Wyrok NSA z dnia 13 czerwca 2024 r., sygn. III OSK 2437/22

Dnia 13 czerwca 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Małgorzata Pocztarek sędzia NSA Mirosław Wincenciak (spr.) sędzia del. WSA Hanna Knysiak-Sudyka po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Komendanta Wojewódzkiego Policji w Katowicach od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 29 czerwca 2022 r. sygn. akt III SA/Gl 1697/21 w sprawie ze skargi M.P. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w Katowicach z dnia 14 września 2021 r. nr 237/EO/21/KZ w przedmiocie odmowy wypłaty wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 29 czerwca 2022 r. sygn. akt III SA/Gl 1697/21, po rozpoznaniu sprawy ze skargi M.P. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w Katowicach z dnia 14 września 2021 r. nr 237/EO/21/KZ w przedmiocie odmowy wypłaty wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji (pkt 1); zasądził od Komendanta Wojewódzkiego Policji w Katowicach na rzecz strony skarżącej kwotę 480 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt 2).

Z uzasadnienia w/w wyroku wynika m.in., że organy Policji naruszyły art. 115a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 360 ze zm.) w zw. z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 14 sierpnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 1610, dalej w skrócie "ustawa nowelizująca"). Sąd pierwszej instancji wskazał, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 30 października 2018 r. sygn. akt K 7/15 (Dz. U. z 2018 r., poz. 2102) orzekł, że art. 115a ustawy o Policji – w zakresie, w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia – jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 zdanie drugie Konstytucji RP. Przeprowadzona przez Trybunał Konstytucyjny ocena art. 115a ustawy o Policji wskazuje, że nie została zakwestionowana konstytucyjność prawa do ekwiwalentu sama przez się. Policjantom zwalnianym ze służby przysługuje zatem w dalszym ciągu prawo do ekwiwalentu pieniężnego za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego i dodatkowego oraz za każde rozpoczęte 8 godzin niewykorzystanego czasu wolnego należnego na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy o Policji, ustalanego w relacji do miesięcznego uposażenia zasadniczego, wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Trybunał Konstytucyjny uznał natomiast, że cech konstytucyjności nie posiada ta część art. 115a ustawy o Policji, regulująca sposób obliczania wysokości ekwiwalentu pieniężnego, zgodnie z którą policjanci za każdy dzień niewykorzystanego urlopu otrzymują 1/30 części miesięcznego uposażenia, co stanowi ok. 73 % dziennego uposażenia, bowiem nie w pełni rekompensuje poniesioną stratę. W ocenie WSA w Gliwicach, po wydaniu w/w wyroku obowiązkiem ustawodawcy była bezzwłoczna zmiana niekonstytucyjnej części przedmiotowego przepisu, jednak ustawodawca nie wywiązał się z tego obowiązku. Nie można przy tym zaaprobować stanowiska, że z uwagi na brak w porządku prawnym regulacji, która określałaby mechanizm naliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy według wskazań Trybunału Konstytucyjnego zawartych w wyroku z dnia 30 października 2018 r. sygn. akt K 7/15, brak jest podstawy prawnej do wydania decyzji w przedmiocie ponownego przeliczenia i ewentualnej wypłaty skarżącemu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Przepis art. 190 ust. 1 Konstytucji RP nie różnicuje mocy prawnej i skutków wywoływanych przez wszystkie rodzaje wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał nie odroczył utraty mocy obowiązującej przepisu art. 115a ustawy o Policji, a zatem w zakresie, w jakim określa on ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia, utracił on moc obowiązującą z dniem ogłoszenia w/w wyroku, to jest z dniem 6 listopada 2018 r. Jednocześnie Sąd pierwszej instancji w pełni podzielił utrwalone w orzecznictwie sądów administracyjnych stanowisko, w świetle którego przepis art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej stanowi przejaw tzw. wtórnej niekonstytucyjności, która polega na tym, że ustawodawca powiela rozwiązania normatywne uznane już raz za niekonstytucyjne. Oznacza to, że prawodawca przepisami przejściowymi próbuje ograniczyć zakres zastosowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, a ponadto narusza konstytucyjną zasadę powszechnej mocy obowiązującej wyroków Trybunału, które wiążą również ustawodawcę. Pomimo, że przepis art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej zrównuje sytuację prawną funkcjonariuszy zwolnionych ze służby przed i po dniu 6 listopada 2018 r., to jednak w odniesieniu do funkcjonariuszy zwolnionych ze służby przed dniem 6 listopada 2018 r. nakazuje przy ustalaniu wysokości ekwiwalentu stosować przepisy stare, które Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjne. W konsekwencji prowadzi to do sytuacji, w której osoby zwolnione ze służby w tym samym lub zbliżonym do siebie czasie będą miały różnie ukształtowaną sytuację prawną w zakresie wysokości należnych świadczeń. Należy zatem przyjąć, że zastosowana przez organy norma prawna, wyprowadzona z art. 115a ustawy o Policji w związku z art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej, przy ustalaniu należnego policjantom ekwiwalentu za niewykorzystany urlop za okres przed dniem 6 listopada 2018 r., która nakazuje stosować zaniżony przelicznik 1/30, jest oczywiście niekonstytucyjna i jako taka nie może stanowić podstawy wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. Omawiany przepis faktycznie różnicuje sytuację prawną policjantów, poprzez wskazanie dwóch wymiarów mnożnika ułamkowego należnego im ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, w tym jednego odpowiadającego standardom konstytucyjnym. W kwestii odsetek ustawowych WSA w Gliwicach wskazał, że dochodzenie odsetek przysługuje tylko wtedy, kiedy przepis określonej pragmatyki służbowej przewiduje takie prawo i jednocześnie brak jest wskazania drogi dochodzenia odsetek przed sądami powszechnymi. Ponieważ przepisy ustawy o Policji nie przewidują prawa funkcjonariusza do odsetek za niewypłacenie mu w terminie uposażenia, ekwiwalentu lub innych świadczeń ze stosunku służbowego, należy więc uznać, że roszczenie o odsetki jest oparte na cywilnoprawnej konstrukcji opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego i może być dochodzone wyłącznie przed sądem powszechnym. Jednocześnie Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że nie znalazł podstaw do fakultatywnego zawieszenia postępowania ze względu na skierowane do Trybunału Konstytucyjnego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku pytanie prawne zawarte w postanowieniu z dnia 21 stycznia 2021 r. sygn. akt II SA/Bk 866/20.