Interpretacja indywidualna z dnia 18 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-3.4012.232.2023.1.AW

Dotyczy przeniesienia prawa własności części nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem:

1) Zainteresowany będący stroną postępowania:

- (…)

2) Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

- (…),

- (…).

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

Państwa wniosek z 16 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy ustalenia czy przeniesienie prawa własności części II nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, wpłynął 19 czerwca 2023 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Pan (...) (dalej jako: Wnioskodawca, Zainteresowany 1), (...) (dalej jako: Zainteresowana 2) oraz (...) (dalej jako: Zainteresowany 3) - łącznie zwani Zainteresowanymi, byli współwłaścicielami nieruchomości, której część była wykorzystywana wyłącznie w ich majątkach prywatnych, a pozostała część została wniesiona aportem do spółki cywilnej, której są wspólnikami.

W związku z tym z nieruchomości stanowiącej własność Zainteresowanych można było wyodrębnić dwie części:

1. Część I (niebędąca przedmiotem wniosku) - obejmuje niżej wymienione działki wniesione aportem do spółki cywilnej, której Zainteresowani są wspólnikami:

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane,

- działka nr (…) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane,

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane,

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane,

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane,

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane,

- działka nr (...)o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane,

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane,

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane.

2. Część II - jest przedmiotem niniejszego wniosku i obejmuje niżej wymienione działki stanowiące majątek prywatny Zainteresowanych:

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi lasy (nieruchomość była wykorzystywana jako tor motocyklowy - wyłącznie w celach prywatnych),

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi lasy (nieruchomość była wykorzystywana jako tor motocyklowy - wyłącznie w celach prywatnych),

- działka nr (...)o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi grunty orne (nieruchomość była wykorzystywana jako tor motocyklowy - wykorzystywana wyłącznie w celach prywatnych),

- działka nr (...)o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi grunty orne (nieruchomość byłą wykorzystywana jako tor motocyklowy - wykorzystywana wyłącznie w celach prywatnych),

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi lasy, działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane (ogrodzenie),

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi lasy (nieruchomość była wykorzystywana jako tor motocyklowy- wyłącznie w celach prywatnych),

- działka nr (...) o pow. (…) m², która zgodnie z zapisami Księgi Wieczystej stanowi inne tereny zabudowane (ogrodzenie),

- działka nr (...) o pow. (…) m², na której znajduje się ogrodzenie oraz elementy toru motocyklowego, wykorzystywanego w celach prywatnych.

Nieruchomość składająca się z działek wymienionych w części I oraz części II jest położona w obrębie (...) w gminie (…), dla której obowiązuje Księga Wieczysta nr (...).

Przedmiotem niniejszego wniosku są jedynie działki stanowiące część II nieruchomości, które stanowiły majątek prywatny Zainteresowanych. Jednocześnie Wspólnicy spółki cywilnej wskazują, że w posiadanie wszystkich nieruchomości objętych Księgą Wieczystą (...) weszli w następujących okolicznościach:

- (...) na podstawie umowy sprzedaży z dnia (…) r. (…) jest właścicielką w udziale wynoszącym ½,

- (...) na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia (…) r. (…) jest właścicielem w udziale wynoszącym ¼,

- (...) na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia (…) r. (…) jest właścicielem w udziale wynoszącym ¼.

Nadto należy wskazać, że Zainteresowani nie działają jako podatnicy VAT, a w momencie nabycia nieruchomości dla której prowadzona jest Księga Wieczysta (...) nie przysługiwało im prawo do odliczenia podatku naliczonego. Dodatkowo wskazują, że nie są rolnikami ryczałtowymi, a wskazane powyżej nieruchomości nie były wykorzystywane w produkcji rolnej. Zainteresowani wskazują, że w ostatnich latach w odniesieniu do części II nieruchomości nie podejmowali żadnych działań, których celem było zwiększenie atrakcyjności nieruchomości. Przede wszystkim nie występowali o podział nieruchomości, warunki zabudowy czy nie dokonywali uzbrojenia terenu. Jednocześnie należy wskazać, że część II nieruchomości była wykorzystywana wyłącznie w ramach majątku prywatnego, nie była przedmiotem najmu czy dzierżawy. Nadto wskazane powyżej działki nie są objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz nie posiadają warunków zabudowy.

Zainteresowani wskazują, że w dniu (…) r. Wojewoda (…) wydał decyzję w trybie przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych na mocy, której nieruchomość składająca się z działek nr (…), położona w obrębie (...), gmina (…), stała się własnością Skarbu Państwa. Decyzja uprawomocniła się z dniem (…) r. i w tym dniu nieruchomość przeszła na własność Skarbu Państwa. Jednocześnie na podstawie operatu szacunkowego przygotowanego przez rzeczoznawcę majątkowego, w którym ustalono wartość wywłaszczonych nieruchomości Zainteresowani otrzymali odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości.

Pytanie

Czy przeniesienie prawa własności części II nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, stanowiącej dotychczas majątek prywatny Zainteresowanych stanowiło czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zainteresowani stoją na stanowisku, iż przekazanie nieruchomości stanowiącej dotychczas ich majątek prywatny nie stawia ich w roli podatnika VAT, bowiem transakcja ta była wynikiem działań podjętych przez organ władzy publicznej. Z kolei Zainteresowani nie podejmowali ze swojej strony żadnych działań, które miałyby doprowadzić do wywłaszczenia lub zwiększenia atrakcyjności nieruchomości. W związku z tym nie zaistniały żadne przesłanki, które pozwoliłyby uznać, że Wnioskodawca wraz z pozostałymi Zainteresowanymi przekazując nieruchomość w ramach wywłaszczenia działał jako podatnik VAT. W konsekwencji odszkodowanie z tego tytułu należne - w części nieruchomości stanowiących majątek prywatny nie będzie podlegać pod przepisy ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

 1) przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie,

 2) wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione,

 3) wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej,

 4) wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta,

 5) ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego,

 6) oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste,

 7) zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

Z kolei na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy o VAT - ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Ze wskazanego powyżej art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług. W świetle powyższego należy wskazać, że przeniesienie własności nieruchomości dokonywane na mocy nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa również stanowi dostawę towarów. Natomiast otrzymane odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności nieruchomości, czyniąc jednocześnie tę czynność odpłatną dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Jednocześnie należy podkreślić, że opodatkowaniu podatkiem VAT podlega jedynie taka dostawa towarów, która jest realizowana przez podatnika VAT. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei w myśl art. 15 ust. 2 ustawy działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Z powołanych wyżej przepisów wynika, że do faktycznego opodatkowania danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej czynności działa jako podatnik VAT. Definicja działalności gospodarczej wskazana w ustawie o VAT ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnika” wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. O tym, czy konkretny podmiot dokonując dostawy nieruchomości działa w charakterze podatnika VAT decyduje obiektywna ocena przesłanek pozwalających odróżnić działania noszące znamiona działalności profesjonalnej od działań, które należy utożsamiać z rozporządzaniem majątkiem prywatnym. Bez znaczenia są intencje jakimi kieruje się podmiot w momencie nabycia oraz późniejszej dostawy nieruchomości. Przyjęcie, że dana osoba dokonując dostawy nieruchomości działa jako podatnik prowadzący handlową działalność gospodarczą, wymaga ustalenia czy działania w tym zakresie miały charakter profesjonalny. Przy tym należy zaznaczyć, że czynności związane z obrotem nieruchomościami nie są działaniami pojedynczymi - profesjonalny charakter tych działań musi być wynikiem ciągu zaistniałych zdarzeń. Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga obiektywnej oceny okoliczności faktycznych danej sprawy. W przypadku zbywania nieruchomości ocenie podlegać muszą przede wszystkim okoliczności związane z nabyciem, wykorzystaniem nieruchomości oraz działania podejmowane przez zbywcę w związku z planowaną sprzedażą.

W odniesieniu do powyższego należy wskazać, że Zainteresowani zostali zobowiązani do przekazania nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa na podstawie decyzji wywłaszczeniowej. Przekazanie nieruchomości za odszkodowaniem na mocy przepisów prawa wprawdzie stanowi dostawę towarów w rozumieniu ustawy o VAT, ale należy pamiętać, że taki przebieg sprawy nie był spowodowany inicjatywą Zainteresowanych. Wywłaszczenie nieruchomości było spowodowane planowaną inwestycją drogową, która ma być realizowana na terenie stanowiącym dotychczasową własność Zainteresowanych, więc dostawa nieruchomości została zrealizowana bez podejmowania dodatkowych działań przez Zainteresowanych, w konsekwencji czego trudno doszukiwać się zorganizowanego charakteru tych działań. Nadto należy podkreślić, że część nieruchomości będąca przedmiotem niniejszego wniosku była wykorzystywana wyłącznie w majątku prywatnym Zainteresowanych. Na terenie utworzono prowizoryczny tor motocyklowy (w wybranych miejscach utworzono wzniesienia z piachu), ale ten był wykorzystywany wyłącznie przez Zainteresowanych w ich prywatnych celach. Jednocześnie Zainteresowani wskazują, że nie podejmowali żadnych działań, które mogłyby prowadzić do wzrostu wartości nieruchomości, tj. podział nieruchomości, uzbrojenie nieruchomości. Jednocześnie Zainteresowani wskazują, że jedynym podmiotem trzecim uczestniczącym w procesie dostawy nieruchomości był rzeczoznawca majątkowy, ale tutaj należy zauważyć że przygotowanie operatu szacunkowego przez rzeczoznawcę w przypadku wywłaszczenia jest rutynowym działaniem, bowiem operat szacunkowy pozwala określić wysokość należnego odszkodowania. W świetle powyższego Zainteresowani stoją na stanowisku, że dostawa nieruchomości stanowiącej ich majątek prywatny, która została dokonana na mocy decyzji wywłaszczeniowej nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem nie zaistniały żadne przesłanki, które wskazywałyby że ta dostawa nastąpiła w ramach obrotu profesjonalnego. Na uwagę zasługuje wyrok WSA w Białymstoku z dnia 23 grudnia 2020 r. sygn. akt I SA/Bk 892/20, w uzasadnieniu którego czytamy: „W świetle wymienionych wyżej przepisów ustawy podatkowej nie może budzić wątpliwości, że opodatkowaniu VAT nie podlega wywłaszczenie nieruchomości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, która tę nieruchomość wykorzystywała do celów prywatnych/osobistych. Jeżeli jednak w ramach tak rozumianej dostawy towarów (wywłaszczenie za odszkodowaniem) wywłaszczony działał w charakterze podatnika, to czynność ta podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dostawa musi bowiem być opodatkowana VAT jako mająca związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Istotne staje się zatem rozróżnienie czy w danym przypadku mamy do czynienia z działalnością gospodarczą, czy też z zarządem majątkiem prywatnym. Należy jednocześnie zgodzić się z organem, że stwierdzenie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik VAT wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. Konieczne jest w tym wypadku ustalenie, że w odniesieniu do tej czynności podmiot występuje w charakterze podatnika, tj. jako osoba angażująca środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców, a nie osoba wykonująca prawo własności w stosunku do nieruchomości”.

Jednocześnie Zainteresowani wskazują, że powyższe znajduje potwierdzenie w dotychczasowych rozstrzygnięciach Dyrektora KIS. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 22 czerwca 2020 r. 0112-KDIL3.4012.207.2020.2, w uzasadnieniu wskazano: „Uwzględniając powyższe przepisy oraz orzecznictwo należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie brak jest podstaw do uznania Wnioskodawcy - w związku z opisaną czynnością, tj. zbyciem udziału w działce nr 1, w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie - za podatnika podatku od towarów i usług. Z informacji przedstawionych we wniosku nie wynika bowiem taka aktywność Wnioskodawcy, która wykraczałaby poza ramy czynności związanych ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Co istotne, Zainteresowany nie udostępniał i nie będzie udostępniał działki (udziału w działce nr 1) innym osobom na podstawie odpłatnych umów najmu lub dzierżawy. Działka nie była, nie jest i nie będzie wykorzystywana przez Wnioskodawcę w działalności gospodarczej. Zainteresowany nie jest, nie był i nie będzie zarejestrowany jako podatnik VAT, nie ponosił i nie będzie ponosił żadnych nakładów w celu uatrakcyjnienia wymienionej nieruchomości. Wobec powyższego należy uznać, że zbycie przez Wnioskodawcę udziału w działce nr 1, nie będzie stanowiło działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż brak jest przesłanek świadczących o takiej aktywności Wnioskodawcy w przedmiocie zbycia udziału w opisanej działce, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem (brak przesłanek zawodowego - stałego i zorganizowanego charakteru takiej działalności). Nie wystąpił bowiem ciąg zdarzeń, które jednoznacznie przesądzają, że zbycie nieruchomości gruntowej wypełnia przesłanki działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie podjął aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, które świadczyłyby o angażowaniu środków w sposób podobny do wykorzystywanych przez handlowców. Z opisu sprawy wynika, że działka nr 1 przejdzie na Gminę w związku z planowaną inwestycją drogową. Wywłaszczenie nie nastąpi zatem z inicjatywy Wnioskodawcy, tylko na skutek działań niezależnych od niego. Konsekwentnie, w przedmiotowej sprawie brak jest przesłanek pozwalających uznać, że dokonując zbycia udziału w nieruchomości gruntowej Wnioskodawca wystąpi w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego działalność gospodarczą, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, polegającą na handlu nieruchomościami. Działania podejmowane przez Wnioskodawcę należą zatem do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. Zainteresowany dostarczając na rzecz innego podmiotu przedmiotowy grunt będzie korzystał z przysługującego prawa do rozporządzania własnym majątkiem, która to czynność oznacza działanie w sferze prywatnej, do której nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku od towarów i usług”.

Podobne stanowisko wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 8 października 2019 r. 0114-KDIP1-3.4012.325.2019.3.JF.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570) – zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również: przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z przedstawionymi przepisami, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jego sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

Zaznaczenia wymaga, że na gruncie przepisów ustawy, również zbycie udziału w towarze (np. współwłasności nieruchomości gruntowej) stanowi odpłatną dostawę towarów. Powyższe potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w uchwale 7 sędziów z dnia 24 października 2011 r., sygn. akt I FPS 2/11.

Z przywołanego powyżej przepisu art. 7 ust. 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, natomiast odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną – objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto, działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania. Zatem czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.

Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, aportu, darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź nie był wykorzystywany w celu wykonywania działalności gospodarczej.

Zatem jeśli osoba fizyczna dokonuje sprzedaży swojego majątku osobistego (np. nieruchomości), a czynność ta wykonywana jest okazjonalnie i nie zmierza do nadania jej stałego, profesjonalnego charakteru, nie oznacza to prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

W kontekście powyższego nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Działalność gospodarcza powinna bowiem cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, gdyż związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym. Nie jest natomiast działalnością handlową, a zatem i gospodarczą, sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W kwestii związanej z opodatkowaniem sprzedaży nieruchomości stanowiącej majątek prywatny wypowiedział się także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w orzeczeniu z dnia 15 września 2011 r., w sprawie C-180/10 wskazał m.in., że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Podobnie – zdaniem Trybunału – okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. W przypadku zbywania nieruchomości ocenie podlegać muszą przede wszystkim okoliczności związane z nabyciem, wykorzystaniem nieruchomości, czy działania, jakie podejmuje zbywca w celu dokonania sprzedaży.

Na podstawie art. 112 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344):

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

W myśl art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Z powołanych przepisów wynika zatem, że istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Zgodnie z przywołanym wyżej art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, wywłaszczenie nieruchomości, czyli przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, stanowi dostawę towarów i – co do zasady – w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu VAT.

Należy jednak zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów – przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że nie działają Państwo jako podatnicy VAT, a w momencie nabycia nieruchomości nie przysługiwało Państwu prawo do odliczenia podatku naliczonego. Dodatkowo wskazują Państwo, że nie są rolnikami ryczałtowymi, a wskazane powyżej nieruchomości nie były wykorzystywane w produkcji rolnej. W ostatnich latach w odniesieniu do części II nieruchomości nie podejmowali Państwo żadnych działań, których celem było zwiększenie atrakcyjności nieruchomości. Przede wszystkim nie występowali Państwo o podział nieruchomości, warunki zabudowy czy nie dokonywali Państwo uzbrojenia terenu. Jednocześnie należy wskazać, że część II nieruchomości była wykorzystywana wyłącznie w ramach majątku prywatnego, nie była przedmiotem najmu czy dzierżawy. Ponad to wskazane powyżej działki nie są objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz nie posiadają warunków zabudowy.

Dnia (...) r. przedmiotowa nieruchomość przeszła na własność Skarbu Państwa, a Państwo na podstawie operatu szacunkowego przygotowanego przez rzeczoznawcę majątkowego, w którym ustalono wartość wywłaszczonych nieruchomości otrzymali odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości.

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia czy przeniesienie prawa własności części II nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Jak wynika z dokonanej wyżej analizy przepisów, warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Dostawa towarów (np. nieruchomości) podlega zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana jest przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działający w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Dopiero po zdefiniowaniu podmiotu jako podatnika VAT – co do zasady – mają dla określenia jego praw i obowiązków zastosowanie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego, aby wyjaśnić Państwa wątpliwości należy ustalić, czy w okolicznościach niniejszej sprawy, tj. w związku z przeniesieniem prawa własności części II nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, w zamian za odszkodowanie, działali Państwo w charakterze podatnika VAT zdefiniowanego w art. 15 ust. 1 ustawy.

Uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Jak wyjaśniono wyżej – odwołując się zarówno do treści przepisów ustawy, jak i stanowiska judykatury – w przypadku osób fizycznych, które dokonują zbycia towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej, należy szczególnie wnikliwie przeanalizować okoliczności w jakich będzie realizowana transakcja. Co do zasady bowiem osoby fizyczne, które dokonują transakcji w ramach zarządu majątkiem prywatnym, wykluczone są z grona podatników VAT.

Uwzględniając powyższe przepisy oraz orzecznictwo należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie brak jest podstaw do uznania Państwa – w związku z opisaną czynnością, tj. przeniesieniem prawa własności części II nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie – za podatników podatku od towarów i usług. Z informacji przedstawionych we wniosku nie wynika bowiem taka aktywność, która wykraczałaby poza ramy czynności związanych ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Co istotne, część II nieruchomości nie była przedmiotem najmu czy dzierżawy, była wykorzystywana wyłącznie w ramach majątku prywatnego, nie działają Państwo jako podatnicy VAT i nie podejmowali Państwo żadnych działań, które mogłyby prowadzić do wzrostu wartości nieruchomości, tj. podziału nieruchomości czy uzbrojenia.

Wobec powyższego należy uznać, że przeniesienie prawa własności części II nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, nie będzie stanowiło działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż brak jest przesłanek świadczących o takiej aktywności w przedmiocie niniejszej transakcji, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem (brak przesłanek zawodowego – stałego i zorganizowanego charakteru takiej działalności). Nie wystąpił bowiem ciąg zdarzeń, które jednoznacznie przesądzają, że zbycie nieruchomości gruntowej wypełnia przesłanki działalności gospodarczej. nie podjęli Państwo aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, które świadczyłyby o angażowaniu środków w sposób podobny do wykorzystywanych przez handlowców. Z opisu sprawy wynika, wywłaszczenie nieruchomości było spowodowane planowaną inwestycją drogową, która ma być realizowana na terenie stanowiącym Państwa dotychczasową własność, więc dostawa nieruchomości została zrealizowana bez podejmowania przez Państwa dodatkowych działań. Wywłaszczenie nie nastąpi zatem z Państwa inicjatywy, tylko na skutek działań niezależnych.

Konsekwentnie, w przedmiotowej sprawie brak jest przesłanek pozwalających uznać, Państwa za podatników w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, którzy prowadzą działalność gospodarczą, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, polegającą na handlu nieruchomościami. Działania podejmowane przez Państwa należą zatem do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. W przedmiotowej transakcji przenosząc na rzecz Skarbu Państwa część II nieruchomości, przedmiotowy grunt będzie korzystał z przysługującego prawa do rozporządzania własnym majątkiem, która to czynność oznacza działanie w sferze prywatnej, do której nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

Podsumowując, mając na uwadze powołane przepisy oraz okoliczności analizowanej sprawy należy stwierdzić, że przeniesienie prawa własności części II nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, która była dotychczas Państwa majątkiem prywatnym, w zamian za odszkodowanie, nie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

Zatem Państwa stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawców i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się do faktu, że na poparcie własnej argumentacji Wnioskodawcy powołali się na funkcjonujące w obrocie prawnym interpretacje indywidualne Organ pragnie zauważyć, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i odnoszą się wyłącznie do okoliczności przedstawionych w inicjujących tę sprawę wnioskach. Podkreślenia w tym miejscu bowiem wymaga, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podmiotów w wyniku rozstrzygnięć, dotyczących konkretnych stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych. Interpretacje indywidualne nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego, co oznacza, że należy je traktować indywidualnie (por. prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 27 marca 2015 r., sygn. akt III SA/Łd 109/15).

Odnosząc się do przywołanych przez Zainteresowanych w uzasadnieniu własnego stanowiska wyroków sądów należy zaznaczyć, że każdy z wyroków zapada na gruncie unikalnego stanu faktycznego, i w zasadzie wyłącznie do niego się ogranicza. Ocena omawianej kwestii, tj. skutków sprzedaży nieruchomości nie jest kwestią uniwersalną, dającą się odnieść do ogólnych okoliczności w analizowanych sprawach, lecz opiera się na wielu przesłankach podnoszonych wyżej przez organ podatkowy i powinna być dokonywana z punktu widzenia każdego odrębnego stanu faktycznego. Specyfika działalności podmiotów jest na tyle różnorodna, że niekiedy nawet podobne okoliczności faktyczne nie spowodują analogicznych konsekwencji prawnopodatkowych, a tym samym nie mogą być tożsamo traktowane. Zatem z uwagi na różnorodność i odmienność okoliczności faktycznych występujących w każdej z indywidualnych spraw, powołane przez Zainteresowanych orzeczenia sądowe, choć stanowią element argumentacji Zainteresowanych, to nie mogą stanowić podstawy do rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy lub stanu prawnego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Pan (...) (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…), ul. (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 oraz art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).