Interpretacja

TEMATY:

Interpretacja indywidualna z dnia 16 lipca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.202.2024.2.APR

Skutki podatkowe dotyczące umowy o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym.

Interpretacja indywidualna

- stanowisko w części nieprawidłowe i w części prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe w części dotyczącej uznania usług świadczonych przez A. na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO za usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym lub usługi pośrednictwa finansowego, o których mowa art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy i prawidłowe w części dotyczącej uznania przejęcia zarządzania A. FIO przez B. za transakcję zbycia przedsiębiorstwa, do której nie znajdą zastosowania przepisy ustawy o VAT zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 marca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 27 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych dotyczących umowy o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym. Uzupełnili go Państwo - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 14 czerwca 2024 r. (wpływ 14 czerwca 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Informacje ogólne

A. (...) S.A. z siedzibą w Polsce (dalej: „Wnioskodawca” lub „A.”) jest towarzystwem funduszy inwestycyjnych utworzonym zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: „u.f.i.”), które działa w formie spółki akcyjnej w rozumieniu art. 301 i nast. ustawy z dnia 15 września 2000 r. A. jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT.

Informacje o działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych

Działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy i pozostaje pod stałym nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: „KNF”).

Przede wszystkim towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Polski, która uzyskała zezwolenie KNF na wykonywanie działalności.

Przedmiot działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych został natomiast ograniczony wyłącznie do tworzenia funduszy otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzania nimi, w tym pośredniczenia w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowania ich wobec osób trzecich oraz zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych.

Za zezwoleniem KNF towarzystwo może jednak rozszerzyć przedmiot działalności o:

tworzenie specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych, zarządzanie tymi funduszami, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, a także reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie unijnymi alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 2 pkt 10b u.f.i., w tym wprowadzanie ich do obrotu;
zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych;
doradztwo inwestycyjne, pod warunkiem że towarzystwo jednocześnie wystąpiło o zezwolenie na prowadzenie działalności, o której mowa w pkt (ii) powyżej, lub prowadzi taką działalność;
przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, pod warunkiem że towarzystwo jednocześnie wystąpiło o zezwolenie na prowadzenie działalności, o których mowa w pkt (i) i (ii) powyżej, lub prowadzi działalność w tych zakresach.

Dodatkowo towarzystwo może rozszerzyć przedmiot działalności również o:

(i)przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, których przedmiotem są:

a)jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych zarządzanych przez inne towarzystwa lub tytuły uczestnictwa funduszy zagranicznych lub funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do EEA,

b)jednostki uczestnictwa specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych zarządzanych przez inne towarzystwa - w przypadku gdy rozszerzyło przedmiot działalności zgodnie z art. 45 ust. 1a u.f.i.;

(ii)doradztwo inwestycyjne w odniesieniu do instrumentów finansowych, o których mowa w pkt (i) powyżej;

(iii)pełnienie funkcji przedstawiciela funduszy zagranicznych, o którym mowa w art. 253 ust. 3 pkt 2 u.f.i.

Jednocześnie w zakresie świadczenia części ww. usług do towarzystw funduszy inwestycyjnych zastosowanie znajdują określone przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (dalej: „u.o.i.f.”), a także przepisy wykonawcze wydane na podstawie tej ustawy, przepisy Rozporządzenia Delegowane Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. oraz przepisy innych bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej - w zakresie, w jakim regulują one sposób świadczenia tych usług.

Obowiązujące przepisy wymagają od towarzystwa funduszy inwestycyjnych zapewnienia określonych standardów w zakresie zatrudniania personelu, w szczególności poprzez zatrudnianie:

co najmniej dwóch doradców inwestycyjnych do wykonywania czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi, zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych oraz zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych (z pewnymi wyjątkami);
co najmniej jednego maklera papierów wartościowych do wykonywania czynności przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych;
osób posiadających odpowiednie kompetencje w zakresie:

a)przekazywania klientom lub potencjalnym klientom informacji o usługach, o których mowa w art. 45 ust. 2, 2a, ust. 3 pkt 1 i 1a u.f.i., oraz instrumentach finansowych będących ich przedmiotem;

b)wykonywania czynności, o których mowa w art. 45 ust. 2 pkt 2 u.f.i.

Ponadto przepisy u.f.i. bardzo restrykcyjnie regulują również kwestię powierzenia przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych wykonywania czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Fundusze inwestycyjne

Fundusze inwestycyjne są natomiast osobami prawnymi, których wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Fundusze inwestycyjne mogą zostać utworzone wyłącznie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych (jedno towarzystwo może utworzyć kilka funduszy inwestycyjnych). Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.

Fundusze inwestycyjne prowadzą działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w u.f.i. Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

(i) fundusz inwestycyjny otwarty;

(ii) alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Uczestnikami funduszy inwestycyjnych są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej:

(i)na rzecz których w rejestrze uczestników funduszu są zapisane jednostki uczestnictwa lub ich ułamkowe części albo

(ii) wskazane w ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych prowadzonej przez agenta emisji, o którym mowa w art. 7a u.o.i.f., albo

(iii)będące posiadaczami rachunku papierów wartościowych, na którym są zapisane certyfikaty inwestycyjne, albo będące osobami uprawnionymi z certyfikatów inwestycyjnych zapisanych na rachunku zbiorczym.

Jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne reprezentują prawa majątkowe uczestników funduszu, określone ustawą i statutem funduszu inwestycyjnego. Uczestnicy funduszu nie odpowiadają za zobowiązania funduszu.

Celami inwestycyjnymi funduszu inwestycyjnego otwartego oraz specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego, który przy dokonywaniu lokat funduszu nie stosuje zasad i ograniczeń inwestycyjnych określonych dla funduszu inwestycyjnego zamkniętego, mogą być wyłącznie:

(i) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

(ii) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

(iii)wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

Informacje o działalności A. opartej na funduszach inwestycyjnych otwartych

A. prowadzi od kilkunastu lat międzyzakładowy pracowniczy program emerytalny (dalej: „MPPE”) w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (dalej: „u.p.p.e.”), który jest skierowany głównie do (...). Do utworzenia MPPE doszło w wyniku zawarcia umowy międzyzakładowej. MPPE jest prowadzony w formie umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego - A. Fundusz Inwestycyjny Otwarty (dalej: „A. FIO”).

Jednocześnie wśród aktywów A. FIO nie znajdują się prawa i udziały odzwierciedlające:

(i)tytuł prawny do towarów;

(ii)tytuł własności nieruchomości;

(iii)prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;

(iv)udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;

(v)prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

A. FIO zbywa jednostki uczestnictwa kategorii A, B i C. Statut A. FIO zawiera katalog kosztów, które mogą być pokrywane z aktywów poszczególnych subfunduszy wydzielonych w ramach A. FIO, z uwzględnieniem określonej kategorii jednostki uczestnictwa. MPPE prowadzony jest w oparciu o jednostkę uczestnictwa kategorii B. Katalogi kosztów określane są w momencie tworzenia funduszu inwestycyjnego, a następnie każda ich zmiana wymaga uzyskania stosownego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Umowy w ramach MPPE również zawierają w swojej treści postanowienia dotyczące kosztów i opłat, które referują do statutu A. FIO. Rentowność A. FIO uzależniona jest od wartości aktywów A. FIO, co stanowi konsekwencję tego, że część kosztów A. FIO ma charakter stały - to oznacza, że im wartość aktywów A. FIO jest wyższa, to koszty korzystniej się rozkładają i działalność A. FIO jest bardziej rentowna.

W ostatnich latach sytuacja na rynku finansowym ulegała zmianie, gdyż znacząco wzrosły koszty związane z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi otwartymi. Dotyczy to przede wszystkim następujących kosztów:

(i)wynagrodzenia agenta transferowego (agenta obsługującego), który prowadzi rejestr uczestników, przyjmuje wpłaty na nabycie jednostek uczestnictwa funduszu, dokonuje wypłat środków w związku z umorzeniami jednostek uczestnictwa oraz realizuje zlecenia i dyspozycje uczestników funduszu;

(ii)wynagrodzenia depozytariusza, który odpowiada w szczególności za przechowywanie aktywów oraz prowadzeniu rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego oraz na zapewnieniu właściwego monitorowania przepływu środków pieniężnych;

(iii)wynagrodzenia audytorów (ze względu na coraz wyższe wymagania jakościowe stawiane przez regulatora).

Ponadto zarządzanie funduszami inwestycyjnymi otwartymi angażuje po stronie towarzystw funduszy inwestycyjnych znacznego kapitału ludzkiego (pracowników), co implikuje dodatkowe koszty i sprawia, że zarządzanie funduszami inwestycyjnymi staje się mniej atrakcyjne.

W związku z powyższym Zarząd A. podjął decyzję o stopniowym wycofywaniu się z linii biznesowej opartej o fundusze inwestycyjne otwarte i ukierunkowanie się wyłącznie na prowadzenie funduszy inwestycyjnych zamkniętych oraz zarządzaniu portfelami. Proces wychodzenia przez A. z funduszy inwestycyjnych otwartych jest zaawansowany - aktualnie A TFI zarządza już tylko A. FIO oraz A Specjalistycznym Funduszem Inwestycyjnym Otwartym (dalej: „A SFIO”), które zostały utworzone przez A. w 2014 r.

Zasadniczo wycofanie się z linii biznesowej opartej na funduszach inwestycyjnych otwartych może nastąpić na dwa sposoby:

(i)rozwiązanie i likwidacja funduszu inwestycyjnego, jeżeli wystąpią ku temu przesłanki określone przez przepisy u.f.i.;

(ii)przejęcie od towarzystwa funduszu inwestycyjnego zarządzania funduszem inwestycyjnym, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania funduszu w stosunkach z osobami trzecimi przez inne towarzystwo funduszy inwestycyjnych będących organem funduszu inwestycyjnego na warunkach określonych przepisami u.f.i.

W przypadku A SFIO suma kosztów jakie ponosi A. związanych z działalnością A SFIO przewyższa przychody pobierane z tytułu wynagrodzenia za zarządzanie A SFIO. Zgodnie ze statutem A SFIO, ww. okoliczność uprawnia zarząd A. do podjęcia uchwały o likwidacji A SFIO, a w związku z tym, A. w pierwszym kwartale 2024 r. planuje podjąć działania zmierzające do likwidacji A SFIO.

Jeżeli zaś chodzi o A. FIO, to Zarząd A. podjął decyzję o złożeniu oferty przejęcia zarządzania A. FIO kilku wybranym towarzystwom funduszy inwestycyjnych.

Zainteresowanie przejęciem zarządzania A. FIO wyraziło B. (...) S.A. (dalej: „B.”), przy czym przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym jest procesem sformalizowanym i podlegającym wielu restrykcjom - obowiązujące przepisy zmuszają oba towarzystwa funduszy inwestycyjnych do ścisłego współdziałania w celu przejęcia zarządzania A. FIO. W konsekwencji A. i B. podjęły stosowne działania wymagane przepisami prawa.

A. i B. podjęły działania zmierzające do zawarcia umowy o przejęcie zarządzania A. FIO, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania A. FIO w stosunkach z osobami trzecimi. Do zawarcia umowy o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania funduszu w stosunkach z osobami trzecimi zawartej pomiędzy A. a B. doszło w dniu 29 listopada 2023 r. (dalej: „Umowa” lub „Umowa o przejęcie zarządzania”).

Do przejęcia zarządzania A. FIO przez B. wymagane było m.in. pozyskanie zgody zgromadzenia uczestników A. FIO na przejęcie zarządzania przez B. W tym celu Zarząd A. zwołał zgromadzenie uczestników i przedstawił swoją rekomendację oraz udzielił uczestnikom wyjaśnień na temat zagadnień związanych z przejęciem zarządzania A. FIO przez B. W dniu 20 grudnia 2023 r. zgromadzenie uczestników A. wyraziło zgodę w formie uchwały na przejęcie zarządzania A. FIO przez B..

Oba dokumenty (uchwała zgromadzenia uczestników A. FIO, Umowa o przejęcie zarządzania funduszem) stanowią załącznik do wniosku złożonego do KNF o wydanie zezwolenia na przejęcie zarządzania, który został złożony do KNF przez B.

Umowa o przejęcie zarządzania

Do przejęcia przez B. zarządzania A. FIO ma dojść nie wcześniej niż w momencie uzyskania zezwolenia KNF, o ile kumulatywnie spełnione zostaną następujące warunki:

(i) w przypadku, w którym zgodnie z przepisami ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: „uOKIK”), zamiar przejęcia zarządzania A. FIO przez B. będzie podlegał obowiązkowi zgłoszenia Prezesowi UOKiK jako zamiar koncentracji w rozumieniu tej ustawy - TFI B uzyska zgodę na dokonanie koncentracji, wydaną przez Prezesa UOKiK polegającej na przejęciu zarządzania A. FIO, oraz

(ii)B. uzyska zezwolenie KNF na przejęcie zarządzania A. FIO, o którym mowa w art. 238a ust. 2 pkt 2) u.f.i. oraz

(iii)zgromadzenie uczestników A. FIO wyrazi zgodę na przejęcie zarządzania A. FIO przez B., a uchwała w tym zakresie nie zostanie zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko A. FIO powództwa w terminie, o którym mowa w art. 87e ust. 4 u.f.i.

Na podstawie Umowy A. jest zobowiązane do wykonania szeregu czynności, których celem jest płynne przejęcie przez B. zarządzania od A. W tym kontekście podkreślić należy, że do obowiązków A. należy:

(i) uzyskanie koniecznych zgód i zezwoleń organów A. oraz swoich akcjonariuszy, jak również wszelkich stron trzecich wymaganych ze strony A. do celów przeniesienia zarządzania A. FIO, jeżeli ich uzyskanie okaże się konieczne,

(ii)przekazanie B. wypisu aktu notarialnego zawierającego protokół ze zgromadzenia uczestników A. FIO, na którym podjęto uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody na przejęcie zarządzania A. FIO oraz zapewnienia, że w przypadku głosów oddanych na podstawie pełnomocnictw, pełnomocnictwa będą miały formę zgodną z przepisami u.f.i.,

(iii)w przypadku powzięcia informacji o doręczeniu B. decyzji Prezesa UOKiK lub decyzji KNF niniejszego paragrafu - w zależności od tego, które ze zdarzeń nastąpiło później - nie wcześniej jednak niż w dniu doręczenia zezwolenia KNF na przejęcie zarządzania A. FIO, dokonania w przewidzianym przez Umowę terminie zmiany statutu A. FIO w zakresie określonym w art. 18 ust. 2 pkt 2 u.f.i. poprzez wskazanie B. jako towarzystwa funduszy inwestycyjnych zarządzającego A. FIO oraz zmiany strony internetowej jako miejsca publikacji do ogłoszeń o zmianie statutu A. FIO,

(iv)w terminie wskazanym przez B. dokonania ogłoszenia o zmianie statutu A. FIO w zakresie określonym w pkt (iii) powyżej, w sposób określony przepisami u.f.i. oraz statutem A. FIO,

(v)od dnia zawarcia Umowy do dnia przejęcia zarządzania A. FIO prowadzenia działalności w zakresie zarządzania A. FIO zgodnie z dotychczasową praktyką, zgodnie ze statutem A. FIO oraz obowiązującymi przepisami prawa,

(vi)udostępnienia B TFI (lub podmiotom upoważnionym przez B.) do wglądu, w siedzibie A. lub w formie elektronicznej, w zakresie i formie posiadanej przez A.:

a)wszystkich sprawozdań finansowych A. FIO wraz z opiniami podpisanymi przez biegłego rewidenta, w zakresie w jakim nie są dostępne w domenie publicznej,

b)polityki rachunkowości A. FIO,

c)listy umów, których A. FIO jest stroną oraz których stroną jest A., a które dotyczą działalności A. FIO,

d)zanonimizowanego wyciągu z prowadzonego przez A. rejestru reklamacji dotyczących działalności A. FIO za lata 2021-2023,

e)listy zobowiązań A. FIO nieujętych w ostatnim dostępnym sprawozdaniu finansowym, na dzień zawarcia Umowy.

(vii)wydania B. - na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego podpisanego przez osoby upoważnione przez B. i A. - pełnej dokumentacji i nośników informacji dotyczących A.. W tym trybie A. wyda B. w formie, w jakiej są one prowadzone lub sporządzone następujące dokumenty:

a)wszystkie decyzje KNF dotyczące A. FIO oraz korespondencję prowadzoną z Urzędem KNF w odniesieniu do A. FIO,

b)decyzję o nadaniu A. FIO numeru NIP,

c)decyzję o nadaniu A. FIO numeru REGON,

d)korespondencję z Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych dotyczącą A. FIO,

e)raporty A. FIO przekazane Elektronicznym Systemem Przekazywania Informacji (ESPI) do Urzędu KNF (w tym także w postaci elektronicznej w formacie .rap),

f)postanowienie sądu o dokonaniu wpisu A. FIO do rejestru funduszy inwestycyjnych (dalej: „RFI”) oraz ostatni wypis z RFI dotyczący A. FIO,

g)umowę z depozytariuszem A. FIO (oryginał) oraz umowy na podstawie których depozytariusz prowadzi rachunki pieniężne i rachunki papierów wartościowych A. FIO lub wyciąg z takiej umowy, jeżeli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.,

h)umowę z agentem transferowym regulującą prowadzenie rejestru uczestników A. FIO oraz rejestr uczestników Funduszu lub wyciąg z takiej umowy jeśli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A TFI,

i)umowę z podmiotem prowadzącym księgowość A. FIO lub wyciąg z takiej umowy, jeżeli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.,

j)obowiązujące procedury dotyczące bezpośrednio A. FIO w przedmiocie współpracy z podmiotem prowadzącym księgowość A. FIO,

k)akt nadania statutu A. FIO oraz wszystkie posiadane przez A. akty notarialne oświadczeń o zmianach statutu A. FIO do dnia przejęcia zarządzania, jak również tekst jednolity statutu A. FIO w wersji obowiązującej na dzień przekazania w formie elektronicznej (w pliku w formacie .docx),

l)aktualną politykę rachunkowości A. FIO,

m)dokumenty dotyczące wyceny aktywów A. FIO, w szczególności warunki, na których były zawierane transakcje obejmujące składniki lokat znajdujące się w portfelu A FIO na dzień przejęcia zarządzania, a także opis stosowanych modeli wyceny dla aktywów nienotowanych oraz historyczne raporty z wycen takich aktywów,

n)procedury i zasady wyceny aktywów A. FIO oraz raport z ostatniego przeglądu tej procedury,

o)bieżącą siatkę limitów inwestycyjnych wewnętrznych oraz prawnych, zestawienie przekroczeń, zwiększeń i dostosowań limitów inwestycyjnych, wraz z informacją o przyczynie przekroczenia, zwiększenia limitów inwestycyjnych za okres ostatnich 5 lat, w tym przekroczeń limitów inwestycyjnych, które nie zostaną dostosowane na dzień przejęcia zarządzania,

p)strategie inwestycyjne poszczególnych subfunduszy,

q)umowę z firmą audytorską dotyczącą badania i przeglądu sprawozdań finansowych A. FIO lub wyciąg z takiej umowy jeśli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.,

r)kopie obowiązujących/ostatnich uchwał Zarządu lub innych organów w zakresie ustalenia wysokości wynagrodzenia za zarządzanie, poziomu opłat manipulacyjnych, wyboru firmy audytorskiej, zatwierdzenia sprawozdań finansowych A. FIO,

s)rejestr reklamacji w zakresie reklamacji związanych z uczestnictwem w Funduszu,

t)kopie deklaracji podatkowych,

u)będącą w posiadaniu A. dokumentację związaną z transakcjami A. FIO, w tym ewidencję transakcji A. FIO,

v)informacje za okres 18 miesięcy przed dniem przejęcia zarządzania do dnia przejęcia zarządzania, które obejmują: stosowaną metodę obliczania całkowitej ekspozycji A. FIO, wartość całkowitej ekspozycji A. FIO na każdy dzień wyceny,

w)dokumenty zawierające kluczowe informacje (KID) aktualne na dzień przejęcia zarządzania w odniesieniu do każdego z subfunduszy wydzielonych w ramach A. FIO;

x)informacje pozwalające na kalkulację w sposób nieprzerwany poszczególnych składowych znajdujących się w dokumentach zawierających kluczowe informacje (KID) dotyczących A. FIO na dzień przejęcia zarządzania, tj., danych dotyczących historii wycen poszczególnych subfunduszy a także zastosowanego poziomu referencyjnego (wraz z odpowiadającą wartością kosztów pomniejszającą stopę zwrotu z poziomu referencyjnego) w celu uzupełnienia niewystarczających danych historycznych wycen A. FIO do obliczenia scenariuszy dotyczących wyników, informacje dotyczące przyjętej metodologii kalkulacji i prezentacji kosztów transakcyjnych,

y)dokumenty będące w archiwum A. lub agenta transferowego stanowiące podstawę wpisów do rejestru uczestników A. FIO, w tym wszystkie dokumenty i informacje dotyczące uczestników A. FIO, ich pełnomocników, reprezentantów i beneficjentów rzeczywistych pozyskane przez A. FIO lub w imieniu A. FIO w związku z realizacją obowiązków A. FIO jako instytucji obowiązanej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, włączając w to dokumenty i informacje związane z identyfikacją, analizą ryzyka i monitorowaniem stosunków gospodarczych z uczestnikami A. FIO, identyfikacją reprezentantów, pełnomocników i beneficjentów rzeczywistych uczestników A. FIO oraz ustalaniem statusów, o których mowa w art. 46 ww. ustawy w odniesieniu do uczestników A. FIO i ich beneficjentów rzeczywistych (przy czym dokumenty w posiadaniu agenta transferowego pozostaną u agenta transferowego, natomiast A. złoży, jeżeli będzie to konieczne, oświadczenie o prawie do dysponowania takimi dokumentami przez B.),

(viii)podjęcie czynności zmierzających do ujednolicenia jednostek uczestnictwa kategorii A A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii A B FIO, jednostek uczestnictwa kategorii B A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii PPE B FIO oraz jednostek uczestnictwa kategorii C A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii C B FIO, przez co rozumie się wystąpienie przez A. z wnioskiem o zezwolenie KNF na zmianę statutu A. FIO w tym zakresie.

Umowa o przejęcie zarządzania zobowiązuje A. do nierozwiązywania lub wypowiadania umów z depozytariuszem A. FIO ani z podmiotem uprawnionym do badania i przeglądu sprawozdań finansowych A. FIO do momentu przejęcia zarządzania. Z kolei po przejęciu zarządzania A. nie będzie odbierać jakichkolwiek dokumentów dotyczących A. FIO od depozytariusza lub podmiotu uprawnionego do badania i przeglądu sprawozdań finansowych A. FIO.

Ponadto A TFI jest zobowiązana do bieżącej współpracy ze B. w wykonywaniu zobowiązań wynikających z Umowy w celu zapewnienia jej realizacji, w tym do współpracy przy przejmowaniu przez B. dokumentacji A. FIO oraz w postępowaniu przed KNF oraz przed Prezesem UOKiK z wniosku B. (w szczególności A. zobowiązuje się do niezwłocznego przekazywania informacji i dokumentów koniecznych do przedstawienia w postępowaniu przed KNF w sprawie zezwolenia na przejęcie zarządzania A. oraz przed Prezesem UOKiK – w przypadku, gdyby zamiar przejęcia zarządzania A. FIO przez B. podlegał obowiązkowi zgłoszenia jako zamiar koncentracji w rozumieniu uOKIK).

Umowa o przejęcie zarządzania reguluje również obowiązki B.

Z uwagi na okoliczność, że KNF musi wyrazić zgodę na przejęcie zarządzania A. FIO, a jednym z załączników do wniosku jest Umowa, nie można wykluczyć sytuacji, w której konieczne będzie aneksowanie Umowy.

Stosownie do postanowień Umowy o przejęciu zarządzania, A. otrzyma od B. wynagrodzenie z tytułu wykonania Umowy.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca potwierdza, że zgodnie z umową, której przedmiotem jest przejęcie zarządzania A. FIO przez B., A. otrzymuje wynagrodzenie z tytułu przejęcia zarządzania A. FIO przez B..

Wynagrodzenie stanowi jednolitą kwotę jaką A. otrzymuje w związku z przejęciem zarządzania A. FIO przez B., przy czym Umowa zawiera mechanizmy redukujące wysokość wynagrodzenia przysługującego A. w przypadku pomniejszenia wartości aktywów netto A. FIO w okresie 6 miesięcy po dniu przejęcia zarządzania przez B..

W ocenie Wnioskodawcy, A. FIO będzie stanowił w momencie przejęcia zarządzania przez B. przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm., dalej: „Kodeks cywilny”), przy czym co do kwalifikacji podatkowej w tym zakresie, Wnioskodawca oczekuje odpowiedzi od organu interpretacyjnego. W tym właśnie celu Wnioskodawca wskazał własne stanowisko w sprawie i w sposób dokładny oraz wyczerpujący opisał charakter oraz okoliczności towarzyszące planowanemu zdarzeniu. W tym miejscu należy zaznaczyć, że zgodnie z linią orzeczniczą sądów administracyjnych, organ nie może domagać się od wnioskodawcy podania jako stanu faktycznego czy zdarzenia przyszłego czegoś co w istocie należy do sfery prawnej, a więc takiej, która dotyczy obowiązków organu wydającego indywidualne interpretacje (zob. wyrok WSA w Gliwicach z 5 marca 2021 r. (sygn. akt I SA/GI 24/21). Należy zauważyć, że przepisy prawa podatkowego interpretowane winny być z uwzględnieniem zastosowania wszelkich przepisów mających wpływ na wydanie rozstrzygnięcia dotyczącego zapytania podatnika i organy podatkowe nie mogą uchylić się od interpretacji tych przepisów w powiązaniu z przepisem podatkowym będącym przedmiotem zapytania. Takie podejście jest zgodne z poglądem wyrażonym przez Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: „NSA”) w wyroku z 14 listopada 2014 r. (sygn. akt II FSK 2524/12), w którym sąd zwrócił uwagę, że wprowadzenie w życie przepisów dotyczących interpretacji podatkowych dokonywanych przez organy podatkowe miało na celu przede wszystkim zminimalizowanie skutków ryzyka wszelkich działań podejmowanych przez podatników, płatników i inkasentów. Interpretacje podatkowe nie przynosiłby żadnej użyteczności, gdyby wykładnia konkretnych przepisów byłaby oparta wyłącznie o wybiórcze przepisy interpretowane przez organ (por. wyrok NSA z 27 stycznia 2009 r., sygn. akt I FSK 1871/07). Dodatkowo Wnioskodawca zwraca uwagę, że Minister Finansów w objaśnieniach w sprawie opodatkowania VAT nieruchomości komercyjnych, opublikowanych 11 grudnia 2018 r. (dalej: „Objaśnienia”) wskazał, że przy definiowaniu pojęcia „przedsiębiorstwa” dla potrzeb podatku VAT samo odwołanie się do definicji przedsiębiorstwa zawartej w art. 55¹ Kodeksu cywilnego jest niewystarczające i może mieć jedynie charakter pomocniczy (ze względu na autonomię prawa podatkowego). W tym kontekście Minister Finansów zwrócił uwagę na sposób definiowania pojęcia „przedsiębiorstwa” wypracowanego przez praktykę orzeczniczą sądów administracyjnych (np. wyrok NSA z dnia 20 kwietnia 2018 r., sygn. akt I FSK 1113/16), które za „przedsiębiorstwo” w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT uważają każdy zespół składników służących do realizacji określonych zadań gospodarczych, jeżeli jest wystarczający do prowadzenia przez nabywcę w oparciu o przekazane składniki majątkowe w sposób trwały samodzielnej działalności gospodarczej.

W tym kontekście Wnioskodawca pragnie zwrócić uwagę, że działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy prawa i pozostaje pod stałym nadzorem KNF.

Fundusze inwestycyjne są osobami prawnymi, których wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

(i) fundusz inwestycyjny otwarty;

(ii) alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

(i) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

(ii) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

(iii) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

Podkreślić należy, że w ramach A. FIO zostały wyodrębnione cztery subfundusze (A 1, A 2, A 3 oraz A 4) posiadające określoną statutem A. FIO politykę inwestycyjną. Każdy z subfunduszy posiada wydzielone aktywa i zobowiązania, które są niezależne od pozostałych subfunduszy, innych funduszy i A.. Aktywa subfunduszu A 1 koncentrują się na akcjach spółek publicznych. Aktywa subfunduszu A 2 koncentrują się na obligacjach skarbowych i obligacjach komercyjnych. Aktywa subfunduszu A 3 koncentrują się na obligacjach skarbowych. Aktywa subfunduszu A 4 koncentrują się na obligacjach skarbowych, obligacjach komercyjnych i akcjach spółek publicznych. Każdy z ww. subfunduszy również posiada lokaty bankowe.

A. FIO nie posiada innych aktywów, co stanowi konsekwencję specyfiki działalności i funkcjonowania funduszy inwestycyjnych. Zgodnie z przepisami u.f.i. jednym z organów funduszy inwestycyjnych jest odrębna osoba prawna - towarzystwo funduszy inwestycyjnych, w stosunku do którego przepisy u.f.i. przewidują szereg wymagań. Oprócz Towarzystwa organem Funduszu jest również Zgromadzenie Uczestników, jednak jego rola ogranicza się jedynie do wyrażania zgody, w formie uchwały, na określone w u.f.i. działania, przy czym przed podjęciem uchwały to zarząd towarzystwa funduszy inwestycyjnych jest obowiązany przedstawić uczestnikom swoją rekomendację oraz udzielić uczestnikom wyjaśnień na temat interesujących ich zagadnień związanych z przedmiotem uchwały, a zatem jego rekomendacja ma kluczowy wpływ na podjęcie decyzji przez Zgromadzenie Uczestników.

Przedmiot działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych został ograniczony przede wszystkim do tworzenia funduszy otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzania nimi, w tym pośredniczenia w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowania ich wobec osób trzecich oraz zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych. W związku z tym, przepisy u.f.i. wymagają od każdego towarzystwa funduszy inwestycyjnych określonych standardów organizacji własnego przedsiębiorstwa w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania określonych ustawowo obowiązków, w tym m.in. poprzez zapewnienie odpowiedniej liczby osób świadczących pracę na rzez towarzystw oraz posiadania przez te osoby odpowiedniej wiedzy, kompetencji i doświadczenia w zakresie powierzonych obowiązków oraz utrzymywanie i doskonalenie przez te osoby takiej wiedzy i takich kompetencji. To z kolei implikuje konieczność utrzymywania przez każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych odpowiedniej infrastruktury, która umożliwia prawidłową realizację zadań osobom zatrudnionym przez towarzystwo i tym samym wywiązania się z ustawowych obowiązków.

Powyższe oznacza, że de facto każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych, posiadające zezwolenie na zarządzanie funduszem inwestycyjnym danego rodzaju, powinno być przygotowane do zarządzania funduszem inwestycyjnym danego rodzaju, niezależnie od tego czy dany fundusz zostanie utworzony czy przejęty do zarządzania od innego towarzystwa. Jednocześnie fundusze inwestycyjne jako podmioty, które są predestynowane przez ustawodawcę do prowadzenia działalności polegającej na lokowaniu środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe, nie mogą posiadać w swojej strukturze żadnego zaplecza personalnego i technicznego do prowadzenia działalności, gdyż takie składniki zapewniane są przez każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

Wnioskodawca uważa zatem, że pomimo braku przenoszenia jakiegokolwiek składnika zaliczanego do zaplecza personalnego (pracownicy, zleceniobiorcy, etc.) lub technicznego (powierzchnia biurowa, wyposażenie biura, komputery, licencje do oprogramowania, etc.), gdyż A. FIO po prostu nie posiada takich składników, co nie stoi na przeszkodzie prowadzenia A. FIO działalności zgodnie ze statutem czy przepisami u.f.i. i stanowi konsekwencję specyfiki działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, to pozostałe aktywa A. FIO nie stanowią wyłącznie zbioru przypadkowych elementów, których jedyną cechą jest własność A. FIO jednego podmiotu gospodarczego, lecz stanowią zespół składników przeznaczonych w obrębie A. do realizacji zadań gospodarczych wynikających z przepisów u.f.i.

Niemniej jednak Wnioskodawca oczekuje, że to tut. Organ rozstrzygnie czy A. FIO może być postrzegane jako przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

W ocenie Wnioskodawcy A. FIO może być postrzegane jako przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, a zatem argumentacja zaprezentowana przez Wnioskodawcę w odpowiedzi na pytanie nr 2 zachowuje aktualność, przy czym co do kwalifikacji podatkowej w tym zakresie, Wnioskodawca oczekuje odpowiedzi od organu interpretacyjnego. W tym właśnie celu, Wnioskodawca wskazał własne stanowisko w sprawie i w sposób dokładny oraz wyczerpujący, opisał charakter oraz okoliczności towarzyszące planowanemu zdarzeniu.

Gdyby jednak tut. Organ doszedł do takich konkluzji, że A. FIO nie stanowi przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, to Wnioskodawca z daleko posuniętej ostrożności wskazuje, iż zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych przedstawionym w interpretacjach indywidualnych, organizacyjny aspekt wyodrębnienia oznacza, że składniki tworzące część przedsiębiorstwa powinny posiadać cechę zorganizowania. Cecha ta powinna występować w istniejącym przedsiębiorstwie, a więc w ramach prowadzonej działalności i dotyczyć określonego zespołu składników tworzących część tego przedsiębiorstwa (tak np.: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 1 lipca 2019 r., sygn. 0114-KDIP1-2.4012.229.2019.4.RM).

W tym kontekście podkreślić należy, że w ramach Umowy dojdzie do przekazania przez A. do B. m.in. postanowienia sądu o dokonaniu wpisu A. FIO do RFI, aktu nadania statutu A. FIO, decyzji KNF dotyczących A. FIO oraz korespondencji prowadzonej z Urzędem KNF w odniesieniu do A. FIO, decyzji o nadaniu A. FIO numeru NIP, decyzji o nadaniu A. FIO numeru REGON, umowy z depozytariuszem A. FIO (oryginał) oraz umowy na podstawie których depozytariusz prowadzi rachunki pieniężne i rachunki papierów wartościowych A. FIO (lub wyciągu z takiej umowy, jeżeli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.), umowy z agentem transferowym regulującej prowadzenie rejestru uczestników A. FIO oraz rejestr uczestników A. FIO (lub wyciąg z takiej umowy jeśli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.) oraz korespondencji z Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych dotyczącej A. FIO.

Każdy subfundusz stanowi wyodrębniony zespół aktywów i zobowiązań przeznaczonych do prowadzenia działalności inwestycyjnej na rzecz jego uczestników, na podstawie określonej dla danego subfunduszu polityki inwestycyjnej. Majątek i zobowiązania każdego z subfunduszy są od siebie niezależne, jak również niezależne do TFI. Cel inwestycyjny każdego subfunduszu jest określany w statucie, a za jego realizację odpowiada organ funduszu - TFI.

Analogicznie, jak wskazano powyżej w ocenie Wnioskodawcy A. FIO może być postrzegane jako przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, a zatem argumentacja zaprezentowana przez Wnioskodawcę w odpowiedzi na pytanie nr 2 zachowuje aktualność, przy czym co do kwalifikacji podatkowej w tym zakresie Wnioskodawca oczekuje odpowiedzi od organu interpretacyjnego. W tym właśnie celu Wnioskodawca wskazał własne stanowisko w sprawie i w sposób dokładny oraz wyczerpujący opisał charakter oraz okoliczności towarzyszące planowanemu zdarzeniu.

Gdyby jednak tut. Organ doszedł do takich konkluzji, że A. FIO nie stanowi przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, to Wnioskodawca z daleko posuniętej ostrożności wskazuje, iż zgodnie z przyjętą praktyką organów podatkowych wyodrębnienie finansowe nie oznacza samodzielności finansowej, ale sytuację, w której poprzez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie danych finansowych do zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Powyższe poparte jest również licznymi wyrokami sądów administracyjnych, w tym także NSA (np. wyrokami NSA z dnia 20 stycznia 2017 r., sygn. II FSK 2463/16 oraz z dnia 10 stycznia 2017 r., sygn. II FSK 2991/15).

W tym kontekście podkreślić należy, że w ramach Umowy dojdzie do przekazania przez A. do B. m.in. kopii deklaracji podatkowych, umowy z firmą audytorską dotyczącą badania i przeglądu sprawozdań finansowych A FIO (lub wyciąg z takiej umowy jeśli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.), umowy z podmiotem prowadzącym księgowość A. FIO (lub wyciąg z takiej umowy, jeżeli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.), obowiązujących procedur dotyczących bezpośrednio A. FIO w przedmiocie współpracy z podmiotem prowadzącym księgowość A. FIO, aktualnej polityki rachunkowości A. FIO, dokumentów dotyczących wyceny aktywów A. FIO, w szczególności warunki, na których były zawierane transakcje obejmujące składniki lokat znajdujące się w portfelu A. FIO na dzień przejęcia zarządzania, a także opis stosowanych modeli wyceny dla aktywów nienotowanych oraz historyczne raporty z wycen takich aktywów, procedur i zasad wyceny aktywów A. FIO oraz raportu z ostatniego przeglądu tej procedury czy strategii inwestycyjnych poszczególnych subfunduszy.

Każdy subfundusz posiada samodzielność finansową (jego aktywa i zobowiązania są przypisane tylko jemu). Subfundusz funkcjonuje jako zbiór aktywów i zobowiązań, w którego imieniu czynności operacyjne związane z zarządzaniem aktywami wykonuje organ funduszu – TFI. Każdy subfundusz posiada prowadzone księgi rachunkowe, które ściśle wyodrębniają składniki aktywów i zobowiązań, a także przypisują koszty i przychody związane z tym subfunduszem, a w konsekwencji wskazują na wynik finansowy konkretnego subfunduszu.

Analogicznie, jak w podpunktach powyżej, w ocenie Wnioskodawcy A. FIO może być postrzegane jako przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, a zatem argumentacja zaprezentowana przez Wnioskodawcę w odpowiedzi na pytanie nr 2 zachowuje aktualność, przy czym co do kwalifikacji podatkowej w tym zakresie Wnioskodawca oczekuje odpowiedzi od organu interpretacyjnego. W tym właśnie celu Wnioskodawca wskazał własne stanowisko w sprawie i w sposób dokładny oraz wyczerpujący opisał charakter oraz okoliczności towarzyszące planowanemu zdarzeniu.

Gdyby jednak tut. Organ doszedł do takich konkluzji, że A. FIO nie stanowi przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, to Wnioskodawca z daleko posuniętej ostrożności wskazuje, iż wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi stanowić funkcjonalnie odrębną całość - obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. Aby zatem część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za jego zorganizowaną część, musi ona - obiektywnie oceniając - posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe i niemajątkowe wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą zatem umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa.

Kwestia wyodrębnienia funkcjonalnego stanowi istotę uznania zespołu składników materialnych i niematerialnych za zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Przesłanka ta była przedmiotem rozważań w licznych wyrokach sądów administracyjnych, interpretacjach organów podatkowych, a także orzecznictwie TSUE. Zdaniem TSUE, przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części wymaga, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej (por. wyrok TSUE z dnia 10 listopada 2011 r., sygn. C-444/10).

Podobne do powyższego stanowisko prezentowane jest w orzecznictwie sądów administracyjnych. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: „WSA”) w Krakowie „kryterium wyodrębnienia funkcjonalnego, sprowadza się natomiast do zbadania, czy wyodrębniona organizacyjnie całość jest w stanie przejąć zadania oraz samodzielnie funkcjonować na rynku. W istocie, aby wydzielona część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych, musi posiadać potencjalną zdolność do niezależnego działania gospodarczego jako samodzielny podmiot gospodarczy” (wyrok WSA w Krakowie z dnia 19 września 2017 r., sygn. I SA/Kr 796/17).

W tym kontekście Wnioskodawca pragnie zauważyć, że działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy, co zostało szczegółowo zaprezentowane powyżej. Konsekwencją tego jest specyficzny, unikatowy charakter działalności i struktury podmiotów takich jak towarzystwa funduszy inwestycyjnych i samych funduszy inwestycyjnych, które z jednej strony są odrębnymi podmiotami mogącymi niezależnie funkcjonować na rynku finansowym, ale z drugiej strony pomiędzy konkretnym towarzystwem funduszy inwestycyjnych i funduszem inwestycyjnym, który jest przez to towarzystwo zarządzany, dochodzi do wytworzenia unikatowej więzi, w ramach której oba te podmioty tworzą jedność i wzajemnie się uzupełniają.

Fundusze inwestycyjne są bowiem osobami prawnymi, których wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Jednocześnie celami inwestycyjnymi funduszu inwestycyjnego otwartego oraz specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego, który przy dokonywaniu lokat funduszu nie stosuje zasad i ograniczeń inwestycyjnych określonych dla funduszu inwestycyjnego zamkniętego, mogą być wyłącznie:

(i) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

(ii) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

(iii) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

A. FIO nie posiada innych aktywów, ale zdaniem Wnioskodawcy fakt ten nie stoi na przeszkodzie, aby A. FIO realizował cele stawiane przez przepisy u.f.i. Spowodowane jest to tym, że jednym z obligatoryjnych organów funduszy inwestycyjnych jest odrębna osoba prawna – towarzystwo funduszy inwestycyjnych, w stosunku do których przepisy u.f.i. przewidują szereg wymagań, które zostały omówione powyżej.

Taka konstrukcja przepisów u.f.i. powoduje, że de facto każdy fundusz inwestycyjny jest kompletną osobą prawną gotową do samodzielnego wykonywania zadań gospodarczych zgodnie z jego statutem i przepisami u.f.i. jako niezależne przedsiębiorstwo, bez względu na okoliczność, które towarzystwo funduszy inwestycyjnych będzie pełniło funkcję organu takiego funduszy inwestycyjnych. Dla przykładu warto wskazać, że każdy fundusz, jako kompletna osoba prawna, która zawiera bezpośrednio z kontrahentami umowy na swoją rzecz i zlecenie.

Przyjmując, że zadaniem gospodarczym funduszu lub subfunduszu jest realizacja celu inwestycyjnego określonego w statucie funduszu, to mając na uwadze, że fundusz lub subfundusz stanowi wydzielony zbiór aktywów i zobowiązań, przynależnych tylko temu funduszowi lub subfunduszowi, fundusz może stanowić niezależne przedsiębiorstwo. Do jego funkcjonowania potrzebny jest jedynie organ funduszu – TFI – którego głównym zadaniem jest reprezentowanie funduszu i wykonywanie czynności operacyjnych w imieniu funduszu.

W ocenie Wnioskodawcy, A. FIO w momencie przejęcia zarządzania nim będzie posiadać potencjalną zdolność do działania jako niezależne przedsiębiorstwo realizujące określone zadania gospodarcze, przy czym Wnioskodawca co do kwalifikacji podatkowej w tym zakresie oczekuje odpowiedzi od organu interpretacyjnego. W tym właśnie celu Wnioskodawca wskazał własne stanowisko w sprawie i w sposób dokładny oraz wyczerpujący opisał charakter oraz okoliczności towarzyszące planowanemu zdarzeniu.

Wnioskodawca raz jeszcze podkreśla, że działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy, co zostało szczegółowo zaprezentowane powyżej.

Konsekwencją powyższego jest specyficzny, unikatowy charakter działalności i struktury podmiotów takich jak towarzystwa funduszy inwestycyjnych i samych funduszy inwestycyjnych, które z jednej strony są odrębnymi podmiotami mogącymi niezależnie funkcjonować na rynku finansowym, ale z drugiej strony pomiędzy konkretnym towarzystwem funduszy inwestycyjnych i funduszem inwestycyjnym, który jest przez to towarzystwo zarządzany, dochodzi do wytworzenia unikatowej więzi, w ramach której oba te podmioty tworzą jedność i wzajemnie się uzupełniają.

(i) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

(ii) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

(iii) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

A. FIO nie posiada innych aktywów, natomiast mając na względzie specyfikę funkcjonowania funduszy inwestycyjnych fakt ten nie stoi na przeszkodzie, aby A. FIO realizował cele stawiane przez przepisy u.f.i. Spowodowane jest to tym, że jednym z obligatoryjnych organów funduszy inwestycyjnych jest odrębna osoba prawna – towarzystwo funduszy inwestycyjnych, w stosunku do których przepisy u.f.i. przewidują szereg wymagań, które zostały omówione powyżej.

Taka konstrukcja przepisów u.f.i. powoduje, że de facto każdy fundusz inwestycyjny jest kompletną osobą prawną gotową do samodzielnego wykonywania zadań gospodarczych zgodnie z jego statutem i przepisami u.f.i. jako niezależne przedsiębiorstwo, bez względu na okoliczność, które towarzystwo funduszy inwestycyjnych będzie pełniło funkcję organu takiego funduszu inwestycyjnego. Dla przykładu warto wskazać, że każdy fundusz, jako kompletna osoba prawna, zawiera bezpośrednio z kontrahentami umowy na swoją rzecz i zlecenie.

W związku z tym Wnioskodawca oczekuje, że to organ interpretacyjny rozstrzygnie czy A. FIO w momencie przejęcia zarządzania nim będzie posiadało potencjalną zdolność do działania jako niezależne przedsiębiorstwo realizujące określone zadania gospodarcze.

W ocenie Wnioskodawcy, A. FIO będzie stanowić na moment przejęcia zarządzania zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, zdolny do realizacji zadań gospodarczych przypisanych przedsiębiorstwu i kontynuowaniu określonej działalności przez A. FIO przez przejęciu zarządzania nim przez B., przy czym co do kwalifikacji podatkowej w tym zakresie Wnioskodawca oczekuje odpowiedzi od organu interpretacyjnego. W tym właśnie celu Wnioskodawca wskazał własne stanowisko w sprawie i w sposób dokładny oraz wyczerpujący opisał charakter oraz okoliczności towarzyszące planowanemu zdarzeniu.

Tak, jak wskazano poprzednio, konstrukcja przepisów u.f.i. powoduje, że de facto każdy fundusz inwestycyjny jest kompletną osobą prawną gotową do samodzielnego wykonywania zadań gospodarczych zgodnie z jego statutem i przepisami u.f.i. jako niezależne przedsiębiorstwo, bez względu na okoliczność, które towarzystwo funduszy inwestycyjnych będzie pełniło funkcję organu takiego funduszu inwestycyjnego. Dla przykładu warto wskazać, że każdy fundusz, jako kompletna osoba prawna, zawiera bezpośrednio z kontrahentami umowy na swoją rzecz i zlecenie.

W związku z tym Wnioskodawca oczekuje, że to organ interpretacyjny rozstrzygnie czy A. FIO będzie stanowić na moment przejęcia zarządzania zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, zdolny do realizacji zadań gospodarczych przypisanych przedsiębiorstwu i kontynuowaniu określonej działalności przez A. FIO przez przejęciu zarządzania nim przez B..

Wnioskodawca wskazuje, że na moment przejęcia zarządzania A. FIO nie dojdzie do przejęcia pracowników przypisanych do A. FIO przez B. na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy.

Powyższe wynika z unikatowego i specyficznego charakteru działalności i struktury podmiotów takich jak towarzystwa funduszy inwestycyjnych i samych funduszy inwestycyjnych, które to fundusze z jednej strony są odrębnymi podmiotami mogącymi niezależnie funkcjonować na rynku finansowym, ale z drugiej strony pomiędzy konkretnym towarzystwem funduszy inwestycyjnych i funduszem inwestycyjnym, który jest przez to towarzystwo zarządzany, dochodzi do wytworzenia unikatowej więzi, w ramach której oba te podmioty wzajemnie się uzupełniają.

(i) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

(ii) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

(iii) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

Każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych musi bowiem spełniać odpowiednie wymagania (w tym wymagania w zakresie zatrudniania odpowiedniej liczby osób), aby uzyskać od Komisji Nadzoru Finansowego zezwolenie na wykonywanie działalności. Zatem każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych posiadające zezwolenie na zarządzanie funduszem inwestycyjnym danego rodzaju, powinno być przygotowane do zarządzania funduszem inwestycyjnym danego rodzaju, niezależnie od tego czy dany fundusz zostanie utworzony czy przejęty do zarządzania od innego towarzystwa. Jednocześnie fundusze inwestycyjne jako podmioty, które są predestynowane przez ustawodawcę do prowadzenia działalności polegającej na lokowaniu środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe, nie muszą posiadać w swojej strukturze żadnego zaplecza personalnego i technicznego do prowadzenia działalności, gdyż takie składniki zapewniane są przez każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Przejawem tego jest fakt, że siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem. Wnioskodawca uważa zatem, że pomimo braku przenoszenia jakiegokolwiek składnika zaliczanego do zaplecza personalnego (pracownicy, zleceniobiorcy, etc.) lub technicznego (powierzchnia biurowa, wyposażenie biura, komputery, licencje do oprogramowania, etc.), gdyż A. FIO po prostu nie posiada takich składników, co nie stoi na przeszkodzie prowadzenia A. FIO działalności zgodnie ze statutem czy przepisami u.f.i. i stanowi konsekwencję specyfiki działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, to zdaniem Wnioskodawcy B. będzie miał faktyczną możliwość kontynuowania działalności prowadzonej przez A. w oparciu o składniki będące przedmiotem przeniesienia na podstawie Umowy.

Wnioskodawca wskazuje, że działalność realizowana przez A. w zakresie zarządzania A. FIO, w następstwie przejęcia zarządzania funduszem przez B., będzie kontynuowana przez B., co wynika ze specyfiki działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych.

B. w celu przejęcia zarządzania A. FIO zobligowany jest do uzyskania od Komisji Nadzoru Finansowego zezwolenia na przejęcie zarządzania funduszem. W ramach powyższej procedury podmiot przejmujący zarządzanie funduszem inwestycyjnym musi wykazać, że spełnia odpowiednie warunki umożliwiające mu przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym.

W tym miejscu raz jeszcze należy podkreślić, że istotą towarzystw funduszy inwestycyjnych jest tworzenie funduszy otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzania nimi, w tym pośredniczenie w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowania ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych.

Powyższe oznacza, że B. będzie kontynuował działalność A. FIO w oparciu o aktywa i zobowiązania subfunduszy wydzielonych w ramach tego funduszu, która to działalność dotychczas była wykonywana przez A., co możliwe jest dopiero po uzyskaniu zezwolenia od Komisji Nadzoru Finansowego (które to zezwolenie zostało uzyskane przez B.).

Mając na względzie fakt, że strony Umowy działają w obszarze podlegającym ścisłej regulacji przez obowiązujące przepisy, przejęcie zarządzania funduszem oraz możliwość kontynuowania działalności A. FIO przez B. uzależniona jest w praktyce od podjęcia szeregu działań poprzedzających przejęcie zarządzania.

Proces ten wymaga działań po stronie towarzystwa przekazującego i przejmującego zarządzanie funduszem, co znajduje odzwierciedlenie m.in. w poniższych regulacjach ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Art. 238a ust. 1 u.f.i.

Towarzystwo może, na podstawie zawartej z innym towarzystwem będącym organem funduszu inwestycyjnego umowy o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania funduszu w stosunkach z osobami trzecimi, przejąć zarządzanie tym funduszem.

Art. 238a ust. 2 u.f.i.

Przejęcie zarządzania wymaga:

1)zgody odpowiednio zgromadzenia uczestników funduszu inwestycyjnego otwartego, zgromadzenia uczestników specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego, a w przypadku funduszu inwestycyjnego zamkniętego - zgromadzenia inwestorów, na przejęcie zarządzania przez inne towarzystwo, z wyjątkiem przejęcia zarządzania w trybie i terminie określonych w art. 68 ust. 2 i 3;

2)zezwolenia Komisji, z wyjątkiem przejęcia zarządzania funduszem inwestycyjnym zamkniętym, o którym mowa w art. 15 ust. 1a, oraz przejęcia zarządzania w trybie i terminie określonych w art. 68 ust. 2 i 3;

3)zmiany statutu funduszu w zakresie, o którym mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2. Art. 238a ust. 3 u.f.i.

Do wniosku o wydanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 2, towarzystwo, które zamierza przejąć zarządzanie funduszem inwestycyjnym, załącza:

1)dane osobowe osób zatrudnionych w towarzystwie, które będą mieć istotny wpływ na działalność funduszu, w tym w szczególności na decyzje inwestycyjne funduszu, wraz z opisem ich kwalifikacji i doświadczeń zawodowych oraz informacjami z Krajowego Rejestru Karnego;

2)informację o planowanym, w związku z przejęciem zarządzania, powierzeniu innym podmiotom wykonywania czynności na podstawie umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1;

3)umowę o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania funduszu w stosunkach z osobami trzecimi;

4)oświadczenie biegłego rewidenta o prawidłowości i zgodności z profilem ryzyka inwestycyjnego i polityką inwestycyjną funduszu inwestycyjnego systemu zarządzania ryzykiem w towarzystwie, przyjętych metod pomiaru i monitorowania ryzyka, wyznaczania całkowitej ekspozycji albo ekspozycji AFI oraz systemu limitów wewnętrznych przyjętego dla funduszu inwestycyjnego, w przypadku gdy towarzystwo nie zarządza funduszem inwestycyjnym o takim profilu ryzyka inwestycyjnego i polityce inwestycyjnej jak fundusz, którego dotyczy wniosek, albo oświadczenie towarzystwa, że towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym o takim profilu ryzyka inwestycyjnego i polityce inwestycyjnej;

5)uchwałę zgromadzenia uczestników funduszu inwestycyjnego otwartego, zgromadzenia uczestników specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego, a w przypadku funduszu inwestycyjnego zamkniętego - zgromadzenia inwestorów o wyrażeniu zgody na przejęcie zarządzania funduszem przez inne towarzystwo.

Art. 238a ust. 4 u.f.i.

Komisja odmawia wydania zezwolenia, o którym mowa w ust. 2, jeżeli:

1)wniosek lub załączone do niego dokumenty nie są zgodne pod względem treści z przepisami prawa lub ze stanem faktycznym;

2)towarzystwo, które zamierza przejąć zarządzanie funduszem inwestycyjnym, nie zapewnia zarządzania w sposób należyty funduszem inwestycyjnym o takich celach inwestycyjnych, polityce inwestycyjnej lub strategii inwestycyjnej jak fundusz inwestycyjny, którego dotyczy wniosek.

Art. 238a ust. 5 u.f.i.

Towarzystwo przejmujące zarządzanie wstępuje w prawa i obowiązki towarzystwa będącego dotychczas organem funduszu, z dniem wejścia w życie zmiany statutu, o której mowa w ust. 2. Postanowienia umowy wyłączające przejęcie określonych obowiązków są bezskuteczne wobec osób trzecich.

Art. 238a ust 6 u.f.i.

W związku z przejęciem zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym albo specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym uczestnicy takiego funduszu mają prawo, w terminie od dnia ogłoszenia zmiany statutu funduszu, o której mowa w ust. 2, do dnia jej wejścia w życie, zażądać odkupienia jednostek uczestnictwa funduszu bez ponoszenia opłat manipulacyjnych.

Art. 238a ust. 7 u.f.i.

Towarzystwo przejmujące zarządzanie funduszem inwestycyjnym jest obowiązane przekazać uczestnikom tego funduszu na papierze lub innym trwałym nośniku informacji, przynajmniej na 45 dni przed planowaną datą przejęcia zarządzania funduszem inwestycyjnym, następujące informacje:

1)oświadczenie, że towarzystwo uzyskało zezwolenie Komisji, o którym mowa w ust. 2, a w przypadku funduszu inwestycyjnego zamkniętego, o którym mowa w art. 15 ust. 1a - oświadczenie, że zezwolenie Komisji, o którym mowa w ust. 2, nie jest wymagane;

2)datę ogłoszenia zmiany statutu funduszu inwestycyjnego, o której mowa w ust. 2;

3)informację o treści uprawnień określonych w ust. 6 i 6a.

Z momentem przejęcia zarządzania A. FIO przez B., podmiot ten wstąpi we wszystkie prawa i obowiązki organu funduszu i będzie kontynuował działalność A. FIO bez konieczności dokonywania dodatkowych działań faktycznych lub prawnych, innych niż bieżące zarządzanie funduszem jako jego statutowy organ.

Wnioskodawca wskazuje, że w wyniku przejęcia zarządzania A. FIO, B. nie stanie się stroną umów zawartych dotychczas przez A. FIO, które w dalszym ciągu zachowa odrębna osobowość prawną.

Pytania

1.Czy usługi świadczone przez A. na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO należy uznać za usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, które korzystają ze zwolnienia z opodatkowania VAT?

2.W przypadku uznania stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania pierwszego za nieprawidłowe, to czy usługi świadczone przez A. na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO należy uznać za usługi pośrednictwa finansowego, o których mowa art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT?

3.W przypadku uznania stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania drugiego za nieprawidłowe, to czy przejęcie zarządzania A. FIO należy uznać za transakcję zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, do której nie znajdą zastosowania przepisy ustawy o VAT zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

1.Wnioskodawca stoi na stanowisku, że usługi świadczone przez A. na rzecz B. w związku z rozpoczętym procesem przejęcia zarządzania A. FIO należy uznać za usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, które korzystają ze zwolnienia z opodatkowania VAT.

2.W przypadku uznania przez tut. Organ, że usługi świadczone przez A. na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO nie stanowią usług zarządzania funduszem inwestycyjnym, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, to zdaniem Wnioskodawcy usługi te należy uznać za usługi pośrednictwa finansowego, o których mowa art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

3.W przypadku uznania przez tut. Organ, że usługi świadczone przez A. na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO nie stanowią ani usług zarządzania funduszem inwestycyjnym, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, ani usług pośrednictwa finansowego, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, to zdaniem Wnioskodawcy przejęcie zarządzania A. FIO przez B. należy uznać za transakcję zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, do której nie znajdą zastosowania przepisy ustawy o VAT zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Informacje ogólne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów od towarów i usług na terytorium Polski. Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT pod pojęciem „świadczenia usług” należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Z kolei w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT pod pojęciem „dostawy towarów” należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Taka konstrukcja ustawy o VAT powoduje, że podatkiem VAT objęty jest maksymalny zakres zdarzeń, co stanowi przejaw zasady powszechności opodatkowania VAT. Od tej zasady wprowadzone zostały jednak wyjątki, w ramach których określone świadczenia (zwolnienie przedmiotowe) lub też dokonywanie świadczeń na rzecz konkretnych podmiotów (zwolnienia podmiotowe), podlegają zwolnieniu od podatku z mocy ustawy.

Ad 1.

Wśród zwolnień przewidzianych w ramach ustawy o VAT znajduje się zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT, tj. zwolnienie z podatku VAT usług zarządzania odpowiednio:

(i)funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,

(ii)portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Powyższe zwolnienie ma charakter mieszany i jego zastosowanie uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

(i) podmiotowego - usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych (w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wcześniej lub ich części), oraz

(ii)przedmiotowego - świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że ustawa o VAT w żadnym miejscu nie definiuje pojęcia „zarządzania”, z kolei w zakresie ustalenia konkretnego zakresu podmiotowego zwolnienia odsyła do przepisów odrębnej ustawy (tj. przepisów u.f.i.).

Zakres podmiotowy zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT

Ustalając zakres podmiotowy zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT należy zatem odnieść się do przepisów u.f.i., stosownie do których:

działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy i pozostaje pod stałym nadzorem KNF;
towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Polski, która uzyskała zezwolenie KNF na wykonywanie działalności;
przedmiot działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych został natomiast ograniczony wyłącznie do tworzenia funduszy otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzania nimi, w tym pośredniczenia w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowania ich wobec osób trzecich oraz zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych;
za zezwoleniem KNF towarzystwo może jednak rozszerzyć przedmiot działalności o:

a)tworzenie specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych, zarządzanie tymi funduszami, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, a także reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie unijnymi alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 2 pkt 10b u.f.i., w tym wprowadzanie ich do obrotu;

b)zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych;

c)doradztwo inwestycyjne, pod warunkiem że towarzystwo jednocześnie wystąpiło o zezwolenie na prowadzenie działalności, o której mowa w pkt (ii) powyżej, lub prowadzi taką działalność;

d)przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, pod warunkiem że towarzystwo jednocześnie wystąpiło o zezwolenie na prowadzenie działalności, o których mowa w pkt (i) i (ii) powyżej, lub prowadzi działalność w tych zakresach;

(v)towarzystwo może rozszerzyć przedmiot działalności również o:

a)przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, których przedmiotem są:

jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych zarządzanych przez inne towarzystwa lub tytuły uczestnictwa funduszy zagranicznych lub funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do EEA,
jednostki uczestnictwa specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych zarządzanych przez inne towarzystwa - w przypadku gdy rozszerzyło przedmiot działalności zgodnie z art. 45 ust. 1a u.f.i.;

b)doradztwo inwestycyjne w odniesieniu do instrumentów finansowych, o których mowa w pkt (i) powyżej;

c)pełnienie funkcji przedstawiciela funduszy zagranicznych, o którym mowa w art. 253 ust. 3 pkt 2 u.f.i.;

(vi)w zakresie świadczenia części ww. usług do towarzystw funduszy inwestycyjnych zastosowanie znajdują określone przepisy u.o.i.f., a także przepisy wykonawcze wydane na podstawie tej ustawy, przepisy Rozporządzenia Delegowane Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. oraz przepisy innych bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej – w zakresie, w jakim regulują one sposób świadczenia tych usług;

(vii)fundusze inwestycyjne są natomiast osobami prawnymi, których wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe;

(viii)fundusze inwestycyjne mogą zostać utworzone wyłącznie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych (jedno towarzystwo może utworzyć kilka funduszy inwestycyjnych). Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem;

(ix)fundusze inwestycyjne prowadzą działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w u.f.i. Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

a)fundusz inwestycyjny otwarty;

b)alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

(x)uczestnikami funduszy inwestycyjnych są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej:

a)na rzecz których w rejestrze uczestników funduszu są zapisane jednostki uczestnictwa lub ich ułamkowe części albo

b)wskazane w ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych prowadzonej przez agenta emisji, o którym mowa w art. 7a u.o.i.f., albo

c)będące posiadaczami rachunku papierów wartościowych, na którym są zapisane certyfikaty inwestycyjne, albo będące osobami uprawnionymi z certyfikatów inwestycyjnych zapisanych na rachunku zbiorczym;

(xi)jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne reprezentują prawa majątkowe uczestników funduszu, określone ustawą i statutem funduszu inwestycyjnego;

(xii)uczestnicy funduszu nie odpowiadają za zobowiązania funduszu;

(xiii) Celami inwestycyjnymi funduszu inwestycyjnego otwartego oraz specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego, który przy dokonywaniu lokat funduszu nie stosuje zasad i ograniczeń inwestycyjnych określonych dla funduszu inwestycyjnego zamkniętego, mogą być wyłącznie:

a)ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

b)osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

c)wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

Zakres przedmiotowy zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT

Przechodząc natomiast do zdefiniowania zakresu przedmiotowego zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a oraz b ustawy o VAT, to należy przede wszystkim podkreślić, że ustawa o VAT nie wyjaśnia w żadnym miejscu co należy rozumieć pod pojęciem „zarządzanie”, jak również nie odsyła w tym zakresie do odrębnych przepisów. Pomocne przy rekonstrukcji zakresu tego zwolnienia może być jednak odniesienie się do wykładni systemowej i regulacji unijnych. W pierwszej kolejności należy zauważyć, że zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT nie wynika zasadniczo z decyzji ustawodawcy krajowego, a jest efektem implementacji do ustawy o VAT art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: „Dyrektywa VAT”). Jak jednocześnie wskazał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”), art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT stanowi wobec tego autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, w związku z czym jego wykładnia powinna być rozumiana w sposób identyczny dla wszystkich państw członkowskich, a zdefiniowanie tego pojęcia powinno odbywać się tyko w oparciu o regulacje wspólnotowe (por. wyrok TSUE z 9 grudnia 2015 r. w sprawie C-595/13). W tym świetle wskazać należy na definicję ww. pojęcia „zarządzania”, która znajduje się w ramach Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (dalej: „Dyrektywa ZAFI”). Art. 4 ust. 1 lit. w Dyrektywy ZAFI wskazuje zasadniczo, że „zarządzanie AFI oznacza wykonywanie przynajmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a lub b załącznika I na rzecz jednego lub większej liczby AFI”. Natomiast zgodnie z pkt 1 załącznika I do Dyrektywy ZAFI, minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, by można było uznać, iż ZAFI wykonuje czynność „zarządzania” AFI, to:

(i)zarządzanie portfelami inwestycyjnymi,

(ii)zarządzanie ryzykiem.

Równolegle, w pkt 2 załącznika I zawarty został katalog innych czynności, jakie ZAFI może wykonywać dodatkowo w ramach usługi zarządzania AFI, wśród których wymienia się m.in. administrowanie, pod którym rozumie się:

obsługę prawną i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami,
zapytania klientów,
wycenę i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe,
monitorowanie przestrzegania uregulowań,
prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów,
podział dochodu,
emisję i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów,
ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw,
przechowywanie ksiąg.

W celu pełnego zdefiniowania pojęcia „zarządzania” można odwołać się także do równolegle funkcjonującej definicji tego pojęcia w ramach Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (dalej: „Dyrektywa UCITS”).

Jak wynika z art. 1 ust. 1 Dyrektywy UCITS, dyrektywa ta ma zasadniczo zastosowanie do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (ang. Undertakings for Collective lnvestments in Transferable Securities, UCITS). Art. 6 ust. 2 in fine Dyrektywy UCITS wskazuje natomiast, że „działalność związana z zarządzaniem UCITS obejmuje, do celów niniejszej dyrektywy, obowiązki, o których mowa w załączniku II”. Załącznik nr II do dyrektywy UCITS wskazuje natomiast że funkcje, jakie wchodzą w skład „zbiorowego zarządzania portfelem”, to m.in.:

1)zarządzanie inwestycjami;

2)administracja, w tym:

a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b)zapytania klientów;

c)wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d)monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e)prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f)wypłata zysków;

g)emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h)rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i)prowadzenie ksiąg.

2)wprowadzanie do obrotu.

W tym świetle, w celu pełnej rekonstrukcji pojęcia „zarządzania”, należy jednocześnie odnieść się do orzecznictwa TSUE, który w ramach wydawanych orzeczeń dokonywał wielokrotnie zdefiniowania tego pojęcia na potrzeby wykładni art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT.

Na tym polu należy przywołać w pierwszej kolejności opinię Rzecznika Generalnego wydaną w związku z wyrokiem TSUE z 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03, w której wskazano, że „dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji”.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w wyrokach z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 oraz z 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11), celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego obecnie w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT, jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania poprzez zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania.

Odnosząc się do samego definiowania pojęcia „zarządzania”, to w przywoływanym wyżej wyroku w sprawie C-169/04, TSUE wskazał, że „Dyrektywę 85/611 można uwzględnić w ramach wykładni szóstej dyrektywy; wykaz funkcji administracyjnych zawarty w załączniku II do dyrektywy 85/611 nie zawiera jednak wyczerpującej definicji pojęcia zarządzania, którą można by bez zmian stosować w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy. W tym zakresie decydujące jest raczej to, że czynność zlecona osobie trzeciej stanowi odrębną całość oraz że jest specyficzna i istotna dla zarządzania funduszem powierniczym”.

Z kolei w orzeczeniu w sprawie C-275/11 TSUE podkreślił, że na pojęcie „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” składa się wiele czynności, które muszą przy tym stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem. TSUE zaznaczył przy tym, że wykonywanie ich przez osobę trzecią nie stanowi przeszkody do zwolnienia z opodatkowania VAT, gdyż najważniejsze jest powiązanie świadczenia z zarządzaniem działalnością danego funduszu, wskazując że „fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem «zarządzania» specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy”.

Co równie istotne, TSUE w przedmiotowym orzeczeniu podkreślił, że wyliczenie zawarte w załączniku II do Dyrektywy UCITS nie może być traktowane jako wyczerpujące, wskazując że nawet w przypadku, gdyby dane usługi nie były wymienione wprost we wskazanym załączniku II, mogą one nadal zostać objęte zwolnieniem z opodatkowania podatkiem VAT, jako usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Powyższe rozumienie terminu „zarządzanie” potwierdzone zostało również w najnowszym orzeczeniu TSUE (przywoływany wyżej wyrok TSUE w sprawie C-595/13), gdzie TSUE wprost wskazał, że - poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem – do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w rozumieniu załącznika II do Dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja” (por motyw 72 wyroku), przywołując zarazem dotychczasowe orzecznictwo, w tym wyżej cytowane.

W tym miejscu należy zarazem przywołać tezy reprezentowane na gruncie orzecznictwa krajowego sądów administracyjnych, które opierając się na wyżej wskazanym orzecznictwie TSUE, dostarczają również dodatkowych wskazówek interpretacyjnych w zakresie klasyfikowania usług prawnych, jako usług zarządzania w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Na tym polu, jak wskazał w jednym z wyroków WSA w Warszawie (wyrok z 21 lutego 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 1210/18), akceptowanym zarazem powszechnie przez sądy administracyjne, w zakresie oceny, czy usługi w zakresie administracyjnego zarządzania wykonywane przez podmiot trzeci można uznać za usługi w zakresie zarządzania funduszem należy ocenić, czy:

a)tworzą one odrębną całość (stanowią usługę kompleksową tworzącą odrębną, logicznie skonstruowana i spójną całość),

b)są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami,

c)regulują cel wprowadzenia zwolnień z VAT dla usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Zarazem sądy administracyjne w swych orzeczeniach jasno wskazują, że przy ocenie czy świadczone usługi spełniają powyższe warunki, pod uwagę należy wziąć czy bez tych czynności nie jest możliwe świadome inwestowanie przez fundusze środków powierzonych przez inwestorów, a przez to poprawne funkcjonowanie takich funduszy na rynku (por. wyrok WSA w Krakowie z 1 sierpnia 2019 r., znak I SA/Kr 609/19).

Dopełnieniem powyższego jest zarazem inny wyrok WSA, w ramach którego wskazano, że: „(…) nawet gdyby uznać, że opisane we wniosku czynności nie mieszczą się w administracyjnym zarządzaniu, o którym mowa w załączniku II Dyrektywy 2009/65/WE i są to tylko usługi o charakterze doradczym (nie stanowią obsługi prawnej w znaczeniu wynikającym z załącznika II), to przy spełnieniu pozostałych warunków, tj. jeżeli tworzą one odrębną całość oraz spełniają szczególne i istotne funkcje zarządzania, (...) korzystają one ze zwolnienia z opodatkowania (por. wyrok WSA w Warszawie z 21 lutego 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 1210/18)”.

Powyższe prowadzi zatem do konkluzji, że pojęcie „zarządzania” w kontekście funduszy inwestycyjnych należy rozumieć bardzo szeroko.

O prawidłowości powyższej konkluzji może świadczyć okoliczność, że do 1 kwietnia 2013 r. usługa zarządzania była zdefiniowana w ustawie o VAT. Zgodnie z uchylonym już art. 43 ust. 8 ustawy o VAT pod pojęciem zarządzania w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT należało rozumieć: zarządzanie aktywami, dystrybucję tytułów uczestnictwa, tworzenie rejestrów uczestników i administrowanie nimi, prowadzenie rachunków rejestrów aktywów, przechowywanie aktywów.

Ustawodawca będąc świadomy niezwykle wąskiego ujęcia pojęcia „zarządzania” zdecydował o jego uchyleniu w celu dostosowania prawa polskiego do autonomicznej definicji zarządzania wypracowanej w orzecznictwie TSUE na gruncie przepisów Dyrektywy VAT, a więc szerokiej definicji pozwalającej na zapewnienie w ramach systemu VAT pełnej neutralności omawianej kategorii usług podlegających zwolnieniu z podatku VAT.

Przejęcie zarządzania A. FIO

Wnioskodawca - mając na uwadze przytoczone powyżej przepisy i praktykę orzeczniczą – jest zdania, że proces przejęcia zarządzania A. FIO przez B. należy rozpatrywać w kontekście usług zarządzania funduszem inwestycyjnym, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT. Do takich konkluzji prowadzą Wnioskodawcę następujące okoliczności:

(i) B. ma przejąć od A. zarządzanie A. FIO, który jest funduszem inwestycyjnym w myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 a i b ustawy o VAT, gdyż został utworzony i działa na podstawie przepisów u.f.i.;

(ii) działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy i pozostaje pod stałym nadzorem KNF;

a.działalność funduszy inwestycyjnych musi mieścić się każdorazowo w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa rynku finansowego i inne powszechnie obowiązujące przepisy, a zatem wszelkie czynności wykonywane przez fundusze powinny być wykonywane w sposób rzetelny i profesjonalny, z zachowaniem należytej staranności, zgodnie z zasadami uczciwego obrotu, a także w najlepiej pojętym interesie funduszy inwestycyjnych, jak również w celu zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa rynku finansowego;

b.istotą towarzystw funduszy inwestycyjnych jest zarządzanie funduszami inwestycyjnymi, co zarazem stanowi jedyny dozwolony ustawowo przedmiot działalności towarzystw;

(iii)A. jest zobowiązane do wykonania określonych w Umowie czynności na rzecz B., które to czynności mają bezpośredni i nierozerwalny związek z zarządzaniem A. FIO, gdyż mają umożliwić B TFI płynne przejęcie A. FIO w celu jego zarządzania;

(iv)brak działań po stronie A. w zakresie określonym Umową może rodzić ryzyko narażania na szkodę samego A. FIO, w tym z uwagi na sankcje administracyjne czy kary umowne, jak również może skutkować zarzutem nienależytego wykonywania obowiązków przez A. czy B.;

(v)czynności, do których wykonania w ramach Umowy jest zobowiązane A., są niezwykle istotne dla wywiązania się przez A. z obowiązków starannego działania w interesie uczestników A. FIO i w celu zapewnienia stabilności rynku finansowego, a co za tym idzie – czynności tych nie sposób rozdzielić, gdyż ich podjęcie umotywowane jest chęcią zapewnienia należytej ochrony interesów A. FIO i jego uczestników, a zatem czynności te posiadają samodzielną wartość rynkową i przy swej kompleksowości stanowią niejako „odrębną całość” na rynku usług finansowych;

(vi)konieczność wykonania powyższych usług wynika ze szczególnego rodzaju działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, która to działalność ma charakter reglamentowany (wymaga zezwolenia wydawanego przez KNF).

(vii)w myśl przepisów ustawy o VAT zarządzanie funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych, jak również portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych lub ich częścią, a zatem de facto cała dozwolona przez przepisu u.f.i. działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych, stanowią czynności zwolnione z podatku VAT; z jednej strony taka konstrukcja przepisów ustawy o VAT zdejmuje z towarzystw funduszy inwestycyjnych konieczność odprowadzania podatku VAT należnego związanego z czynnościami zarządzania funduszy inwestycyjnych, ale z drugiej strony pozbawia towarzystwa prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego; dzięki temu zachowana zostaje pewna symetria praw i obowiązków, co jest zgodne z jedną z fundamentalnych zasad podatku VAT – zasadą neutralności;

(viii)praktyka orzecznicza pokazuje, że pod pojęciem „usług zarządzania” funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć nie tylko ścisłe zarządzanie inwestycjami, ale również administrowanie nimi (w tym ich obsługę prawną), pod warunkiem, że takie czynności pozostają nierozerwalnie i ściśle związane z działalnością funduszy inwestycyjnych i służą ich skutecznemu oraz efektywnemu zarządzaniu;

Wnioskodawca stoi zatem konsekwentnie na stanowisku, że wszystkie przesłanki wymagane przez art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT będą spełnione i tym samym przejęcie zarządzania A. FIO przez B. w trybie art. 238a u.f.i. będzie zwolnione na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT.

W kontekście opisanej w niniejszym wniosku Umowy o przejęcie zarządzania należy zwrócić uwagę, że czynności A. stanowią usługę, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT świadczoną do momentu pełnego przekazania zarządzania funduszem przez A. na rzecz B.. W praktyce czynności realizowane przez A. w ramach Umowy o przejęcie zarządzania stanowią realizację obowiązków ustawowych oraz mają na celu rzetelne przeprowadzenie procesu przejęcia w najlepszym interesie uczestników A. FIO. Czynności dokonywane przez A. stanowią jeden z elementów zarządzania funduszem inwestycyjnym w świetle katalogu „zarządzania” określonego Załączniku nr II do Dyrektywy UCITS.

Ponadto należy zaznaczyć, że Umowa o przejęcie zarządzania jest bezpośrednio związana w sensie ekonomicznym z umową zarządzania funduszem inwestycyjnym. Z perspektywy B. będącego podmiotem przejmującym zarządzanie A. FIO wynagrodzenie płacone na rzecz A. jest bezpośrednio związane z usługą zarządzania jaka będzie, po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń, na zasadach kontynuacji realizowana przez B..

Na powyższą kwestię należy spojrzeć również z perspektywy systemowej i celowościowej. Skoro bowiem intencją ustawodawcy było objęcie de facto całej działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych zwolnieniem z podatku VAT, to pewną niekonsekwencją byłoby uznanie, że przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym przez inne towarzystwo funduszy inwestycyjnych, z którym to procesem związane są immanentnie określone czynności mające na celu umożliwienie płynnego przejęcia zarządzania, pozostają poza zakresem zwolnienia z podatku VAT. Taka wykładnia obarczona byłaby bowiem pewnym błędem logicznym i prowadziłaby do generowanie po stronie towarzystw funduszy inwestycyjnych dodatkowych kosztów przekładających się na ograniczenie możliwości korzystania przez inwestorów z tej formy inwestowania, naruszając przez to zasady neutralności podatkowej, a pośrednio wpływając w sposób nieuprawniony na konkurencję na rynku.

Warto również zaznaczyć, że przyjęcie odmiennego stanowiska byłoby również niekonsekwencją z perspektywy systemowej konstrukcji podatku VAT. Zarówno bowiem A., jak również B. prowadzą działalność na rynku regulowanym, a działalność tych podmiotów zasadniczo podlega zwolnieniu z VAT.

Jednocześnie, wynagrodzenie uiszczane przez B. na rzecz A. będzie bezpośrednio związane ze świadczeniem usługi zarządzania funduszem przez B. w przyszłości (jeżeli zostaną wydane odpowiednie zezwolenia i dojdzie do ostatecznego przejęcia zarządzania A. FIO) na zasadzie kontynuacji – tj. świadczenia usług zwolnionych z VAT.

W związku z tym brak zastosowania zwolnienia z VAT oznaczałby, że BSP TFI wykonując obowiązki wynikające z Umowy o przejęcie zarządzania (należące do jej podstawowej działalności – zwolnionej z VAT) potencjalnie powinno opodatkować transakcję według stawki podstawowej VAT, a B., skoro dokonywałby nabycia dla potrzeb świadczenia usług zwolnionych z VAT, nie miałby prawa do odliczenia podatku naliczonego. Przyjęcie takiego podejścia prowadziłoby do naruszenia konstrukcyjnych zasad podatku VAT, którego systemowym założeniem było zwolnienie z VAT wszelkiego rodzaju czynności związanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi (w szczególności jeżeli obowiązki związane z procesem przejęcia zarządzania wynikają z ustaw regulujących funkcjonowanie funduszy inwestycyjnych). Wynika to z faktu, że wszelkie czynności dokonywane przez strony umowy – oprócz tego, że dokonywane są pod nadzorem KNF wedle szczególnych regulacji dotyczących rynku kapitałowego – stanowią szeroko pojęty element „zarządzania” funduszem inwestycyjnym. Należy bowiem podkreślić, że zarówno A., jak i B. w ramach zawartej umowy nie wychodzą poza ramy wykonywania swojej podstawowej działalności, tj. działalności związanej z zarządzaniem funduszami (PKD 66.30.Z).

Powyższe konstatacji nie zmienia fakt, że czynności wykonane zostaną w ramach Umowy zawartej pomiędzy A. a B., gdyż odnoszą się one bezpośrednio do A. FIO (por. przykładowo wyrok WSA we Wrocławiu z 3 grudnia 2019 r. sygn. akt I SA/Wr 528/19).

Ad 2.

Ze względów ostrożnościowych, gdyby tut. Organ uznał, że w sytuacji opisanej w zdarzeniu przyszłym mamy do czynienia z usługami innymi niż usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, Wnioskodawca przedstawia poniżej właściwą w jego ocenie kwalifikację zdarzenia na gruncie podatku VAT.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, zwolnione z podatku VAT są usługi, których przedmiotem są instrument finansowe, o których mowa w u.o.i.f., z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy, nie jest uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi. Sam zakres usług jest bardzo szeroki, jedynym bowiem kryterium przedmiotowego zwolnienia jest świadczenie usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

W celu ustalenia ram przedmiotowych art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT należy zatem odwołać się do definicji zawartych w ustawie u.o.f.i. W myśl art. 2 ust. 1 pkt 1 u.o.f.i. są papiery wartościowe, pod którym to pojęciem należy rozumieć akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów KSH, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego.

Jednocześnie przepisy ustawy o VAT nie wyjaśniają co należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa” na potrzeby zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 40a i 41 ustawy o VAT. Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy uzasadnione jest odniesienie się do definicji zawartej w Słowniku języka polskiego PWN, zgodnie z którym przez pośrednictwo rozumie się „działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron, kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych oraz umożliwianie kontaktu uczestnikom rynku pracy”.

Zatem, pośrednictwo obejmuje czynności dokonywane w imieniu oraz na rzecz innego podmiotu gospodarczego, w wyniku których dochodzi od zawarcia transakcji między tym przedsiębiorcą a podmiotem trzecim. Działanie w imieniu oznacza działanie z czyjegoś upoważnienia, w zastępstwie kogoś, natomiast działanie na czyjąś korzyść oznacza działanie dla kogoś, czyjegoś dobra.

Warto również w zakresie zdefiniowania pojęcia „pośrednictwo” odwołać się do orzecznictwa TSUE. W wyroku w sprawie C-453/05 Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, TSUE stwierdził, że: „(...) pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy (…)”.

Z kolei w sprawie C-235/00 Commissioners of Customs & Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd. TSUE wskazał, że znaczenia słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 VI Dyrektywy VAT, odnosi się do „działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywaniu kontaktu z drugą stroną lub negocjowaniu, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy. Z drugiej strony, nie stanowi negocjacji sytuacja, w której jedna ze stron powierza podwykonawcy część formalności administracyjnych związanych z umową, takich jak udzielanie informacji drugiej stronie oraz przyjmowanie i przetwarzanie wniosków dot. zapisów na papiery wartościowe, będące przedmiotem umowy. W takim przypadku, podwykonawca zajmuje tę samą pozycję, jak strona sprzedająca produkt finansowy i nie jest zatem pośrednictwem”.

Zatem, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, usługa pośrednictwa finansowego powinna stanowić:

(i) usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie,

(ii) z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej,

(iii) celem jest dążenie do zawarcia umowy (przy czym, pośrednik nie ma żadnego interesu co do treści umowy),

(iv)usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być np. wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).

Należy przy tym mieć na uwadze że zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 40a i 41 ustawy o VAT nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Należy również wskazać, że na podstawie art. 43 ust. 16 ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40a i 41, nie mają zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:

1)tytuł prawny do towarów;

2)tytuł własności nieruchomości;

3)prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;

4)udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;

5)prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

Zatem powyższe ograniczenia nie mają zastosowania do zdarzenia przyszłego opisanym we wniosku.

W świetle powyższego Wnioskodawca uważa, że jeżeli tut. Organ uzna, iż czynności A. realizowane w związku z przejęciem zarządzania A. FIO przez B. nie stanowią usług zarządzania funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT, to zdaniem Wnioskodawcy, takie czynności należy kwalifikować jako usługi pośrednictwa finansowego, o którym mowa art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

Do takich konkluzji prowadzą Wnioskodawcę następujące okoliczności:

(i)W ramach A. FIO zostały wyodrębnione cztery subfundusze (A 1, A 2, A 3 oraz A 4) posiadające określoną statutem A. FIO politykę inwestycyjną. Aktywa subfunduszu A 1 koncentrują się na akcjach spółek publicznych. Aktywa subfunduszu A 2 koncentrują się na obligacjach skarbowych i obligacjach komercyjnych. Aktywa subfunduszu A 3 koncentrują się na obligacjach skarbowych. Aktywa subfunduszu A 4 koncentrują się na obligacjach skarbowych, obligacjach komercyjnych i akcjach spółek publicznych. Każdy z ww. subfunduszy również posiada lokaty bankowe;

(ii)Jednocześnie wśród aktywów A. FIO nie znajdują się prawa i udziały odzwierciedlające:

a.tytuł prawny do towarów;

b.tytuł własności nieruchomości;

c.prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;

d.udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;

e.prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku;

(iii)Zarząd A. podjął decyzję o stopniowym wycofywaniu się z linii biznesowej opartej o fundusze inwestycyjne otwarte i ukierunkowanie się wyłącznie na prowadzenie funduszy inwestycyjnych zamkniętych oraz zarządzaniu portfelami;

(iv)Zarząd A. podjął decyzję o złożeniu oferty przejęcia zarządzania A. FIO kilku wybranym towarzystwom funduszy inwestycyjnych;

(v)W sytuacji, gdy zainteresowanie przejęciem zarządzania A. FIO wyraziło B., to Zarząd A. zwołał zgromadzenie uczestników A. FIO i przedstawił swoją rekomendację oraz udzielił uczestnikom wyjaśnień na temat zagadnień związanych z przejęciem zarządzania A. FIO przez B. – rekomendacje Zarządu A. były jednym z kluczowych elementów, gdyż bez zgody zgromadzenia uczestników A. FIO proces przejęcia nie może zostać sfinalizowany;

(vi)A. pośredniczyło w negocjacjach pomiędzy, aby z jednej strony zabezpieczyć interes zgromadzenia uczestników A. FIO, natomiast z drugiej strony, aby doprowadzić do przejęcia zarządzania A. FIO przez B., który w wyniku sfinalizowania tego procesu nie tylko uzyska zarządzanie nad A. FIO i jego aktywami złożonymi z instrumentów finansowych, za co będzie uzyskiwał wynagrodzenie, lecz uzyska także możliwość oferowania swoich produktów uczestnikom A. FIO, z których większość to banki spółdzielcze.

W związku z powyższym Wnioskodawca konsekwentnie stoi na stanowisku, że jeżeli tut. Organ uzna, że w sytuacji opisanej w zdarzeniu przyszłym mamy do czynienia z usługami innymi niż usługi zarządzania funduszem inwestycyjnymi, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT, to w takim wypadku usługi realizowane przez A. należy rozpatrywać jako usługi pośrednictwa finansowego, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, korzystające ze zwolnienia z opodatkowania VAT.

Ad 3.

Z daleko posuniętej ostrożności, gdyby tut. Organ uznał, że w sytuacji opisanej w zdarzeniu przyszłym nie mamy do czynienia ani z usługami, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, ani z usługami, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, Wnioskodawca przedstawia poniżej kolejną, właściwą w jego ocenie kwalifikację zdarzenia na gruncie podatku VAT.

W myśl przepisów ustawy o VAT, jak zostało to już wskazane powyżej, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT), a więc zasadniczo niemal każde świadczenie wykonywane przez podatnika VAT.

Zgodnie natomiast z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT przepisów ustawy o VAT nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa (dalej także jako: „ZCP”).

Przyjmuje się, że pod pojęciem „transakcji zbycia”, o której mowa w powyższym przepisie należy rozumieć wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, nieodpłatne przekazanie, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego (aport).

Z uwagi na fakt, że art. 6 pkt 1 ustawy o VAT wprowadza wyjątek od reguły powszechnego opodatkowania, a więc ma charakter przepisu szczególnego, powinien być interpretowany ściśle, co oznacza, że znajdzie zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT.

Przepisy ustawy o VAT nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa”. Z tego powodu, w celu ustalenia znaczenia tego pojęcia, posiłkowo można odwoływać się do definicji sformułowanej w art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm., dalej: „Kodeks cywilny”).

Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1)oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2)własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3)prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4)wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5)koncesje, licencje i zezwolenia;

6)patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8)tajemnice przedsiębiorstwa;

9)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Niemniej jednak Minister Finansów w objaśnieniach w sprawie opodatkowania VAT nieruchomości komercyjnych, opublikowanych 11 grudnia 2018 r. (dalej: „Objaśnienia”) wskazał, że przy definiowaniu pojęcia „przedsiębiorstwa” dla potrzeb podatku VAT samo odwołanie się do definicji przedsiębiorstwa zawartej w art. 55¹ Kodeksu cywilnego jest niewystarczające i może mieć jedynie charakter pomocniczy (ze względu na autonomię prawa podatkowego). W tym kontekście Minister Finansów zwrócił uwagę na sposób definiowania pojęcia „przedsiębiorstwa” wypracowanego przez praktykę orzeczniczą sądów administracyjnych (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego dalej: „NSA” z 20 kwietnia 2018 r., sygn. akt I FSK 1113/16), które za „przedsiębiorstwo” w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT uważają każdy zespół składników służących do realizacji określonych zadań gospodarczych, jeżeli jest wystarczający do prowadzenia przez nabywcę w oparciu o przekazane składniki majątkowe w sposób trwały samodzielnej działalności gospodarczej.

Natomiast definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawarta jest w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, a pod pojęciem tym rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Na gruncie ustawy o VAT mamy więc do czynienia z ZCP, jeżeli spełnione są wszystkie następujące przesłanki:

1)istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań;

2)zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;

3)składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;

4)zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.

Z Objaśnień Ministra Finansów wynika jednak, że przy badaniu czy mamy do czynienia z przedsiębiorstwem lub ZCP, oprócz spełnienia powyższych przesłanek, należy uwzględniać następujące okoliczności:

(i) zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji, oraz

(ii) faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.

Jednocześnie, zdaniem Ministra Finansów, oba te kryteria powinny zostać spełnione łącznie, a wskazanej oceny należy dokonać na moment przeprowadzenia transakcji.

Poniżej Wnioskodawca szczegółowo omawia poszczególne kryteria uznania składników majątkowych za przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część w odniesieniu do przedstawionego zdarzenia przyszłego.

1)Istnienie zespołu składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań

Ustawa o VAT nie definiuje pojęcia „zespołu składników materialnych i niematerialnych” tworzących ZCP. Przyjmuje się jednak, że składniki materialne i niematerialne (w tym zobowiązania) tworzą zorganizowaną część przedsiębiorstwa, jeśli są one w takich wzajemnych relacjach, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego (tak przykładowo: interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 stycznia 2021 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.521.2020.2.MAT). Warunek realizacji określonych zadań gospodarczych zawarty w definicji zorganizowanej części przedsiębiorstwa oznacza, że składniki materialne i niematerialne (ich zespół) muszą być przeznaczone w obrębie istniejącego przedsiębiorstwa do realizacji określonych zadań gospodarczych (tak: interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 lipca 2019 r., sygn. 0111-KDIB3-3.4012.152.2019.2.MAZ). Działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy i pozostaje pod stałym nadzorem KNF.

(i) fundusz inwestycyjny otwarty;

(ii) alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

(i) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

(ii) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

(iii) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

W tym kontekście wskazać należy, że w ramach A. FIO zostały wyodrębnione cztery subfundusze (A 1, A 2, A 3 oraz A 4) posiadające określoną statutem A. FIO politykę inwestycyjną. Aktywa subfunduszu A 1 koncentrują się na akcjach spółek publicznych. Aktywa subfunduszu A 2 koncentrują się na obligacjach skarbowych i obligacjach komercyjnych. Aktywa subfunduszu A 3 koncentrują się na obligacjach skarbowych. Aktywa subfunduszu A 4 koncentrują się na obligacjach skarbowych, obligacjach komercyjnych i akcjach spółek publicznych. Każdy z w/w subfunduszy również posiada lokaty bankowe.

Przede wszystkim przedmiot działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych został ograniczony przede wszystkim do tworzenia funduszy otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzania nimi, w tym pośredniczenia w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowania ich wobec osób trzecich oraz zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych. W związku z tym przepisy u.f.i. wymagają od każdego towarzystwa funduszy inwestycyjnych określonych standardów organizacji własnego przedsiębiorstwa w celu prawidłowego wykonywania określonych ustawowo usług, w tym poprzez zapewnienie odpowiedniej liczbę osób świadczących pracę na rzez towarzystw oraz posiadania przez te osoby odpowiedniej wiedzy, kompetencji i doświadczenia w zakresie powierzonych obowiązków oraz utrzymywanie i doskonalenie przez te osoby takiej wiedzy i takich kompetencji. To z kolei implikuje konieczność utrzymywania przez każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych odpowiedniej infrastruktury, która umożliwi prawidłową realizację zadań osobom zatrudnionym przez towarzystwo i tym samym wywiązania się z ustawowych obowiązków.

Powyższe oznacza, że de facto każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych powinno być przygotowane do zarządzania funduszem inwestycyjnym, niezależnie od tego czy dany fundusz zostanie utworzony czy przejęty do zarządzania od innego towarzystwa. Jednocześnie fundusze inwestycyjne, które są predestynowane przez ustawodawcę do prowadzenia działalności polegającej na lokowaniu środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe, nie muszą posiadać w swojej strukturze żadnego zaplecza personalnego i technicznego do prowadzenia działalności, gdyż takie składniki zapewniane są przez każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

Przejawem powyższego może być fakt, że siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest każdorazowo siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem. Innym przykładem może być zawieranie przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych we własnym zakresie różnych stosunków zobowiązaniowych, które są stricte związane z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi i które najczęściej - w przypadku przejęcia zarządzania funduszem inwestycyjnym – zostają przeniesione na przejmujące towarzystwa. W tym kontekście można wskazać, że A. jest stroną takich stosunków zobowiązaniowych jak np. umowa z depozytariuszem A. FIO, na podstawie której depozytariusz prowadzi rachunki pieniężne i rachunki papierów wartościowych A. FIO, umowa z agentem transferowym, która reguluje prowadzenie rejestru uczestników A. FIO oraz rejestru uczestników A. FIO czy umowa z firmą audytorską dotycząca badania i przeglądu sprawozdań finansowych A. FIO - we wszystkie prawa i obowiązki wynikające z takich stosunków zobowiązaniowych wstąpi B. (w zakresie, w jakim dotyczą A. FIO).

Wnioskodawca uważa zatem, że pomimo braku przenoszenia jakiegokolwiek składnika zaliczanego do zaplecza personalnego (pracownicy, zleceniobiorcy, etc.) lub technicznego (powierzchnia biurowa, wyposażenie biura, komputery, licencje do oprogramowania, etc.), gdyż A. FIO po prostu nie posiada takich składników, co nie stoi na przeszkodzie prowadzenia A. FIO działalności zgodnie ze statutem czy przepisami u.f.i. i stanowi konsekwencję specyfiki działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, to w ocenie Wnioskodawcy pozostałe aktywa A. FIO nie stanowią wyłącznie zbioru przypadkowych elementów, których jedyną cechą jest własność A. FIO jednego podmiotu gospodarczego, lecz stanowią zespół składników przeznaczonych w obrębie A. do realizacji zadań gospodarczych wynikających z przepisów u.f.i.

Z powyższych względów Wnioskodawca uważa, że spełniona jest pierwsza przesłanka warunkująca istnieje przedsiębiorstwa lub ZCP.

2)Organizacyjne i finansowe wyodrębnienie w istniejącym przedsiębiorstwie

Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych przedstawionym w interpretacjach indywidualnych, organizacyjny aspekt wyodrębnienia oznacza, że składniki tworzące część przedsiębiorstwa powinny posiadać cechę zorganizowania. Cecha ta powinna występować w istniejącym przedsiębiorstwie, a więc w ramach prowadzonej działalności i dotyczyć określonego zespołu składników tworzących część tego przedsiębiorstwa (tak np.: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 1 lipca 2019 r., sygn. 0114-KDIP1- 2.4012.229.2019.4.RM).

Natomiast wyodrębnienie finansowe, zgodnie z przyjętą praktyką organów podatkowych, nie oznacza samodzielności finansowej, ale sytuację, w której poprzez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie danych finansowych do zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Powyższe poparte jest również licznymi wyrokami sądów administracyjnych, w tym także NSA (np. wyrokami NSA z 20 stycznia 2017 r., sygn. II FSK 2463/16 oraz z 10 stycznia 2017 r., sygn. II FSK 2991/15).

W przypadku A. przesłanka ta jest spełniona, o czym w ocenie Wnioskodawcy przesądza fakt, że w ramach Umowy dojdzie do przekazania przez A. do B. m.in. postanowienia sądu o dokonaniu wpisu A. FIO do RFI, akt nadania statutu A. FIO, decyzji KNF dotyczących A. FIO oraz korespondencję prowadzoną z Urzędem KNF w odniesieniu do A. FIO, decyzji o nadaniu A. FIO numeru NIP, decyzji o nadaniu A. FIO numeru REGON, kopii deklaracji podatkowych, umowy z firmą audytorską dotyczącą badania i przeglądu sprawozdań finansowych A. FIO (lub wyciąg z takiej umowy jeśli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.), umowy z podmiotem prowadzącym księgowość A. FIO (lub wyciąg z takiej umowy, jeżeli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.), obowiązujących procedur dotyczących bezpośrednio A. FIO w przedmiocie współpracy z podmiotem prowadzącym księgowość A. FIO, aktualnej polityki rachunkowości A. FIO, dokumentów dotyczących wyceny aktywów A. FIO, w szczególności warunki, na których były zawierane transakcje obejmujące składniki lokat znajdujące się w portfelu A. FIO na dzień przejęcia zarządzania, a także opis stosowanych modeli wyceny dla aktywów nienotowanych oraz historyczne raporty z wycen takich aktywów, procedur i zasad wyceny aktywów A. FIO, umowy z depozytariuszem A. FIO (oryginał) oraz umowy na podstawie których depozytariusz prowadzi rachunki pieniężne i rachunki papierów wartościowych A. FIO (lub wyciągu z takiej umowy, jeżeli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.), umowy z agentem transferowym regulującej prowadzenie rejestru uczestników A. FIO oraz rejestr uczestników A. FIO (lub wyciąg z takiej umowy jeśli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez A.), korespondencji z Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych dotyczącej A. FIO oraz raportu z ostatniego przeglądu tej procedury czy strategii inwestycyjnych poszczególnych subfunduszy.

Z powyższych względów Wnioskodawca uważa, że spełniona jest również druga przesłanka warunkująca istnieje przedsiębiorstwa lub ZCP.

3)Przeznaczenie składników do realizacji określonych zadań gospodarczych, które to zadania mogłyby być samodzielnie realizowane przez zespół składników funkcjonujący jako niezależne przedsiębiorstwo (tzw. wyodrębnienie funkcjonalne)

Wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi stanowić funkcjonalnie odrębną całość - obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. Aby zatem część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za jego zorganizowaną część, musi ona – obiektywnie oceniając – posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe i niemajątkowe wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą zatem umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa.

(i) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

(ii) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

(iii) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

W ramach A. FIO zostały wyodrębnione cztery subfundusze (A 1, A 2, A 3 oraz A 4) posiadające określoną statutem A. FIO politykę inwestycyjną. Aktywa subfunduszu A 1 koncentrują się na akcjach spółek publicznych. Aktywa subfunduszu A 2 koncentrują się na obligacjach skarbowych i obligacjach komercyjnych. Aktywa subfunduszu A 3 koncentrują się na obligacjach skarbowych. Aktywa subfunduszu A 4 koncentrują się na obligacjach skarbowych, obligacjach komercyjnych i akcjach spółek publicznych. Każdy z ww. subfunduszy również posiada lokaty bankowe. A. FIO nie posiada innych aktywów, ale fakt ten nie stoi na przeszkodzę, aby A. FIO realizował cele stawiane przez przepisy u.f.i. Spowodowane jest to tym, że jednym z obligatoryjnych organów funduszy inwestycyjnych jest odrębna osoba prawna – towarzystwo funduszy inwestycyjnych, w stosunku do których przepisy u.f.i. przewidują szereg wymagań, które zostały omówione powyżej. Taka konstrukcja przepisów u.f.i. powoduje, że de facto każdy fundusz inwestycyjny jest kompletną osobą prawną gotową do samodzielnego wykonywania zadań gospodarczych zgodnie z jego statutem i przepisami u.f.i. jako niezależne przedsiębiorstwo, bez względu na okoliczność, które towarzystwo funduszy inwestycyjnych będzie pełniło funkcję organu takiego funduszy inwestycyjnych.

Z powyższych względów Wnioskodawca uważa, że spełniona jest również trzecia przesłanka warunkująca istnieje przedsiębiorstwa lub ZCP.

4)Zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji

Zgodnie z Objaśnieniami przy ocenie czy nabywca ma zamiar kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę należy uwzględnić całokształt okoliczności związanych z transakcją ocenianych na moment zawarcia transakcji, a w szczególności podjęcie przez nabywcę działań potwierdzających jego zamiar kontynuowania działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę. Zatem w celu stwierdzenia zamiaru kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę konieczne jest istnienie dowodów potwierdzających istnienie na moment transakcji takiego zamiaru po stronie nabywcy (np. w formie korespondencji elektronicznej / mailowej).

W analizowanym przypadku niewątpliwie działalność prowadzona przez A. w oparciu o A. FIO będzie kontynuowana przez B., co wynika ze specyfiki działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, które funkcjonują na podstawie u.f.i. Wnioskodawca raz jeszcze podkreśla, że istotą towarzystw funduszy inwestycyjnych jest tworzenie funduszy otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzania nimi, w tym pośredniczenie w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowania ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych. To oznacza, że B. będzie kontynuował działalność w oparciu o A. FIO, która dotychczas była wykonywana przez A..

W konsekwencji Wnioskodawca uważa, że spełniona jest również czwarta przesłanka warunkująca istnieje przedsiębiorstwa lub ZCP.

5)Faktyczną możliwość kontynuowania działalności zbywcy w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji

Zgodnie z Objaśnieniami dla przesądzenia analizowanego kryterium należy ocenić m.in. czy zespół składników majątkowych stanowiący przedsiębiorstwo lub ZCP zawiera składniki pozwalające na kontynuowanie działalności gospodarczej realizowanej uprzednio przez zbywcę bez konieczności:

angażowania przez nabywcę innych składników majątku, które nie są przedmiotem transakcji lub
podejmowania dodatkowych działań faktycznych lub prawnych (np. zawarcia umów) niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki.

Wnioskodawca wskazywał już niejednokrotnie, że działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy, co zostało szczegółowo zaprezentowane powyżej. Konsekwencją tego jest specyficzny, unikatowy charakter działalności i struktury podmiotów takich jak towarzystwa funduszy inwestycyjnych i samych funduszy inwestycyjnych, które z jednej strony są odrębnymi podmiotami mogącymi niezależnie funkcjonować na rynku finansowym, ale z drugiej strony pomiędzy konkretnym towarzystwem funduszy inwestycyjnych i funduszem inwestycyjnym, który jest przez to towarzystwo zarządzany, dochodzi do wytworzenia unikatowej więzi, w ramach której oba te podmioty tworzą jedność i wzajemnie się uzupełniają.

(i) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

(ii) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

(iii) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

A. FIO nie posiada innych aktywów, ale fakt ten nie stoi na przeszkodzie, aby B. prowadził działalność w oparciu o aktywa A. FIO. Spowodowane jest to tym, że jednym z obligatoryjnych organów funduszy inwestycyjnych jest odrębna osoba prawna – towarzystwo funduszy inwestycyjnych, w stosunku do których przepisy u.f.i. przewidują szereg wymagań, które zostały omówione powyżej.

Wnioskodawca uważa zatem, że pomimo braku przenoszenia jakiegokolwiek składnika zaliczanego do zaplecza personalnego (pracownicy, zleceniobiorcy, etc.) lub technicznego (powierzchnia biurowa, wyposażenie biura, komputery, licencje do oprogramowania, etc.), gdyż A. FIO po prostu nie posiada takich składników, co nie stoi na przeszkodzie prowadzenia A. FIO działalności zgodnie ze statutem czy przepisami u.f.i. i stanowi konsekwencję specyfiki działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, to w ocenie Wnioskodawcy B. będzie miał faktyczną możliwość kontynuowania działalności prowadzonej przez A. w oparciu o składniki będące przedmiotem przeniesienia na podstawie Umowy.

W świetle powyższego Wnioskodawca uważa zatem, że spełnione są wszelkie przesłanki do uznania A. FIO za przedsiębiorstwo lub ZCP. W konsekwencji, gdyby tut. Organ uznał, że przejęcie przez B. zarządzania A. FIO nie stanowi usługi, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, to Wnioskodawca uważa, że takie przejęcie powinno być rozpatrywane w kontekście przeniesienia przedsiębiorstwa lub ZCP, które na mocy art. 6 pkt 1 ustawy o VAT pozostaje poza zakresem ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części nieprawidłowe i w części prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361) – zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2) eksport towarów;

3) import towarów na terytorium kraju;

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym:

Podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:

1)jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;

2)złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Stosownie zaś do ust. 23 ww. przepisu:

Podatnik, o którym mowa w ust. 22, może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.

Powołane przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania określonych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że są Państwem towarzystwem funduszy inwestycyjnych utworzonym zgodnie z przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi („u.f.i.”), które działa w formie spółki akcyjnej. Są Państwo czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT.

Prowadzą Państwo od kilkunastu lat MPPE w rozumieniu u.p.p.e., który jest skierowany głównie do (...). Do utworzenia MPPE doszło w wyniku zawarcia umowy międzyzakładowej. MPPE jest prowadzony w formie umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego - A. FIO. W ramach A. FIO zostały wyodrębnione cztery subfundusze (A 1, A 2, A 3 oraz A 4) posiadające określoną statutem A. FIO politykę inwestycyjną. Aktywa subfunduszu A 1 koncentrują się na akcjach spółek publicznych. Aktywa subfunduszu A 2 koncentrują się na obligacjach skarbowych i obligacjach komercyjnych. Aktywa subfunduszu A 3 koncentrują się na obligacjach skarbowych. Aktywa subfunduszu A 4 koncentrują się na obligacjach skarbowych, obligacjach komercyjnych i akcjach spółek publicznych. Każdy z ww. subfunduszy również posiada lokaty bankowe.

Jednocześnie wśród aktywów A. FIO nie znajdują się prawa i udziały odzwierciedlające:

tytuł prawny do towarów;
tytuł własności nieruchomości;
prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;
udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;
prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

Rentowność A. FIO uzależniona jest od wartości aktywów A. FIO, co stanowi konsekwencję tego, że część kosztów A. FIO ma charakter stały - to oznacza, że im wartość aktywów A FIO jest wyższa, to koszty korzystniej się rozkładają i działalność A. FIO jest bardziej rentowna. W ostatnich latach sytuacja na rynku finansowym ulegała zmianie, gdyż znacząco wzrosły koszty związane z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi otwartymi.

W związku z powyższym Państwa Zarząd podjął decyzję o stopniowym wycofywaniu się z linii biznesowej opartej o fundusze inwestycyjne otwarte i ukierunkowanie się wyłącznie na prowadzenie funduszy inwestycyjnych zamkniętych oraz zarządzaniu portfelami. Proces wychodzenia przez Państwa z funduszy inwestycyjnych otwartych jest zaawansowany - aktualnie zarządzają Państwa już tylko A. FIO oraz A SFIO, które zostały utworzone przez Państwa w 2014 r.

W przypadku A SFIO suma kosztów jakie ponoszą Państwo związanych z działalnością A SFIO przewyższa przychody pobierane z tytułu wynagrodzenia za zarządzanie A SFIO. Zgodnie ze statutem A SFIO, ww. okoliczność uprawnia Państwa zarząd do podjęcia uchwały o likwidacji A SFIO, a w związku z tym, w pierwszym kwartale 2024 r. planują Państwo podjąć działania zmierzające do likwidacji A SFIO.

Jeżeli zaś chodzi o A. FIO, to Państwa Zarząd podjął decyzję o złożeniu oferty przejęcia zarządzania A. FIO kilku wybranym towarzystwom funduszy inwestycyjnych.

Zainteresowanie przejęciem zarządzania A. FIO wyraziło B.. Wraz z B. podjęli Państwo działania zmierzające do zawarcia umowy o przejęcie zarządzania A. FIO, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania A. FIO w stosunkach z osobami trzecimi. Do zawarcia Umowy o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania funduszu w stosunkach z osobami trzecimi zawartej pomiędzy Państwem a B. doszło 29 listopada 2023 r.

Do przejęcia przez B. zarządzania A. FIO ma dojść nie wcześniej niż w momencie uzyskania zezwolenia KNF, o ile kumulatywnie spełnione zostaną następujące warunki:

w przypadku, w którym zgodnie z przepisami uOKIK, zamiar przejęcia zarządzania A. FIO przez B. będzie podlegał obowiązkowi zgłoszenia Prezesowi UOKiK jako zamiar koncentracji w rozumieniu tej ustawy – TFI B uzyska zgodę na dokonanie koncentracji, wydaną przez Prezesa UOKiK polegającej na przejęciu zarządzania A. FIO, oraz
B. uzyska zezwolenie KNF na przejęcie zarządzania A. FIO, o którym mowa w art. 238a ust. 2 pkt 2) u.f.i. oraz
zgromadzenie uczestników A. FIO wyrazi zgodę na przejęcie zarządzania A. FIO przez B., a uchwała w tym zakresie nie zostanie zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko A. FIO powództwa w terminie, o którym mowa w art. 87e ust. 4 u.f.i.

Na podstawie Umowy są Państwo zobowiązani do wykonania szeregu czynności, których celem jest płynne przejęcie przez B. zarządzania od Państwa. Do Państwa obowiązków należy:

(i)uzyskanie koniecznych zgód i zezwoleń organów Państwa oraz swoich akcjonariuszy, jak również wszelkich stron trzecich wymaganych ze strony Państwa do celów przeniesienia zarządzania A FIO, jeżeli ich uzyskanie okaże się konieczne,

(iii)w przypadku powzięcia informacji o doręczeniu B. decyzji Prezesa UOKiK lub decyzji KNF niniejszego paragrafu - w zależności od tego, które ze zdarzeń nastąpiło później – nie wcześniej jednak niż w dniu doręczenia zezwolenia KNF na przejęcie zarządzania A. FIO, dokonania w przewidzianym przez Umowę terminie zmiany statutu A. FIO w zakresie określonym w art. 18 ust. 2 pkt 2 u.f.i. poprzez wskazanie B. jako towarzystwa funduszy inwestycyjnych zarządzającego A. FIO oraz zmiany strony internetowej jako miejsca publikacji do ogłoszeń o zmianie statutu A. FIO,

(iv)w terminie wskazanym przez B. dokonania ogłoszenia o zmianie statutu A. FIO w zakresie określonym w pkt (iii) powyżej, w sposób określony przepisami u.f.i. oraz statutem A. FIO,

(vi)udostępnienia B TFI (lub podmiotom upoważnionym przez B.) do wglądu, w Państwa siedzibie lub w formie elektronicznej, w zakresie i formie posiadanej przez Państwa:

a)wszystkich sprawozdań finansowych A. FIO wraz z opiniami podpisanymi przez biegłego rewidenta, w zakresie w jakim nie są dostępne w domenie publicznej,

b)polityki rachunkowości A. FIO,

c)listy umów, których A. FIO jest stroną oraz których stroną są Państwo, a które dotyczą działalności A. FIO,

d)zanonimizowanego wyciągu z prowadzonego przez Państwa rejestru reklamacji dotyczących działalności A. FIO za lata 2021-2023,

e)listy zobowiązań A. FIO nieujętych w ostatnim dostępnym sprawozdaniu finansowym, na dzień zawarcia Umowy.

(vii)wydania B. - na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego podpisanego przez osoby upoważnione przez B. i Państwa - pełnej dokumentacji i nośników informacji dotyczących A. FIO. W tym trybie wydadzą Państwo B. w formie, w jakiej są one prowadzone lub sporządzone następujące dokumenty:

a)wszystkie decyzje KNF dotyczące A. FIO oraz korespondencję prowadzoną z Urzędem KNF w odniesieniu do A. FIO,

b)decyzję o nadaniu A. FIO numeru NIP,

c)decyzję o nadaniu A. FIO numeru REGON,

d)korespondencję z Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych dotyczącą A. FIO,

e)raporty A. FIO przekazane Elektronicznym Systemem Przekazywania Informacji (ESPI) do Urzędu KNF (w tym także w postaci elektronicznej w formacie .rap),

f)postanowienie sądu o dokonaniu wpisu A. FIO do rejestru funduszy inwestycyjnych (RFI) oraz ostatni wypis z RFI dotyczący A. FIO,

i)umowę z podmiotem prowadzącym księgowość A. FIO lub wyciąg z takiej umowy, jeżeli dotyczy większej liczby funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Państwa,

j)obowiązujące procedury dotyczące bezpośrednio A. FIO w przedmiocie współpracy z podmiotem prowadzącym księgowość A. FIO,

k)akt nadania statutu A. FIO oraz wszystkie posiadane przez Państwa akty notarialne oświadczeń o zmianach statutu A. FIO do dnia przejęcia zarządzania, jak również tekst jednolity statutu A. FIO w wersji obowiązującej na dzień przekazania w formie elektronicznej (w pliku w formacie .docx),

l)aktualną politykę rachunkowości A. FIO,

n)procedury i zasady wyceny aktywów A. FIO oraz raport z ostatniego przeglądu tej procedury,

p)strategie inwestycyjne poszczególnych subfunduszy,

s)rejestr reklamacji w zakresie reklamacji związanych z uczestnictwem w Funduszu,

t)kopie deklaracji podatkowych,

u)będącą w posiadaniu Państwa dokumentację związaną z transakcjami A. FIO, w tym ewidencję transakcji A. FIO,

w)dokumenty zawierające kluczowe informacje (KID) aktualne na dzień przejęcia zarządzania w odniesieniu do każdego z subfunduszy wydzielonych w ramach A. FIO;

Umowa o przejęcie zarządzania zobowiązuje Państwa do nierozwiązywania lub wypowiadania umów z depozytariuszem A. FIO ani z podmiotem uprawnionym do badania i przeglądu sprawozdań finansowych A. FIO do momentu przejęcia zarządzania. Z kolei po przejęciu zarządzania nie będą Państwo odbierać jakichkolwiek dokumentów dotyczących A. FIO od depozytariusza lub podmiotu uprawnionego do badania i przeglądu sprawozdań finansowych A. FIO.

Ponadto są Państwo zobowiązani do bieżącej współpracy ze B. w wykonywaniu zobowiązań wynikających z Umowy w celu zapewnienia jej realizacji, w tym do współpracy przy przejmowaniu przez B. dokumentacji A. FIO oraz w postępowaniu przed KNF oraz przed Prezesem UOKiK z wniosku B. (w szczególności zobowiązują się Państwo do niezwłocznego przekazywania informacji i dokumentów koniecznych do przedstawienia w postępowaniu przed KNF w sprawie zezwolenia na przejęcie zarządzania A. oraz przed Prezesem UOKiK – w przypadku, gdyby zamiar przejęcia zarządzania A. FIO przez B. podlegał obowiązkowi zgłoszenia jako zamiar koncentracji w rozumieniu uOKIK.

Umowa o przejęcie zarządzania reguluje również obowiązki B..

Stosownie do postanowień Umowy o przejęciu zarządzania, otrzymają Państwo od B. wynagrodzenie z tytułu wykonania Umowy. Zgodnie z umową, której przedmiotem jest przejęcie zarządzania A. FIO przez B., A. otrzymuje wynagrodzenie z tytułu przejęcia zarządzania A. FIO przez B..

Państwa wątpliwości w pierwszej kolejności dotyczą ustalenia, czy usługi świadczone przez Państwa na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO należy uznać za usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy, które korzystają ze zwolnienia z opodatkowania VAT.

Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1)przedmiotowego - świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2)podmiotowego - ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Przepisy ustawy nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym:

Państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:

Działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

zarządzanie inwestycjami,
administracja:

a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b) zapytania klientów;

c) wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d) monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e) prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f) wypłata zysków;

g) emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h) rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i) prowadzenie ksiąg,

wprowadzanie do obrotu.

Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte Dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu Dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych Dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do Dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do Dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 681 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.:

Ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające.

Stosownie do art. 38 ust. 1 u.f.i.:

Towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 45 ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo).

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:

Siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 5 u.f.i.:

Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:

Przez „fundusz zagraniczny” rozumie się fundusz inwestycyjny otwarty lub spółkę inwestycyjną, które uzyskały zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

Jak stanowi art. 2 pkt 7 u.f.i.:

Pod pojęciem „państwa członkowskiego” należy rozumieć państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej.

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”. Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:

Ilekroć w ustawie jest mowa o unijnym AFI - rozumie się przez to alternatywny fundusz inwestycyjny, który został zarejestrowany jako alternatywny fundusz inwestycyjny przez właściwy organ w państwie członkowskim lub uzyskał zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności jako alternatywny fundusz inwestycyjny, a w przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia lub rejestracji ‑ prowadząc taką działalność, ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego.

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Jak stanowi art. 3 ust. 3 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1)fundusz inwestycyjny otwarty;

2)alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Według art. 4 ust. 1 i 1a u.f.i.:

1. Towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi.

1a. Towarzystwo, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, może przekazać spółce zarządzającej prowadzącej działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarządzanie funduszem inwestycyjnym otwartym i prowadzenie jego spraw.

Analiza przedstawionego opisu sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE prowadzą do wniosku, że czynności, których celem jest przejęcie przez B. zarządzania od Państwa oraz, do realizacji których Państwo są zobowiązani w ramach zawartej Umowy o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym nie mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Ww. czynności nie zawierają się w załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE. Owszem, w załączniku tym wymieniona została administracja, jednak pojęcie to obejmuje szereg czynności takich jak: obsługę prawną i obsługą rachunkowo-księgową w zakresie zarządzania funduszem; zapytania klientów; wycenę i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe); monitorowanie przestrzegania uregulowań; prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa; wypłatę zysków; emisję i umarzanie jednostek uczestnictwa; rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń); prowadzenie ksiąg. W żadnym miejscu administracja, o której mowa w załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE, nie obejmuje swoim zakresem:

uzyskanie koniecznych zgód i zezwoleń Państwa organów oraz swoich akcjonariuszy, jak również wszelkich stron trzecich wymaganych z Państwa strony do celów przeniesienia zarządzania A FIO,
przekazanie B. wypisu aktu notarialnego zawierającego protokół ze zgromadzenia uczestników A. FIO, na którym podjęto uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody na przejęcie zarządzania A. FIO oraz zapewnienia, że w przypadku głosów oddanych na podstawie pełnomocnictw, pełnomocnictwa będą miały formę zgodną z przepisami u.f.i.,
zmiany statutu A. FIO w zakresie określonym w art. 18 ust. 2 pkt 2 u.f.i. poprzez wskazanie B. jako towarzystwa funduszy inwestycyjnych zarządzającego A. FIO oraz zmiany strony internetowej jako miejsca publikacji do ogłoszeń o zmianie statutu A. FIO,
dokonania ogłoszenia o zmianie statutu A. FIO w zakresie określonym w pkt (iii) powyżej, w sposób określony przepisami u.f.i. oraz statutem A. FIO,
od dnia zawarcia Umowy do dnia przejęcia zarządzania A. FIO prowadzenia działalności w zakresie zarządzania A. FIO zgodnie z dotychczasową praktyką, zgodnie ze statutem A. FIO oraz obowiązującymi przepisami prawa,
udostępnienia B TFI (lub podmiotom upoważnionym przez B.) do wglądu, w Państwa siedzibie lub w formie elektronicznej, w zakresie i formie posiadanej przez Państwa wszystkich sprawozdań finansowych A. FIO wraz z opiniami podpisanymi przez biegłego rewidenta, w zakresie w jakim nie są dostępne w domenie publicznej, polityki rachunkowości A. FIO, listy umów, których A. FIO jest stroną oraz których stroną są Państwo, a które dotyczą działalności A. FIO, zanonimizowanego wyciągu z prowadzonego przez Państwa rejestru reklamacji dotyczących działalności A. FIO za lata 2021-2023, listy zobowiązań A. FIO nieujętych w ostatnim dostępnym sprawozdaniu finansowym, na dzień zawarcia Umowy.
wydania B. pełnej dokumentacji i nośników informacji dotyczących A. FIO.
podjęcie czynności zmierzających do ujednolicenia jednostek uczestnictwa kategorii A A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii A B FIO, jednostek uczestnictwa kategorii B A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii PPE B FIO oraz jednostek uczestnictwa kategorii C A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii C B FIO, przez co rozumie się wystąpienie przez A. z wnioskiem o zezwolenie KNF na zmianę statutu A. FIO w tym zakresie.

W przypadku tych czynności nie pełnią Państwo żadnej aktywnej roli, nie zarządzają portfelami inwestycyjnymi, ryzykiem, nie podejmują decyzji np. zarządczych, nie wykonują też czynności kontrolnych czy nadzorczych w ramach zarządzania A. FIO. W konsekwencji nie zostanie spełniony warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia od podatku wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 dla usług świadczonych przez Państwa na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO.

Zatem Państwo stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest nieprawidłowe.

Państwa wątpliwości w dalszej kolejności dotyczą ustalenia, w przypadku uznania Państwa stanowiska w zakresie pytania pierwszego za nieprawidłowe, czy usługi świadczone przez Państwa na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO należy uznać za usługi pośrednictwa finansowego, o których mowa art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2021 r. poz. 328, 355, 680, 1505, 1595 i 2140), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek odzwierciedlenia odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L z 2006 r. Nr 347 str. 1 ze zm.). Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. f) Dyrektywy 2006/112/WE:

Państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw do papierów wartościowych, o których mowa w art. 15 ust. 2.

Przy czym, stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 722):

Instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są niebędące papierami wartościowymi tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania.

Z kolei, jak stanowi art. 3 pkt 3 ww. ustawy o obrocie instrumentami finansowymi:

Ilekroć w ustawie jest mowa o tytułach uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania - rozumie się przez to wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego papiery wartościowe lub niebędące papierami wartościowymi instrumenty finansowe reprezentujące prawa majątkowe przysługujące uczestnikom instytucji wspólnego inwestowania, w tym w szczególności jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

Należy również wskazać, że na podstawie art. 43 ust. 16 ustawy:

Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 40a i 41, nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:

1)tytuł prawny do towarów;

2)tytuł własności nieruchomości;

3)prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;

4)udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;

Pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

W związku z tym, że ani ustawa o podatku od towarów i usług, ani Dyrektywa 2006/112/WE nie definiują pojęcia „usług pośrednictwa”, w celu określenia, jakie czynności należy rozumieć pod pojęciem usług pośrednictwa, należy oprzeć się na wykładni językowej, wspieranej przy tym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., wydanie internetowe - www.sjp.pwn.pl), przez pośrednictwo rozumie się „działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron; kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych oraz umożliwianie kontaktu uczestnikom rynku pracy”.

Pośrednictwo obejmuje zatem czynności dokonywane w imieniu oraz na rzecz innego podmiotu gospodarczego, w wyniku których dochodzi do zawarcia transakcji między tym przedsiębiorcą a podmiotem trzecim. Działanie „w imieniu” oznacza działanie z czyjegoś upoważnienia, w zastępstwie kogoś, natomiast działanie na czyjąś korzyść oznacza działanie dla kogoś, dla czyjegoś dobra.

W celu rozstrzygnięcia, co w świetle ww. przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa”, warto odnieść się do wyroku w sprawie C-453/05 Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, w której TSUE stwierdził, że: „(…) pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.

Natomiast w wyroku z 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 Commissioners of Customs & Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd. Trybunał orzekł, że pojęcie pośrednictwa obejmuje działalność wykonywaną przez osobę pośredniczącą, która nie jest stroną umowy dotyczącej produktu finansowego i której działalność różni się od typowych świadczeń umownych wykonywanych przez strony tych umów. W istocie pośrednictwo stanowi usługę świadczoną na rzecz strony umowy, za którą wypłaca ona wynagrodzenie jako za odrębną działalność pośrednictwa.

Działalność ta może obejmować m.in. wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych. Celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. TSUE w orzeczeniu tym uznał, że znaczenie słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 VI Dyrektywy odnosi się „do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy.

Zatem, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, usługa pośrednictwa finansowego powinna stanowić:

usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie,
z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej,
celem jest dążenie do zawarcia umowy (przy czym, pośrednik nie ma żadnego interesu, co do treści umowy),
usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być np. wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).

W konsekwencji, żeby uznać daną działalność za pośrednictwo konieczne jest, aby pośrednik wykonał przynajmniej niektóre z czynności:

wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia umowy,
uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę,
prowadzenie negocjacji polegających na jednoznacznie określonym akcie mediacji,
nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron.

Nie oznacza to, że pośrednik nie może wykonywać dodatkowych czynności, jednakże aby czynności te można było zaliczyć do czynności pośredniczących konieczne jest, aby wywoływały skutek lub miały na celu wywołanie skutku dla wszystkich stron transakcji, innymi słowy konieczne jest, aby skutek tych czynności znalazł odzwierciedlenie w zawartej umowie pomiędzy stronami.

W analizowanej sprawie usługi świadczone przez Państwa na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO polegają na podejmowaniu szeregu czynności zmierzających do płynnego przejęcia przez B. zarządzania A FIO od Państwa. Podejmowane przez Państwa czynności nie prowadzą do zawarcia finalnej umowy (np. umowy sprzedaży jednostek uczestnictwa) pomiędzy stronami transakcji (kupującym i sprzedającym), z której jedną jest Państwa klient. W zakres świadczonych przez Państwa usług na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A FIO wchodzi szereg czynności, które nie ograniczają się wyłącznie do czynności technicznych obejmujących swym zakresem:

uzyskanie koniecznych zgód i zezwoleń Państwa organów oraz swoich akcjonariuszy, jak również wszelkich stron trzecich wymaganych ze strony Państwa do celów przeniesienia zarządzania A FIO,
przekazanie B. wypisu aktu notarialnego zawierającego protokół ze zgromadzenia uczestników A. FIO, na którym podjęto uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody na przejęcie zarządzania A. FIO oraz zapewnienia, że w przypadku głosów oddanych na podstawie pełnomocnictw, pełnomocnictwa będą miały formę zgodną z przepisami u.f.i.,
zmiany statutu A. FIO w zakresie określonym w art. 18 ust. 2 pkt 2 u.f.i. poprzez wskazanie B. jako towarzystwa funduszy inwestycyjnych zarządzającego A. FIO oraz zmiany strony internetowej jako miejsca publikacji do ogłoszeń o zmianie statutu A. FIO,
dokonania ogłoszenia o zmianie statutu A. FIO w zakresie określonym w pkt (iii) powyżej, w sposób określony przepisami u.f.i. oraz statutem A. FIO,
od dnia zawarcia Umowy do dnia przejęcia zarządzania A. FIO prowadzenia działalności w zakresie zarządzania A. FIO zgodnie z dotychczasową praktyką, zgodnie ze statutem A. FIO oraz obowiązującymi przepisami prawa,
udostępnienia B TFI (lub podmiotom upoważnionym przez B.) do wglądu, w Państwa siedzibie lub w formie elektronicznej, w zakresie i formie posiadanej przez Państwa wszystkich sprawozdań finansowych A. FIO wraz z opiniami podpisanymi przez biegłego rewidenta, w zakresie w jakim nie są dostępne w domenie publicznej, polityki rachunkowości A. FIO, listy umów, których A. FIO jest stroną oraz których stroną są Państwo, a które dotyczą działalności A. FIO, zanonimizowanego wyciągu z prowadzonego przez Państwa rejestru reklamacji dotyczących działalności A. FIO za lata 2021-2023, listy zobowiązań A. FIO nieujętych w ostatnim dostępnym sprawozdaniu finansowym, na dzień zawarcia Umowy.
wydania B. pełnej dokumentacji i nośników informacji dotyczących A. FIO.
podjęcie czynności zmierzających do ujednolicenia jednostek uczestnictwa kategorii A A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii A B FIO, jednostek uczestnictwa kategorii B A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii PPE B FIO oraz jednostek uczestnictwa kategorii C A. FIO do jednostek uczestnictwa kategorii C B FIO, przez co rozumie się wystąpienie przez A. z wnioskiem o zezwolenie KNF na zmianę statutu A. FIO w tym zakresie.

Dodatkowo - jak Państwo wskazali - zgodnie z Umową otrzymują Państwo wynagrodzenie z tytułu przejęcia zarządzania A. FIO przez B.. Wynagrodzenie stanowi jednolitą kwotę jaką otrzymują Państwo w związku z przejęciem zarządzania A. FIO przez B., przy czym Umowa zawiera mechanizmy redukujące wysokość wynagrodzenia przysługującego Państwu w przypadku pomniejszenia wartości aktywów netto A. FIO w okresie 6 miesięcy po dniu przejęcia zarządzania przez B..

W związku z tym, świadczone przez Państwa usługi na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO nie wypełniają wskazanych wyżej istotnych elementów, charakterystycznych dla usługi pośrednictwa.

Tym samym, usługi świadczone przez Państwa na rzecz B. w związku z procesem przejęcia zarządzania A. FIO nie są usługami pośrednictwa finansowego, o których mowa art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

Państwa wątpliwości dotyczą również ustalenia, czy przejęcie zarządzania A. FIO należy uznać za transakcję zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy, do której nie znajdą zastosowania przepisy ustawy o VAT zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy.

Przepis art. 2 pkt 22 ustawy stanowi, że:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży - rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Jednocześnie przepisy art. 6 ustawy wskazują na wyłączenia określonych czynności spod zakresu stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Są tutaj wskazane te czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszcząc się w zakresie odpłatnej dostawy towarów, czy też odpłatnego świadczenia usług. Z uwagi jednakże na stosowne wyłączenie, czynności te – chociaż można je zakwalifikować jako odpłatną dostawę towarów, czy też odpłatne świadczenie usług – nie podlegają opodatkowaniu.

Jak stanowi art. 6 pkt 1 ustawy:

Przepisów ustawy, nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zatem, w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czynność ta nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu.

Ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, powinien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „przedsiębiorstwo”, należy więc odwołać się odpowiednio do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Zgodnie z art. 55¹Kodeksu cywilnego:

Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1)oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2)własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3)prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4)wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5)koncesje, licencje i zezwolenia;

6)patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8)tajemnice przedsiębiorstwa;

9)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Sformułowanie zawarte w zacytowanym art. 55¹ Kodeksu cywilnego „obejmuje ono w szczególności”, pozwala uznać, że definicja wymienia tylko przykładowe elementy przedsiębiorstwa. W rezultacie przedsiębiorstwo może obejmować także inne, niewymienione w tym przepisie składniki, jak również może składać się z niektórych tylko elementów wyliczenia zawartego w art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Kluczowym dla uznania, że przedmiot transakcji stanowi przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego (a co za tym idzie, ustawy o VAT) jest więc to, że stanowi on „zespół” składników materialnych i niematerialnych o cechach „zorganizowania” oraz „przeznaczenia do prowadzenia działalności gospodarczej”.

Potwierdza to art. 55² Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Jak wcześniej wskazano, o tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa, decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik jest obowiązany do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.

Przedsiębiorstwo, jako przedmiot zbycia, musi zatem stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, że można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego. Istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami tak, żeby przekazana masa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej. Aby zatem, w rozumieniu przepisów podatkowych, określony zespół składników mógł zostać zakwalifikowany jako przedsiębiorstwo, nie jest wystarczające jakiekolwiek zorganizowanie masy majątkowej – musi się ona odznaczać pełną odrębnością, niezbędną do samodzielnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym. Transakcja mająca za przedmiot zbycie przedsiębiorstwa ma miejsce jedynie wówczas, gdy wymienione w art. 55¹ Kodeksu cywilnego elementy (o ile występują w danym stanie faktycznym), zostaną przekazane nabywcy. Na gruncie przytaczanego przepisu, istnieje możliwość umownego wyłączenia pewnych elementów z transakcji zbycia przedsiębiorstwa, ale tylko wówczas, gdy elementy te nie mają istotnego znaczenia dla funkcjonowania przedsiębiorstwa. W przeciwnym wypadku, danej transakcji nie można uznać za zbycie przedsiębiorstwa.

Powyższa definicja opisuje przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym, jako zespół niematerialnych i materialnych składników stanowiący przedmiot prawa w szerokim znaczeniu. Użyte w art. 55¹ Kodeksu cywilnego określenie „w szczególności” wskazuje jedynie na przykładowe wyliczenie składników przedsiębiorstwa. Oznacza to, że z jednej strony w jego skład mogą wchodzić inne elementy, niewymienione w tym artykule, a z drugiej, brak któregoś z tych elementów nie pozbawia zespołu rzeczy i praw przymiotu przedsiębiorstwa.

Aby zatem ocenić czy w danej, konkretnej sytuacji mamy do czynienia ze zbyciem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, należy dokładnie przeanalizować zarówno to jakie składniki majątku będą przedmiotem transakcji, ale także czy istniejące między nimi funkcjonalne zależności pozwolą na kontynuowanie działalności zbywanego przedsiębiorstwa. Przy dokonaniu tej analizy pomocne, a czasami nawet niezbędne mogą okazać się orzeczenia TSUE.

I tak, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie Zita-Modes (C-497/01), stwierdził, że:

„(…) pojęcie zbycia, czy to za wynagrodzeniem, czy też bez lub w charakterze aportu wniesionego do spółki, całości aktywów lub jej części, należy interpretować tak, iż obejmuje ono zbycie przedsiębiorstwa lub niezależnej części przedsiębiorstwa, włącznie z jego rzeczowymi składnikami oraz, w zależności od konkretnego przypadku, składnikami niematerialnymi, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa zdolną do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej, natomiast nie obejmuje ono zwykłego zbycia aktywów, takiego jak sprzedaż zapasów produktów”.

Z orzeczenia tego wynika ponadto, że – w świetle tej normy dyrektywy – nabywca całości lub części majątku podatnika powinien mieć zamiar prowadzenia działalności nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie działać tylko w celu niezwłocznego zlikwidowania danej działalności oraz sprzedaży ewentualnych zapasów.

Podobnie Trybunał wypowiedział się w wyroku z 10 listopada 2011 r., w sprawie C-444/10 Finanzamt Ludenscheid przeciwko Christel Schriever, wskazując, że regulacja art. 5 (8) VI Dyrektywy Rady (obecnie art. 19 Dyrektywy 112) obejmuje przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części, w tym składników materialnych i ewentualnie niematerialnych, łącznie składających się na przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa zdolną prowadzić samodzielną działalność gospodarczą, nie obejmuje samego zbycia towarów, jak sprzedaż zapasu produktów. Jak wskazuje Trybunał, stwierdzenie, że nastąpiło przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części w rozumieniu art. 19 Dyrektywy 112, wymaga, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej. Kwestię, czy całość ta musi obejmować określone dobra, zarówno ruchome, jak nieruchome, należy rozpatrywać z punktu widzenia charakteru prowadzonej działalności gospodarczej.

Na podstawie art. 4 ust. 2-4 u.f.i.:

2.Organem funduszu inwestycyjnego jest towarzystwo, utworzone zgodnie z przepisami ustawy.

3.W przypadkach i na warunkach określonych w ustawie w funduszu inwestycyjnym, jako jego organ, działają również rada inwestorów, zgromadzenie inwestorów lub zgromadzenie uczestników.

4.Fundusz nie jest podmiotem zależnym od towarzystwa, spółki zarządzającej ani od osoby posiadającej bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w radzie inwestorów, zgromadzeniu inwestorów lub zgromadzeniu uczestników.

Stosownie do art. 5 u.f.i.:

Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.

Jak stanowi art. 14 ust. 1-3 u.f.i.:

1.Fundusz inwestycyjny może być utworzony wyłącznie przez towarzystwo.

2.Towarzystwo może utworzyć więcej niż jeden fundusz inwestycyjny.

3.Fundusz inwestycyjny może być utworzony jako:

1)fundusz inwestycyjny otwarty;

2)specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty;

3)fundusz inwestycyjny zamknięty.

W myśl art. 45 ust. 1 u.f.i.:

Przedmiotem działalności towarzystwa jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych.

Z kolei zgodnie z art. 238a ust. 1 u.f.i.

1.Towarzystwo może, na podstawie zawartej z innym towarzystwem będącym organem funduszu inwestycyjnego umowy o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania funduszu w stosunkach z osobami trzecimi, przejąć zarządzanie tym funduszem.

2.Przejęcie zarządzania wymaga:

3)zmiany statutu funduszu w zakresie, o którym mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2.

(…)

3.Do wniosku o wydanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 2, towarzystwo, które zamierza przejąć zarządzanie funduszem inwestycyjnym, załącza:

2)informację o planowanym, w związku z przejęciem zarządzania, powierzeniu innym podmiotom wykonywania czynności na podstawie umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1;

3)umowę o przejęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym, prowadzenia jego spraw oraz reprezentowania funduszu w stosunkach z osobami trzecimi;

4.Komisja odmawia wydania zezwolenia, o którym mowa w ust. 2, jeżeli:

1)wniosek lub załączone do niego dokumenty nie są zgodne pod względem treści z przepisami prawa lub ze stanem faktycznym;

5.Towarzystwo przejmujące zarządzanie wstępuje w prawa i obowiązki towarzystwa będącego dotychczas organem funduszu, z dniem wejścia w życie zmiany statutu, o której mowa w ust. 2. Postanowienia umowy wyłączające przejęcie określonych obowiązków są bezskuteczne wobec osób trzecich.

6.W związku z przejęciem zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym albo specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym uczestnicy takiego funduszu mają prawo, w terminie od dnia ogłoszenia zmiany statutu funduszu, o której mowa w ust. 2, do dnia jej wejścia w życie, zażądać odkupienia jednostek uczestnictwa funduszu bez ponoszenia opłat manipulacyjnych.

(…)

7.Towarzystwo przejmujące zarządzanie funduszem inwestycyjnym jest obowiązane przekazać uczestnikom tego funduszu na papierze lub innym trwałym nośniku informacji, przynajmniej na 45 dni przed planowaną datą przejęcia zarządzania funduszem inwestycyjnym, następujące informacje:

2)datę ogłoszenia zmiany statutu funduszu inwestycyjnego, o której mowa w ust. 2;

3)informację o treści uprawnień określonych w ust. 6 i 6a.

Wskazali Państwo, że A. FIO będzie stanowił w momencie przejęcia zarządzania przez B. przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.

Działalność towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przez obowiązujące przepisy prawa i pozostaje pod stałym nadzorem KNF. Fundusze inwestycyjne są osobami prawnymi, których wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusze inwestycyjne prowadzą działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w u.f.i. Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

fundusz inwestycyjny otwarty;
alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub
osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub
wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

W ramach A. FIO zostały wyodrębnione cztery subfundusze (A 1, A 2, A 3 oraz A 4) posiadające określoną statutem A. FIO politykę inwestycyjną. Każdy z subfunduszy posiada wydzielone aktywa i zobowiązania, które są niezależne od pozostałych subfunduszy, innych funduszy i Państwa. Aktywa subfunduszu A 1 koncentrują się na akcjach spółek publicznych. Aktywa subfunduszu A 2 koncentrują się na obligacjach skarbowych i obligacjach komercyjnych. Aktywa subfunduszu A 3 koncentrują się na obligacjach skarbowych. Aktywa subfunduszu A 4 koncentrują się na obligacjach skarbowych, obligacjach komercyjnych i akcjach spółek publicznych. Każdy z ww. subfunduszy również posiada lokaty bankowe.

A. FIO nie posiada innych aktywów, co stanowi konsekwencję specyfiki działalności i funkcjonowania funduszy inwestycyjnych. Zgodnie z przepisami u.f.i. jednym z organów funduszy inwestycyjnych jest odrębna osoba prawna – towarzystwo funduszy inwestycyjnych, w stosunku do którego przepisy u.f.i. przewidują szereg wymagań. Oprócz Towarzystwa organem Funduszu jest również Zgromadzenie Uczestników, jednak jego rola ogranicza się jedynie do wyrażania zgody, w formie uchwały, na określone w u.f.i. działania, przy czym przed podjęciem uchwały to zarząd towarzystwa funduszy inwestycyjnych jest obowiązany przedstawić uczestnikom swoją rekomendację oraz udzielić uczestnikom wyjaśnień na temat interesujących ich zagadnień związanych z przedmiotem uchwały, a zatem jego rekomendacja ma kluczowy wpływ na podjęcie decyzji przez Zgromadzenie Uczestników.

Przedmiot działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych został ograniczony przede wszystkim do tworzenia funduszy otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzania nimi, w tym pośredniczenia w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowania ich wobec osób trzecich oraz zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych. W związku z tym przepisy u.f.i. wymagają od każdego towarzystwa funduszy inwestycyjnych określonych standardów organizacji własnego przedsiębiorstwa w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania określonych ustawowo obowiązków, w tym m.in. poprzez zapewnienie odpowiedniej liczby osób świadczących pracę na rzez towarzystw oraz posiadania przez te osoby odpowiedniej wiedzy, kompetencji i doświadczenia w zakresie powierzonych obowiązków oraz utrzymywanie i doskonalenie przez te osoby takiej wiedzy i takich kompetencji. To z kolei implikuje konieczność utrzymywania przez każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych odpowiedniej infrastruktury, która umożliwia prawidłową realizację zadań osobom zatrudnionym przez towarzystwo i tym samym wywiązania się z ustawowych obowiązków.

De facto każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych, posiadające zezwolenie na zarządzanie funduszem inwestycyjnym danego rodzaju, powinno być przygotowane do zarządzania funduszem inwestycyjnym danego rodzaju, niezależnie od tego czy dany fundusz zostanie utworzony czy przejęty do zarządzania od innego towarzystwa. Jednocześnie fundusze inwestycyjne jako podmioty, które są predestynowane przez ustawodawcę do prowadzenia działalności polegającej na lokowaniu środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe, nie mogą posiadać w swojej strukturze żadnego zaplecza personalnego i technicznego do prowadzenia działalności, gdyż takie składniki zapewniane są przez każde towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

Przejawem tego może być fakt, że siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest każdorazowo siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem. Innym przykładem może być zawieranie przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych we własnym zakresie różnych stosunków zobowiązaniowych, które są stricte związane z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi.

Państwa zdaniem pomimo braku przenoszenia jakiegokolwiek składnika zaliczanego do zaplecza personalnego (pracownicy, zleceniobiorcy, etc.) lub technicznego (powierzchnia biurowa, wyposażenie biura, komputery, licencje do oprogramowania, etc.), gdyż A. FIO po prostu nie posiada takich składników, co nie stoi na przeszkodzie prowadzenia A. FIO działalności zgodnie ze statutem czy przepisami u.f.i. i stanowi konsekwencję specyfiki działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, to pozostałe aktywa A. FIO nie stanowią wyłącznie zbioru przypadkowych elementów, których jedyną cechą jest własność A. FIO jednego podmiotu gospodarczego, lecz stanowią zespół składników przeznaczonych w Państwa obrębie do realizacji zadań gospodarczych wynikających z przepisów u.f.i.

A. FIO w momencie przejęcia zarządzania nim będzie posiadać potencjalną zdolność do działania jako niezależne przedsiębiorstwo realizujące określone zadania gospodarcze.

Taka konstrukcja przepisów u.f.i. powoduje, że de facto każdy fundusz inwestycyjny jest kompletną osobą prawną gotową do samodzielnego wykonywania zadań gospodarczych zgodnie z jego statutem i przepisami u.f.i. jako niezależne przedsiębiorstwo, bez względu na okoliczność, które towarzystwo funduszy inwestycyjnych będzie pełniło funkcję organu takiego funduszu inwestycyjnego. Dla przykładu, każdy fundusz, jako kompletna osoba prawna, zawiera bezpośrednio z kontrahentami umowy na swoją rzecz i zlecenie.

Wskazali Państwo również, że A. FIO będzie stanowić na moment przejęcia zarządzania zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, zdolny do realizacji zadań gospodarczych przypisanych przedsiębiorstwu i kontynuowaniu określonej działalności przez A. FIO przez przejęcie zarządzania nim przez B..

Na moment przejęcia zarządzania A. FIO nie dojdzie do przejęcia pracowników przypisanych do A. FIO przez B. na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy.

Działalność realizowana przez Państwa w zakresie zarządzania A. FIO, w następstwie przejęcia zarządzania funduszem przez B., będzie kontynuowana przez B., co wynika ze specyfiki działalności towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych.

B. będzie kontynuował działalność A. FIO w oparciu o aktywa i zobowiązania subfunduszy wydzielonych w ramach tego funduszu, która to działalność dotychczas była wykonywana przez Państwa, co możliwe jest dopiero po uzyskaniu zezwolenia od Komisji Nadzoru Finansowego (które to zezwolenie zostało uzyskane przez B.).

Ponadto wskazali Państwo, że w wyniku przejęcia zarządzania A. FIO, B. nie stanie się stroną umów zawartych dotychczas przez A. FIO, które w dalszym ciągu zachowa odrębną osobowość prawną.

Biorąc pod uwagę powołane powyżej przepisy ustawy o podatku od towarów i usług należy wskazać, że – co do zasady – zbycie przedsiębiorstwa ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność jednego nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. O tym, czy doszło do wyodrębnienia przedsiębiorstwa decyduje pełen zakres zbywanego majątku, praw i zobowiązań, wyodrębnienie to musi dotyczyć przedsiębiorstwa jako całości. Nie może ono obejmować dowolnej części danego przedsiębiorstwa, żeby można było uznać, że doszło do powstania zespołu składników, które mogłyby stanowić niezależne przedsiębiorstwo.

Jak wynika z opisu sprawy, na podstawie Umowy o przejęcie zarządzania przekażą Państwo B. zarządzanie A. FIO, wraz z wszystkimi prawami i obowiązkami związanymi z takim zarządzaniem.B. wstąpi we wszystkie prawa i obowiązki organu funduszu i będzie kontynuował działalność A. FIO bez konieczności dokonywania dodatkowych działań faktycznych lub prawnych, innych niż bieżące zarządzanie funduszem jako jego statutowy organ. B. będzie kontynuował działalność A. FIO w oparciu o aktywa i zobowiązania subfunduszy wydzielonych w ramach tego funduszu, która to działalność dotychczas była wykonywana przez Państwa.

Biorąc pod uwagę okoliczności sprawy stwierdzić należy, że zbycie składników majątkowych i niemajątkowych przedstawionych w opisie sprawy, stanowi przedsiębiorstwo, w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, zdolne do prowadzenia działalności gospodarczej. Przejmujący B. przy wykorzystaniu przejętego od Państwa majątku, będzie zarządzało A. FIO.

Zatem przejęcie zarządzania A. FIO przez B. od Państwa będzie stanowiło zbycie przedsiębiorstwa i w związku z tym transakcja ta podlega wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy.

Podkreślenia wymaga, że przejęcie zarządzania funduszem wymaga odpowiednich zezwoleń i zgód. Do momentu uzyskania zgód i pełnego przekazania zarządzania funduszem przez Państwa na rzecz B., wszystkie czynności, do których zobowiązali się Państwo w Umowie stanowią czynności związane z procesem przejęcia. Nie można ich zatem rozpatrywać odrębnie jako samodzielnych usług, lecz z uwagi na specyfikę przejęcia zarządzania A. FIO stanowią one element całego procesu przejęcia przedsiębiorstwa, zdolnego do realizacji zadań przypisanych A. FIO.

Tym samym Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 3 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

W odniesieniu do powołanych przez Państwa wyroków sądów administracyjnych wskazuje, że wyroki sądów administracyjnych są rozstrzygnięciami odnoszącymi się do indywidualnych spraw i co do zasady wiążą one strony postępowania w tych konkretnych, indywidualnych sprawach, nie rozciągając swojego oddziaływania na inne, choćby podobne lub zbieżne sprawy. Zatem powołane przez Państwa orzecznictwo potraktowałem jako element argumentacji strony, nie miały one natomiast mocy wiążącej w analizowanej sprawie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…), ul. (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Dane dokumentu

Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 16 lipca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.202.2024.2.APR