Interpretacja indywidualna z dnia 4 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-1.4010.706.2023.1.SG

Dotyczy ustalenia, czy w przypadku usług budowlanych realizowanych w oparciu o Kontrakty budowlane przedstawione w stanie faktycznym, przychód w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) z tytułu wykonania tych usług powstawał w dacie sporządzenia protokołów odbioru

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób prawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 grudnia 2023 r. za pośrednictwem platformy ePUAP wpłynął Państwa wniosek z 1 grudnia 2023 r.o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie ustalenia, czy w przypadku usług budowlanych realizowanych w oparciu o Kontrakty budowlane przedstawione w stanie faktycznym, przychód w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) z tytułu wykonania tych usług powstawał w dacie sporządzenia protokołów odbioru.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(…) w (…) Sp. z o.o. (dalej: „Spółka”, „Wnioskodawca”, „Wykonawca”) podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Rok podatkowy Spółki pokrywa się z rokiem kalendarzowym.

W ramach swojej działalności Spółka jako Wykonawca świadczy usługi budowlane polegające m.in. na zaprojektowaniu i wykonaniu robót budowlanych na infrastrukturze kolejowej.

W związku ze świadczeniem przedmiotowych usług Spółka zawarła m.in.:

-w dniu 22 lutego 2023 r. umowę na wykonanie robót budowlanych w zakresie infrastruktury kolejowej (dalej: „Kontrakt budowlany nr 1”),

-w dniu 20 lutego 2023 r. umowę na roboty budowlane polegające na wzmocnieniu podtorza oraz skarpy nasypu toru (dalej: „Kontrakt budowlany nr 2”) oraz

-w dniu 16 grudnia 2019 r. umowę na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych na odcinku linii kolejowej wskazanym w umowie (dalej: „Kontrakt budowlany nr 3”).

Kontrakt budowlany nr 1

Z tytułu należnego wykonania Kontraktu budowlanego nr 1 Wykonawcy przysługuje wynagrodzenie ryczałtowe.

Podstawą do wystawienia faktury VAT przez Wykonawcę jest oryginał protokołu z dokonanego odbioru końcowego lub oryginał protokołu z dokonanego odbioru częściowego danego etapu, potwierdzający wykonanie robót podpisany przez osoby wskazane w Kontrakcie budowlanym nr 1 i niestwierdzający wad.

Roboty będą odbierane przez zamawiającego częściowo, po zakończeniu poszczególnych etapów (odbiory częściowe). Po wykonaniu wszystkich etapów dokonany zostanie ich odbiór końcowy. Gotowość do odbioru końcowego osiągnięta jest z chwilą zakończenia przez Wykonawcę wszystkich robót oraz innych czynności objętych przedmiotem Kontraktu budowlanego nr 1. Gotowość do odbioru częściowego osiągnięta jest z chwilą zakończenia przez Wykonawcę wszystkich robót oraz innych czynności objętych danym etapem przewidzianym w ramach Kontraktu budowlanego nr 1. Odbiory częściowe oraz odbiór końcowy zostaną dokonane w terminie od 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia Wykonawcy o jego gotowości do odbioru. Odbiory będą dokonywane poprzez sporządzenie oraz podpisanie protokołu odbioru: ze strony zamawiającego przez osoby upoważnione przez zamawiającego, w tym przy udziale inspektora nadzoru inwestorskiego, o ile został ustanowiony, oraz ze strony Wykonawcy przez kierownika umowy oraz inne upoważnione przez Wykonawcę osoby, które brały udział w realizacji robót objętych danym odbiorem.

W trakcie odbioru końcowego, Wykonawca zobowiązany jest przekazać zamawiającemu wszystkie posiadane przez niego oryginały dokumentów związanych z wykonaniem Kontraktu budowlanego nr 1 oraz do których uzyskania został zobowiązany na mocy tego Kontraktu, w tym dokumentację powykonawczą oraz wymagane Prawem budowlanym oświadczenia kierownika budowy.

Jeżeli w toku czynności odbiorczych zamawiający stwierdzi, że przedmiot odbioru nie osiągnął czynności objętych przedmiotem Kontraktu budowlanego nr 1, w szczególności z powodu niezakończenia wszystkich robót lub innych czynności objętych przedmiotem tego Kontraktu, zamawiający może odmówić dokonania odbioru uzasadniając w protokole odmowę odbioru. W takim przypadku strony ustalą nowy termin przeprowadzenia odbioru.

W treści protokołu odbioru zostaje zawarte oświadczenia zamawiającego odnośnie przyjęcia lub odmowy przejęcia robót lub innych czynności objętych danym odbiorem.

Zamawiający jest również uprawniony do odmowy przyjęcia robót objętych danym odbiorem w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek wad, w tym nieprawidłowości, które uniemożliwiają lub uniemożliwią w przyszłości użytkowanie danego elementu zgodnie z jego przeznaczeniem lub też polegają na tym, że wykonane roboty nie są zgodnie z dokumentacją projektową lub przepisami prawa. Podstawę do odmowy przyjęcia robót w ramach odbioru końcowego stanowi również nieprzekazanie przez Wykonawcę ww. dokumentów. W przypadku odmowy przyjęcia robót, w protokole określony zostanie powód odmowy oraz wyznaczony termin usunięcia was przez wykonawcę, stanowiący jednocześnie termin przystąpienia stron do ponownego odbioru.

Kontrakt budowlany nr 2

Zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 2 z tytułu należnego wykonania Kontraktu budowlanego nr 2 Wykonawcy przysługuje łączne wynagrodzenie ryczałtowe zgodne ze złożoną przez Wykonawcę ofertą. Wynagrodzenie to obejmuje wynagrodzenie za roboty budowlane, opracowanie dokumentacji projektowo-wykonawczej i powykonawczej, a także wszystkie prace towarzyszące związane z realizacją przedmiotu Kontraktu budowlanego nr 2.

W ramach Kontraktu budowlanego nr 2 Strony postanowiły, że rozliczenie za wykonane Roboty odbywać się będzie fakturami częściowymi do wysokości 80% wartości zadania obejmującymi okresy nie krótsze niż miesięczne na podstawie protokołów odbioru wraz z wykazem ilościowo-wartościowym sporządzonym w oparciu o kosztorys ofertowy oraz opracowany przez Wykonawcę harmonogram czasowo-wykonawczy robót obejmujący wykonany zakres robót, podpisany przez osoby wskazane w Kontrakcie budowlanym nr 2 i nie stwierdzający wad.

Podstawą do wystawienia faktury VAT przez Wykonawcę za Roboty budowlane będzie załączony do faktur oryginał bezusterkowego protokołu odbioru częściowego wykonanych Robót na obiekcie, potwierdzony przez Strony wraz z wykazem ilościowo-wartościowym sporządzonym w oparciu o kosztorys ofertowy obejmujący wykonany zakres Robót.

Ostateczne rozliczenie za wykonane roboty nastąpi w oparciu o fakturę końcową wystawioną zgodnie z obowiązującymi przepisami na podstawie bezusterkowego protokołu końcowego wraz z wykazem ilościowo-jakościowym sporządzonym w oparciu o kosztorys ofertowy obejmujący wykonany zakres Robót, podpisany przez osoby wskazane w Kontrakcie budowlanym nr 2 i nie stwierdzający wad.

Wykonawca wystawi osobno fakturę za Roboty budowlane, osobno za dokumentację projektowo-wykonawczą.

Dla uniknięcia wątpliwości Strony potwierdzają, że protokół odbioru eksploatacyjnego oraz protokół odbioru robót zanikających lub ulegających zakryciu nie stanowi podstawy do wystawienia przez Wykonawcę faktury VAT i do zapłaty wynagrodzenia.

Po całkowitym wykonaniu Robót i innych czynności objętych przedmiotem Kontraktu budowlanego nr 2 będą podlegały odbiorowi końcowemu.

Odbiory będą przeprowadzane w oparciu o zgłoszenie Wykonawcy zakończenia Robót, potwierdzone wpisem do dziennika budowy przez kierownika budowy oraz w oparciu o potwierdzenie gotowości do odbioru przez koordynatora robót lub inspektora nadzoru.

Gotowość do odbioru końcowego osiągnięta jest z chwilą zakończenia przez Wykonawcę wszystkich robót objętych przedmiotem Kontraktu budowlanego nr 2. Gotowość do odbioru częściowego osiągnięta jest z chwilą zakończenia przez Wykonawcę daną część Robót.

Odbiory częściowe oraz odbiory robót zanikających lub ulegających zakryciu nie będą stanowiły przejęcia przez Zamawiającego od Wykonawcy elementów będących przedmiotem danego odbioru, a jedynie będą stanowiły potwierdzenie prawidłowości i jakości wykonanych elementów będących przedmiotem danego odbioru, umożliwiające dalsze kontynuowanie wykonywania Kontraktu budowlanego nr 2 przez Wykonawcę.

Strony ustaliły rozpoczęcie dokonania odbioru końcowego lub częściowego przedmiotu Kontraktu budowlanego nr 2 w terminie do 7 dni od pisemnego zgłoszenia Wykonawcy zakończenia wszystkich Robót potwierdzone wpisem do dziennika robót dokonanym przez kierownika budowy oraz w oparciu o dokonanie przez koordynatora robót lub inspektora nadzoru potwierdzenia gotowości do odbioru wraz ze sprawdzeniem kompletności przekazanych przez Wykonawcę dokumentów w tym dziennika budowy.

Wykonawca zawiadomi Zamawiającego na piśmie o gotowości do dokonania danego odbioru wyszczególniając Roboty, które będą przedmiotem danego odbioru.

Zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 2 odbiory będą dokonywane poprzez sporządzenie i podpisanie protokołu odbioru: ze strony Zamawiającego przez osoby upoważnione przez Zamawiającego, w tym przy udziale koordynatora robót lub inspektora nadzoru, oraz ze strony Wykonawcy przez kierownika robót oraz inne upoważnione przez Wykonawcę osoby, a także przy udziale przedstawicieli podwykonawców, którzy brali udział w realizacji Robót objętych danym odbiorem.

Koordynator robót lub inspektor nadzoru po stwierdzeniu zakończenia Robót na podstawie wpisu dokonanego do Dziennika Robót przez kierownika budowy oraz sprawdzeniu kompletności i prawidłowości dostarczonych dokumentów o których mowa w Kontrakcie budowlanym nr 2 zawiadamia o tym Zamawiającego, w celu zwołania komisji odbioru robót.

Na odbiorze częściowym/końcowym, komisja ocenia wykonanie Robót oraz sprawdza kompletność i prawidłowość dostarczonych dokumentów w zakresie objętym danym odbiorem. Jeżeli w toku czynności odbiorczych Zamawiający stwierdzi, że przedmiot odbioru nie osiągnął gotowości do odbioru, w szczególności z powodu nie zakończenia wszystkich Robót lub innych czynności objętych przedmiotem niniejszej Umowy Zamawiający może odmówić dokonania odbioru, uzasadniając w protokole odmowę odbioru. W takim przypadku Strony ustalą nowy termin przeprowadzenia odbioru.

Jednocześnie zgodnie z postanowieniami Kontraktu budowlanego nr 2 Zamawiający jest uprawniony do odmowy przyjęcia Robót objętych danym odbiorem w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek wad, w tym nieprawidłowości, które uniemożliwiają lub uniemożliwią w przyszłości użytkowanie danego elementu zgodnie z jego przeznaczeniem lub też polegają na tym, że wykonane Roboty nie są zgodne z dokumentacją projektowo-wykonawczą lub z przepisami prawa. Podstawę do odmowy przyjęcia Robót w ramach odbioru końcowego stanowi również nie przekazanie przez Wykonawcę dokumentów, o których mowa w Kontrakcie budowlanym nr 2. W przypadku wykonania tego uprawnienia w protokole określony zostanie powód odmowy przyjęcia Robót przez Zamawiającego oraz wyznaczony termin usunięcia wad przez Wykonawcę, stanowiący jednocześnie termin przystąpienia Stron do ponownego odbioru.

Kontrakt budowlany nr 3

W przypadku Kontraktu budowlanego nr 3 roboty będą przeprowadzane zgodnie z Warunkami kontraktu na urządzenia i budowę z projektowaniem dla urządzeń elektrycznych i mechanicznych oraz dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez Wykonawcę.

Zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 3 Wykonawca zaprojektuje, zrealizuje i ukończy roboty budowlane zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 3 i usunie wszelkie wady i usterki  w robotach.

Zarówno prace związane z projektowaniem, jak i realizacja robót budowlanych będą prowadzone zgodnie z zaakceptowanym przez inżyniera harmonogramem rzeczowo-finansowym lub jego aktualizacjami wprowadzonymi zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 3.

Na mocy Kontraktu budowlanego nr 3 Wykonawca przygotowuje dobowe, tygodniowe i miesięczne raporty o postępie prac według określonych wzorów. Raporty te podlegają akceptacji przez inżyniera. Raporty o postępie prac są składane do czasu, aż Wykonawca ukończy całą pracę, o której wiadomo, że jest zaległa na datę ukończenia podaną w świadectwie przejęcia dla robót. W ciągu 7 dni od przedłożenia inżynierowi przez Wykonawcę pierwszego miesięcznego raportu o postępie prac w wyznaczonym przez inżyniera miejscu odbędzie się narada dotycząca postępu prac, z udziałem inżyniera i przedstawiciela Wykonawcy, na której będzie omawiany raport o postępie prac, wszelkie sprawy mogące być przyczyną ewentualnych roszczeń bądź sporów oraz inne odnośne prac. Kolejne narady z postępu prac odbywać się będą w cyklu co najmniej dwutygodniowym.

Dla Kontraktu budowlanego nr 3 ustanowiono następujące etapy, które Wykonawca jest zobowiązany wykonać w terminach wskazanych w tym Kontrakcie:

-wykonanie kompletnej koncepcji projektowej (dla zakresu podstawowego),

-wykonanie kompletnej koncepcji projektowej dla zakresu opcji (dla zakresu podstawowego z opcją),

-wykonanie wszystkich projektów budowlanych,

-dokonanie odbioru eksploatacyjnego dla wszystkich odcinków,

-odbiór końcowy dla całego zakresu robót z dostarczeniem stosownej dokumentacji powykonawczej.

Po zakończeniu każdego miesiąca, w celu wystąpienia o przejściowe świadectwo płatności (dalej: „PŚP”) Wykonawca przedłoży inżynierowi w trzech egzemplarzach i w postaci zatwierdzonej przez inżyniera, rozliczenie wykazujące szczegółowo kwoty, do których otrzymania Wykonawca uważa się za uprawnionego (dalej: „MRW”), wraz z dokumentami uzasadniającymi, zawierającymi także odnośny raport o postępie pracy. Jednak Wykonawca może wystąpić o PŚP dwa razy w miesiącu, jednakże minimalna kwota PŚP musi być zgodna z warunkami określonymi w Kontrakcie budowlanym nr 3.

W tym celu po upływie każdego miesiąca (lub innego okresu, w zależności od wykonanych prac) następuje odbiór branżowy dla danego odcinka, który potwierdzany jest indywidualnymi protokołami branżowymi tzw. „obmiarowymi” (dalej: „protokoły branżowe” lub „protokoły obmiarowe”), podpisanymi przez poszczególnych inspektorów, które stanowią podstawę do sporządzenia MRW.

Każdy odcinek ma swój odbiór branżowy, gdyż każda branża musi być osobno rozliczona - w tym celu organizowane są spotkania z inspektorami z poszczególnych branż. Przedstawiciel każdej branży (kierownik robót) sporządza dokumenty potwierdzające proponowany do rozliczenia zakres robót. Na podstawie przedstawionych dokumentów sporządza tzw. protokół obmiarowy, który określa zakres, ilości i wartości wszystkich wykonanych robót z danej branży. Po sprawdzeniu kompletu dokumentów, Inspektor podpisuje protokół obmiarowy. Protokół obmiarowy stanowi podstawę do wystawienia przez Wykonawcę MRW oraz jest jego załącznikiem.

Ponadto Spółka dokonuje obmiaru wykonania robót, tworząc druk obmiaru robót (dalej: „DOR”), będący załącznikiem do protokołu obmiarowego branży torowej, który jest również załącznikiem do MRW.

Spółka przedkłada Inżynierowi MRW wraz z wszystkimi załącznikami.

Okres, za który wystawiane jest MRW/PŚP liczy się od daty zakończenia naliczania poprzedniego MRW/PŚP do daty zakończenia naliczania bieżącego MRW/PŚP. Przyjęło się, że jest to okres od pierwszego do ostatniego dnia każdego miesiąca. Natomiast, to Wykonawca w MRW wskazuje datę zakończenia naliczania, ponieważ z jednej strony Wykonawca może wystawić MRW dwa razy w miesiącu i wystąpić o wystawienie PŚP dwa razy w miesiącu. Z drugiej strony jeżeli w danym miesiącu nie zostały wykonane roboty główne a tylko prace przygotowawcze (i nie zostanie przekroczony pułap 0,5% zaakceptowane kwoty kontraktowej określony w Kontrakcie budowlanym nr 3), wówczas nie ma podstaw do wystawienia PŚP w tym miesiącu. W tej sytuacji Wykonawca nie występuje o PŚP za ten okres, a okres, za który naliczane są roboty ulega przedłużeniu o kolejny miesiąc.

Po przedłożeniu Inżynierowi MRW z załącznikami (w tym DOR oraz protokołami branżowymi), Inżynier wystawia protokoły odbioru, w których wykazuje % robót uznanych za wykonane w danym okresie i na tej podstawie wystawia PŚP, podając kwotę, którą określa jako należną Spółce wraz z uzasadniającymi szczegółowymi informacjami.

Zgodnie z treścią protokołu odbioru, potwierdza on wykonanie robót wyszczególnionych w danym protokole. W treści protokołu odbioru wskazany jest okres, w którym zostały wykonane roboty.

Wnioskodawca podkreśla, że Inżynier weryfikuje poprawność załączonych pod MRW dokumentów, m.in. weryfikuje protokoły branżowe (np. czy zostały podpisane przez inspektorów itd.) i może zakwestionować prawidłowość wykonania niektórych z robót wskazanych przez Spółkę w MRW. W konsekwencji przedłożone MRW nie musi uzgadniać się z przygotowanym przez Inżyniera PŚP.

PŚP wraz z protokołami odbioru stanowią podstawę do wystawienia faktury przez Wykonawcę. Obowiązkiem Inżyniera jest uzgodnienie wystawionej przez Wykonawcę faktury i przekazanie jej Zamawiającemu w ciągu 3 dni roboczych od momentu otrzymania faktury od Wykonawcy.

Zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 3 Zamawiający zapłaci Wykonawcy za zaprojektowanie i wykonanie robót oraz usunięcie wszelkich wad i usterek ryczałtowe wynagrodzenie, na które składa się wynagrodzenie za realizację zakresu podstawowego, obejmujące wartość robót, kwotę warunkową, koszty komunikacji zastępczej wskazane w rozbiciu ceny ofertowej oraz VAT oraz wynagrodzenie za zakres opcji, obejmujące wartość robót, kwotę warunkową oraz VAT.

Wynagrodzenie należne Wykonawcy będzie płatne na rachunek bankowy wskazany na prawidłowo wystawionej przez Wykonawcę fakturze.

W terminie 30 dni przed planowanym odbiorem końcowym, Wykonawca przekaże inżynierowi dokumentację budowy oraz dokumentację powykonawczą odbieranych robót lub odcinka, w tym zakresie, w jakim wymagane jest pozwolenie na użytkowanie, a także komplet dokumentów związanych z procesem certyfikacji i dopuszczeniem do eksploatacji podsystemów strukturalnych (jeżeli wymagane), zgodnie z ustawą o transporcie kolejowym. Inżynier najpóźniej w terminie 20 dni od daty dostarczenia tej dokumentacji dokona jej weryfikacji, a następnie ją zatwierdzi bądź zwróci do poprawy, przekładając na bieżąco, o ile będzie to możliwe, uwagi do tej dokumentacji. Wykonawca będzie niezwłocznie wprowadzać poprawki do dokumentacji na skutek uwag inżyniera. Przy czym przez odbiór końcowy należy rozumieć odbiór polegający na ocenie rzeczywistego wykonania robót lub odcinka w odniesieniu do zakresu (ilości), jakości robót oraz parametrów opisanych w Kontrakcie budowlanym nr 3.

Jednocześnie zgodnie z Kontaktem budowlanym nr 3 roboty będą przyjęte przez zamawiającego, kiedy:

a)roboty zostaną ukończone zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 3, co zostanie potwierdzone protokołem odbioru końcowego oraz

b)świadectwo przejęcia dla robót zostanie wystawione lub będzie się uważało, że zostało wystawione.

Wykonawca wystąpi o świadectwo przejęcia za pomocą powiadomienia inżyniera w terminie określonym w Kontrakcie budowlanym nr 3, po dokonaniu odbioru końcowego. Zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 3, jeżeli roboty podzielone są na odcinki to Wykonawca będzie mógł wystąpić o świadectwo przejęcia dla każdego odcinka. Wnioskodawca zakłada jednak, iż w przypadku Kontraktu budowlanego nr 3 odbiór końcowy będzie dotyczył całego Kontraktu budowlanego nr 3 a nie poszczególnych odcinków.

Inżynier, w ciągu 28 dni po otrzymaniu wniosku Wykonawcy:

a) wystawi Wykonawcy świadectwo przejęcia, podając datę, z którą roboty lub odcinek zostały ukończone zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 3, pomijając wszelką drobną zaległą pracę i wady, niemające istotnego wpływu na użycie robót lub odcinka do przeznaczonego im celu (użycie do czasu ukończenia tej pracy i usunięcia tych wad lub podczas dokonywania tych czynności) lub

b) odrzuci wniosek, podając i wyszczególniając pracę wymaganą do zrobienia przez Wykonawcę, aby umożliwić wystawienie świadectwa przejęcia. Wtedy Wykonawca ukończy tę pracę przed wystawieniem ponownego powiadomienia.

Jeżeli inżynier ani nie wystawi świadectwa przejęcia, ani nie odrzuci wniosku Wykonawcy w ciągu tego okresu 28 dni i jeżeli roboty lub odcinek (w zależności od przypadku) są w istocie zgodne z Kontraktem budowlanym nr 3, to będzie się uważało, że świadectwo przejęcia zostało wystawione w ostatnim dniu tego okresu.

Okres zgłaszania wad rozpoczyna się od dnia wskazanego przez Inżyniera w świadectwie przejęcia, w którym tenże określa na podstawie protokołu odbioru końcowego, kiedy roboty zostały zakończone.

Następnie w ciągu 30 dni po otrzymaniu ostatniego świadectwa przejęcia, Wykonawca przedłoży inżynierowi sześć egzemplarzy rozliczenia końcowego wraz z dokumentami stanowiącymi jego podstawę. Inżynier następnie dokona poświadczenia zgodnie z Kontraktem budowlanym nr 3.

Po upływie okresu zgłaszania wad wystawiane jest świadectwo wykonania.

W ciągu 20 dni po otrzymaniu świadectwa wykonania, Wykonawca przedłoży inżynierowi sześć egzemplarzy wstępnej wersji rozliczenia ostatecznego wraz z dokumentami stanowiącymi jego podstawową. Następnie po uzgodnieniu z inżynierem, Wykonawca sporządzi i przedłoży Inżynierowi rozliczenie ostateczne.

W ciągu 28 dni po otrzymaniu rozliczenia ostatecznego i pisemnego zwolnienia z zobowiązań inżynier wystawi zamawiającemu ostateczne świadectwo płatności.

Płatność następuje po wykonaniu usługi, na podstawie prawidłowo wystawionych: faktury, przejściowego/ostatecznego świadectwa płatności oraz protokołów odbioru.

Pytanie

Czy w przypadku usług budowlanych realizowanych w oparciu o Kontrakty budowlane przedstawione w stanie faktycznym, przychód w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) z tytułu wykonania tych usług powstawał w dacie sporządzenia protokołów odbioru?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Spółki, w okolicznościach zaistniałego stanu faktycznego, przychód z tytuły wykonania usług budowlanych realizowanych w ramach Kontraktów budowlanych nr 1, nr 2  i nr 3 w CIT powstawał w dacie sporządzenia protokołów odbioru (protokołu odbioru końcowego/protokołu odbioru końcowego odcinka/częściowego).

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm., dalej jako: „uCIT”) przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14 uCIT, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji przychodu. Jednakże, co do zasady, za przychód podatkowy można uznać każde przysporzenie majątkowe podatnika o trwałym charakterze. O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa tej osoby prawnej. Powyższe oznacza, że co do zasady przysporzenie majątkowe uznaje się za przychód podatkowy w dacie jego faktycznego uzyskania, a więc na zasadzie kasowej.

Wyjątek od tej reguły stanowią przychody związane z działalnością gospodarczą, które dla celów CIT rozpoznawane są na zasadzie memoriałowej, tj. są przychodem podatkowym w dacie, w której stały się należne, niezależnie od tego, czy podatnik faktycznie je otrzymał. Jak bowiem stanowi art. 12 ust. 3 uCIT, za przychody związane z działalnością gospodarczą (…) osiągnięte w roku podatkowym (…) uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. „Należność” odnosi się zarówno do możliwości dochodzenia konkretnego świadczenia oraz do powinności jego spełnienia (tak Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyroku z 31 stycznia 2006 r., sygn. akt II FSK 198/05). Oznacza to, że powstanie przychodów należnych związane jest z powstaniem wierzytelności. Wierzytelność stanowi uprawnienie wierzyciela do żądania od dłużnika spełnienia określonego działania lub zaniechania, np. zapłaty ceny za wykonaną usługę. Ponieważ wierzytelność to termin wywodzący się z prawa cywilnego, to przychodami należnymi są przychody wymagalne w rozumieniu prawa cywilnego, tj. możliwe do prawnie skutecznego ich dochodzenia (tak przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w interpretacji indywidualnej z 10 maja 2023 r., Znak: 0111-KDIB1-1.4010.89.2023.1.AW oraz NSA w wyroku z 7 grudnia 2016 r., sygn. akt II FSK 3261/14). W świetle powyższego, za przychód związany z działalnością gospodarczą można uznać tylko takie przychody, które są wymagalne w rozumieniu prawa cywilnego, tj. możliwe do prawnie skutecznego ich dochodzenia od kontrahenta.

Dla przychodów związanych z działalnością gospodarczą ustawodawca przewidział szczególne zasady ustalania momentu powstania tych przychodów. I tak, zgodnie z art. 12 ust. 3a uCIT za datę powstania przychodu związanego z działalnością gospodarczą uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1) wystawienia faktury albo

2) uregulowania należności.

Z powyższego wynika zatem, iż w przypadku przychodów związanych z działalnością gospodarczą, przychód powstaje w dniu, w którym zaistnieje pierwsze z ww. zdarzeń.

Jeśli zatem dojdzie do wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi przed dniem wystawienia faktury albo uregulowania należności, wówczas należy uznać, że przychód powstanie w dniu wykonania usługi lub częściowego wykonania usługi.

Jeżeli nie dojdzie do wystawienia faktury albo uregulowania należności przed samym wykonaniem lub częściowym wykonaniem usługi, to w celu zidentyfikowania momentu powstania przychodu z tytułu wykonania usługi budowlanej konieczne jest ustalenie, w którym dniu dochodzi do faktycznego (częściowego) wykonania usługi w rozumieniu powyższego przepisów uCIT.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie określa momentu, w którym należy uznać, że usługa budowlana została faktycznie wykonana, czy też częściowo wykonana. Określenie momentu wykonania świadczenia, będzie zatem wynikało z postanowień umów zawartych między ich stronami. Strony mogą bowiem dowolnie ustalić, jaki zakres prac uznają za wykonane świadczenie.

Zdaniem Wnioskodawcy, wykonanie usługi w znaczeniu faktycznym to dokonanie przez Wnioskodawcę wszystkich działań i czynności składających się na daną usługę, potwierdzone protokołem odbioru tych prac, a w przypadku Kontraktu budowlanego nr 3 - potwierdzonych protokołami odbioru wystawionymi przez Inżyniera. Dopiero bowiem z chwilą zatwierdzenia wykonania prac budowlanych w formie protokołów odbioru przez strony Kontraktu budowlanego nr 1 i 2, a w przypadku Kontraktu nr 3 przez Inżyniera możliwe jest „korzystanie” z usługi budowlanej, a także żądanie zapłaty za wykonaną usługę. Potwierdzenie wykonania prac w formie ww. protokołu stanowi zatem sfinalizowanie usługi budowlanej.

Natomiast do dnia zatwierdzenia prac danym protokołem istnieje niepewność, co do istnienia należności na rzecz Wnioskodawcy z tytułu wykonanej na podstawie Kontraktu budowlanego usługi. A zatem do tego dnia nie wiadomo, czy usługa została faktycznie wykonana. Brak podpisania protokołów odbioru prac może oznaczać, że konieczne jest wykonanie dodatkowych prac będących elementem umówionej w ramach danego etapu usługi. Zanim dojdzie do podpisania protokołów odbioru, po stronie Wnioskodawcy nie występuje żadne przysporzenie, ani nawet należności, które są niezbędne dla powstania przychodu w świetle przepisów uCIT.

W konsekwencji, podpisanie protokołów jest najwcześniejszym momentem, w którym można stwierdzić, że usługa została wykonana w stopniu, który rodzi przychód po stronie Wnioskodawcy. Zarówno bowiem w przypadku Kontraktu budowlanego nr 1, nr 2, jak i Kontraktu budowlanego nr 3 podpisanie protokołów ma miejsce przed wystawieniem faktury oraz przed uregulowaniem należności. W jednym i drugim przypadku to protokół odbioru jest podstawą do wystawienia faktury, będącej podstawą do zapłaty należnego Wykonawcy wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane.

Powyższe stanowisko potwierdza również ugruntowane stanowisko organów podatkowych. Jako przykład można wskazać na następujące interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS):

-z 16 czerwca 2023 r., Znak: 0111-KDIB1-1.4010.234.2023.1.AW,

-z 5 maja 2023 r., Znak: 0111-KDIB1-3.4010.129.2023.1.MBD,

-z 14 lipca 2022 r., Znak: 0111-KDIB1-1.4010.252.2022.1.MF,

-z 11 lutego 2022 r., Znak: 0111-KDIB2-1.4010.521.2021.1.MK,

-z 6 lipca 2021 r., Znak: 0111-KDIB1-1.4010.162.2021.1.BS.

Reasumując, zdaniem Spółki, w przypadku Kontraktu budowlanego o momencie wykonania przez Wykonawcę określonych robót budowlanych decyduje dzień będący najwcześniejszym zdarzeniem wskazanym w art. 12 ust. 3a uCIT, a więc dzień podpisania protokołu odbioru tych robót, gdyż faktura i płatność dokonywane są powykonawczo, na podstawie wystawionych protokołów odbioru.

Z ostrożności procesowej Wnioskodawca podnosi również, iż jego zdaniem w przypadku Kontraktu budowlanego nr 2 oraz 3 nie doszło do ustalenia okresów rozliczeniowych w rozumieniu uCIT, w ramach których rozliczane są roboty budowlane. Nawet jeśli protokół, czy też faktura określają okres, w którym wykonano roboty budowlane potwierdzone tym protokołem i kolejno - fakturą, to jednak w ocenie Wnioskodawcy to nie upłynięcie wskazanego okresu pociąga za sobą obowiązek uregulowania przez strony wzajemnych zobowiązań finansowych. Zdarzeniem powodującym obowiązek zapłaty wynagrodzenia należnego Wykonawcy jest odbiór robót potwierdzony protokołem odbioru. Jak zostało wskazane, w Kontrakcie budowlanym nr 2 rozliczenie następuje na podstawie protokołu odbioru wraz z wykazem ilościowo-wartościowym sporządzonym w oparciu o kosztorys ofertowy oraz opracowany przez Wykonawcę harmonogram czasowo - wykonawczy robót obejmujący wykonany zakres robót, podpisanego przez osoby wskazane w Kontrakcie budowlanym nr 2 i nie stwierdzającego wad. W Kontrakcie budowlanym nr 3 strony jednoznacznie wskazały, że rozliczenie następuje na podstawie protokołu odbioru i przejściowego świadectwa płatności. Ani Kontrakt budowlany nr 2, ani Kontrakt budowlany nr 3 nie przewidują konieczności wystawienia faktury VAT po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego. Uprawnienie Wykonawcy do wystawienia faktury materializuje się dopiero po tym, jak doszło do odbioru prac i wystawienia przejściowego świadectwa płatności.

W konsekwencji, w przedmiotowej sprawie nie znajdzie zastosowania art. 12 ust. 3c uCIT.

Potwierdzeniem powyższego jest w szczególności fakt, że na mocy Kontraktu budowlanego nr 3 rozliczenie i płatność może nastąpić zarówno za okres krótszy niż miesięczny, jeśli Spółka spełnia określone warunki w Kontrakcie budowlanym nr 3 co do zakresu wykonanych robót i wystąpi w trakcie miesiąca o PŚP, jak i okres dłuższy niż miesięczny, jeżeli nie doszło do realizacji robót budowlanych w minimalnym zakresie, który uprawniałby Spółkę do ich rozliczenia. To zatem odebrany protokolarnie zakres robót budowlanych uprawnia Spółkę do dokonania rozliczenia a nie sam upływ danego okresu, w którym roboty są wykonywane.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm., dalej: „updop”):

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji przychodu. Jednakże, co do zasady, za przychód podatkowy można uznać każde przysporzenie majątkowe podatnika o trwałym charakterze. O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa tej osoby prawnej. Powyższe oznacza, że co do zasady przysporzenie majątkowe uznaje się za przychód podatkowy w dacie jego faktycznego uzyskania, a więc na zasadzie kasowej. Wyjątek od tej reguły stanowią przychody związane z działalnością gospodarczą, które dla celów podatku dochodowego od osób prawnych rozpoznawane są na zasadzie memoriałowej, tj. są przychodem podatkowym w dacie, w której stały się należne, niezależnie od tego, czy podatnik faktycznie je otrzymał.

Zgodnie z art. 12 ust. 3 updop:

Moment rozpoznawania przychodów, określonych w art. 12 ust. 3 updop, został uregulowany w art. 12 ust. 3a-3e updop.

Zgodnie z art. 12 ust. 3a updop:

Z powyższych przepisów wynika, że w sytuacji gdy dojdzie do wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi przed dniem wystawienia faktury albo uregulowania należności, wówczas należy uznać, że przychód powstanie w dniu wykonania usługi lub częściowego wykonania usługi.

W kontekście art. 12 ust. 3a updop, moment powstania przychodu z tytułu usługi, w tym także usług budowlanych, ustalany jest z uwzględnieniem w pierwszej kolejności momentu wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, jednak przychód ten powstaje nie później niż z dniem wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Mając na uwadze treść art. 12 ust. 3a updop, należy stwierdzić, że moment, w którym podatnik powinien rozpoznać przychód podatkowy, będzie określony na dzień najwcześniejszego zdarzenia opisanego w tym przepisie. Wymienione w tym przepisie zdarzenia określające datę powstania przychodu, są od siebie niezależne, nie warunkują się wzajemnie, a po spełnieniu jednego z nich, pozostałe nie mają wpływu na datę powstania przychodu (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 grudnia 2014 r., sygn. akt II FSK 2697/12).

Jak stanowi art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1610 ze zm.):

Z zasady tej wynika, że strony mogą dowolnie kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez obowiązujące przepisy prawa, w tym także przepisy prawa podatkowego. Podkreślić jednakże należy, że ustalenie zakresu świadczonej usługi i w konsekwencji momentu jej wykonania powinno następować w sposób obiektywny. Oznacza to, że postanowienia umowne w tej kwestii niewątpliwie są istotne, niemniej jednak należy zwrócić uwagę na charakter i specyfikę danego świadczenia, aby zapobiec możliwości manipulowania przez strony umowy momentem wykonania danej usługi, a w konsekwencji nieuzasadnionego przesuwania momentu powstania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych. Zatem, ewentualne postanowienia umowne o uznaniu usługi za wykonaną pozostają bez znaczenia dla określenia momentu powstania przychodu podatkowego.

W świetle powyższego o wykonaniu prac/usług zarówno w całości, jak również w części będzie decydować faktyczne wykonanie prac/usług.

Forma, sposób i rodzaj dokumentu potwierdzającego wykonanie określonych prac/usług oraz części prac/usług (poszczególnych etapów), co do zasady, powinny być określone w umowie łączącej strony.

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy w przypadku usług budowlanych realizowanych w oparciu o Kontrakty budowlane przedstawione w stanie faktycznym, przychód w podatku dochodowym od osób prawnych z tytułu wykonania tych usług powstawał w dacie sporządzenia protokołów odbioru.

Mając na uwadze przedstawiony stan prawny i opis sprawy należy stwierdzić, że w przedstawionej sprawie moment powstania przychodu dla świadczonych przez Państwa usług w ramach wykonania Kontraktu budowlanego nr 1, 2 i 3, powstaje zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy, tj. z chwilą wykonania usługi. Natomiast, w przypadku gdy w ramach usługi wydzielone zostały częściowe wykonania robót/etapów, moment powstania przychodu powstanie z chwilą wykonania części usługi/etapu (częściowego końcowego wykonania usługi/etapu). W niniejszej sprawie dniem tym będzie rzeczywiste wykonanie tej całej usługi lub części usługi, czyli dzień zatwierdzenia wykonania prac budowlanych/podpisania protokołów odbioru (protokołów odbiorów końcowych/częściowych końcowych odbiorów prac/etapów.

Tym samym, należy zgodzić się z Państwem, że w okolicznościach przedstawionego stanu faktycznego, przychód powstaje w dniu wykonania usługi, ew. w dniu częściowego wykonania usługi/etapu, bowiem zdarzenia te mają miejsce przed wystawieniem faktury oraz przed uregulowaniem należności. Przez dzień wykonania usługi (częściowego wykonania usługi) należy zatem uznać, dzień zatwierdzenia wykonania prac budowlanych/podpisania protokołów odbioru (protokołów odbiorów końcowych/częściowych końcowych odbiorów prac). Bez wystawienia/podpisania powyższych dokumentów, po stronie Wnioskodawcy nie występuje żadne przysporzenie, ani nawet należności, które są niezbędne dla powstania przychodu w świetle przepisów updop. Jak wskazał Wnioskodawca, podpisanie protokołów jest najwcześniejszym momentem, w którym można stwierdzić, że usługa została wykonana w stopniu, który rodzi przychód po stronie Wnioskodawcy. Zarówno bowiem w przypadku Kontraktu budowlanego nr 1, nr 2, jak i Kontraktu budowlanego nr 3 podpisanie protokołów ma miejsce przed wystawieniem faktury oraz przed uregulowaniem należności. W jednym i drugim przypadku to protokół odbioru jest podstawą do wystawienia faktury, będącej podstawą do zapłaty należnego Wykonawcy wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane.

Zatem, Państwa stanowisko sprowadzające się do twierdzenia, że w okolicznościach zaistniałego stanu faktycznego, przychód z tytuły wykonania usług budowlanych realizowanych w ramach Kontraktów budowlanych nr 1, nr 2  i nr 3 w updop powstawał w dacie sporządzenia protokołów odbioru (protokołu odbioru końcowego/protokołu odbioru końcowego odcinka/częściowego) – jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pełna weryfikacja przedstawionych we wniosku okoliczności możliwa jest jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, prowadzonego przez uprawnione do tego organy, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej. Postępowanie w sprawie dotyczącej wydania interpretacji indywidualnej jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter uproszczony, odrębny od postępowania podatkowego, uregulowanego  w dziale IV Ordynacji podatkowej. Wydając bowiem interpretację indywidualną Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawia jedynie swój pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje, jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji).

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnej oraz orzeczenia sądu stwierdzić należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach innych podmiotów i nie wiążą tut. Organu w sprawie będącej przedmiotem wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383).