Interpretacja indywidualna z dnia 10 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-1.4010.488.2023.2.SG

Ustalenia, czy wydatek na zapłatę Kosztów postępowania, które nie mogą być odzyskane regresem od pozostałych dłużników solidarnych, może być w części przypadającej na Spółkę, zaliczony do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych w części dotyczącej Kosztów procesu jest prawidłowe a w części dotyczącej odsetek jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 września 2023 r. za pośrednictwem platformy ePUAP wpłynął Państwa wniosek z 7 sierpnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy wydatek na zapłatę Kosztów postępowania, które nie mogą być odzyskane regresem od pozostałych dłużników solidarnych, może być w części przypadającej na Spółkę, zaliczony do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „ustawa o CIT”).

Uzupełnili go Państwo w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 16 października 2023 r. (wpływ za pośrednictwem platformy ePUAP tego samego dnia).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest Spółką (dalej: „Spółka” lub „Wnioskodawca”) z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która podlega w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowi podatkowemu od całości dochodów w zakresie podatku dochodowego od dochodów osób prawnych, bez względu na miejsce ich osiągania. Przedmiotem działalności Spółki jest realizacja inwestycji budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków. Wnioskodawca jest następcą prawnym spółki jawnej W. P AG spółka jawna, która powstała z przekształcenia W. P spółka cywilna A., M.

W dniach 30 października 2007 r. i 14 kwietnia 2008 r. A. i MR. będący wspólnikami spółki cywilnej po działającej pod firmą W. P spółka cywilna A., MR. z siedzibą we W. zawarli umowy o roboty budowlane z podwykonawcą „C.” Sp. z o.o. z siedzibą we W., których przedmiotem było wybudowanie dwóch budynków wielorodzinnych zlokalizowanych we W. w celu późniejszej sprzedaży lokali mieszkalnych położonych w tymże zespole mieszkalnym.

Od A. i MR. jako wspólników spółki cywilnej zostały nabyte lokale przez kontrahentów (dalej: „Kontrahent” lub „Zamawiający”).

Przedmiotem sporu pomiędzy Wnioskodawcą (będącym następcą prawnym spółki W. P spółka jawna z siedzibą we W., a Zamawiającymi były zgłaszane inwestorowi wady wniesionych budynków, tj. zalewanie piwnic wodą gruntową, nieszczelność dachu na elewacji, odpadnięcie elewacji przy murkach, korozję wszystkich balustrad balkonowych, wadliwe zainstalowanie kratek przy oknach piwnicznych w budynkach, zbyt słaby ciąg wentylacyjny we wszystkich budynkach - zarówno w kuchniach jaki i łazienkach, wadliwe wykonanie parkingu, ubytki w dachu, wadliwa wykonana instalacja odgromowa, korozje czapek kominowych. Wnioskodawca usuwał zgłaszane wady na bieżąco, jednak od pewnej chwili zaczął kwestionować zasadność zgłaszanych mu wad.

Pozwem złożonym w dniu 20 sierpnia 2012 r. Zamawiający wnieśli o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, aby A. i MR. zapłacili solidarnie na rzecz Zamawiających sporną kwotę wraz z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty, zasądzenie od Wnioskodawcy na rzecz Zamawiających kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Sprawa została skierowana na drogę postępowania zwykłego z uwagi na brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Zamawiający przypozwali do postępowania po stronie pozwanej Wnioskodawcę (wówczas działającego w formie spółki jawnej) oraz J. będącej aktualnym wspólnikiem spółki jawnej. Wnioskodawca przekształcił się przed wydaniem wyroku przez Sąd pierwszej instancji w spółkę W. P Sp. z o.o. Spółkę komandytową.

W chwili orzekania w pierwszej instancji po stronie pozwanej znajdowali się:

 A. - wspólnik spółki cywilnej działającej pod firmą W. P spółka jawna A., MR,

 MR - wspólnik spółki cywilnej działającej pod firmą W. P spółka jawna A., MR,

J. - wspólnik spółki jawnej powstałej z przekształcenia spółki jawnej,

Wnioskodawca jako następca prawny przekształconej spółki jawnej.

Sąd Okręgowy w P. zasądził solidarnie, zastrzegając, że spełnienie świadczenia na rzecz jednego z powodów zwalnia z obowiązku jego spełnienia na rzecz drugiego, od pozwanych, w tym Wnioskodawcy, na rzecz Kontrahentów kwotę roszczenia głównego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od Wnioskodawcy, A., J., od dnia 4 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty,

- od wspólnika MR od dnia 1 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty.

Sąd dokonał stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu między stronami, zgodnie z zakresem, w jakim każda ze stron przegrała proces.

Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony w całości apelacją Wnioskodawcy oraz pozostałych pozwanych, którzy wnieśli o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości albo uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia, a nadto o zasądzenie od Zamawiających na rzecz Wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zmienił wyrok na niekorzyść pozwanych, w tym Wnioskodawcy, jednocześnie oddalając ich apelację. Kwota odpowiedzialności pozwanych została powiększona.

Kosztami postępowania apelacyjnego obciążeni zostali pozwani, w tym Wnioskodawca, w całości i na tej podstawie zasądzono od Wnioskodawcy i pozostałych pozwanych solidarnie na rzecz Zamawiających (powodów) zwrot kosztów zastępstwa oraz zwrot kosztów sądowych poniesionych przez powodów.

Ponadto nakazano ściągnąć solidarnie od Wnioskodawcy i pozostałych pozwanych na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczone koszty sądowe.

Wyrok Sądu Apelacyjnego jest prawomocny.

Spółka zapłaciła całość należności wynikających z wyroku:

1. kwotę należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie,

2. zwrot kosztów procesu stronie przeciwnej w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję,

3. zwrot kosztów postępowanie tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych za I i II instancję.

Przedmiotem niniejszego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej są jedynie koszty sądowe (koszty zasądzone na rzecz Zamawiających i Skarbu Państwa) i odsetki od roszczenia głównego, które na potrzeby powyższego wniosku zostały określone jako Koszty postępowania (dalej: „Koszty postępowania”).

W uzupełnieniu wniosku ujętym w piśmie z 16 października 2023 r. Wnioskodawca wskazał ponadto, że prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budowy budynków mieszkalnych na sprzedaż. Inwestycje tego rodzaju stanowią skomplikowany i długi proces. Wymagają również koordynowania pracy wielu wykonawców i podwykonawców.

Istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wydatkami poniesionymi przez Wnioskodawcę, na podstawie wyroku sądowego, z tytułu kosztów sądowych (kosztów zasądzonych na rzecz Zamawiających i Skarbu Państwa) i odsetek od roszczenia głównego (dalej razem nazwane: „Koszty”) a zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów Wnioskodawcy.

Kontrahent skierował do Wnioskodawcy wezwanie do zapłaty, które w ocenie Wnioskodawcy było bezpodstawne i nie miało uzasadnienia. Powyższe wezwanie zainicjowało spór, który finalnie trafił do sądu. W przedmiotowej sprawie, postępowanie sądowe będące skutkiem roszczeń kierowanych przez Kontrahentów, stanowiło działanie mające uszczuplić przychód Wnioskodawcy z przeprowadzonej inwestycji.

Negowanie roszczenia przez Wnioskodawcę było ekonomicznie uzasadnioną i racjonalną decyzją, która wykazywała bezsprzeczny związek z prowadzoną przez niego działalnością w zakresie inwestycji budowlanych. Decyzje o zakwestionowaniu roszczeń Kontrahentów podejmowane były właściwe w realiach ekonomicznych, prawnych i społecznych.

Przebieg postępowania pokazał, iż zarzuty kontrahentów nie były oczywiste i dopiero postępowanie przed sądami dwóch instancji oraz szereg opinii biegłych posiadających specjalistyczną wiedzę uznały część ich roszczenia. Zasadnym była obrona przychodu z inwestycji poprzez zakwestionowanie przez Wnioskodawcę roszczeń Kontrahentów już na etapie przedsądowym. Obowiązek zapłaty Kosztów postępowania wynika z zapadłego wyroku.

W chwili prowadzenia inwestycji nie istniało realne zagrożenie wykonania inwestycji budowlanej w sposób wadliwy przez podwykonawców. Wnioskodawca dokonał wszelkich czynności przy wyborze podwykonawców oraz nadzorze nad prowadzoną inwestycją w sposób zgodny z przepisami prawa i dobrą praktyką biznesową stosowaną dla tego rodzaju działalności.

Jednocześnie decyzja Wnioskodawcy o wejściu w spór sądowy nie wynika jedynie z przekonania o prawidłowym wykonaniu inwestycji, ale ma również na celu zminimalizowanie straty oraz utrzymanie albo zabezpieczenie źródła przychodów Wnioskodawcy, czyli przychodu ze sprzedaży mieszkań. Wnioskodawca jako racjonalny przedsiębiorca musiał zabezpieczyć przychody, jakimi są zyski z zrealizowanej inwestycji budowlanej.

Wnioskodawca podjął racjonalną decyzję o wejściu w spór sądowy. Przed podjęciem decyzji o dochodzeniu swoich racji przed sądem, Wnioskodawca skonsultował kroki z prawnikami.

Sprawa dotyczyła sporej wartości przedmiotu sporu a tym samym obejmowała dużą część zysków wypracowanych z inwestycji. Wnioskodawca posiadał poważne dowody na poparcie swoich twierdzeń, co doprowadziłoby do oddalenia powództwa. Wnioskodawca rozumiał, że istnieje ryzyko przegranej w procesie sądowym, co może skutkować obowiązkiem zapłaty kosztów sądowych i odsetek, jednak uznanie roszczenia na etapie przedsądowym nie było zasadne i powodowało utratę części wypracowanych przychodów.

Również wykonanie prawomocnego wyroku sądowego i zapłata kosztów sądowych i odsetek stanowi racjonalne działanie Wnioskodawcy. Podkreślić należy, iż Wnioskodawca wywiązując się ze zobowiązania wynikającego z wyroku sądowego, unika ponoszenia dodatkowych kosztów, którymi mógłby zostać obciążony m.in. w związku z egzekucją kwot zasądzonych wyrokiem sądu.

Uwzględniając powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, koszty postępowania i odsetki poniesione przez Spółkę winny być uznane za racjonalne i celowe działanie z perspektywy całokształtu działalności Wnioskodawcy mające doprowadzić do zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

Pytanie

Czy wydatek na zapłatę Kosztów postępowania, które nie mogą być odzyskane regresem od pozostałych dłużników solidarnych, może być w części przypadającej na Spółkę, zaliczony do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”)?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, Koszty postępowania stanowią koszty uzyskania przychodów Wnioskodawcy, stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ww. ustawy.

Tym samym podatnik ma prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich poniesionych wydatków pod warunkiem, iż spełniają one przesłanki wymienione w powyższym przepisie. Jednocześnie koszty te nie zostały wymienione w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodu zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

W konsekwencji kosztem uzyskania przychodów będzie taki wydatek, który spełnia łącznie następujące warunki:

a) został poniesiony przez podatnika, tj. finalnie musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika;

b) jest definitywny (rzeczywisty);

c) pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;

d) poniesiony został w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

e) został właściwie udokumentowany;

 f) nie znajduje się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Aby uznać Koszty postępowania za koszty uzyskania przychodów Wnioskodawcy niezbędne jest spełnienie kumulatywnie wyżej wskazanych przesłanek.

a) Poniesienie kosztu

Poniesienie kosztu oznacza, że koszt został poniesiony przez samego podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik).

Na podstawie wydanego prawomocnego wyroku, Wnioskodawca poniósł koszty postępowania - wydatek z tego tytułu będzie poniesiony przez Spółkę, gdyż zostanie on pokryty w całości z zasobów majątkowych Spółki i będzie się wiązał z uszczupleniem jej majątku. Powyższe dotyczy również odsetek od należności głównej.

Wnioskodawca poniósł koszty sądowe oraz odsetki za opóźnienie a więc zostaną one rzeczywiście wypłacone przez Wnioskodawcę, tj. doszło do transferu środków pieniężnych Wnioskodawcy na rzecz innego podmiotu. Tym samym, zapłata kosztów sądowych doprowadzi do uszczuplenia aktywów Wnioskodawcy, a przez to do pomniejszenia majątku Wnioskodawcy.

Mając na względzie powyższe, Koszty postępowania spełniają przesłankę „poniesienia” wynikającą z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, bowiem dojdzie do transferu z zasobów majątkowych Wnioskodawcy na rzecz innego podmiotu.

b) Definitywność poniesienia kosztu

Poniesienie kosztu o charakterze definitywnym oznacza, że poniesiony wydatek nie został zwrócony w jakikolwiek sposób. Wnioskodawca wskazuje, iż chodzi o część kosztów sądowych i odsetek za opóźnienie od należności głównej która jest „przypisane” jemu jako jednemu z dłużników solidarnych.

Zgodnie z art. 366 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm., winno być: t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm., dalej: „Kc”), kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). Natomiast paragraf 2 powyższego przepisu stanowi, że do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Przepis art. 376 § 1 Kc stanowi, że jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

W przedmiotowej sprawie na podstawie prawomocnego już wyroku Spółka została zobowiązana solidarnie do zapłaty kosztów sądowych i odsetek od roszczenia głównego za opóźnienie z innymi pozwanymi.

Spłata wierzytelności w postaci zapłaty kosztów sądowych i odsetek spowodowała powstanie regresu do pozostałych dłużników (pozwanych w postępowaniu) na podstawie art. 376 § 1 kc. Tym samym części zapłaty należności nie można określić jako „definitywna”. Jednak w części zapłata należności jest definitywna - nie powoduje powstania regresu do pozostałych dłużników. Jest to część kosztów przypisana Wnioskodawcy jako jednemu z dłużników solidarnych. Do tej wysokości zapłacone koszty sądowe i odsetki stają się kosztem definitywnie poniesionym.

Uwzględniając powyższe, należy uznać, iż warunek definitywności kosztu jest spełniony w stosunku do kosztów procesu i odsetek za opóźnienie od należności głównej w części w jakiej nie powoduje powstania regresu względem pozostałych dłużników.

c) Związek z prowadzoną działalnością gospodarczą

Związek kosztów sądowych i odsetek z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą oznacza, że koszt, który został poniesiony przez Wnioskodawcę wykazuje przynajmniej pośredni związek z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą, stanowiącą jego źródło przychodu.

Należy zauważyć, iż Koszty postępowania wykazują ścisły związek z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą, jaką jest działalność inwestycyjna. Wnioskodawca ponosi Koszty postępowania, które są nierozerwalnie związane z działalnością w zakresie prowadzenia złożonych i dużych inwestycji budowlanych.

Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy, Koszty postępowania spełniają przesłankę związku poniesionego kosztu z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Wnioskodawcę.

d) Celowość poniesienia kosztu

Koszty jakie ponosi Wnioskodawca należy poddać ocenie także pod kątem ich celowości, czyli dążenia do uzyskania przychodów. Aby dany wydatek uznać za koszt uzyskania przychodów, pomiędzy tym wydatkiem, a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego rodzaju, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie, zwiększenie lub zabezpieczenie tego przychodu.

Powyższa przesłanka, co znajduje potwierdzenie m.in. w orzecznictwie sądów administracyjnych, będzie również spełniona, jeżeli dany koszt, co prawda nie będzie bezpośrednio związany z osiągnięciem przychodu, ale został poniesiony z zamiarem zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Powyższe znajduje potwierdzenie w jednolitej linii orzeczniczej, zwłaszcza:

„gospodarczo uzasadnione i racjonalne decyzje gospodarcze, podejmowane pierwotnie w określonych warunkach, mające oczywisty związek z przychodami, w związku z negatywną zmianą okoliczności mogą wywoływać lub wywołują konieczność podejmowania przez podatnika działań zmierzających już nie do osiągnięcia przychodów, ale do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów. Istotne jest, aby oceniając dany wydatek pod kątem kosztu podatkowego uwzględniać również logiczny ciąg zdarzeń wywołujących określone działania podatnika (...) (podkreślenie Wnioskodawcy)”, wyroku NSA z 28 stycznia 2015 r. sygn. akt II FSK 3116/12.

Do podobnych wniosków doszedł również NSA w wyroku z 9 stycznia 2020 r. sygn. akt II FSK 1330/19, w którym sąd wskazał, że: „(...) należy (...) przykładać szczególne znaczenie do prawidłowej wykładni terminów „zachowanie” i „zabezpieczenie” źródła przychodów. W szczególności, jeżeli jako zabezpieczenie źródła przychodów należy rozumieć koszty poniesione na ochronę istniejącego (podstawowego) źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób. W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, poniesienie pewnych wydatków (zapłata kary umownej nie wyłączonej z kosztów uzyskania przychodów w art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. czy odszkodowania) może ograniczać wydatki, które zachwiałyby możliwością uzyskiwania przychodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Istotne jest więc, aby kwalifikując dany wydatek jako koszt podatkowy uwzględniać również kwestię logicznego ciągu zdarzeń determinujących określone i konkretne działania podatnika. Należy zatem oceniać racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu, a fakt, że podatnik nie przewidywał określonego efektu gospodarczego, nie dyskwalifikuje poniesionego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu. (podkreślenie Wnioskodawcy)”.

Tym samym, konkretny koszt będzie stanowił koszt uzyskania przychodu również wtedy, gdy powodem jego poniesienia jest zamiar zachowania podstawowego źródła przychodów czy też zmniejszenia wydatków, które negatywnie mogą wpłynąć na możliwość uzyskiwania przychodów. Ponadto, ze względu na brak możliwości przewidzenia wystąpienia określonych zdarzeń, przedsiębiorcy mogą zostać zobowiązani do ponoszenia kosztów, do ponoszenia których nie byliby zobowiązani w toku zwyczajnej działalności gospodarczej.

W przedmiotowej sprawie, postępowanie sądowe będące skutkiem roszczeń kierowanych przez Kontrahentów, stanowiło działanie mogące uszczuplić przychód Wnioskodawcy z przeprowadzonej inwestycji.

Podkreślić należy, że obowiązek zapłaty Kosztów postępowania wynika z zapadłego wyroku, którego rozstrzygnięcie wydane zostało w oparciu o odpowiedzialność kontraktową związaną z inwestycją budowlaną. Należy również wskazać, iż przebieg postępowania pokazał, iż zarzuty kontrahentów nie były oczywiste i dopiero postępowanie przed sądami dwóch instancji oraz szereg opinii biegłych posiadających specjalistyczną wiedzę uznały część ich roszczenia. Zasadnym była obrona przychodu z inwestycji poprzez zakwestionowanie przez Wnioskodawcę roszczeń Kontrahentów już na etapie przedsądowym.

Negowanie roszczenia przez Wnioskodawcę było ekonomicznie uzasadnioną i racjonalną decyzją, która wykazywała bezsprzeczny związek z prowadzoną przez niego działalnością w zakresie inwestycji budowlanych. Decyzje o zakwestionowaniu roszczeń Kontrahentów podejmowane były właściwe w realiach ekonomicznych, prawnych i społecznych.

Należy zauważyć, że w chwili prowadzenia inwestycji nie istniało realne zagrożenie wykonania inwestycji budowlanej w sposób wadliwy przez podwykonawców. Wnioskodawca dokonał wszelkich czynności przy wyborze podwykonawcy jak i nadzorze nad prowadzoną inwestycją w sposób zgodny z przepisami prawa i dobrą praktyką prowadzenia biznesu.

Jednocześnie decyzja Wnioskodawcy o wejściu z spór sądowy nie wynikała jedynie z przeświadczenia o prawidłowym wykonaniu inwestycji ale miała również na celu zminimalizowanie straty oraz zabezpieczenie źródła przychodów Wnioskodawcy, czyli przychodu z inwestycji w postaci środków pieniężnych. Wnioskodawca jako racjonalny przedsiębiorca musi bronić swoich źródeł przychodów jakimi są aktywa w postaci przychodów z inwestycji. Z kolei wykonanie prawomocnego wyroku sądowego i zapłata kosztów sądowych i odsetek ma również swoje racjonalne uzasadnienie. Podkreślić należy, iż Wnioskodawca wywiązując się ze zobowiązania wynikającego z wyroku sądowego, unika ponoszenia dodatkowych kosztów, którymi mógłby zostać obciążony m.in. w związku z egzekucją kwot zasądzonych wyrokiem sądu czy też w związku z kontynuacją sporu sądowego z klientem.

Uwzględniając powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, koszty postępowania i odsetki poniesione przez Spółkę winny być uznane za racjonalne i celowe działanie z perspektywy całokształtu działalności Wnioskodawcy.

Jednocześnie istnieje związek przyczynowo-skutkowy z wydatkami ponoszonymi przez Wnioskodawcę a dążeniem do zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów Wnioskodawcy.

W konsekwencji przesłanka dotycząca celowości wdania się w spór sądowy - co spowodowało powstanie obowiązku zapłaty kosztów sądowych i odsetek od roszczenia głównego, o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT - pozostaje spełniona.

e) Udokumentowanie kosztu

W celu zaliczenia w poczet kosztów uzyskania przychodów danego wydatku, obowiązkiem podatnika jest udowodnienie faktu poniesienia tego kosztu, w tym poprzez jego odpowiednie udokumentowanie.

Katalog dokumentów które mogą stanowić dowód poniesienia kosztów jest otwarty. Tym samym, dla celów ustawy o CIT, zasadniczo, dopuszczalne jest posłużenie się dowolnym dowodem, który w sposób rzetelny i wiarygodny potwierdza okoliczność poniesienia danego kosztu oraz jego wysokość.

Odnosząc się Kosztów postępowania, ich wysokość jest określana w Wyroku, z wyszczególnieniem kwot podlegających zwrotowi a także podstawą ich wyliczenia (w konsekwencji umożliwiając ustalenie ich wysokości). Ponadto, po zapłacie Kosztów postępowania, fakt ich poniesienia oraz ich wysokość mogą zostać udokumentowane dodatkowo potwierdzeniem płatności, np. potwierdzeniem realizacji przelewu bankowego.

Uwzględniając powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, warunek właściwego udokumentowania poniesienia kosztu należy uznać za spełniony.

f) Brak zastosowania wyłączenia z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztów uzyskania przychodów nie stanowią wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT wydatki.

W ocenie Wnioskodawcy, Koszty postępowania nie powinny zostać uznane za koszty podlegające wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, a w szczególności przesłanek wymienionych w pkt 22 tego przepisu.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Powyższa norma wprowadza brak możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań, które wynikają z niewłaściwego wykonania zobowiązania przez dłużnika, a zatem mających charakter świadczeń rekompensujących tzw. szkodę kontraktową.

Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej z 28 maja 2021 r., Znak: 0111-KDIB1-1.4010.153.2021.1.MF. Dyrektor KIS stwierdził, że:

„Przechodząc do wyjaśnienia, co należy rozumieć pod pojęciem „wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług”, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p., należy odwołać się do wyroku WSA w Warszawie z 21 grudnia 2016 r. sygn. akt III SA/Wa 2631/15, w którym sąd stwierdził, że u.p.d.p. nie definiuje pojęcia „wadliwy”, zatem słowo to należy tłumaczyć w sposób przyjęty w języku polskim. Zgodnie z Nowym Słownikiem Języka Polskiego (PWN, Warszawa, 2003 r.) słowo to oznacza: mający wady, usterki, defekty, wskazujące braki, błędy, niewłaściwy, nieprawidłowy, niepoprawny. Zatem należy przyjąć, że wadliwie wykonana usługa, to taka, która została wykonana w sposób niepełny tj. nie zostały spełnione wszelkie obowiązki ciążące na podatniku zgodnie z umową oraz przepisami prawa. Innymi słowy należy przyjąć, że pojęcie „wadliwości” w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. odnosi się do każdego przypadku nienależytego wykonania obowiązków dłużnika wynikających ze stosunku obligacyjnego, za które ponosi on odpowiedzialność, niezależnie od tego, czy odpowiedzialność ta oparta jest na zasadzie winy czy na zasadzie ryzyka. (podkreślenia Wnioskodawcy)”.

W ocenie Wnioskodawcy, Kosztów postępowania nie można zakwalifikować do kategorii kar umownych czy też odszkodowań. Warunki poniesienia Kosztów postępowania nie zostały ustalone w drodze umowy pomiędzy Wnioskodawcą a Kontrahentami, lecz wynikają z prawomocnego wyroku sądu, co wyklucza uznanie ich za kary umowne. Wydatki te nie będą również odszkodowaniami, gdyż nie stanowią one sposobu naprawienia szkody, w tym m.in. szkody powstałej na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Obowiązek poniesienia Kosztów postępowania wynika z zaistnienia obiektywnej przesłanki, czyli nowego zdarzenia jakim jest wydanie przez odpowiedni sąd prawomocnego wyroku.

Uwzględniając powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, Koszty postępowania nie są objęte wyłączeniem z kosztów uzyskania przychodów na mocy art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, co znajduje potwierdzone również w interpretacjach indywidualnych. Przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 10 lutego 2023 r., Znak: 0111-KDIB1-3.4010.902.2022.1.MBD stwierdził, że:

„Powyższe również dotyczy odsetek za opóźnienie od należności głównej. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskanych przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Tym samym, możliwość zaliczania odsetek do kosztów podatkowych warunkowana jest faktem ich zapłaty. Tym samym, zasądzone odsetki stanowią koszt uzyskania przychodu w momencie ich faktycznej zapłaty”.

Tym samym przedstawione w niniejszym wniosku Koszty procesu oraz odsetki za opóźnienie od należności głównej, powinny zostać uznane za koszty uzyskania przychodów Wnioskodawcy, stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Zbieżne stanowiska zostały zaprezentowane również w następujących interpretacjach indywidualnych:

1. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 września 2022 r., Znak: 0111-KDIB1-3.4010.172.2022.1.PC;

2. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 października 2022 r., Znak: 0111-KDIB1-2.4010.530.2022.1.AW.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w części dotyczącej Kosztów procesu jest prawidłowe a w części dotyczącej odsetek jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zaznaczyć, że mając na uwadze treść i zakres niniejszego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej oraz Państwa wskazanie, że „Przedmiotem niniejszego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej są jedynie koszty sądowe (koszty zasądzone na rzecz Zamawiających i Skarbu Państwa) i odsetki od roszczenia głównego, które na potrzeby powyższego wniosku zostały określone jako Koszty postępowania (dalej: „Koszty postępowania”)” Organ wskazuje, że dla oceny kwalifikacji wydatku dot. odsetek od roszczenia głównego jako kosztu podatkowego konieczna jest również ocena charakteru poniesionych Kosztów dot. należności głównej/roszczenia głównego.

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określają przepisy art. 15 oraz art. 16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”).

I tak, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT:

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Przy czym, związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. W takim ujęciu kosztami tymi będą zarówno wydatki pozostające w bezpośrednim związku z uzyskanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas, gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej.

Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskania.

Innymi słowy, podstawową cechą kosztu podatkowego jest związek tego kosztu z przychodem (ewentualnie z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów). Istotne znaczenie ma więc cel, w jakim wydatek został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

- został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik), jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

- poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

- został właściwie udokumentowany,

- nie może znajdować się w grupie wydatków, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu enumeratywnie wymienionych w stosownych przepisach ustawy o CIT, mogą stanowić koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiągniętymi przychodami, w tym służą zachowaniu albo zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Należy również zauważyć, że ustawodawca nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciami: „w celu” osiągnięcia przychodu, jak i „zachowanie” lub „zabezpieczenie” źródła przychodów.

Zgodnie z definicjami zawartymi w Słowniku języka polskiego PWN, pojęcie:

- „celowość” oznacza: „przydatność do jakichś potrzeb”, „świadome zmierzanie do celu”, „taki przebieg zjawisk, zdarzeń, działań ludzkich, jakby w swym rozwoju zmierzały one do określonego celu”,

- „zabezpieczyć” oznacza: „zapewnienie ochrony przed czymś niebezpiecznym lub szkodliwym”, „uczynienie bezpiecznym”, „zapewnienie utrzymania czegoś w dotychczasowym stanie”, „zapewnienie komuś środków do życia”, „zapewnienie zaspokojenia roszczenia lub wykonanie kary”, natomiast

- „zachować” oznacza: „pozostać w posiadaniu czegoś”, „dochować coś w niezmienionym stanie mimo upływu czasu lub niesprzyjających okoliczności”, „uchronić przed zapomnieniem”.

Bliżej zasadę celowości opisuje wyrok NSA z dnia 16 października 2012 r. sygn. akt II FSK 430/11, w którym stwierdzono: „zwrot „w celu” oznacza, że nie każdy wydatek poniesiony przez podatnika w związku z prowadzoną działalnością podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania, lecz tylko ten wydatek, który pozostaje w takim związku przyczynowo-skutkowym. Poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodów. Wydatek należy oceniać mając na uwadze racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu. Poniesienie wydatku musi zatem być powiązane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, ukierunkowaną na uzyskanie przychodów; wydatek powinien, przynajmniej potencjalnie, wpływać na wielkość uzyskiwanych lub spodziewanych przychodów z tej działalności. Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi więc uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego wydatku”.

Oprócz powyższego należy mieć na uwadze, że dokonując rozpoznania kosztowego charakteru określonego wydatku podatnik musi badać nie tylko to, czy wydatek ten został poniesiony w celu osiągnięcia przychodów, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (art. 15 ust. 1 ustawy o CIT), ale i to czy nie jest on objęty wyłączeniem z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, co definitywnie pozbawia go charakteru kosztu podatkowego choćby nawet spełniał wprowadzone przez ustawodawcę w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kryteria normatywne.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów został zawarty w art. 16 ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT:

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Do kosztów uzyskania przychodów na tej podstawie nie mogą zatem zostać zaliczone kary umowne i odszkodowania z tytułu:

- wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług;

- zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad;

- zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Wszystkie wskazane wyżej kary umowne i odszkodowania wiążą się z nienależytym wykonaniem zobowiązań. Ustawodawca wyłącza je spod kosztów uzyskania przychodów, nie chcąc „premiować” przypadków nienależytego wykonania zobowiązania.

W tym miejscu zauważyć należy, że uregulowania dotyczące odszkodowań i kar umownych zawarte są w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm., dalej: „KC”).

W myśl art. 471 KC:

Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zgodnie natomiast z art. 483 § 1 KC:

Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

W myśl art. 484 § 1 KC:

W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

Zapisy ustanawiające karę umowną stanowią powszechnie stosowaną praktykę przy zawieraniu zobowiązań kontraktowych i stanowią realizację zasady swobody umów. W szczególności w tzw. umowach rezultatu, tj. umowach o roboty budowlane czy umowach o dzieło, kary umowne są zastrzegane na rzecz obu stron umowy na wypadek wielu okoliczności dotyczących przedmiotu umowy (np. opóźnienie, nieprawidłowe wykonanie przedmiotu umowy, odstąpienie od umowy). Stanowią one zabezpieczenie realizacji postanowień kontraktu, bez którego podmioty gospodarcze, w szczególności w branży budowlanej, nie podejmują współpracy.

Natomiast, odszkodowanie jest to świadczenie, które wyrównuje straty poniesione przez poszkodowanego oraz utracone przez niego korzyści. Odszkodowanie pełni funkcję kompensacyjną – stanowi finansową rekompensatę uszczerbku, który powstał u osoby poszkodowanej wskutek zdarzenia wywołującego szkodę. W odróżnieniu od kary umownej, wysokość odszkodowania odpowiada wysokości szkody. Szkodą jest uszczerbek jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Odszkodowanie wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego. W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i nast.) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i nast.), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika (art. 361 § 1 KC).

Odnosząc powyższe rozważania do regulacji prawa podatkowego, należy zauważyć, że art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, odnosi się do kategorii odszkodowań i kar umownych, nie precyzując, że chodzi o odszkodowania i kary umowne będące następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika na skutek niedochowania przez niego należytej staranności. Tym samym, w myśl zasady lege non distinguente nec nostrum est distinguere (gdy ustawa nie rozróżnia, nie do nas należy rozróżnianie), należy przyjąć, że wszelkie odszkodowania i kary umowne z wymienionych w tym przepisie tytułów nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Przechodząc do wyjaśnienia, co należy rozumieć pod pojęciem „wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług”, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, należy odwołać się do wyroku WSA w Warszawie z 21 grudnia 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 2631/15, w którym sąd stwierdził, że „u.p.d.p. nie definiuje pojęcia „wadliwy”, zatem słowo to należy tłumaczyć w sposób przyjęty w języku polskim. Zgodnie z Nowym Słownikiem Języka Polskiego (PWN, Warszawa, 2003 r.) słowo to oznacza: mający wady, usterki, defekty, wskazujące braki, błędy, niewłaściwy, nieprawidłowy, niepoprawny. Zatem należy przyjąć, że wadliwie wykonana usługa, to taka, która została wykonana w sposób niepełny tj. nie zostały spełnione wszelkie obowiązki ciążące na podatniku zgodnie z umową oraz przepisami prawa”.

Z kolei zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT:

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Z opisu sprawy wynika, że przedmiotem sporu pomiędzy Wnioskodawcą (będącym następcą prawnym spółki W. P spółka jawna z siedzibą we W., a Zamawiającymi były zgłaszane inwestorowi wady wniesionych budynków, tj. zalewanie piwnic wodą gruntową, nieszczelność dachu na elewacji, odpadnięcie elewacji przy murkach, korozję wszystkich balustrad balkonowych, wadliwe zainstalowanie kratek przy oknach piwnicznych w budynkach, zbyt słaby ciąg wentylacyjny we wszystkich budynkach - zarówno w kuchniach jaki i łazienkach, wadliwe wykonanie parkingu, ubytki w dachu, wadliwa wykonana instalacja odgromowa, korozje czapek kominowych. Wnioskodawca usuwał zgłaszane wady na bieżąco, jednak od pewnej chwili zaczął kwestionować zasadność zgłaszanych mu wad. Pozwem złożonym w dniu 20 sierpnia 2012 r. Zamawiający wnieśli o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, aby A. i MR zapłacili solidarnie na rzecz Zamawiających sporną kwotę wraz z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty, zasądzenie od Wnioskodawcy na rzecz Zamawiających kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Sprawa została skierowana na drogę postępowania zwykłego z uwagi na brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Zamawiający przypozwali do postępowania po stronie pozwanej Wnioskodawcę (wówczas działającego w formie spółki jawnej) oraz J. będącej aktualnym wspólnikiem spółki jawnej. Wnioskodawca przekształcił się przed wydaniem wyroku przez Sąd pierwszej instancji w spółkę W. P Sp. z o.o. Spółkę komandytową. Sąd Okręgowy w P. zasądził solidarnie, zastrzegając, że spełnienie świadczenia na rzecz jednego z powodów zwalnia z obowiązku jego spełnienia na rzecz drugiego, od pozwanych, w tym Wnioskodawcy, na rzecz Kontrahentów kwotę roszczenia głównego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Sąd dokonał stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu między stronami, zgodnie z zakresem, w jakim każda ze stron przegrała proces. Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony w całości apelacją Wnioskodawcy oraz pozostałych pozwanych, którzy wnieśli o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości albo uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia, a nadto o zasądzenie od Zamawiających na rzecz Wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok na niekorzyść pozwanych, w tym Wnioskodawcy, jednocześnie oddalając ich apelację. Kwota odpowiedzialności pozwanych została powiększona. Kosztami postępowania apelacyjnego obciążeni zostali pozwani, w tym Wnioskodawca, w całości i na tej podstawie zasądzono od Wnioskodawcy i pozostałych pozwanych solidarnie na rzecz Zamawiających (powodów) zwrot kosztów zastępstwa oraz zwrot kosztów sądowych poniesionych przez powodów.

Państwa wątpliwość dotyczy ustalenia, czy wydatek na zapłatę Kosztów postępowania, które nie mogą być odzyskane regresem od pozostałych dłużników solidarnych, może być w części przypadającej na Spółkę, zaliczony do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Odnosząc się do ww. wątpliwości wskazać należy, że wydatki z tytułu Kosztów procesu (kosztów zasądzonych na rzecz Zamawiających i Skarbu Państwa) nie zostały wymienione w negatywnym katalogu wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, w szczególności w niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania powyżej wskazany pkt 22 niniejszego przepisu.

Zatem, aby móc zaliczyć przedmiotowe wydatki (Koszty procesu) do kosztów uzyskania przychodów należy zbadać, czy są spełnione omówione na wstępie przesłanki zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów w myśl dyspozycji przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Ponadto w przedmiotowej sprawie należy zwrócić uwagę na art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.):

Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Jak również na art. 366 i art. 376 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.). Zgodnie z art. 366 Kodeksu cywilnego:

Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).

Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Natomiast zgodnie z art. 376 § 1 Kodeksu cywilnego:

Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich (solidarność wierzycieli).

W przedmiotowej sprawie na podstawie prawomocnego już wyroku Spółka została zobowiązana solidarnie do zapłaty m.in. Kosztów procesu (tj. Kosztów sądowych).

Spłata wierzytelności w postaci zapłaty Kosztów procesu (Kosztów sądowych) spowodowało powstanie regresu do pozostałych dłużników (pozwanych w postępowaniu) na podstawie art. 376 § 1 Kodeksu cywilnego. Tym samym w tej części zapłata Kosztów procesu (Kosztów sądowych) nie jest nie definitywna. Jednak w części, w której zapłata tych należności jest definitywna, bowiem jest to część kosztów przypisanych Państwu, jako jednemu z dłużników solidarnych, to wskazać należy, że do tej wysokości zapłacone Koszty procesu (Koszty sądowe) stają się kosztem definitywnym.

Odnosząc zatem powyższe do przedstawionego opisu sprawy należy stwierdzić, że poniesione przez Spółkę wydatki na zapłatę Kosztów procesu/Kosztów sądowych (w części kosztów przypisanych Państwu jako jednemu z dłużników solidarnych) stanowiące Koszty postępowania, o których mowa we wniosku pozostają w związku z całokształtem prowadzonej przez Państwa działalności, ponieważ zostały poniesione w celu ochrony Państwa interesów. Ponadto, koszty związane z udziałem w postępowaniu sądowym mają na celu ochronę Spółki przed uszczupleniem jej majątku, wykorzystywanego w działalności gospodarczej prowadzonej w celu osiągania przychodów. Uznać zatem należy, że ww. wydatki miały swoje racjonalne i ekonomiczne uzasadnienie i służyły zachowaniu źródła przychodów Spółki.

Podsumowując, poniesione przez Spółkę Koszty procesu (Koszty sądowe), które zostały zasądzone przez sąd stanowią dla Państwa koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w części przypisanej Państwu jako jednemu z dłużników solidarnych.

Zatem Państwa stanowisko w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu Kosztów procesu (Kosztów sądowych), należało uznać za prawidłowe.

Natomiast odnosząc się do poniesionych przez Państwa wydatków z tytułu odsetek od roszczenia głównego należy zauważyć, że art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, odnosi się do kategorii odszkodowań i kar umownych.

Zdaniem Organu, zgodnie z zasadą autonomii prawa podatkowego, należy przyjąć szersze rozumienie pojęcia „wadliwości wykonanych robót i usług”, które będzie mogło być zastosowane do wszelkich stosunków obligacyjnych wywołujących skutki podatkowe, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.

Przepis art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT nakazuje wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów wszelkie kary umowne i odszkodowania wypłacone z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług, niezależnie od tego czy odpowiedzialność dłużnika, której wyrazem jest zapłata kary umownej/odszkodowania, została oparta na zasadzie winy czy na zasadzie ryzyka. Z kolei pojęcie „wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług” w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT odnosi się do każdego przypadku nienależytego wykonania obowiązków podatnika wynikających ze stosunku obligacyjnego, za które ponosi on odpowiedzialność, niezależnie od charakteru i zakresu tej odpowiedzialności oraz formy jej poniesienia.

Odnosząc się zatem do ww. wątpliwości wskazać należy, że Państwa wydatki dotyczące roszczenia głównego powstały w związku ze zgłaszanymi wadami w wybudowanych budynkach.

Zdaniem tut. Organu wydatki poniesione przez Państwa z tytułu ww. roszczenia głównego stanowią rekompensatę/odszkodowanie za wadliwe wykonane roboty/usługi w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.

W związku z powyższym, odpowiednie zastosowanie w odniesieniu do roszczenia głównego powinien mieć przepis art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, z którego wynika jak już wskazano powyżej, że nie uważa się za koszty kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Reasumując, poniesione przez Spółkę koszty dotyczące roszczenia głównego, które zostały zasądzone przez sąd na podstawie wyroku należy uznać jako rekompensatę/odszkodowanie wynikające z wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług, bowiem wydatki te są skutkiem popełnionych nieprawidłowości przy budowie budynków, tym samym zastosowanie do nich ma przepis art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, wyłączający możliwość kwalifikacji takich wydatków do kosztów uzyskania przychodów.

Zatem zapłacone odsetki od roszczenia głównego zasądzone przez sąd na podstawie wyroku nie mogą zostać uznane jako wydatki spełniające przesłanki uznania za koszt uzyskania przychodu, bowiem są ściśle związane z ww. świadczeniami odszkodowawczymi, tj. z roszczeniem głównym. Odsetki od roszczenia głównego winny bowiem „dzielić los” tego roszczenia głównego, gdyż są skutkiem ubocznym jego powstania.

Tym samym Państwa stanowisko w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu odsetek od roszczenia głównego, należało uznać za nieprawidłowe.

Reasumując, Państwa stanowisko w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków z tytułu:

- Kosztów procesu/Kosztów sądowych - jest prawidłowe,

- Odsetek od roszczenia głównego - jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych stwierdzić należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach innych podmiotów i nie wiążą tut. Organu w sprawie będącej przedmiotem wniosku z 7 sierpnia 2023 r.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).