Interpretacja indywidualna z dnia 5 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.344.2024.2.KM

Świadczone przez Wnioskodawcę usługi w ramach Inwestycji będą podlegały zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy. W analizowanej sprawie zostaną bowiem spełnione wszystkie warunki uprawniające do zastosowania wskazanego zwolnienia.

Interpretacja indywidualna

- stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 czerwca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy prawa do zastosowania zwolnienia od podatku dla Inwestycji, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy. Uzupełnili go Państwo pismem z 27 czerwca 2024 r. (wpływ 27 czerwca 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca (dalej: "Spółka") jest producentem energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, czynnym podatnikiem VAT i podmiotem posiadającym nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce (jest polskim podatnikiem CIT).

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Spółka zamierza wprowadzić na rynek produkt, który będzie polegał na oferowaniu inwestorom (czyli podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, do której niezbędna jest energia elektryczna), prawa (dalej: "Inwestycja") do uzyskania w przyszłości określonego procentowo udziału w wyprodukowanej przez Spółkę energii, w ustalonym w umowie okresie (dalej: "Zwrot z inwestycji"), w zamian za jednorazowe wynagrodzenia za nabycie takiego prawa.

Zwrot z inwestycji wypłacany będzie Inwestorowi w ustalonych w umowie okresach rozliczeniowych (np. tydzień, miesiąc, rok) w formie rozliczenia pieniężnego.

W praktyce, powyższe uprawnienie będzie realizowane w następujący sposób:

1)Spółka zawrze z Inwestorem umowę, na mocy której Inwestor dokona na jej rzecz przelewu określonej kwoty środków pieniężnych (w kwocie pieniężnej), jako wynagrodzenie za nabycie prawa polegającego na zobowiązaniu się Spółki do przekazania Inwestorowi określonego procentowo udziału w wyprodukowanej przez Spółkę energii, w ustalonym w umowie okresie rozliczeniowym;

2)Wyprodukowana przez Spółkę energia w okresie rozliczeniowym zostaje sprzedana spółce powiązanej zajmującej się dystrybucją energii (dalej: "Sprzedawca" lub "Operator"), skutkiem czego po stronie Spółki powstanie roszczenie o zapłatę przez Sprzedawcę należności za sprzedaną energię;

3)Następnie Sprzedawca (Operator) sprzeda energię Inwestorowi, skutkiem czego po stronie Sprzedawcy powstanie roszczenia o zapłatę przez Inwestora należności za sprzedaną energię;

4)Po stronie Inwestora powstanie roszczenie do Spółki o wypłatę należnego mu Zwrotu z inwestycji oraz zobowiązanie wobec Sprzedawcy z tytułu zapłaty za nabytą energię;

5)W celu uregulowania zobowiązania do wypłaty Zwrotu z inwestycji, Spółka poleci Sprzedawcy przekazanie należnego Spółce wynagrodzenia (z tytułu sprzedaży Sprzedawcy energii) Inwestorowi, na poczet wypłaty Zwrotu z inwestycji (przekaz);

6)Zobowiązanie Sprzedawcy z umowy przekazu zostanie skompensowane z wierzytelnością Sprzedawcy do Inwestora z tytułu sprzedaży energii, w rezultacie dojdzie do wygaśnięcia zobowiązania Spółki wobec Inwestora.

W przypadku gdy wartość energii wynikająca z faktycznego zapotrzebowania Inwestora na energię elektryczną w danym okresie rozliczeniowym będzie niższa od należnego mu Zwrotu z inwestycji, różnica (dalej: "Nadwyżka") w kwocie obliczonej w oparciu o aktualną cenę energii elektrycznej zostanie wypłacona Inwestorowi w formie przelewu środków pieniężnych.

Zwrot inwestycji kalkulowany będzie w oparciu o faktyczną wielkość produkcji energii elektrycznej przez Spółkę oraz aktualną na dzień rozliczenia rynkową cenę jednostkową 1kWh energii elektrycznej.

Może również zdarzyć się sytuacja, że Spółka wyprodukuje energię o wartości niższej niż wyniesie zapotrzebowanie własne Inwestora. W takiej sytuacji, Inwestor będzie musiał dokupić niezbędną ilość energii elektrycznej potrzebnej do prowadzenia działalności gospodarczej.

Planowany sposób rozliczenia można odzwierciedlić na następującym przykładzie:

1)Umowa (dalej: "Umowa inwestycyjna") zostaje zawarta na 2 lata. Spółka zobowiązuje się do przekazania Inwestorowi 10% wyprodukowanej energii w każdym miesiącu obowiązywania umowy;

2)Inwestor wpłaca Spółce jednorazowo 2.000.000 jednostek pieniężnych w zamian za nabycie prawa do uzyskania w przyszłości 10% wyprodukowanej przez Spółkę energii elektrycznej;

3)Inwestor zgłasza Spółce zapotrzebowanie na energię w danym miesiącu. Spółka sprzedaje energię Operatorowi. W związku ze sprzedażą, Spółka wystawia Sprzedawcy fakturę z tytułu sprzedaży energii;

4)Sprzedawca sprzedaje energię Inwestorowi, za którą wystawia fakturę z tytułu sprzedaży energii;

5)Spółka ustala wartość zrealizowanej sprzedaży w danym miesiącu i wysokość należnego Inwestorowi Zwrotu z inwestycji;

6)Spółka poleca Sprzedawcy przekazanie Inwestorowi należnego Spółce wynagrodzenia (z tytułu sprzedaży energii Sprzedawcy) w wysokości odpowiadającej Zwrotowi z inwestycji, na poczet wypłaty Zwrotu z inwestycji (przekaz);

7)Zobowiązanie Sprzedawcy do wypłaty świadczenia Inwestorowi z tytułu umowy przekazu zostaje potrącone z należnością Sprzedawcy z tytułu sprzedaży Inwestorowi energii. W efekcie dochodzi do wygaśnięcia zobowiązania Spółki wobec Inwestora z tytułu wypłaty Zysku z inwestycji w formie pieniężnej.

W przypadku gdy wartość energii wynikająca z faktycznego zapotrzebowania Inwestora na energię elektryczną w danym okresie rozliczeniowym będzie niższa niż 10% wyprodukowanej przez Spółkę energii, różnicę obliczoną jako: (10% wyprodukowanej energii - zapotrzebowanie Inwestora) x aktualna (rynkowa) cena jednostkowa 1kWh energii, Spółka wypłaci Inwestorowi w formie pieniężnej.

W przypadku natomiast gdy wartość energii wynikająca z faktycznego zapotrzebowania Inwestora na energię elektryczną w danym okresie jest wyższa od 10% wartości wyprodukowanej energii przez Spółkę, Inwestor będzie musiał dokupić niezbędną ilość energii elektrycznej potrzebnej do prowadzenia działalności gospodarczej.

Oprócz uzyskania Zwrotu z inwestycji, Inwestor nie będzie uprawniony do jakichkolwiek innych świadczeń od Spółki. W szczególności, Inwestor nie będzie udziałowcem ani też właścicielem jakiejkolwiek części przedsiębiorstwa lub aktywów należących do Spółki, nie będzie miał również prawa do udziału w zyskach Spółki. Co również istotne, sprzedaż energii elektrycznej na rzecz Inwestora będzie oddzielona od wypłaty Zysku z inwestycji (jest ona odrębną czynnością od realizacji Zysku z inwestycji).

Umowa inwestycyjna będzie mieć charakter umowy nienazwanej, której warunki i sposób rozliczania zostały opisane we Wniosku. Celem umowy jest uzyskanie w przyszłości przez Inwestora określonego procentowo udziału w wyprodukowanej przez Spółkę energii.

Inwestycja nie zabezpiecza wielkości dostaw energii (Spółka może produkować mniej energii niż wynosi zapotrzebowanie własne Inwestora), jak również nie zabezpiecza cen energii (wysokość Zwrotu z inwestycji kalkulowana będzie w oparciu o aktualną na dzień rozliczenia cenę jednostkową 1kWh energii). Produkt finansowy stanowi zatem instrument finansowy o charakterze niezabezpieczającym.

Przedmiotem wykonywanych w ramach Inwestycji usług będą instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 646 ze zm.).

Przedmiotem usług nie będzie przechowywanie instrumentów finansowych i nie będzie zarządzanie nimi.

W ramach Inwestycji nie będzie dochodziło do fizycznej dostawy energii przez Spółkę na rzecz Inwestorów. Fizyczna dostawa energii na rzecz Inwestorów następować będzie przez Sprzedawcę (Operatora posiadającego koncesję na dystrybucję energii elektrycznej), który będzie nabywał tę energię od Spółki.

Sprzedawca jest Operatorem, podmiotem posiadającym koncesję na dystrybucję energii elektrycznej. Sprzedawca (Operator) będzie nabywał energię elektryczną od Spółki (energia wytworzona przez Spółkę), a następnie będzie dokonywał jej dostawy (sprzedaży) do podmiotów trzecich zainteresowanych nabyciem energii elektrycznej (w tym do Inwestora). Spółka produkuje energię elektryczną, niemniej nie posiada koncesji na dystrybucję energii elektrycznej i nie będzie dokonywać jej dostawy/sprzedaży na rzecz Inwestora.

Wykonywane przez Wnioskodawcę usługi nie będą usługami, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361).

Wykonywane w ramach Inwestycji usługi, nie będą dotyczyły praw i udziałów odzwierciedlających:

a)tytuł prawny do towarów;

b)tytuł własności nieruchomości;

c)prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;

d)udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;

e)prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane przez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

Spółka jest producentem energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Spółka nie prowadzi działalności w zakresie obrotu instrumentami finansowymi.

Inwestycja stanowi transakcję na instrumencie pochodnym, której instrumentem bazowym jest energia elektryczna. Transakcja nie będzie jednak zrealizowana za pomocą przeniesienia instrumentu bazowego (energii elektrycznej) na Inwestora. Transakcja będzie wykonywana wyłącznie poprzez rozliczenia pieniężne (tzw. transakcja o charakterze nierzeczywistym).

Doprecyzowanie i uzupełnienie zdarzenia przyszłego

Inwestycja jest instrumentem finansowym o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi tzw. innym instrumentem pochodnym, którego instrumentem bazowym jest towar, tj. energia elektryczna. W konsekwencji, Inwestycja stanowi pochodny instrumentem finansowym w rozumieniu art. 4a pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Pytanie (oznaczone we wniosku nr 4)

Czy Inwestycja stanowi usługi zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Inwestycja stanowi usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, zwolnione z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

Spółka stoi na stanowisku, że transakcje na instrumencie pochodnym, jakim jest Inwestycja, stanowią transakcję na innych instrumentach pochodnych, których instrumentem bazowym jest energia elektryczna, które nie mogą być zrealizowane za pomocą przeniesienia instrumentu bazowego (energii elektrycznej) na Inwestora, ponieważ mogą być wykonywane wyłącznie poprzez rozliczenia pieniężne (tzw. transakcje o charakterze nierzeczywistym). Wobec powyższego, Inwestycja (emisja i zbycie instrumentu finansowego) stanowi usługę zwolnioną z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT i jednocześnie nie podlega wyłączeniu ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 16 pkt 5 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, zwalnia się z podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Jednocześnie, zgodnie z art. 43 ust. 16 pkt 5 ustawy o VAT, powyższe zwolnienie nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, które mogą być zrealizowane przez dostawę towarów innych niż zwolnione z podatku.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 znajduje zastosowanie do takich usług, które łącznie spełniają następujące warunki:

• przedmiotem tych usług są instrumenty finansowe w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,
• usługi te nie dotyczą przechowywania ww. instrumentów i zarządzania nimi, ani nie stanowią usług pośrednictwa w tym zakresie,
• usługi te nie dotyczą praw i udziałów odzwierciedlających prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są m.in. towary (w tym energia elektryczna) i które mogą zostać zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

W analizowanej sprawie spełnione będą wszystkie przesłanki do zastosowania zwolnienia z VAT Inwestycji.

Wykładnia celowościowa i systemowa tych przepisów wskazuje, że celem ustawodawcy było opodatkowanie podatkiem takich transakcji, w ramach których dochodzi do faktycznego przeniesienia, m.in. prawa własności energii elektrycznej pomiędzy stronami transakcji, a więc niewątpliwie prawo, które nie może być rozpatrywane w kategoriach usługi finansowej w rozumieniu ustawy o VAT.

A contrario, transakcje na instrumentach pochodnych, w ramach których nie została przewidziana w umowie możliwość dostawy energii elektrycznej (przeniesienia prawa własności instrumentu bazowego), tj. które są rozliczane pieniężnie, pozostają transakcją czysto finansową, oderwaną od instrumentu bazowego (jedynie indeksowaną w oparciu o wartość tego instrumentu), a zatem z perspektywy ustawy o VAT stanowią usługę finansową w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

W odniesieniu do Inwestycji, emisja i dostawa instrumentu finansowego odbędzie się wyłącznie poprzez rozliczenie pieniężne, a więc bez dostawy instrumentu bazowego (energii elektrycznej). Co więcej, mając na uwadze, że dystrybucja energii w Polsce możliwa jest wyłącznie przez Sprzedawcę, posiadającego koncesję na obrót energią elektryczną, brak możliwości dostawy przez Spółkę instrumentu bazowego w postaci energii elektrycznej wynika bezpośrednio z obowiązujących przepisów prawa. Nie jest zatem możliwa realizacja Umowy inwestycyjnej poprzez dostawę energii, gdyż takiej możliwości sama umowa nie będzie przewidywać jak również nie pozwalają na to obowiązujące przepisy. Od początku zatem wzajemne rozliczenie stron będzie miało charakter wyłącznie pieniężny.

Spółka pragnie zauważyć również, że dostawa energii przez Spółkę na rzecz Sprzedawcy stanowi odrębną czynność, niezwiązaną z rozliczeniem Inwestycji, przede wszystkim dlatego, że Sprzedawca nie jest stroną Umowy inwestycyjnej (nie nabywa i nie sprzedaje on instrumentu pochodnego). Ponadto, sprzedaż energii elektrycznej na rzecz Sprzedawcy będzie mogła wystąpić również w przypadku braku zawarcia Umowy inwestycyjnej (teoretycznie każdy podmiot będzie mógł kupić energię Sprzedawcy, którą on nabył od Spółki). Wreszcie należy podkreślić, że Spółka sprzedając energię elektryczną Sprzedawcy wystawi w swoim imieniu i na swoją rzecz fakturę VAT do Sprzedawcy, z kolei Sprzedawca podobnie w swoim imieniu i na swoją rzecz wystawi fakturę dokumentującą sprzedaż energii do Inwestora.

Zawarcie Umowy inwestycyjnej spowoduje jedynie ten skutek, że podmiotem realizującym płatność za energię sprzedaną przez Sprzedawcę będzie Spółka zamiast Inwestora (w formie instytucji przekazu), a w przypadku, gdy zapotrzebowanie Inwestora na energię będzie niższe od uzgodnionego limitu w umowie, Spółka wypłaci Nadwyżkę w formie pieniężnej Inwestorowi. Nie będzie zatem możliwe rozliczenie pomiędzy Spółką a Inwestorem poprzez dostawę energii elektrycznej z uwagi na charakter (konstrukcję) tego instrumentu pochodnego.

Stanowisko Strony znajduje potwierdzenie w indywidualnych interpretacjach podatkowych wydawanych przez Dyrektora KIS z:

• 18 grudnia 2023 r. (nr 0112-KDIL1-1.4012.534.2023.2.JK),
• 15 września 2023 r. (nr 0114-KDIP4-1.4012.296.2023.2.APR),
• 16 marca 2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.699.2022.2.DS),
• 15 marca 2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.697.2022.2.IG),
• 14 marca 2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.698.2022.2.JJ),
• 3 listopada 2021 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.532.2021.2.RK),
• 3 listopada 2020 r. (nr 0112-KDIL3.4012.304.2020.3.LS),
• 18 września 2019 r. (nr 0114-KDIP4.4012.474.2019.1.AK).

W interpretacji z 18 grudnia 2023 r. (nr 0112-KDIL1-1.4012.534.2023.2.JK) wnioskodawca stanął na stanowisku, że: "Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ww. ustawy, zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie. W tym miejscu należy zauważyć, iż Kontrakt stanowi umowę, która jest realizowana poprzez wykorzystanie instrumentu finansowego w postaci nierzeczywistego instrumentu pochodnego (rozliczanego wyłącznie w pieniądzu, bez możliwości wystąpienia fizycznej dostawy instrumentu bazowego w postaci energii elektrycznej). Jest nim kontrakt na różnicę, który stanowi instrument finansowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. h ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem świadczonych (w przypadku uznania stanowiska Zainteresowanych w zakresie pytania 1 za nieprawidłowe) usług będzie instrument finansowy, wyżej wymienione zwolnienie winno znaleźć zastosowanie."

Dyrektor KIS potwierdził ww. stanowisko wnioskodawcy oraz stwierdził, że: "Ponadto, jak wskazano we wniosku, pomiędzy stronami Kontraktu nie dochodzi do dostawy towarów bazowych (wymiany energii), pomiędzy stronami dochodzi wyłącznie do rozliczenia finansowego, które kształtuje się w efekcie zmian ceny energii, tj. zależy od tego, czy cena energii jest wyższa, bądź niższa od ustalonej w Kontrakcie. Jak bowiem wynika z opisu sprawy, Spółka faktycznie nabywa energię elektryczną od innych podmiotów (innych niż Kontrahenci) na podstawie innych transakcji. W związku z tym, w opisanym przypadku zostanie spełniony również trzeci z wymienionych warunków do zastosowania zwolnienia od podatku dla świadczonych przez Spółkę oraz Kontrahentów usług."

W interpretacji z 15 marca 2023 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012.697.2022.2.IG) Dyrektor KIS stwierdził, że: "Ponadto, jak wskazano we wniosku, rozliczanie Umowy VPPA będzie następować wyłącznie w formie finansowej, tj. w środkach pieniężnych - na zasadach kontraktu różnicowego (kontrakt różnicowy będący przedmiotem wniosku nie może być zatem rozliczony poprzez fizyczną dostawę instrumentu bazowego, tj. energii elektrycznej). Na mocy Umowy VPPA, Spółka oraz Sprzedający będą dokonywać wyłącznie rozliczeń finansowych w oparciu o wolumen energii elektrycznej generowanej przez Elektrownię. B nie będzie natomiast przenosić na Spółkę tytułu prawnego do wyprodukowanej energii elektrycznej, zaś przedmiotem VPPA nie będzie fizyczne dostarczanie energii. Jednocześnie, zgodnie z Państwa wskazaniem, przedstawiony we wniosku kontrakt różnicowy stanowiący instrument finansowy w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi nie dotyczy praw i udziałów odzwierciedlających tytuł prawny do towarów bądź praw majątkowych, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane przez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku. W związku z tym, w opisanym przypadku zostanie spełniony również trzeci z wymienionych warunków do zastosowania zwolnienia od podatku dla świadczonych przez Strony Umowy usług. W konsekwencji, świadczone przez Sprzedającego oraz Spółkę usługi będą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 VATU. W analizowanym przypadku nie znajdzie zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 43 ust. 16 pkt 5 ustawy."

Podsumowując, transakcje na instrumencie pochodnym, jakim jest Inwestycja, podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy:

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu:

Samo stwierdzenie, że podmiot dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu (w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy) nie jest wystarczającą przesłanką, aby daną czynność opodatkować podatkiem od towarów i usług. Istotnym jest, aby w ramach określonych transakcji podmiot działał w charakterze podatnika, a więc osoby prowadzącej działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Zwolnienie od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy,

W świetle art. 43 ust. 15 ustawy,

Ponadto, zgodnie z art. 43 ust. 16 ustawy,

Ustawodawca, zakreślając ramy przedmiotowe art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy, odwołał się do definicji zawartych w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi.

Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.

Zwolnienia od podatku usług finansowych oparte zostały na obiektywnych kryteriach, nie są zaś uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi.

Przy czym, jak stanowi art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 722 ze zm.),

Dokonując analizy pojęć użytych do opisania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy podkreślić, że winny one być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu podatku VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT.

W opisie sprawy wskazali Państwo, że są Państwo (Spółka) producentem energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, czynnym podatnikiem VAT.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej zamierzają Państwo wprowadzić na rynek produkt, który będzie polegał na oferowaniu inwestorom (podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, do której niezbędna jest energia elektryczna), prawa (Inwestycja) do uzyskania w przyszłości określonego procentowo udziału w wyprodukowanej przez Spółkę energii, w ustalonym w umowie okresie (Zwrot z inwestycji), w zamian za jednorazowe wynagrodzenia za nabycie takiego prawa.

Zwrot z inwestycji wypłacany będzie Inwestorowi w ustalonych w umowie okresach rozliczeniowych (np. tydzień, miesiąc, rok) w formie rozliczenia pieniężnego.

W praktyce, powyższe uprawnienie będzie realizowane w następujący sposób:

1)Spółka zawrze z Inwestorem umowę, na mocy której Inwestor dokona na jej rzecz przelewu określonej kwoty środków pieniężnych (w kwocie pieniężnej), jako wynagrodzenie za nabycie prawa polegającego na zobowiązaniu się Spółki do przekazania Inwestorowi określonego procentowo udziału w wyprodukowanej przez Spółkę energii, w ustalonym w umowie okresie rozliczeniowym;

2)Wyprodukowana przez Spółkę energia w okresie rozliczeniowym zostaje sprzedana spółce powiązanej zajmującej się dystrybucją energii (Sprzedawca lub Operator), skutkiem czego po stronie Spółki powstanie roszczenie o zapłatę przez Sprzedawcę należności za sprzedaną energię;

3)Następnie Sprzedawca (Operator) sprzeda energię Inwestorowi, skutkiem czego po stronie Sprzedawcy powstanie roszczenia o zapłatę przez Inwestora należności za sprzedaną energię;

4)Po stronie Inwestora powstanie roszczenie do Spółki o wypłatę należnego mu Zwrotu z inwestycji oraz zobowiązanie wobec Sprzedawcy z tytułu zapłaty za nabytą energię;

5)W celu uregulowania zobowiązania do wypłaty Zwrotu z inwestycji, Spółka poleci Sprzedawcy przekazanie należnego Spółce wynagrodzenia (z tytułu sprzedaży Sprzedawcy energii) Inwestorowi, na poczet wypłaty Zwrotu z inwestycji (przekaz);

6)Zobowiązanie Sprzedawcy z umowy przekazu zostanie skompensowane z wierzytelnością Sprzedawcy do Inwestora z tytułu sprzedaży energii, w rezultacie dojdzie do wygaśnięcia zobowiązania Spółki wobec Inwestora.

W przypadku gdy wartość energii wynikająca z faktycznego zapotrzebowania Inwestora na energię elektryczną w danym okresie rozliczeniowym będzie niższa od należnego mu Zwrotu z inwestycji, różnica (Nadwyżka) w kwocie obliczonej w oparciu o aktualną cenę energii elektrycznej zostanie wypłacona Inwestorowi w formie przelewu środków pieniężnych.

Może również zdarzyć się sytuacja, że wyprodukują Państwo energię o wartości niższej niż wyniesie zapotrzebowanie własne Inwestora. W takiej sytuacji, Inwestor będzie musiał dokupić niezbędną ilość energii elektrycznej potrzebnej do prowadzenia działalności gospodarczej.

Oprócz uzyskania Zwrotu z inwestycji, Inwestor nie będzie uprawniony do jakichkolwiek innych świadczeń od Państwa. W szczególności, Inwestor nie będzie udziałowcem ani też właścicielem jakiejkolwiek części przedsiębiorstwa lub aktywów należących do Państwa, nie będzie miał również prawa do udziału w Państwa zyskach. Sprzedaż energii elektrycznej na rzecz Inwestora będzie oddzielona od wypłaty Zysku z inwestycji (jest ona odrębną czynnością od realizacji Zysku z inwestycji).

Umowa inwestycyjna będzie mieć charakter umowy nienazwanej. Celem umowy jest uzyskanie w przyszłości przez Inwestora określonego procentowo udziału w wyprodukowanej przez Państwa energii.

Inwestycja nie zabezpiecza wielkości dostaw energii (mogą Państwo produkować mniej energii niż wynosi zapotrzebowanie własne Inwestora), jak również nie zabezpiecza cen energii (wysokość Zwrotu z inwestycji kalkulowana będzie w oparciu o aktualną na dzień rozliczenia cenę jednostkową 1kWh energii). Produkt finansowy stanowi zatem instrument finansowy o charakterze niezabezpieczającym.

Przedmiotem usług nie będzie przechowywanie instrumentów finansowych i zarządzanie nimi.

W ramach Inwestycji nie będzie dochodziło do fizycznej dostawy energii przez Państwa na rzecz Inwestorów. Fizyczna dostawa energii na rzecz Inwestorów następować będzie przez Sprzedawcę (Operatora posiadającego koncesję na dystrybucję energii elektrycznej), który będzie nabywał tę energię od Państwa.

Wykonywane przez Państwa usługi nie będą usługami, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług. Nie będą dotyczyły również praw i udziałów odzwierciedlających:

a)tytuł prawny do towarów;

b)tytuł własności nieruchomości;

c)prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;

d)udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;

e)prawa majątkowe, które instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane przez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

Inwestycja stanowi transakcję na instrumencie pochodnym, której instrumentem bazowym jest energia elektryczna. Transakcja nie będzie jednak zrealizowana za pomocą przeniesienia instrumentu bazowego (energii elektrycznej) na Inwestora. Transakcja będzie wykonywana wyłącznie poprzez rozliczenia pieniężne (tzw. transakcja o charakterze nierzeczywistym).

Inwestycja jest instrumentem finansowym o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy o obrocie instrumentami finansowymi tzw. innym instrumentem pochodnym, którego instrumentem bazowym jest towar tj. energia elektryczna.

W związku z tak przedstawionym opisem sprawy, Państwa wątpliwości dotyczą prawa do zastosowania zwolnienia od podatku dla Inwestycji, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy znajduje zastosowanie do takich usług, które łącznie spełniają następujące warunki:

• przedmiotem tych usług są instrumenty finansowe w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,
• usługi te nie dotyczą przechowywania ww. instrumentów i zarządzania nimi,
• usługi te nie stanowią czynności ściągania długów, w tym factoringu, usług doradztwa ani usług w zakresie leasingu,
• usługi te nie dotyczą praw i udziałów odzwierciedlających: tytuł prawny do towarów, tytuł własności nieruchomości, prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości, udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części, bądź prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą zostać zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

Mając na uwadze przedstawiony opis sprawy, w sprawie spełnione będą łącznie wszystkie przesłanki do zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy, do usług świadczonych w ramach Inwestycji.

Wskazali Państwo jednoznacznie, że Inwestycja jest instrumentem finansowym, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Wykonywane usługi nie będą usługami, których przedmiotem jest przechowywanie instrumentów finansowych i zarządzanie nimi. Nie będą także usługami, o których mowa w art. 43 ust. 15 i 16 ustawy. Z wniosku wynika również, że w ramach Inwestycji nie będzie dochodziło do fizycznej dostawy energii przez Państwa na rzecz Inwestorów.

W konsekwencji, świadczone przez Państwa usługi w ramach Inwestycji będą podlegały zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy. W analizowanej sprawie zostaną bowiem spełnione wszystkie warunki uprawniające do zastosowania wskazanego zwolnienia.

Nadmienić również należy, że zgodnie z art. 43 ust. 22 ustawy:

Stosownie zaś do art. 43 ust. 23 ustawy:

Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku, w tym m.in. usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy. W związku z tym, przy spełnieniu określonych w ww. przepisach warunków, będą Państwo mogli zrezygnować ze zwolnienia od podatku do świadczonych usług.

Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 4 jest zatem prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywiste zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywać się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Interpretacja dotyczy podatku od towarów i usług. W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).