Interpretacja indywidualna z dnia 4 grudnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.838.2023.2.MN

Obowiązki płatnika z tytułu umorzenia wierzytelności wynikającej z kredytu konsolidacyjnego lub refinansowego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 września 2023 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego lub refinansowego. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 31 października 2023 r. (wpływ 31 października 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Bank (…) Spółka Akcyjna (dalej „Bank” lub „Państwo”) jest bankiem krajowym prowadzącym działalność na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1896; dalej: „Prawo bankowe”).

Bank udziela kredytów i pożyczek osobom fizycznym, w tym m.in. z przeznaczeniem na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych takich jak: nabycie domu lub mieszkania (w tym wraz z gruntem lub udziałem w gruncie), nabycie gruntu pod budowę, rozbudowę, modernizację domu lub mieszkania, przeprowadzenie modernizacji lub remontu domu lub mieszkania należącego do kredytobiorcy, w tym adaptację obiektu niemieszkalnego na cele mieszkaniowe.

W powyżej opisanych sytuacjach może dojść do umorzenia kredytu (zawarcia umowy zwolnienia z długu). W takich wypadkach Bank musi ustalić, czy znajduje zastosowanie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 592 zm. poz. 2743, dalej Rozporządzenie), wydane na podstawie art. 22 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Jeśli bowiem zaniechanie poboru podatku nie znajduje zastosowania, to wówczas Bank będzie zobowiązany zastosować normę z art. 42a ust. 1 ustawy z dnia z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Szczególnym przypadkiem jest umorzenie dot. kredytu refinansowego lub kredytu konsolidacyjnego, w okolicznościach wskazanych w § 1 ust. 4 Rozporządzenia, zgodnie z którym to przepisem: „W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.”.

Zatem chodzi o sytuacje, gdy kredyt refinansowy czy też kredyt konsolidacyjny zastąpił:

• kredyt mieszkaniowy (w rozumieniu Rozporządzenia) oraz
• inne zobowiązania, nie stanowiące kredytu mieszkaniowego (w rozumieniu Rozporządzenia).

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

Zadane we wniosku pytanie dotyczy zdarzenia przyszłego w rozumieniu art. 14b § 2 Ordynacji podatkowej. Chodzi zatem o wszelkie zdarzenia, które w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej o wydawaniu interpretacji indywidualnych są określane jako „zdarzenia przyszłe”. Zdarzenia te mogą wystąpić zarówno w obecnie trwającym okresie podatkowym (rok 2023), jak i w kolejnych latach podatkowych. Zatem może to dotyczyć zdarzeń, co których może wystąpić obowiązek ich wykazania w informacji PIT-11 za rok 2023, jak i zdarzeń, które zajdą np. w 2024 r., a zatem będą potencjalnie wykazywane w informacji PIT-11 składanej za rok 2024. Ponadto zdarzenia, do których odnosi się pytanie we wniosku, mają miejsce (będą mieć miejsce) w okresie obowiązywania Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm., dalej Rozporządzenie), tj. do 31 grudnia 2024 r. Jeśli okres obowiązywania Rozporządzenia zostanie przedłużony (tak jak to miało miejsce w przypadku obecnie obowiązującego Rozporządzenia, które zostało zmienione w tym zakresie - Dz. U. z 2022 r. poz. 2743), to wówczas - z uwagi na możliwość stosowania Rozporządzenia - zdarzenia, których dotyczy zapytanie, wystąpić mogą także w takim wydłużonym okresie.

Zapytanie nie dotyczy zdarzeń występujących poza okresem obowiązywania Rozporządzenia.

Kredyty mające podlegać umorzeniu zostały udzielone przed dniem 15 stycznia 2015 r. Pytanie dotyczy tylko kredytów, które spełniają kryteria z § 3 Rozporządzenia.

Pytanie we wniosku odnosi się do kredytów hipotecznych zaciągniętych na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej.

Pytanie dotyczy tylko kredytów, które spełniają kryteria z § 3 Rozporządzenia, a zatem pytanie dotyczy kredytów, które zostały zabezpieczone w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie.

W przypadku umów kredytowych, w których jest więcej niż jeden kredytobiorca, zgodnie z takimi umowami wszyscy kredytobiorcy odpowiadają za spłaty solidarnie.

Umorzenie może dotyczyć każdej ze wskazanych kwot: kapitału, odsetek, innych opłat, takich jak prowizje, ubezpieczenia itp. - jeśli wystąpi zobowiązanie do zapłaty z takich tytułów; jak również mogą być przypadki, gdy umorzenie będzie dotyczyć tylko jednego rodzaju kwoty wierzytelności (spośród wskazanych w § 1 ust. 2 Rozporządzenia).

Kredytobiorcy nie korzystali z zaniechania poboru podatku związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu zaciągniętych kredytów, o których mowa we wniosku lub innych kredytów mieszkaniowych. Jeśli chodzi o spełnienie tego warunku, tj. warunku z § 1. ust. 1 pkt 1 lit b) Rozporządzenia, to Bank odstępuje od wykonania obowiązku z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie złożonego oświadczenia, w którym kredytobiorcy potwierdzają spełnienie tego ww. warunku.

W odpowiedzi na pytania Organy: czy w przypadku zaciągnięcia kredytu konsolidacyjnego - w umowie znajduje się zapis, jaka część tego kredytu ma zostać przeznaczona na spłatę wierzytelności z tytułu zaciągniętego wcześniej kredytu mieszkaniowego, a jaka na spłatę innych zobowiązań – wskazali Państwo, że umowy kredytu konsolidacyjnego mogą zawierać tego typu zapis (lecz mogą też nie zawierać takich postanowień, tj. wprost wskazujących na kwoty). Niemniej jednak w każdym przypadku będzie wiadomo (na podstawie umowy lub innych dokumentów lub danych posiadanych przez Bank), jaka kwota kredytu konsolidacyjnego została przeznaczona na spłatę wierzytelności z tytułu zaciągniętego wcześniej kredytu mieszkaniowego.

W każdym przypadku będzie wiadomo (na podstawie umowy lub innych dokumentów lub danych posiadanych przez Bank), jaka kwota kredytu konsolidacyjnego została przeznaczona na spłatę wierzytelności z tytułu zaciągniętego wcześniej kredytu mieszkaniowego. Natomiast spłaty dokonywane przez dłużnika (dłużników) odnoszą się do zaciągniętego kredytu konsolidacyjnego, który zastąpił wcześniej zaciągnięte kredyty czy inne zobowiązania (w tym kredyt mieszkaniowy). Spłacając kredyt konsolidacyjny dłużnik nie spłaca wcześniejszych zobowiązań zastąpionych kredytem konsolidacyjnym (te zostały już zaspokojone środkami pochodzącymi z kredytu konsolidacyjnego) - spłaca po prostu kredyt konsolidacyjny. Z tego względu co do zasady nie będzie można stwierdzić wprost, iż spłaty kredytu konsolidacyjnego (dokonane lub pozostałe do dokonania, które będą mogły być umorzone) odnoszą się do jakiejś konkretnej kwoty wcześniej zaciągniętych kredytów czy zobowiązań (w tym kredytu mieszkaniowego), które zostały zastąpione kredytem konsolidacyjnym. Jeśli zatem np. dłużnik nie spłaci kredytu konsolidacyjnego, to wówczas nie będzie odpowiedzialny z tytułu wcześniej zaciągniętych kredytów (lub niektórych z nich, w całości lub w części), lecz będzie odpowiedzialny za niespłacenie kredytu konsolidacyjnego (który zastąpił m.in. kredyt mieszkaniowy o określonej, znanej kwocie).

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że do takiej właśnie sytuacji odnosi się dyspozycja § 1 ust. 4 Rozporządzenia („gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny”) wskazując, że w takim wypadku zaniechanie poboru podatku „obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.”

Odpowiedź na postawione we wniosku pytanie wymaga ustalenia, jakie jest znaczenie zwrotu „w części odpowiadającej kwocie”. W Państwa ocenie należy ten zwrot rozumieć jak „w części równej”, co uzasadnili Państwo we wniosku.

Pytanie we wniosku nie odnosi się do obowiązków płatnika, ponieważ w opisanym we wniosku zdarzeniu przyszłym nie wystąpią w ogóle obowiązki czy funkcje płatnika. Pytanie we wniosku odnosi się do obowiązku z art. 42a ust. 1 ustawy z dnia z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie zaś do obowiązków płatnika. Z tego powodu we wniosku wskazano w polu 13 formularza („Status Wnioskodawcy”) pole „inny”.

Podmiot wykonujący obowiązki z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wykonuje obowiązków płatnika - co wynika wprost z dyspozycji tego przepisu („osoby prawne (...), które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, (...) od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania”). Wspomniane w przepisie „wypłaty należności lub świadczeń” dotyczą przychodów zakwalifikowanych do tzw. innych źródeł, zdefiniowanych w art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Nie ulega wątpliwości, że w przypadku umorzenia zobowiązań kredytowych powstaje przychód z innych źródeł (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 kwietnia 2022 r., II FSK 2156/19, i wskazane w nim orzecznictwo).

Natomiast zgodnie z art. 8 Ordynacji podatkowej, płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu - to nie ma miejsca w opisanym zdarzeniu przyszłym. W niniejszej sprawie nie występuje żaden ze wskazanych w ww. przepisie Ordynacji podatkowej obowiązków.

Pytanie

Z wniosku i uzupełnienia wynika, że Państwa intencją jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób ustalać umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego lub refinansowego objętą zaniechaniem poboru podatku zgodnie z § 1 ust. 4 Rozporządzenia, a w związku z tym, czy ciążą na Państwu obowiązki wynikające z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, § 1 ust. 4 Rozporządzenia należy rozumieć w taki sposób, iż zaniechaniu poboru podlega kwota kredytu konsolidacyjnego równa kwocie kredytu mieszkaniowego (w rozumieniu Rozporządzenia), który to kredyt został zastąpiony kredytem konsolidacyjnym. W przypadku zaś, gdy umarzana kwota kredytu konsolidacyjnego jest niższa od kwoty kredytu mieszkaniowego (z uwagi na dokonane spłaty), to zaniechanie obejmie całą kwotę kredytu konsolidacyjnego.

Przykładowo może to dotyczyć dwóch sytuacji:

1. Klient zaciągnął w przeszłości kredyt mieszkaniowy (w rozumieniu Rozporządzenia) oraz kredyt konsumpcyjny. W dalszej kolejności zaciągnął w banku kredyt konsolidacyjny w kwocie 10.000 zł, przeznaczony na spłatę ww. zobowiązań: kredytu mieszkaniowego w kwocie 6.000 zł i kredytu konsumpcyjnego w kwocie 4.000 zł. Po pewnym czasie z tytułu kredytu konsolidacyjnego do spłaty pozostała kwota 8.000 zł i wówczas dochodzi do umorzenia. Zaniechaniem poboru podatku objęta będzie jedynie kwota 6.000 zł, ponieważ to jest kwota odpowiadająca wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, którą zastąpił kredyt konsolidacyjny.

2. Klient zaciągnął w przeszłości kredyt mieszkaniowy (w rozumieniu Rozporządzenia) oraz kredyt konsumpcyjny. W dalszej kolejności zaciągnął w banku kredyt konsolidacyjny w kwocie 10.000 zł, przeznaczony na spłatę ww. zobowiązań: kredytu mieszkaniowego w kwocie 6.000 zł i kredytu konsumpcyjnego w kwocie 4.000 zł. Po pewnym czasie z tytułu kredytu konsolidacyjnego do spłaty pozostała kwota 5.000 zł, i wówczas dochodzi do umorzenia. Zaniechaniem poboru podatku objęta będzie kwota 5.000 zł. Powyższe rozumienie zgodne jest z § 1 ust. 4 Rozporządzenia, zgodnie z którym: „W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.” Treść przepisu jest jasna, tj. zgodnie z jego brzmieniem: - zaniechanie obejmuje tylko część kwoty wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego; - kwotę wierzytelności objętą zaniechaniem ustala się jako kwotę równą kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego. Należy przyjąć, że celem przepisu jest, aby zaniechanie dotyczyło całej kwoty kredytu mieszkaniowego zaciągniętego w przeszłości przez podatnika (Klienta Banku), tj. aby nie wpływała na zakres zaniechania okoliczność, iż kredyt ten został zastąpiony kredytem konsolidacyjnym (lub refinansowym). Natomiast w sytuacji, gdy pozostała do spłaty kwota kredytu konsolidacyjnego lub refinansowego jest już niższa od ww. kwoty kredytu mieszkaniowego, zaniechanie powinno objąć całą kwotę kredytu konsolidacyjnego czy refinansowego - analogicznie jak w sytuacji, w której umarzany kredyt mieszkaniowy jest już w części spłacony.

W Państwa ocenie, § 1 ust. 4 Rozporządzenia należy rozumieć w taki sposób, iż zaniechaniu poboru podlega kwota kredytu konsolidacyjnego równa kwocie kredytu mieszkaniowego (w rozumieniu Rozporządzenia), który to kredyt został zastąpiony kredytem konsolidacyjnym. W przypadku zaś, gdy umarzana kwota kredytu konsolidacyjnego jest niższa od kwoty kredytu mieszkaniowego (z uwagi na dokonane spłaty), to zaniechanie obejmie całą kwotę kredytu konsolidacyjnego (pozostałą do spłaty, umarzaną).

Stanowisko to uzasadnili Państwo we wniosku, m.in. przedstawiając przykład liczbowy (część I formularza ORD-IN „własne stanowisko w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego”) i stanowisko to w całości Państwo podtrzymujecie.

Ponadto, uzupełniając ww. stanowisko przedstawione we wniosku, zwracają Państwo uwagę, iż § 1 ust. 4 Rozporządzenia odnosi się do umorzenia kredytu konsolidacyjnego. Przepis ten nie wskazuje na to, iż należy ustalać (a wydaje się, że do tego zmierzał Organ zadając powyższe pytania) kwotę kredytu mieszkaniowego , która jakoby jeszcze pozostała do spłaty, gdy umarzany jest kredyt konsolidacyjny. Nie jest to możliwe, ponieważ kredyt mieszkaniowy (w kwocie, jaka została spłacona kredytem konsolidacyjnym - ta wartość jest znana) zostaje spłacony w dacie, w której wykorzystane zostały środki z kredytu konsolidacyjnego. Oczywiście, można teoretycznie przyjmować różne metody przypisywania niespłaconej kwoty kredytu konsolidacyjnego (która będzie umarzana) do wcześniejszych zobowiązań (w tym kredytu mieszkaniowego), lecz byłyby to właśnie czysto teoretyczne rozważania właśnie z tego powodu, iż kredyt mieszkaniowy jest już w tej dacie spłacony – na tę okoliczność wskazuje wprost § 1 ust. 4 Rozporządzenia („W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny (...)”.).

Powtórzyć tu wypada, że spłacając kredyt konsolidacyjny dłużnik nie spłaca wcześniejszych zobowiązań zastąpionych kredytem konsolidacyjnym (te zostały już zaspokojone środkami pochodzącymi z kredytu konsolidacyjnego) - spłaca po prostu kredyt konsolidacyjny. Z tego względu co do zasady nie będzie można stwierdzić wprost, iż spłaty kredytu konsolidacyjnego (dokonane lub pozostałe do dokonania) odnoszą się do jakiejś konkretnej kwoty wcześniej zaciągniętych kredytów czy zobowiązań (w tym kredytu mieszkaniowego), które zostały zastąpione kredytem konsolidacyjnym. Jeśli zatem np. dłużnik nie spłaci kredytu konsolidacyjnego, to wówczas nie będzie odpowiedzialny z tytułu wcześniej zaciągniętych kredytów, lecz będzie odpowiedzialny za niespłacenie kredytu konsolidacyjnego (którym spłacono m.in. kredyt mieszkaniowy o określonej, znanej kwocie). Powyższe odnosi się także do sytuacji, w której pozostała do spłaty kwota kredytu konsolidacyjnego zostaje umorzona - w takim wypadku nie będzie można stwierdzić, że umorzona kwota kredytu konsolidacyjnego odnosi się wprost do jakiejś konkretnej kwoty wcześniej zaciągniętych kredytów czy zobowiązań (w tym kredytu mieszkaniowego), które zostały zastąpione kredytem konsolidacyjnym.

Istotne jest, iż § 1 ust. 4 Rozporządzenia nie wskazuje na to, iż należy dokonywać takich wyliczeń (tj. przypisujących pozostałe do spłaty kwoty kredytu konsolidacyjnego do jakichś konkretnych kwot zobowiązań, które spłacono środkami z kredytu konsolidacyjnego), stwierdzając jedynie, że zaniechanie poboru podatku dotyczy kwoty kredytu konsolidacyjnego „w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.” W szczególności zauważyć trzeba, że przepis nie wskazuje na potrzebę wyliczania jakiejkolwiek proporcji (co jest jasne, jeśli porówna się ten przepis z § 1 ust. 3 Rozporządzenia), a zatem „w części odpowiadającej kwocie ...” należy rozumieć jako „w części równej kwocie(…)”.

Takie rozumienie § 1 ust. 4 Rozporządzenia, które Państwo przedstawili, nie jest też sprzeczne z celem, dla którego wprowadzono zaniechanie poboru podatku w Rozporządzeniu. Zaniechanie poboru ma wesprzeć kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty mieszkaniowe (w rozumieniu Rozporządzenia), lecz nadal pozostają dłużnikami banku w następstwie korzystania z kredytów na cel mieszkaniowy (w rozumieniu Rozporządzenia), a wartość zaniechania poboru nie może przekroczyć kredytów zaciągniętych na ten cel. Te założenia są spełnione, jeśli się przyjmie takie rozumienie § 1 ust. 4 Rozporządzenia, które Państwo przedstawili.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na podmiotach dokonujących świadczeń z innych źródeł ciążą natomiast obowiązki informacyjne wynikające z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Przedstawili Państwo informacje, z których wynika, że:

1.udzielają Państwo kredytów i pożyczek, w tym. m.in. na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych;

2.w niektórych przypadkach może dojść do umorzenia;

3.umorzeniem mogą być również objęte kredyty refinansowe lub konsolidacyjne;

4.umorzenie może dotyczyć zarówno kwoty kapitału i odsetek, jak również innych opłat takich jak prowizje, ubezpieczenia itp.

W przypadku tych kredytów powzięli Państwo wątpliwość, w jaki sposób należy ustalać kwotę wierzytelności objętą zaniechaniem poboru podatku na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Umorzenie kredytu

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy,

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wskazali Państwo, że może dochodzić do umorzenia wierzytelności z tytułu kredytów refinansowych lub konsolidacyjnych.

Zatem kwotę umorzenia należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaniechanie poboru podatku

Jednakże zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592) zmienionym Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2022 r. (Dz. U. 2022 poz. 2743):

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Natomiast w myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zatem zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

1.kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;

2.kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

3.kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

4.kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Państwa obowiązku z tytułu umorzenia klientom wierzytelności

Z powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie w przypadku umorzenia kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub w przypadku umorzenia kredytu refinansowego w sytuacji, gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na te wydatki.

Rozporządzenie dotyczące zaniechania poboru podatku wskazuje, że zaniechanie poboru podatku dochodowego możliwe jest od kwot umorzonych wierzytelności.

„Umorzenie”, według Słownika Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, t. III, str. 557), oznacza „zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego poprzez uzyskanie zrzeczenia się należności przez wierzyciela lub spłatę stopniową długu. Umorzyć dług. Umorzyć podatek, należność”.

Skutkiem tego umorzenia jest zmniejszenie lub zlikwidowanie w części lub w całości zobowiązania dłużnika w stosunku do wierzyciela, za jego zgodą, co prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania.

Na aprobatę nie zasługuje Państwa stanowisko, że kredyt mieszkaniowy jest spłacony w dacie, w której wykorzystywane są środki z kredytu konsolidacyjnego i dlatego nie można stwierdzić, że spłaty kredytu konsolidacyjnego odnoszą się do jakiejś konkretnej kwoty wcześniej zaciągniętego kredytu czy zobowiązania (w tym kredytu mieszkaniowego), które zostały zastąpione kredytem konsolidacyjnym.

Nie można przyjąć, że zaniechanie powinno być odnoszone do całkowitej kwoty danego kredytu, lecz do kwoty zobowiązania, które dłużnik aktualnie posiada - zatem brana jest pod uwagę kwota pozostała do spłaty na dany dzień.

Zgodnie z przywołanym wcześniej § 1 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku, w przypadku kredytów zaciągniętych na różne cele, np. kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę całkowitą kwotę zaciągniętego kredytu i ustalić, w jakiej proporcji kredyt ten został zaciągnięty na wydatki związane z określonymi w ustawie celami mieszkaniowymi, a w jakiej na inne cele.

Tę kwotę kredytu, która odpowiada wydatkom związanym z celami mieszkaniowymi należy następnie odnieść do kwoty pozostałej do spłaty, podlegającej umorzeniu. Kwota w tak ustalonej proporcji będzie wówczas podlegać umorzeniu.

Zatem w Państwa sytuacji najpierw należy ustalić proporcję między kwotą zaciągniętego kredytu konsolidacyjnego, a kwotą kredytu mieszkaniowego, na którego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny. Tak ustaloną proporcję należy odnieść do kwoty umorzonego kredytu.

Pobór podatku będzie więc zaniechany od kwoty wyliczonej pomiędzy kwotą kredytu mieszkaniowego, a kwotą umorzoną, a nie tak jak Państwo wskazali od kwoty odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego lub kwocie kredytu konsolidacyjnego pozostałego do spłaty.

W konsekwencji, pozostałą kwotę niepodlegającą umorzeniu mają Państwo obowiązek ująć w informacji o wysokości przychodów (PIT-11). Informację tę należy przesłać klientowi jako podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania klienta

Wskazać również należy, że z literalnego § 1 ust. 2 pkt 3 omawianego rozporządzenia wynika, że kwotami wierzytelności, które mogą korzystać z zaniechania są kwoty kapitału, odsetek, prowizji i opłat niezbędnych do zawarcia kredytu mieszkaniowego, zaś „koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń” nie mogą z tego zaniechania skorzystać.

Zatem jeśli umorzenie będzie dotyczyć kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń – kwota umorzenia w tym zakresie nie będzie korzystać z zaniechania i w tym zakresie również powinniście Państwo sporządzić i przesłać informację PIT-11, o której mowa powyżej.

Państwa stanowisko należało więc uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Wyjaśnić również należy, że wydając interpretacje indywidualną tutejszy Organ nie dokonuje wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego, bowiem prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym. Dlatego też, tutejszy Organ nie odniósł się do kwot wskazanych we wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).