Interpretacja
Interpretacja indywidualna z dnia 19 lipca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.255.2024.2.OS
Skutki podatkowe przekazania majątku małżonce.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie:
‒opodatkowania podatkiem VAT przeniesienia na Małżonkę, w wyniku podziału majątku wspólnego, prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem,
‒obowiązku wystawienia faktury dokumentującej ww. transakcję,
‒obowiązku korekty odliczonego podatku VAT,
jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej
5 kwietnia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:
‒opodatkowania podatkiem VAT przeniesienia na Małżonkę, w wyniku podziału majątku wspólnego, prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem,
‒obowiązku wystawienia faktury dokumentującej ww. transakcję,
‒obowiązku korekty odliczonego podatku VAT,
‒prawidłowości posiadanych faktur dotyczących nabycia lokalu.
Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 7 lipca 2024 r. (data wpływu 10 lipca 2024 r.).
Treść wniosku wspólnego jest następująca:
Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem:
1)Zainteresowany będący stroną postępowania: X
2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania: Y
Opis zdarzenia przyszłego (ostatecznie przedstawiony w uzupełnieniu wniosku)
Pan X (zwany dalej Wnioskodawcą) posiadający nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce (w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) zawarł w roku 2021 przedwstępną umowę zakupu, w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej, nieruchomości w postaci apartamentu (lokal użytkowy) wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziałem w nieruchomości wspólnej. Wnioskodawca jest mężem Pani Y (również posiadającej nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce), z którą łączy go ustawowa wspólność majątkowa w rozumieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Pani Y wyraziła zgodę na zakup przez męża nieruchomości do Państwa majątku wspólnego w ramach prowadzonej przez męża działalności gospodarczej. Nieruchomość zlokalizowana jest w budynku … znajdującego się w miejscowości …, który będzie działać jako hotel w systemie tzw. „…”. Budynek, w którym zlokalizowana jest nieruchomość nie został jeszcze oddany do użytkowania, a sama nieruchomość nie została odebrana przez Wnioskodawcę i jego żonę. Przeniesienie własności nieruchomości w postaci apartamentu (lokal użytkowy) wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziałem nieruchomości wspólnej planowane jest na lipiec 2024 r. Cena zakupu ww. nieruchomości (wraz ww. prawami) będzie uwzględniała podatek od towarów i usług (dalej „VAT"). W związku z faktem, że Wnioskodawca (czynny podatnik VAT) zamierzał wykorzystywać zakupioną nieruchomość do działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, podatek VAT naliczony z tytułu zakupu nieruchomości (wraz ww. prawami) podlegał odliczeniu w całości. Zgodnie z umową przedwstępną Wnioskodawca dokonał do tej pory dwóch wpłat środków pieniężnych na rzecz dewelopera. Wnioskodawca dysponuje fakturami potwierdzającymi otrzymanie tych środków przez dewelopera, wystawionymi na dane Pana pozarolniczej działalności gospodarczej.
Wnioskodawca odliczył podatek VAT naliczony z tytułu otrzymania środków przez dewelopera w roku 2021 i 2023. Nieruchomość miała być przedmiotem umowy najmu pomiędzy Wnioskodawcą a hotelem, w którym znajduje się rzeczona nieruchomość, które to świadczenie nie korzysta ze zwolnienia z VAT.
Obecnie Wnioskodawca i jego małżonka planują zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, którą to umową Wnioskodawca i jego małżonka ustanowią rozdzielność majątkową. Małżonkowie postanowili, że wymieniona wyżej przedwstępna umowa zakupu nieruchomości (wraz udziałem w gruncie i nieruchomości wspólnej) wejdzie do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy. Wnioskodawca i jego małżonka nie przewidują dopłat ani spłat w ramach podziału majątku, ani też żadnych innych roszczeń względem siebie. Małżonka wnioskodawcy jest podatnikiem VAT korzystającym ze zwolnienia z tego podatku na mocy art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług. Przed zawarciem umowy majątkowej małżeńskiej, małżonka Wnioskodawcy planuje zarejestrować się do podatku VAT i stać się podatnikiem czynnym. Po zakupie nieruchomości (wraz z ww. prawami) małżonka Wnioskodawcy zamierza wykorzystywać nieruchomość do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług; do działalności opodatkowanej i niezwolnionej z VAT. Będzie to usługa najmu na rzecz hotelu operującego w budynku, w którym znajduje się lokal.
Uzupełnienie:
1.W związku z planowanym zawarciem umowy majątkowej małżeńskiej, którą to umową Wnioskodawca i jego małżonka ustanowią rozdzielność majątkową i w wyniku, której prawa i obowiązki z umowy przedwstępnej wejdą do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy, małżonka Wnioskodawcy stanie się wyłączą stroną praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej z deweloperem. Umowa przewiduje w szczególności: a. prawo nabycia lokalu niemieszkalnego - apartament oznaczony projektowym numerem .... w budynku hotelowym, o projektowanej powierzchni użytkowej wynoszącej … m2, składającego się z pokoju wraz z korytarzem oraz łazienki, wraz z wyposażeniem; b. udział w nieruchomości wspólnej, którego wielkość zostanie obliczona powykonawczo zgodnie z metodą określoną w umowie przedwstępnej, i który będzie odpowiadać stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń do niego przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z powierzchnią pomieszczeń do nich przynależnych. Do nieruchomości wspólnej zalicza się prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych, na których posadowiony jest budynek hotelowy oraz drugi budynek hotelowy, oraz te części budynków i urządzenia, które będą służyć wyłącznie do użytku właścicieli lokali (w tym również lokali będących własnością dewelopera), tj. w każdym z budynków: hall wejściowy, recepcja, korytarze, klatki schodowe, szyby dźwigu, magazyny, elementy konstrukcyjne budynków (tj. fundamenty, ściany, stropy, elewacje, dach, itp.), balkony, tarasy , przejścia pomiędzy budynkami; c. prawo do wyłącznego korzystania (bez dodatkowych opłat) z miejsca parkingowego; d. prawo do bezpłatnego i wyłącznego korzystania z przyległego do lokalu balkonu/tarasu; e. zobowiązanie do uiszczania kosztów administrowania i zużycia mediów od dnia odbioru lokalu; f. zobowiązanie do zawarcia z deweloperem umowy dzierżawy lokalu; g. zobowiązanie do ustanowienia na rzecz sprzedającego prawa pierwokupu lokalu oraz udziału w nieruchomości wspólnej oraz zobowiązanie do ujawnienia prawa pierwokupu w księdze wieczystej założonej dla lokalu; h. zobowiązanie do udzielenia sprzedającemu pełnomocnictwa upoważniającego do: i. do dokonania zmiany wysokości udziału w nieruchomości wspólnej związanego z lokalem w sytuacji wystąpienia ewentualnych zmian powierzchni użytkowej lokali wydzielanych z budynków, jak również zmian powierzchni nieruchomości gruntowej w związku z podziałami i scaleniami; ii. do zawarcia umów o sposobie korzystania z nieruchomości wspólnej, ustanawiania i zmiany sposobu korzystania z nieruchomości wspólnej oraz ujawniania go w księgach wieczystych prowadzonych dla nieruchomości gruntowej; iii. do zawarcia lub przystąpienia w jego imieniu do Umowy dotyczącej sposobu zarządu nieruchomości wspólną; iv. do obciążania nieruchomości wspólnej ograniczonymi prawami rzeczowymi, tj. bezpłatnymi i bezterminowymi służebnościami gruntu, służebnościami przesyłu lub prawami użytkowania na rzecz: 1. zakładów lub podmiotów dostarczających media, w szczególności wodę, gaz, prąd teletechnikę, 2. zakładów lub podmiotów, które będą zajmować się gospodarką wodno-ściekową i odpadami w celu umożliwienia wykonania wszystkich niezbędnych prac budowlanych i montażowych, dostępu do urządzeń, instalacji, sieci, infrastruktury, wykonywania czynności związanych z ich remontem, eksploatacją i konserwacją, i. zobowiązanie do: i. powstrzymania się od blokowania w jakikolwiek sposób, faktyczny lub prawny, inwestycji realizowanych przez Sprzedającego, opisanych w umowie przedwstępnej, w szczególności do niewnoszenia odwołań od jakichkolwiek decyzji wydanych względem sprzedającego; ii. nieskładania zażaleń, protestów, skarg, wniosków o wstrzymanie wykonania decyzji, skarg, skarg kasacyjnych dotyczących decyzji wydanych we wszystkich postępowaniach administracyjnych i sądowo-administracyjnych, w szczególności dotyczących wydania pozwolenia na budowę, zamiennego pozwolenia na budowę, pozwolenia na rozbiórkę czy pozwolenia na użytkowanie, iii. niezgłaszania roszczeń w drodze cywilnej i administracyjnej, wynikających z ewentualnego oddziaływania inwestycji sprzedającego na lokal lub na nieruchomość, na której zlokalizowany jest budynek, iv. nieudzielania jakiegokolwiek wsparcia innym stronom postępowań, o których mowa wcześniej, jeżeli działania tych stron mają na celu blokowanie w jakichkolwiek sposób inwestycji realizowanych przez sprzedającego v. powtórzenia ww. zobowiązań w ramach umowy przyrzeczonej, j. zobowiązanie do zawarcia umowy o podział (quoad usum) do korzystania w ramach której każdoczesnemu właścicielowi lokalu z odpowiedniego miejsca parkingowego; k. zobowiązanie do zawarcia umowy przyrzeczonej; I. zobowiązanie do zapłaty ceny; m. prawo do otrzymania nadpłaty w przypadku wystąpienia różnic w powierzchni użytkowej lokalu (zgodnie z zapisami umowy przedwstępnej); n. prawo do odstąpienia od umowy oraz do kar umownych; o. rękojmia za wady fizyczne; Na mocy umowy przedwstępnej Wnioskodawca i jego małżonka zobowiązani byli do wpłacania na rzecz dewelopera zaliczek na poczet ceny sprzedaży. Do dnia sporządzenia uzupełnienia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Wnioskodawca i jego małżonka wpłacili w drodze zaliczek (udokumentowanych fakturami wystawionymi na dane pozarolniczej działalności gospodarczej Wnioskodawcy) całą kwotę ceny nabycia. W wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej nie dojdzie do jakichkolwiek rozliczeń już wpłaconych zaliczek między małżonkami i deweloperem.
2.Wszelkie wpłaty dokonane przez Wnioskodawcę na rzecz dewelopera stanowiły zaliczki na poczet ceny w związku z zakupem apartamentu (wraz z udziałem w prawie wieczystego użytkowania i nieruchomości wspólnej). Zaliczki zostały udokumentowane fakturami wystawionymi na dane Wnioskodawcy (dane Pana pozarolniczej działalności gospodarczej). Wnioskodawca dokonał odliczenia całej kwoty podatku od towarów i usług wykazanej na fakturach dokumentujących zaliczki. Do dnia sporządzenia uzupełnienia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego Wnioskodawca zapłacił całą kwotę ceny za zakup nieruchomości.
3.Kwoty wpłacone przez Wnioskodawcę na rzecz dewelopera nie zostaną mu zwrócone.
4.Zakres pytania nr 4 dotyczy faktur dokumentujących wpłaty zaliczek na poczet ceny za apartament. Faktury zostały wystawione na dane pozarolniczej działalności gospodarczej Wnioskodawcy. Podatek VAT naliczony, wynikający z ww. faktur został odliczony w całości przez Wnioskodawcę.
Pytania (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku)
1.Czy w przypadku opisanym w zdarzeniu przyszłym przeniesienie prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku będzie stanowić po stronie Wnioskodawcy dostawę towaru zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług?
2.Czy Wnioskodawca będzie zobowiązany do wystawienia faktury w związku z przeniesieniem umowy przedwstępnej, o której mowa w pytaniu pierwszym?
3.Czy w przypadku opisanym w zdarzeniu przyszłym przeniesienie prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku będzie rodzić po stronie Wnioskodawcy obowiązek korekty VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości?
4.W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie nr 3, czy w celu odliczenia podatku VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości przez małżonkę Wnioskodawcy, małżonka powinna dysponować fakturą VAT od dewelopera wystawioną na jej dane?
Stanowisko Zainteresowanych w sprawie (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku)
Ad. 1.
Zdaniem Wnioskodawcy przeniesienie prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie będzie stanowić po stronie Wnioskodawcy dostawy towaru zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.
Ad. 2.
Zdaniem Wnioskodawcy, w związku tym, że przeniesienie prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie będzie stanowić dostawy towaru świadczonej przez Wnioskodawcę, nie jest on zobowiązany do wystawienia faktury.
Ad. 3.
Zdaniem Wnioskodawcy przeniesienie prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie rodzi po stronie Wnioskodawcy obowiązku korekty VAT naliczonego z tytułu otrzymanych faktur od dewelopera, a związanych z nabyciem nieruchomości.
Ad. 4.
W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie nr 3, w celu odliczenia podatku VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości przez małżonkę Wnioskodawcy, małżonka powinna dysponować fakturą VAT od dewelopera wystawioną na jej dane.
Uzasadnienie
Ad. 1.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361; dalej „ustawa VAT”), opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Dalej, zgodnie art. 7 ust. 1 ustawy VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.
Z kolei, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1)przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2)wszelkie inne darowizny - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Przez towary, stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy VAT, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Niewątpliwie definicję tę spełniają nieruchomości lub ich części.
Natomiast, dostawa towarów mieści się w definicji sprzedaży określonej w art. 2 pkt 22 ustawy VAT. Zgodnie z tym przepisem przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
W myśl art. 15 ust. 1 ustawy VAT, podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza - zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy VAT - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Biorąc pod uwagę treść wskazanych wyżej przepisów warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem VAT jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie:
a)czynność jest ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, np. odpłatna dostawa towarów;
b)czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług (działa w takim charakterze).
Wnioskodawca pragnie podkreślić, że dominujący jest obecnie pogląd sądów administracyjnych, potwierdzająca, że przeniesienie prawa do umowy przedwstępnej stanowi dostawę towarów w rozumieniu, art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT. Takie stanowisko zostało zaprezentowane m. in. w: - Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 lutego 2022 r., sygn. I FSK 1669/18; - Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 maja 2013 r., sygn. akt I FSK 169/12; - Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 marca 2017 r., sygn. akt I FSK 1406/15; - Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 czerwca 2021 r., sygn. akt I FSK 1732/18. Należy się więc zastanowić, czy planowane przez Wnioskodawcę czynności spełniają przesłanki, aby uznać je za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, mając na uwadze, że chodzi o czynności zachodzące między małżonkami, którzy zawierają umowę majątkową i przeprowadzają podział majątku.
W tym miejscu Wnioskodawca wyjaśnia, iż prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom.
Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, z późn. zm., dalej: "KC"). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji - przepisy odnoszące się do własności.
Z kolei zgodnie z art. 196 KC, współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej.
W myśl art. 210 KC, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.
Z regulacji art. 211 KC wynika natomiast, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Zasadą jest, że zniesienie współwłasności powinno nastąpić przede wszystkim przez podział fizyczny rzeczy wspólnej. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.
Natomiast ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359, z póżn. zm„ dalej: "Kodeks rodzinny").
W świetle art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
W świetle art. 35 Kodeksu rodzinnego, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Zgodnie natomiast z art. 43 Kodeksu rodzinnego, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Jednakże, zgodnie z art. 47 §1 Kodeksu rodzinnego małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
Zauważyć należy, że zgodnie z przywołanym wcześniej art. 31 § 1 Kodeksem rodzinnym z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (jest to ich majątek wspólny).
Wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna, którą charakteryzuje to, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Wspólność ta jest wspólnością masy majątkowej, to znaczy obejmuje cały zbiór praw majątkowych takich jak własność i inne prawa rzeczowe czy wierzytelności. Pomimo trwania wspólności każdy z małżonków ma zarówno prawo do udziału i rozporządzania tak całym majątkiem wspólnym, jak i w odniesieniu do poszczególnych składników majątku wspólnego. Wspólność majątkowa małżeńska nie jest bowiem samodzielnym i niezależnym od małżonków bytem, który realizuje swoje własne uprawnienia do określonych lub wszystkich składników tego mienia. Podmiotami uprawnionymi do dysponowania i zarządzania całym mieniem są zawsze małżonkowie tworzący wspólność majątkową małżeńską. Z powyższego wynika, że prowadzenie przez małżonków odrębnych działalności gospodarczych nie ma wpływu na uprawnienie do dysponowania i zarządzania majątkiem.
W tym kontekście należy odnieść się do art. 7 ust. 1 i ust. 2 ustawy VAT w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, a w szczególności do definicji „odpłatności” oraz „prawa do rozporządzania towarem jak właściciel”, które są niezbędnymi przesłankami do uznania czy dana transakcja jest przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Jak wskazano powyżej, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia odpłatności, ani nie wskazują na jej formę. Przepisy ustawy o VAT nie narzucają również, że odpłatność za czynność dostawy towarów lub świadczenia usług winna mieć postać pieniężną. Odpłatność jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową - zapłatą może być inny towar lub usługa, albo mieszaną - zapłata w części pieniężna, a w części rzeczowa.
Mając na względzie powyższe, należy zatem zauważyć, że zapłata (wynagrodzenie) może przybierać nie tylko postać świadczenia pieniężnego, ale również rzeczowego (określonego w naturze), czego potwierdzeniem jest wyrok z dnia 3 lipca 1997 r. w sprawie C-330/95 Goldsmiths, w którym to orzeczeniu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że: "umowy takie (polegające na wymianie towar za towar - przyp. Pełnomocnika) nie są w żaden sposób, ani finansowo, ani handlowo, różne od transakcji, w których wynagrodzenie wyrażone jest w formie pieniężnej". Potwierdzeniem powyższego (rozumienia „odpłatności”) jest również art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, który stanowi, że podstawą opodatkowania, z wyjątkami, które nie mają zastosowania w opisanym stanie faktycznym, jest „wszystko co stanowi zapłatę”, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczonych lub usług świadczonych przez podatnika.
Należy zatem zauważyć, że podstawą opodatkowania jest generalnie zapłata (wszystko co stanowi zapłatę). Zgodnie natomiast ze Słownikiem Języka Polskiego (wydanie internetowe) „zapłata" to „uiszczenia należności za coś”, należność za coś”, „odpłacenie komuś za coś”. Zapłata jest więc należnością (kwotą należną) za czynność opodatkowaną. Nie ma natomiast w tym przepisie zastrzeżenia, że zapłata ma przybrać wyłącznie postać pieniężną. Jest to wielkość, która musi być mierzalna (wymierna) w pieniądzu (biorąc pod uwagę, że podatek wyrażony jest w pieniądzu), natomiast nie musi być kwotą pieniężną. Może to być więc należność (zapłata) w naturze. W takiej sytuacji, za podstawę opodatkowania należy przyjąć wartość świadczenia wzajemnego, jako że właśnie to świadczenie stanowi wówczas zapłatę za czynność opodatkowaną.
Ustawa VAT nie definiuje również, co należy rozumieć, przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel", o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy VAT. Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88 (Staatssecretaris van Financien v. Shipping and Forwarding Enterprise Safe BV). W orzeczeniu tym Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu odnosząc się do dostawy towarów, trybunał posłużył się terminem przeniesienia "własności w sensie ekonomicznym", podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią. Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Nadto, należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów" nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.
Analizując powyższe, Wnioskodawca jest zdania, że zawarcie umowy majątkowej oraz jak również podział majątku między małżonkami nie stanowi odpłatnej dostawy towarów, ponieważ te czynności dotyczą majątku wspólnego małżonków. Dopiero w wyniku podziału majątku pomiędzy małżonków, dojdzie do wyodrębnienia majątku każdego z nich. W opinii Wnioskodawcy, w sytuacji gdy pomiędzy małżonkami dochodzi do zawarcia umowy majątkowej oraz podziału majątku, nawet dotyczącego prowadzonych przez nich działalności gospodarczych, to taka transakcja nie może mieć charakteru odpłatnego. W takim przypadku nie jest możliwe uregulowanie należności pomiędzy małżonkami. Jeden z małżonków nie może dokonać wypłaty wynagrodzenia drugiemu z małżonków środkami pieniężnymi objętymi wspólnością nawet jeżeli uznać, że jest to wspólność ułamkowa. Wynika to z faktu, że w momencie zawarcia umowy majątkowej jak również momencie podziału majątku nie istnieje jeszcze wyodrębniony majątek żadnego z małżonków. Analogicznie, skoro nie ma możliwości zapłaty za towar między małżonkami, to też nie ma możliwości przeniesienia własności towaru, ponieważ nie występuje tu przeniesienie wspólnego majątku z jednego podatnika na drugiego a jedynie podział majątku wcześniej należącego do obojga małżonków. W takiej sytuacji na gruncie ustawy VAT nie mamy do czynienia z dwoma podmiotami (w relacjach między nimi), z których jeden dokonuje nieodpłatnego świadczenia lub odpłatnej dostawy towarów, a drugi z tego nieodpłatnego świadczenia lub dostawy korzysta. Nie ma znaczenia fakt, że małżonkowie prowadzą oddzielne działalności gospodarcze i każdy jest podatnikiem VAT. W tym stanie rzeczy autonomia prawa podatkowego nie stoi na przeszkodzie by uznać, że przesunięcie towarów z działalności gospodarczej jednego małżonka do działalności gospodarczej drugiego małżonka, dokonywane w ramach tych działalności, gdy małżonków łączy wspólność majątkowa istniejąca na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie stanowi odpłatnej ani też nieodpłatnej dostawy towarów i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Zdaniem Wnioskodawcy, powyższe znajduje potwierdzenie w następujących wyrokach sądów: - Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4.04.2018 r., sygn. I FSK 887/16, - Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 11.12.2018 r., sygn. I SA/Gd 939/18, - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 25.05.2021 r., sygn. I SA/Bd 171/21, - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 4.05.2023 r., sygn. I SA/Bd 110/23.
Podsumowując, w opinii Wnioskodawcy przeniesienie prawa do umowy przedwstępnej nabycia nieruchomości wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziałem nieruchomości wspólnej z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy (w ramach prowadzonych przez małżonków działalności gospodarczych) w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie będzie stanowić po stronie Wnioskodawcy dostawy towaru zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT.
Ad. 2.
Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą (w przypadkach opisanych w tym przepisie), m.in.: sprzedaż, a także dostawy towarów i świadczenia usług, o których mowa w art. 106a pkt 2 ustawy VAT, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. Ponieważ, jak udowodniono wyżej przeniesienie prawa do umowy przedwstępnej nabycia nieruchomości wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziałem w nieruchomości wspólnej z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy (do jej działalności gospodarczej) w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie będzie stanowić po stronie Wnioskodawcy dostawy towaru zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do wystawienia faktury.
Ad. 3.
Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy VAT w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Z kolej, w art. 91 ust. 1 ustawa VAT nakazuje dokonanie odpowiedniej korekty podatku naliczonego w sytuacji, gdy zmianie ulega sposób wykorzystania przez podatnika towarów i usługi, w związku z którymi powstało prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Powyższe stosuje się także odpowiednio do wykorzystywanych w działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy VAT) nieruchomości. W szczególności, w odniesieniu do usług najmu zastosowanie znajduje art. 91 ust. 2 ustawy VAT, zgodnie z którym w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, korekty, o której mowa w art. 91 ust. 1 ustawy VAT, podatnik dokonuje w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta dotyczy jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.
Jednakże, zgodnie z art. 91 ust. 9 ustawy VAT, w przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta podatku naliczonego, określona w tym artykule jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Powyżej wskazany art. 91 ust. 9 ustawy VAT wynika bezpośrednio z faktu, że zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części jest na gruncie VAT neutralne. Przeniesienie całości lub części majątku przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu VAT, na zbywcę i nabywcę zaś należy patrzeć pod kątem VAT transparentnie, tzn. zbywca ma prawo odliczyć VAT naliczony przy zakupie towarów i usług związanych z przenoszoną całością, o ile nabywca wykorzysta je do wykonywania czynności opodatkowanych. Tym samym w przypadku zmiany przeznaczenia środka trwałego ewentualnej korekty VAT naliczonego w pierwotnej fakturze dokumentującej dostawę towarów (w tym także wydanie przedmiotu leasingu finansowego) dokonuje nabywca przedsiębiorstwa (art. 91 ust. 9 ustawy VAT).
Co więcej, neutralność transakcji zbycia przedsiębiorstwa na gruncie VAT wynika również z przepisów unijnych (art. 19 dyrektywy 2006/112/WE). Okoliczność ta była również wielokrotnie potwierdzana przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, np. w wyrokach: C-408/98, Abbey National oraz C-137/02, Faxworld. Natomiast, w wyroku z 28.10.2011 r. (sygn. I FSK 1660/10), Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że „w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części dochodzi do sukcesji prawnopodatkowej. Nabywca jest następcą prawnym, beneficjentem czynności aportu podatnika dokonującego zbycia. W takim zakresie, następuje przeniesienie na owego nabywcę zasad dotyczących opodatkowania VAT w odniesieniu do czynności związanych z nabytym mieniem na warunkach identycznych jako obowiązywały zbywcę gdyby do zbycia nie doszło. Składnikami majątku przedsiębiorstwa wnoszonego aportem mogą być zarówno takie składniki co do których zbywcy przysługiwało prawo do odliczenia VAT jak i takie co do których prawo to nie przysługiwało”.
Odnosząc powyższe do sytuacji przedstawionej w opisie zdarzenia przyszłego zdaniem Wnioskodawcy, ponieważ zawarcie umowy majątkowej oraz podział majątku nie stanowi czynności podlegającej podatkowi od towarów i usług (jak zostało przedstawione wcześniej) jednocześnie w wyniku przeprowadzenia czynności prawnych prawo do umowy przedwstępnej znajdzie się w wyłącznej własności małżonki Wnioskodawcy, w celu ocenienie obowiązków Wnioskodawcy w zakresie korekty podatku VAT naliczonego należy zastosować przepis art. 91 ust. 9 ustawy VAT w sposób odpowiedni.
Tym samym, skoro zawarcie umowy majątkowej oraz podział majątku Wnioskodawcy nie stanowi czynności podlegającej podatkowi VAT, jednocześnie w sensie cywilistycznym prawo do umowy przedwstępnej zostanie przeniesione na małżonkę Wnioskodawcy, która będzie wykorzystywać Nieruchomość w działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (działalność niezwolniona z VAT), Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do korekty VAT naliczonego z tytułu otrzymanych dotychczas faktur związanych z nabyciem nieruchomości. Brak obowiązku korekty wynika z faktu, że małżonka Wnioskodawcy stanie się „sukcesorem” praw i obowiązków Wnioskodawcy z tytułu podatku VAT.
Ad. 4.
Jak już wskazano wcześniej, zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą (w przypadkach opisanych w tym przepisie), m.in.: sprzedaż, a także dostawy towarów i świadczenia usług, o których mowa w art. 106a pkt 2 ustawy VAT, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.
Z drugiej strony podatnicy podatku VAT mają prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego, o którym to prawie mowa w art. 86 ust. 1 najwcześniej w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę (art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy VAT).
Jakie elementy powinny zawierać faktury zostało precyzyjnie wskazane w ustawie VAT w art. 106e ust. 1 tej ustawy, m. in. należą do nich: imię i nazwisko lub nazwa podatnika oraz jego adres, numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi.
Biorąc powyższe pod uwagę, podatnicy podatku od towarów i usług mają prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego, jednakże prawo to powstaje najwcześniej w okresie, w którym podatnik ten otrzyma fakturę od sprzedającego. Aby dany dokument spełniał wymogi uznania go za fakturę, musi zawierać szereg danych wskazanych w ustawie VAT. Jedną z kategorii danych niezbędnych w prawidłowo wystawionej fakturze są dane identyfikujące nabywcę towaru lub usługi.
Tym samym, zakładając obowiązek korekty podatku naliczonego przez Wnioskodawcę, zdaniem Wnioskodawcy, w celu odliczenia podatku VAT naliczonego przez małżonkę Wnioskodawcy związanego z zakupem nieruchomości wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziałem nieruchomości wspólnej, niezbędne jest aby otrzymała ona od dewelopera fakturę zawierającą jej dane zgodnie z art. 106e ustawy VAT).
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo w zakresie:
‒opodatkowania podatkiem VAT przeniesienia na Małżonkę, w wyniku podziału majątku wspólnego, prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem,
‒obowiązku wystawienia faktury dokumentującej ww. transakcję,
‒obowiązku korekty odliczonego podatku VAT
jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy.
Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy,
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy,
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy.
Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:
·w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
·świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.
Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).
Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.
W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.
Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.
Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:
-istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
-wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
-istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
-odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
-istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.
Podkreślić jednak należy, że w ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług, które na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
W art. 8 ust. 2 ustawy postanowiono, że:
Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:
1)użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2)nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Za usługi świadczone do celów innych niż działalność gospodarcza należy uznać wszelkie usługi, których świadczenie odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej. Niedopełnienie któregokolwiek z warunków określonych w art. 8 ust. 2 ustawy, jest podstawą do traktowania nieodpłatnej usługi jako niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Przepisy ustawy formułują zatem zasadę, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega co do zasady odpłatne świadczenie usług, a nieodpłatne ich świadczenie traktuje się jako odpłatne w przypadkach określonych w ww. art. 8 ust. 2 ustawy.
Nie każda jednak czynność, która stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Określona czynność będzie opodatkowana VAT, jeśli zostanie wykonana przez podatnika, a więc osobę prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Według art. 15 ust. 2 ustawy:
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W świetle powyższego stwierdzić należy, że każdy kto dokonuje czynności dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, powinien być uznany, co do zasady, za podatnika podatku od towarów i usług.
Należy wyjaśnić, że prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się – jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji – przepisy odnoszące się do własności.
Zgodnie z art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego:
Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
Natomiast, ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).
W świetle art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
W myśl art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Stosownie do art. 36 § 1 oraz § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.
Jak stanowi art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).
Ponadto w myśl art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
§ 1. Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
§ 2. Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.
W pierwszej kolejności Państwa wątpliwości dotyczą opodatkowania podatkiem VAT przeniesienia na Małżonkę, w wyniku podziału majątku wspólnego, prawa do umowy przedwstępnej z deweloperem.
Dokonując analizy powołanych wyżej regulacji prawnych w odniesieniu do przedstawionych przez Pana okoliczności sprawy należy podkreślić, że powołane wyżej przepisy art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy nie definiują małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Tym samym na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy, bowiem każdy z nich, wykonując samodzielnie czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest odrębnym podatnikiem tego podatku. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa. W konsekwencji, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu. Co więcej autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość takiej interpretacji jego przepisów, która zakładałaby, że wspólność majątkowa istniejąca między małżonkami na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma wpływ na zakres ich praw i obowiązków jako podatników podatku od towarów i usług. Dopuszczalne jest dokonywanie czynności cywilnoprawnych między małżonkami pozostającymi w małżeńskiej wspólności majątkowej, jeżeli czynności te dotyczą sfery objętej zakresem ich działalności gospodarczej. Niezależnie więc od istniejących stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami, w transakcjach zawieranych pomiędzy nimi mamy do czynienia z wykonywaniem czynności opodatkowanych pomiędzy dwoma odrębnymi podmiotami. Zatem transakcje dokonywane pomiędzy nimi, jako osobami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług, które to czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Z wniosku wynika, że w roku 2021 zawarta została przedwstępna umowa zakupu, nieruchomości w postaci apartamentu (lokal użytkowy) wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziałem w nieruchomości wspólnej. Pana Małżonka wyraziła zgodę na zakup nieruchomości do majątku wspólnego w ramach prowadzonej przez Pana pozarolniczej działalności gospodarczej. Dokonano zapłaty w drodze zaliczek (udokumentowanych fakturami wystawionymi na dane Pana pozarolniczej działalności gospodarczej ) całej kwoty ceny nabycia za przedmiotowy lokal. Odliczył Pan podatek naliczony w całości. Obecnie planujecie Państwo zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, którą to umową ustanowicie rozdzielność majątkową. Postanowiliście Państwo, że wymieniona wyżej przedwstępna umowa zakupu nieruchomości (wraz udziałem w gruncie i nieruchomości wspólnej) wejdzie do wyłącznego majątku Pana Małżonki. Nie przewidujecie Państwo dopłat ani spłat w ramach podziału majątku, ani też żadnych innych roszczeń względem siebie. W wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej nie dojdzie do jakichkolwiek rozliczeń już wpłaconych zaliczek między Państwem i deweloperem.
W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z art. 509 § 1 ustawy Kodeks cywilny:
Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Stosownie do art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego:
Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Przedmiotem przelewu jest prawo majątkowe, nie zaś „towar”. Inaczej mówiąc, przedmiotem cesji jest konkretna wierzytelność, czyli dające się precyzyjnie określić prawo majątkowe.
Mając na uwadze powyższe przepisy, sama instytucja cesji jako umowa prawa cywilnego dotyczy wyłącznie praw, a nie konkretnego towaru, nawet, jeżeli dostawa tego towaru jest niejako „efektem końcowym” scedowanego zobowiązania.
W konsekwencji, w wyniku podziału majątku i przekazania Małżonce praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej przedmiotowego lokalu, nastąpi wyłącznie zmiana stron umowy, natomiast stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Tym samym, nie dochodzi do zmiany umowy w ten sposób, że pomiędzy Państwem zawierana jest umowa, w szczególności zmieniająca lub wprowadzająca inne elementy, poza zmianą osoby uczestniczącej w niej po stronie wierzyciela.
W konsekwencji, mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy, należy stwierdzić, że przeniesienie na Pana Małżonkę praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej stanowić będzie świadczenie usług, a nie dostawę towarów.
Jak wynika z powołanych powyżej unormowań zawartych w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług, które na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy, podlega opodatkowaniu.
Za usługi świadczone do celów innych niż działalność gospodarcza należy uznać wszelkie usługi, których świadczenie odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej. Opodatkowaniu – zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT – podlegają te nieodpłatne usługi, które nie mają związku z prowadzoną działalnością, a więc nie mają wpływu na przyszłe obroty przedsiębiorstwa, jego zysk, wizerunek czy odbiór przez kontrahentów. Natomiast przez usługi związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa należy rozumieć te nieodpłatne usługi, które są wykonywane w związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej podmiotu, potrzebami związanymi z funkcjonowaniem prowadzonego przedsiębiorstwa. Jeśli podejmowane przez podmiot działania mają na celu przyniesienie korzyści prowadzonej działalności gospodarczej, to tym samym są związane z jej prowadzeniem.
Zatem, nieodpłatne przeniesienie na Pana Małżonkę praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej, należy traktować jako świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT. Mamy tu bowiem do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem usług, polegającym na przekazaniu do majątku Małżonki wszelkich praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej lokalu. Podkreślić należy, że przekazanie to będzie do celów innych niż Pana działalność gospodarcza.
W konsekwencji, mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy stwierdzić należy, że przekazanie z Pana przedsiębiorstwa w wyniku podziału majątku praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej zakupu lokalu na rzecz Pana Małżonki stanowić będzie nieodpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, zrównane z odpłatnym świadczeniem, podlegające opodatkowaniu na mocy art. 5 ust. 1 cyt. ustawy.
Należy również zaznaczyć, że ani przepisy ustawy, ani też rozporządzenia wykonawcze do ustawy nie przewidują zwolnienia od podatku dla ww. usług, w związku z czym, usługa ta nie będzie korzystała ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT.
W związku z przeniesieniem praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej na rzecz Małżonki, będzie działał Pan jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.
Podsumowując, z tytułu nieodpłatnego przeniesienia praw do umowy deweloperskiej na rzecz Pana Małżonki, będzie Pan występował w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, a czynność ta będzie stanowić świadczenie usług, o których mowa w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT.
Tym samym Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1, uznałem za nieprawidłowe.
Odnosząc się do Pana wątpliwości związanych z obowiązkiem wystawienia faktury dokumentującej przeniesienie praw i obowiązków z umowy przedwstępnej należy wskazać, że zasady dotyczące wystawiania faktur, zostały uregulowane w ustawie w Dziale XI – Dokumentacja, w Rozdziale 1 – Faktury.
Jak stanowi art. 106a ustawy:
Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do:
1) sprzedaży, z wyjątkiem:
a) przypadków, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz ust. 1a, w których usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego i faktura dokumentująca te transakcje nie jest wystawiana przez usługobiorcę lub nabywcę towarów w imieniu i na rzecz usługodawcy lub dokonującego dostawy towarów,
b) czynności rozliczanych w procedurach szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a, 7 i 9, dla których państwem członkowskim identyfikacji w rozumieniu przepisów tych rozdziałów jest państwo członkowskie inne niż Rzeczpospolita Polska;
2) dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonywane są te czynności, a w przypadku braku na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej - posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, z którego dokonywane są te czynności, w przypadku gdy miejscem świadczenia jest terytorium:
a) państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, a osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od wartości dodanej jest nabywca towaru lub usługobiorca i faktura dokumentująca te czynności nie jest wystawiana przez tego nabywcę lub usługobiorcę w imieniu i na rzecz podatnika,
b) państwa trzeciego;
3) dostawy towarów i świadczenia usług rozliczanych w procedurach szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a i 7, przez podatników zidentyfikowanych na potrzeby tych procedur, dla których państwem członkowskim identyfikacji w rozumieniu przepisów tych rozdziałów jest Rzeczpospolita Polska;
4) sprzedaży na odległość towarów importowanych, rozliczanej w procedurze szczególnej, o której mowa w dziale XII w rozdziale 9, przez podatników zidentyfikowanych na potrzeby tej procedury, dla których państwem członkowskim identyfikacji w rozumieniu przepisów tego rozdziału jest Rzeczpospolita Polska.
W świetle art. 2 pkt 31 ustawy:
Przez fakturę rozumie się dokument w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie.
Na mocy art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:
Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.
Natomiast w myśl art. 2 pkt 22 ustawy:
Sprzedaż to odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Zgodnie z art. 106e ust. 1 ustawy:
Faktura powinna zawierać m.in.:
1)datę wystawienia;
2)kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę;
3)imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy;
4)numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. a;
5)numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. b;
6)datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury;
7)nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;
8)miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;
9)cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto);
10)kwoty wszelkich opustów lub obniżek cen, w tym w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto;
11)wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług, objętych transakcją, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto);
12)stawkę podatku albo stawkę podatku od wartości dodanej w przypadku korzystania z procedur szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a, 7 i 9;
13)sumę wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;
14)kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku;
15)kwotę należności ogółem (…).
Obowiązujące przepisy nie nakładają na podatników żadnych formalnych obowiązków w zakresie dokumentowania fakturami nieodpłatnych świadczeń. Co więcej, z art. 106a pkt 1 w powiązaniu z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, fakturę wystawia się, jeśli dokumentuje ona sprzedaż. Przepis art. 8 ust. 2 zrównuje nieodpłatne świadczenie usług, jednak tylko dla celów opodatkowania.
Natomiast, nieodpłatne przekazanie z Pana przedsiębiorstwa w wyniku podziału majątku wspólnego praw i obowiązków z umowy przedwstępnej na rzecz Pana Małżonki stanowić będzie nieodpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Nie wypełnia ono jednak definicji sprzedaży, gdyż mimo, że dojdzie do świadczenia usług, to nie dojdzie do odpłatności ze strony nabywcy – Pana Małżonki. Odbiorca (Pana Małżonka) otrzymująca ww. prawa i obowiązki z umowy przedwstępnej nieodpłatnie nie poniesie ciężaru ekonomicznego podatku od towarów i usług. Nie można zatem w takiej sytuacji wystawić faktury, o której mowa w art. 106b ust. 1 ustawy.
Na brak możliwości wystawienia faktury wskazuje również treść art. 106e ustawy, w którym wśród elementów faktury wymieniono m.in. cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto), czy kwotę należności ogółem, jako kwoty należne sprzedawcy od nabywcy. Skoro jednak transakcja jest nieodpłatna, kwoty te nie mogłyby znaleźć się na takiej fakturze, a brak takich pozycji skutkowałby wadliwością dokumentu sprzedaży.
Podsumowując, przeniesienie na Małżonkę w wyniku podziału majątku wspólnego prawa do nabycia lokalu, w celu prowadzenia przez Nią działalności gospodarczej, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT, jednak nieprawidłowe jest wystawienie faktury dokumentującej tą transakcję.
Tym samym Pana stanowisko w zakresie pytania nr 2, z uwagi na odmienną argumentację, uznałem za nieprawidłowe.
Odnosząc się do kwestii obowiązku korekty odliczonego podatku VAT należy wskazać, że zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy:
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy:
Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.
Ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, to jest m.in. tego, że zakupy są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.
Zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy:
Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.
Na podstawie art. 88 ust. 4 ustawy:
Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7.
Stosownie do cytowanych wyżej przepisów prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
Prawo do odliczenia podatku naliczonego, jako integralna część systemu VAT, w zasadzie nie może być ograniczane ani pod względem czasu, ani też pod względem zakresu przedmiotowego. Nie jest to bowiem wyjątkowy przywilej podatnika, lecz jego fundamentalne prawo. Możliwość wykonania tego prawa powinna być zapewniona niezwłocznie i względem wszystkich kwot podatku, które zostały pobrane (naliczone) od transakcji związanych z zakupami.
Ustawa o podatku od towarów i usług ustanawia zasadę tzw. niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego. Zasada ta wyraża się tym, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego nie musi czekać aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.
Istotna jest intencja nabycia – jeśli dany towar (usługa) ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych wówczas, po spełnieniu wymienionych w art. 86 ustawy wymogów formalnych, odliczenie jest prawnie dozwolone, oczywiście jeżeli nie wyłączają go inne przepisy ustawy lub aktów wykonawczych.
Biorąc pod uwagę, że prawo do odliczenia powinno być realizowane natychmiast po powstaniu podatku naliczonego, decydujące znaczenie dla oceny istnienia prawa do odliczenia ma zamierzony (deklarowany) związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi. Przy czym związek ten może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.
O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży (towary handlowe) lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy. Bezpośrednio wiążą się więc z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.
Natomiast o pośrednim związku nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa – mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu. Najczęściej do wydatków mających pośredni wpływ na wykonywanie czynności opodatkowanych zalicza się koszty reprezentacji i reklamy, wydatki związane z udziałem w targach, konferencjach, koszty doradztwa podatkowego itp.
Podkreślić należy, iż ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Należy zauważyć, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Jak wskazano wyżej, w wyniku podziału majątku i przekazania Małżonce praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej przedmiotowego lokalu, nastąpi wyłącznie zmiana stron umowy, natomiast stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Tym samym, nie dochodzi do zmiany umowy w ten sposób, że pomiędzy Państwem zawierana jest umowa, w szczególności zmieniająca lub wprowadzająca inne elementy, poza zmianą osoby uczestniczącej w niej po stronie wierzyciela.
W opisie sprawy wskazano, że w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej nie dojdzie do jakichkolwiek rozliczeń już wpłaconych zaliczek między małżonkami i deweloperem. Nie przewidują Państwo dopłat ani spłat w ramach podziału majątku, ani też żadnych innych roszczeń względem siebie.
Jak wynika z wniosku, z tytułu otrzymanych od dewelopera faktur zaliczkowych dokonał Pan odliczenia podatku VAT. Przedmiotowy lokal, który zamierzał Pan nabyć będzie wykorzystany w Pana działalności gospodarczej do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług – konkretnie do sprzedaży praw i obowiązków z umowy deweloperskiej, której lokal jest przedmiotem.
Mając zatem na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że w analizowanym przypadku w związku z wykorzystaniem praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej do czynności opodatkowanych, przysługuje Panu prawo do odliczenia podatku VAT z faktur zaliczkowych. Jak wynika z opisu sprawy, w wyniku cesji dojdzie wyłącznie do modyfikacji w zakresie identyfikacji jednej ze stron umowy i nie nastąpił/nie nastąpi zwrot wpłaconych na rzecz dewelopera środków. Zatem nie będzie Pan zobowiązany do korekty odliczonego podatku VAT z przedmiotowych faktur zaliczkowych.
Wobec powyższego Pana stanowisko w zakresie pytania nr 3, z uwagi na odmienną argumentację, uznałem za nieprawidłowe.
Z uwagi na brak obowiązku dokonania przez Pana korekty podatku naliczonego nie udzielam odpowiedzi na warunkowo postawione pytanie nr 4.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania
Pan X (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right