie zwolnienia i nieobecności w pracy oraz dni pracy, ale bez podawania informacji o tym, ile w tych dniach pracownik przepracował godzin oraz o której godzinie rozpoczął i zakończył pracę.
Przeczytaj więcej na ten temat: Elastyczne formy zatrudnienia. Korzyści dla pracodawcy >>>
Elastyczne formy zatrudniania pracowników. Korzyści dla pracodawcy
POTRZEBUJESZ POMOCY?