Interpretacja

TEMATY:

Interpretacja indywidualna z dnia 2 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.216.2023.2.RK

Uznanie świadczonych usług za kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego zwolniona od podatku oraz sposobu dokumentowania transakcji.

Interpretacja indywidualna - stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie:

uznania świadczonych przez Państwa usług na rzecz ZU mających na celu doprowadzenie do zawarcia umów ubezpieczenia za kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego zwolnioną od podatku VAT i sposobu dokumentowania tych usług jest prawidłowe,
uznania pozostałych usług, świadczonych w ramach Umowy Agencyjnej na rzecz ZU, jako elementów kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz dokumentowania tych usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 kwietnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług. Uzupełnili go Państwo– w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 lipca 2023 r. (wpływ 3 lipca 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

(…) S.A. („Bank”; „Wnioskodawca”) jest „bankiem krajowym” w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.). Bank jest czynnym podatnikiem podatku VAT.

W ramach wykonywanych czynności bankowych, Bank oferuje produkty kredytowe, depozytowe i rozliczeniowe swoim klientom, w tym między innymi udziela klientom pożyczek gotówkowych i kredytów hipotecznych. Ponadto, Bank posiada status agenta ubezpieczeniowego w rozumieniu ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 905 ze zm.); „Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń” i jest wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego („KNF”). Działając w charakterze agenta ubezpieczeniowego, Bank współpracuje z zakładami ubezpieczeń w celu umożliwienia klientom skorzystania z różnego rodzaju produktów (usług) ubezpieczeniowych oferowanych przez te zakłady ubezpieczeń, w tym produktów ubezpieczeniowych (ubezpieczenia majątkowe i na życie) powiązanych z pożyczkami gotówkowymi oraz kredytami hipotecznymi oferowanymi przez Bank, komplementarnych względem tych pożyczek („Ubezpieczenia Pożyczkowe”).

Bank nawiązał długoterminową współpracę strategiczną o charakterze joint-venture w zakresie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych z dwoma zakładami ubezpieczeń: jednym zakładem ubezpieczeń prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczeń na życie oraz jednym zakładem ubezpieczeń prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczeń majątkowych (dalej łącznie jako: „ZU”). Oba ZU są podmiotami z siedzibami w Polsce, funkcjonującymi w ramach tej samej Grupy kapitałowej. W efekcie przeprowadzonych przez Bank i ZU negocjacji dotyczących warunków współpracy stron, wypracowano treść podstawowych umów zawieranych przez strony w związku z ich współpracą.

Bank jest udziałowcem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Polsce („Spółka”, „(...)”). Spółka, podobnie jak Bank, zamierza prowadzić działalność w zakresie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych. W tym celu, Spółka uzyskała status agenta ubezpieczeniowego, co wiązało się z wpisaniem Spółki do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF. Spółka, jako agent ubezpieczeniowy, będzie – wspólnie z Bankiem - odpowiedzialna za dystrybucję Ubezpieczeń Pożyczkowych w określonych kanałach sprzedażowych. Obecnie Spółka nie jest zarejestrowana jako podatnik VAT, jednak zamierza dokonać stosownej rejestracji.

Bank posiada 20% udziałów w Spółce. Pozostałe 80% udziałów w Spółce posiadane jest przez ZU. W konsekwencji, Bank oraz (...) nie są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 32 Ustawy o VAT.

W celu osiągnięcia efektu synergii przy współpracy z ZU, Bank oraz Spółka nawiązali długoterminową wyłączną współpracę w zakresie wspólnej dystrybucji oraz obsługi Ubezpieczeń Pożyczkowych, w oparciu o powszechny na rynku ubezpieczeniowym model konsorcjum agentów ubezpieczeniowych („Model Konsorcjum”, „Konsorcjum”). Dla sformalizowania współpracy Banku ze Spółką oraz ustalenia szczegółowych zasad tej współpracy, Bank oraz Spółka zawarli w dniu 13 lutego 2023 r. umowę konsorcjum („Umowa Konsorcjum”), w ramach której Bank występuje w roli tzw. lidera Konsorcjum.

Model Konsorcjum jest oceniany przez Bank jako formuła współpracy, która najlepiej spełnia założenia przyjętej strategii biznesowej. Istotą tego modelu jest wspólne wykonywanie czynności agencyjnych, w zakresie Ubezpieczeń Pożyczkowych, przez Bank oraz Spółkę (łącznie: „Partnerzy”) jako agentów ubezpieczeniowych na rzecz ZU. Istotnym elementem Modelu Konsorcjum jest zaangażowanie każdego z Partnerów w proces dystrybucji produktów ubezpieczeniowych w charakterze agenta ubezpieczeniowego, jak i późniejszej obsługa zawartych umów ubezpieczeniowych. Obaj Partnerzy - Bank i Spółka, będą odpowiedzialni za dystrybucję produktów ubezpieczeniowych ZU (Ubezpieczeń Pożyczkowych) w uzgodnionych kanałach dystrybucji, obejmujących sieć własnych placówek (oddziałów) Banku, call centre, aplikację mobilną Banku, system bankowości internetowej, sieć placówek franczyzowych („Kanał Franczyzowy”). Zawarte przez strony umowy precyzują zadania każdego z Partnerów w odniesieniu do poszczególnych kanałów dystrybucji.

Partnerzy, działając w ramach Konsorcjum, podpisali z ZU umowy agencyjne regulujące współpracę Banku oraz Spółki z ZU w zakresie Ubezpieczeń Pożyczkowych („Umowy Agencyjne”). Na podstawie Umów Agencyjnych, Bank oraz Spółka będą pośredniczyć w oferowaniu oraz zawieraniu w imieniu i na rzecz ZU umów Ubezpieczeń Pożyczkowych w zamian za ustalone z ZU wynagrodzenie prowizyjne („Wynagrodzenie”). Wysokość oraz zasady wypłaty Wynagrodzenia należnego Partnerom Konsorcjum zostały szczegółowo określone w Umowach Agencyjnych. Otrzymane od ZU Wynagrodzenie będzie następnie dzielone pomiędzy Partnerów według przyjętego w Umowach Agencyjnych klucza uwzględniającego m.in. ekonomiczną wartość czynności świadczonych przez każdego z Partnerów na rzecz ZU w ramach Konsorcjum.

Na moment złożenia niniejszego wniosku, Umowa Konsorcjum oraz Umowy Agencyjne zostały wynegocjowane oraz zawarte, jednak co do zasady nie są jeszcze wykonywane (strony co do zasady nie wykonują jeszcze czynności opisanych w tych umowach ani nie dokonują przewidzianych w nich rozliczeń / płatności). Czynności te będą wykonywane od lipca 2023 r., również pierwsze rozliczenie / płatności związane z wykonywaniem umów będą dotyczyć lipca 2023 r.

Efektem opisanej formuły współpracy (Model Konsorcjum) będzie świadczenie czynności agencyjnych przez Partnerów na rzecz ZU w sposób zorganizowany, skoordynowany, z uwzględnieniem jednolitych, wysokich standardów jakości i efektywności procesów. Tym samym, należy oczekiwać, że powołanie Konsorcjum przyczyni się do optymalizacji procesów sprzedażowych i zwiększenia prowizji z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Ponadto, Model Konsorcjum w prawidłowy sposób odzwierciedli charakter współpracy Banku i Spółki oraz ich role w procesie dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych, jak również pozwoli na wspólne wykonywanie przez Partnerów czynności agencyjnych (dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych) z uwzględnieniem ograniczeń prawnych wynikających z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Odnośnie do tej ostatniej kwestii, Wnioskodawca wskazuje, że na gruncie Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, Konsorcjum agentów ubezpieczeniowych, rozumiane jako agenci działający łącznie, nie może wspólnie występować w roli agenta ubezpieczeniowego. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2) Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca, inny niż agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF. W związku z powyższym Bank oraz Spółka posiadają status agentów ubezpieczeniowych; również każdy z agentów został odrębnie zobowiązany przez ZU do spełnienia wymogów wynikających z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Ponieważ Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wymaga zawarcia umowy agencyjnej pomiędzy agentem ubezpieczeniowym a zakładem ubezpieczeń, niezbędne jest, aby każdy z Partnerów był stroną każdej z Umów Agencyjnych zawartych z ZU. Z powyższych względów, Umowy Agencyjne zostały zawarte z ZU z udziałem Banku i Spółki jako stron tych umów.

Zgodnie z wymogami Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, wyznaczenie agenta ubezpieczeniowego należy do kompetencji zakładu ubezpieczeń, w imieniu i na rzecz którego taki agent ma działać. Zakład ubezpieczeń musi udzielić agentowi odpowiedniego pełnomocnictwa (art. 21 ust. 1 i 2 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) oraz złożyć wniosek o wpisanie go do rejestru agentów ubezpieczeniowych. W wykonaniu powyższych obowiązków, zarówno Bank jak i Spółka w niezbędnym zakresie zostały zgłoszone przez każdy ZU do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF. Należy przy tym wyjaśnić, że przed dokonaniem ww. zgłoszenia, Bank był już zarejestrowany jako agent ZU w zakresie określonych produktów ubezpieczeniowych, więc w odniesieniu do Banku zgłoszenie zostało dokonane w zakresie wynikającym z dodatkowych czynności Banku, nieobjętych wcześniejszą rejestracją. Partnerzy otrzymali także od danego ZU odpowiednie pełnomocnictwa do działania w jego imieniu i na jego rzecz (ważne od lipca 2023 r.). Każde z pełnomocnictw określa w szczególności:

zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grup ubezpieczeń;
wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia;
obszar działalności agenta ubezpieczeniowego.

Odnośnie do wybranej formuły współpracy (Model Konsorcjum), Wnioskodawca wskazuje ponadto, że zgodnie z art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, „Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw.” Zatem Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wprowadza wyraźny zakaz wykorzystywania w działalności agencyjnej substytucji. Cytowany przepis stanowi ograniczenie ogólnej zasady wynikającej z art. 106 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.; dalej: "Kodeks cywilny"), z której wynika, że pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, ustawy lub ze stosunku będącego podstawą pełnomocnictwa. W konsekwencji, w przypadku agenta ubezpieczeniowego nie jest dopuszczalna sytuacja, w której udzieliłby on innemu agentowi dalszego pełnomocnictwa do działania w imieniu zakładu ubezpieczeń.

Powyższe ograniczenie sprawia, że w ocenie Banku oraz Spółki, Partnerzy – jako agenci ubezpieczeniowi - nie mają innej możliwości ułożenia swojej współpracy w zakresie dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych na rzecz ZU aniżeli poprzez zawarcie umowy o wspólnym przedsięwzięciu (Umowy Konsorcjum). W szczególności, nie byłoby dopuszczalne podzlecenie przez Bank (agenta ubezpieczeniowego) Spółce (również agentowi ubezpieczeniowemu) świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz Banku; usługi takie mogą być świadczone przez każdego z Partnerów jedynie bezpośrednio na rzecz ZU.

W tych uwarunkowaniach prawnych, model wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum) w sposób najwłaściwszy odzwierciedla zarówno intencje Partnerów co do ich współdziałania i wzajemnego wsparcia w wykonywaniu Umów Agencyjnych, jak i ograniczenia regulacyjne (wynikające z art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) co do formy takiego współdziałania, wykluczające w szczególności jakiekolwiek "podzlecanie" lub "podwykonawstwo" w zakresie usług agencyjnych. Zgodnie z oczekiwaniami Partnerów, model ten spełni także oczekiwania ZU, z perspektywy których zasadnym jest, aby czynności agencyjne wykonywane na rzecz ZU przez Bank oraz Spółkę były realizowane i rozliczane w sposób zorganizowany i kompleksowy, a nie odrębnie i niezależnie przez każdy z podmiotów na podstawie osobnej umowy agencyjnej zawartej z ZU.

1.Umowa Konsorcjum:

1.1 Przedmiotem Umowy Konsorcjum jest określenie warunków współpracy Partnerów w ramach Konsorcjum przy realizacji Umów Agencyjnych, w tym w zakresie wykonywania czynności agencyjnych na rzecz ZU, zasad udziału Partnerów w Wynagrodzeniu należnym od ZU oraz zasad dokonywania wzajemnych rozliczeń w związku z wykonywaniem czynności w ramach Konsorcjum, a także określenie zakresu odpowiedzialności Partnerów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie Umów Agencyjnych.

W zgodnej intencji Partnerów, zawarta przez nich Umowa Konsorcjum nie stanowi i nie powinna być interpretowana jako umowa spółki, ani też nie ma charakteru jakiejkolwiek zorganizowanej formy prawnej wynikającej z ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1526 ze zm.) lub z Kodeksu cywilnego, w tym, spółki cywilnej lub umowy o podobnym charakterze. Celem Umowy Konsorcjum jest wyłącznie uregulowanie zasad współpracy Partnerów w ramach Konsorcjum w związku z zawarciem i wykonywaniem Umów Agencyjnych, w tym, zasad udziału w Wynagrodzeniu należnym Konsorcjum od ZU.

Cel Konsorcjum został określony jako świadome połączenie potencjałów technicznych, finansowych, organizacyjnych i merytorycznych Partnerów w celu zapewnienia jak największej efektywności i jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU i dostarczania klientom Banku optymalnych Ubezpieczeń Pożyczkowych. Przedmiotem działalności Konsorcjum będzie współpraca Partnerów przy wykonywaniu w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjnych określonych w Umowach Agencyjnych, zgodnie z postanowieniami Umów Agencyjnych oraz pełnomocnictwami udzielonymi Partnerom przez ZU. Czynności te będą wykonywane przez Konsorcjum w oparciu o uzgodnione zasady dotyczące podziału zadań pomiędzy Partnerami. Na lidera Konsorcjum został wyznaczony Bank.

1.2 W zakresie wykonywanych przez Partnerów czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), Bank będzie odpowiedzialny za dystrybucję Ubezpieczeń Pożyczkowych w ramach wszystkich kanałów sprzedażowych Banku, z zastrzeżeniem szczególnych zasad dotyczących dystrybucji prowadzonej w ramach Kanału Franczyzowego – tj. w ramach placówek (oddziałów Banku), aplikacji mobilnej, systemu bankowości internetowej, call centre – w tym, poprzez:

(1) informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia, podejmowanie odpowiednich kroków przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz zawieranie umów ubezpieczenia w imieniu ZU w ww. kanałach sprzedaży; oraz

(2) przygotowywanie, z wykorzystaniem systemów informatycznych Banku, dokumentacji dostarczanej przez ZU niezbędnej do realizacji Ubezpieczeń Pożyczkowych oferowanych przez ZU, w tym wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia i dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia, oraz udostępnianie tych dokumentów (...) w celu realizacji umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym przez (...).

Bank zobowiązał się do utrzymywania relacji z franczyzobiorcami a także umożliwienia (...) współpracy z franczyzobiorcami i wsparcia (...) w zakresie tej współpracy – w zakresie niezbędnym do dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych oferowanych przez ZU w Kanale Franczyzowym.

Bank będzie pobierać od klientów pozyskanych przez Konsorcjum składki ubezpieczeniowe należne z tytułu zawarcia umów Ubezpieczeń Pożyczkowych i przekazywać je do ZU po dokonaniu uzgodnionych potrąceń: kwot składek brutto zwróconych przez Bank klientom za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej, kwoty Wynagrodzenia należnego Bankowi i (...) za dany okres oraz ewentualnie innych kwot, które będą należne Bankowi lub (...) od ZU na podstawie Umów Agencyjnych.

1.3 Z kolei Spółka, w związku z wykonywaniem przez Partnerów czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), będzie odpowiedzialna za dystrybucję:

(1) Ubezpieczeń Pożyczkowych oferowanych przez ZU w Kanale Franczyzowym, w tym poprzez informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia, podejmowanie odpowiednich działań przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz wykonywanie umów ubezpieczenia w imieniu ZU, z zastrzeżeniem, że Bank będzie odpowiedzialny za przygotowanie, z wykorzystaniem systemów informatycznych Banku, dokumentacji dostarczanej przez ZU niezbędnej do wykonywania umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym, w tym wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia i dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia, oraz udostępni te dokumenty (...) dla potrzeb wykonywania przez (...) umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym; oraz

(2) Ubezpieczeń Pożyczkowych oferowanych przez ZU w sieci Banku poprzez wsparcie dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych oferowanych przez ZU w sieci Banku za pośrednictwem komponentów informatycznych (...) zintegrowanych z systemami informatycznymi Banku, umożliwiając w ten sposób sprzedaż Ubezpieczeń Pożyczkowych oferowanych przez ZU w sieci Banku za pomocą aplikacji i systemów informatycznych.

1.4 W zakresie niezbędnym do wykonywania Umowy Konsorcjum i Umów Agencyjnych, Partnerzy zintegrują swoje systemy informatyczne w celu wymiany danych (proces ten jest w toku). W Umowie Konsorcjum zawarto ogólne warunki współpracy Partnerów w zakresie integracji systemów informatycznych oraz postanowiono, że w celu określenia i uzgodnienia technicznych i biznesowych szczegółów integracji, Partnerzy wspólnie analizują swoje systemy informatyczne i potrzeby handlowe, w szczególności w odniesieniu do: listy systemów informatycznych, które mają zostać zintegrowane, kategorii danych podlegających wymianie oraz szczegółowego procesu wymiany danych, szczegółów technicznych mające wpływ na integrację (w tym, formaty danych, zasady szyfrowania i bezpieczeństwa cybernetycznego, dane uwierzytelniające do logowania/połączeń, konfiguracja itp.), planu testów integracyjnych, procedury postępowania w przypadku braku dostępności integracji. W załączniku do Umowy Konsorcjum określono harmonogram wdrożenia niezbędnych zmian technicznych i prac, w tym wszelkich prac programistycznych, a także harmonogram testów.

1.5 Każdy z Partnerów Konsorcjum podjął także szereg zobowiązań w zakresie działań i czynności wymaganych przez obowiązujące przepisy Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń oraz inne przepisy, niezbędne do prawidłowego i zgodnego z prawem realizowania obowiązków wynikających z Umowy Konsorcjum i Umów Agencyjnych. Przy czym szczegółowe czynności agencyjne wykonywane przez Partnerów Konsorcjum oraz zobowiązania Partnerów Konsorcjum wobec ZU zostały określone we właściwej Umowie Agencyjnej.

W każdym przypadku Partnerzy będą wykonywać czynności agencyjne (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) zgodnie z postanowieniami Umowy Agencyjnej oraz pełnomocnictwami udzielonymi im przez ZU. Każdy z Partnerów Konsorcjum zobowiązał się do wykonywania obowiązków wynikających z Umów Agencyjnych.

W Umowie Konsorcjum znalazło się ponadto zapewnienie każdego z Partnerów Konsorcjum, że czynności agencyjne objęte zakresem tej umowy będą wykonywane przez Partnerów wyłącznie poprzez osoby fizyczne, które spełniają wszystkie warunki określone w art. 19 ust. 1 i 2 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń (osoby fizyczne wykonujące czynności agencyjne w imieniu Partnera, zgłoszone przez ZU do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF, tzw. "OFWCA").

Partnerzy Konsorcjum zobowiązali się spełniać ww. wymogi i wykonywać odpowiednie obowiązki w tym zakresie zgodnie z właściwymi przepisami prawa obowiązującymi w danym czasie przez cały okres obowiązywania umowy.

1.6 Kwota łącznego Wynagrodzenia należnego Konsorcjum od ZU z tytułu danej Umowy Agencyjnej wynika ze szczegółowych postanowień tej Umowy Agencyjnej. Wynagrodzenie wypłacane przez ZU na rzecz Partnerów na podstawie Umów Agencyjnych będzie stanowić całkowite wynagrodzenie przysługujące Partnerom w związku z wykonywaniem czynności na rzecz ZU w ramach Konsorcjum.

Z kolei istotnym elementem Umowy Konsorcjum są postanowienia dotyczące zasad podziału Wynagrodzenia w ramach Konsorcjum. W tym zakresie Partnerzy uzgodnili, że podmiotem odpowiedzialnym za rozliczanie z ZU Wynagrodzenia należnego Partnerom za czynności wykonywane przez Partnerów w ramach Umów Agencyjnych będzie Bank: wszelkie rozliczenia pomiędzy Partnerami Konsorcjum a ZU dokonywane będą wyłącznie za pośrednictwem Banku jako lidera Konsorcjum. Zadaniem Banku jako lidera będzie wystawianie na rzecz ZU w imieniu obu Partnerów Konsorcjum zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur) zawierających informacje finansowe dotyczące Wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych na rzecz danego ZU za poszczególne okresy rozliczeniowe. Wynagrodzenie należne Partnerom Konsorcjum będzie rozliczane przez Bank poprzez potrącenie takiego Wynagrodzenia z kwoty składek ubezpieczeniowych należnych ZU za dany okres z tytułu zawartych umów Ubezpieczeń Pożyczkowych.

Następnie, Bank przekaże (...) odpowiednią część Wynagrodzenia za świadczenie przez (...) czynności w ramach Konsorcjum zgodnie z postanowieniami stosownej Umowy Agencyjnej. Przed dokonaniem ww. rozliczeń przez Bank, Spółka przekaże Bankowi informacje niezbędne do skalkulowania Wynagrodzenia należnego Partnerom od ZU oraz wystawiania przez Bank do ZU zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur). Spółka będzie także potwierdzać wysokość kwot należnych ZU od klientów oraz należnych Partnerom od ZU.

Strony nie planują wypłacania przez Bank na rzecz (...) lub przez (...) na rzecz Banku jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia w jakiejkolwiek formie lub zwrotu jakichkolwiek kosztów. W szczególności, Bankowi nie przysługuje dodatkowe wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji lidera Konsorcjum.

Jednocześnie, Partnerzy uzgodnili / potwierdzili, że każdy z nich będzie samodzielnie ponosić wszelkie koszty swojej działalności oraz regulować wszelkie zobowiązania finansowe i podatkowe związane z realizacją Umowy Konsorcjum zgodnie z obowiązującymi przepisami. Tym samym, strony nie będą rozliczać w ramach Konsorcjum żadnych kosztów związanych z jego działalnością.

2.Umowa Agencyjna:

2.1 Bank oraz (...), działając jako Partnerzy Konsorcjum, podpisali z każdym z ZU, tj. z zakładem ubezpieczeń prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczeń na życie oraz z zakładem ubezpieczeń prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczeń majątkowych, Umowę Agencyjną o charakterze trójstronnym. Postanowienia każdej z tych umów mają podobny charakter i treść - stąd, w dalszej części wniosku, jak również w sformułowanych poniżej pytaniach dotyczących opisanego zdarzenia przyszłego a także w ramach własnego stanowiska, Wnioskodawca używa wymiennie określeń „Umowy Agencyjne” lub „Umowa Agencyjna”.

W ramach każdej z Umów Agencyjnych, ZU zleca Partnerom świadczenie czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) w sieci Banku w odniesieniu do zdefiniowanych w umowie klientów i produktów, a Partnerzy przyjmują to zlecenie na warunkach określonych w tej umowie. W ramach czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) Partnerzy działający wspólnie jako Konsorcjum, zobowiązali się w szczególności do:

1) pozyskiwania klientów,

2) składania w imieniu ZU oświadczeń woli w celu zawarcia umowy ubezpieczenia,

3) wykonywania czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia,

4) przekazywania ubezpieczającemu treści OWU (ogólnych warunków ubezpieczenia) oraz innych niezbędnych dokumentów, w tym IPID (ustandaryzowanego dokumentu informacyjnego o produkcie ubezpieczeniowym), przed zawarciem umowy ubezpieczenia,

5) wystawiania polis ubezpieczeniowych / certyfikatów ubezpieczeniowych, aneksów i korekt do tych dokumentów zgodnie z obowiązującymi OWU, taryfami i procedurami (o ile wynika to z zasad zarządzania danym produktem) oraz przekazywania tych dokumentów ubezpieczającemu w imieniu ZU,

6) naliczania i pobierania składki ubezpieczeniowej zgodnie z obowiązującą taryfą i przekazywania jej do ZU (po potrąceniu przez Bank (i) kwot składek brutto zwróconych przez Bank klientom za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej, (ii) kwoty Wynagrodzenia należnego Bankowi i (...) za dany okres oraz (iii) ewentualnie innych kwot, które będą należne Bankowi lub (...) od ZU na podstawie danej Umowy Agencyjnej, w terminach i zgodnie z procedurami obowiązującymi strony.

2.2 Szczegółowe zobowiązania Banku oraz (...) zostały określone w załącznikach do Umów Agencyjnych. Przy czym mowa tu zarówno o zobowiązaniach Partnerów wobec ZU (jako klienta Konsorcjum) i klientów ZU pozyskanych dzięki aktywności Partnerów, jak też o zobowiązaniach Partnerów względem siebie nawzajem, w zakresie współpracy podjętej i realizowanej przez Partnerów w ramach Konsorcjum. Odnośnie do wzajemnych zobowiązań Partnerów, to zostały one podjęte przez Partnerów z myślą o prawidłowym prowadzeniu spraw Konsorcjum a także zapewnieniu, że współpraca Partnerów będzie przebiegać w sposób prawidłowy, płynny i efektywny, w zgodzie z obowiązującymi przepisami i z uwzględnieniem celów gospodarczych zaangażowanych podmiotów, a wysoka jakość tej współpracy przełoży się na wysoką jakość usług świadczonych przez Konsorcjum na rzecz ZU – co w konsekwencji umożliwi maksymalizację przychodów (zysków) osiąganych przez Partnerów dzięki wdrożonej formule wspólnej dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych.

W świetle Umów Agencyjnych:

(1) Szczegółowe zobowiązania Banku w zakresie produktów związanych z ubezpieczeniem pożyczek gotówkowych obejmują:

(a) wykonywanie opisanych poniżej czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń – przy czym zobowiązania Banku w tym zakresie zostały określone odrębnie dla Kanału Franczyzowego i odrębnie dla pozostałej sieci Banku:

(i) zobowiązania w sieci Banku, z wyłączeniem Kanału Franczyzowego:

1) pozyskiwanie klientów, informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia, podejmowanie odpowiednich czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz wykonywanie umów ubezpieczenia w imieniu ZU w takich kanałach sprzedaży, analizowanie potrzeb klienta na podstawie informacji uzyskanych od klienta, oferowanie klientowi umów ubezpieczenia zgodnie z jego wymaganiami i potrzebami w zakresie ochrony ubezpieczeniowej, dostarczanie klientowi OWU, dokumentów zawierających informacje o produkcie ubezpieczeniowym oraz klauzuli RODO przed zawarciem umowy ubezpieczenia, informowanie klienta o sposobie postępowania w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, udzielanie klientowi wszelkich innych informacji przy wypełnianiu wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia oraz innych dokumentów ubezpieczeniowych, odbieranie od klienta dokumentów dotyczących umów ubezpieczenia, udzielanie klientowi informacji o zasadach składania wniosków o wypłatę świadczenia oraz pomoc klientowi w procedurze likwidacji szkody, informowanie klienta o zasadach likwidacji szkody obowiązujących w ZU, informowanie klienta o sposobie i trybie składania i rozpatrywania skarg i reklamacji zgłaszanych przez klienta oraz o organie właściwym do ich rozpatrywania zgodnie z zasadami rozpatrywania skarg i reklamacji obowiązującymi w ZU, obsługi i weryfikacji prawidłowości zawartych umów ubezpieczenia, obsługi klienta, w tym przyjmowania wniosków o wznowienie i rozwiązanie umów ubezpieczenia, a także udzielania klientowi informacji o stanie ubezpieczenia oraz innych informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania umowy ubezpieczenia, wystawiania i doręczania dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia, obliczania i/lub pobierania składki ubezpieczeniowej, oraz

2) przygotowywanie, z wykorzystaniem systemów informatycznych Banku, dokumentacji dostarczanej przez ZU niezbędnej do realizacji ubezpieczenia pożyczki gotówkowej w sieci Banku, w tym wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia i dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia, oraz udostępnianie wydruków tych dokumentów (...) w celu realizacji przez (...) umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym;

(ii) zobowiązania w Kanale Franczyzowym

1) pozyskiwanie klientów, przygotowywanie, z wykorzystaniem systemów informatycznych Banku, dokumentacji dostarczanej przez ZU niezbędnej do realizacji ubezpieczenia pożyczki gotówkowej w sieci Banku, w tym wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia oraz dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia, oraz udostępnianie tych dokumentów (...) w celu realizacji przez (...) umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym;

2) przyjmowanie od (...) dokumentów związanych z zawarciem umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym oraz archiwizowanie tych dokumentów;

(b) przyjmowanie i przekazywanie do ZU skarg zgłaszanych przez klientów Banku dotyczących ubezpieczenia pożyczki gotówkowej;

(c) utrzymywanie relacji z franczyzobiorcami i podejmowania starań w celu umożliwienia (...) współpracy z franczyzobiorcami w zakresie niezbędnym do dystrybucji ubezpieczeń pożyczek gotówkowych przez (...) w Kanale Franczyzowym;

(d) przyjmowanie roszczeń klientów związanych z ubezpieczeniem pożyczek gotówkowych i przekazywanie ich do ZU;

(e) przyjmowanie odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych związanych z ubezpieczeniem pożyczki gotówkowej i przekazywania ich do ZU;

(f) współpracę z (...) w procesie obsługi roszczeń z tytułu ubezpieczenia pożyczki gotówkowej;

(g) wystawianie zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur) dla ZU w związku z rozliczeniem Wynagrodzenia należnego Bankowi i (...) (Konsorcjum) za czynności agencyjne świadczone na rzecz ZU;

(h) przygotowywanie raportów dotyczących umów ubezpieczenia;

(i) archiwizowanie dokumentów związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia w sieci Banku.

(2) W zakresie produktów związanych z ubezpieczeniem produktów hipotecznych, zobowiązania Banku obejmują:

(a) czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń produktów hipotecznych w oddziałach własnych Banku, w tym poprzez:

1) pozyskiwanie klientów, informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia, podejmowanie odpowiednich działań przygotowawczych do wykonywania umów ubezpieczenia oraz wykonywanie umów ubezpieczenia w imieniu ZU w takich kanałach sprzedaży, analizowanie potrzeb klienta na podstawie informacji uzyskanych od klienta, oferowanie klientowi umów ubezpieczenia zgodnie z jego wymaganiami i potrzebami w zakresie ochrony ubezpieczeniowej, dostarczanie klientowi OWU, dokumentów zawierających informacje o produkcie ubezpieczeniowym oraz klauzuli RODO przed zawarciem umowy ubezpieczenia, informowanie klienta o sposobie postępowania w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, udzielanie klientowi wszelkich innych informacji przy wypełnianiu wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia oraz innych dokumentów ubezpieczeniowych, odbieranie od klienta dokumentów dotyczących umów ubezpieczenia, udzielanie klientowi informacji o zasadach składania wniosków o wypłatę świadczenia oraz pomoc klientowi w procedurze likwidacji szkody, informowanie klienta o zasadach likwidacji szkody obowiązujących u ZU, informowanie klienta o sposobie i trybie składania i rozpatrywania skarg i reklamacji zgłaszanych przez klienta oraz o organie właściwym do ich rozpatrywania zgodnie z zasadami rozpatrywania skarg i reklamacji obowiązującymi u ZU, obsługa i weryfikacja prawidłowości zawartych umów ubezpieczenia, obsługa klienta, w tym przyjmowanie wniosków o wznowienie i rozwiązanie umów ubezpieczenia, a także udzielanie klientowi informacji o stanie ubezpieczenia oraz innych informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania umowy ubezpieczenia, wystawianie i doręczanie dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia, obliczanie i/lub pobieranie składki ubezpieczeniowej; oraz

2) przygotowywanie, z wykorzystaniem systemów informatycznych Banku, dokumentacji dostarczanej przez ZU niezbędnej do realizacji ubezpieczenia produktów hipotecznych w oddziałach własnych Banku, w tym wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia oraz dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia;

(b) archiwizowanie dokumentów związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia w oddziałach własnych Banku;

(d) przyjmowanie roszczeń klientów związanych z ubezpieczeniem produktów hipotecznych i przekazywanie ich do ZU;

(e) przyjmowanie odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych związanych z ubezpieczeniem produktów hipotecznych i przekazywanie ich do ZU;

(f) współpracę z (...) w procesie rozpatrywania roszczeń z tytułu ubezpieczenia produktów hipotecznych;

(g) wystawiania zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur) dla ZU w związku z rozliczeniem Wynagrodzenia należnego Bankowi i (...) (Konsorcjum) za czynności agencyjne świadczone na rzecz ZU;

(h) przygotowywanie raportów dotyczących umów ubezpieczenia;

(i) archiwizowanie dokumentów związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia w sieci Banku.

(3) Z kolei zobowiązania (...) w zakresie produktów związanych z ubezpieczeniem pożyczek gotówkowych obejmują:

(a) dystrybucję ubezpieczeń pożyczki gotówkowej - przy czym działania (...) będą się różnić w Kanale Franczyzowym i innych kanałach:

1) w Kanale Franczyzowym: pozyskiwanie klientów informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia, podejmowanie odpowiednich czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz wykonywanie umów ubezpieczenia w imieniu ZU, analizowanie potrzeb klienta na podstawie informacji uzyskanych od klienta, oferowanie klientowi umów ubezpieczenia zgodnie z jego zapotrzebowaniem i potrzebami w zakresie ochrony ubezpieczeniowej, doręczanie klientowi OWU, dokumentów zawierających informacje o produkcie ubezpieczeniowym oraz klauzuli RODO przed zawarciem umowy ubezpieczenia, informowanie klienta o sposobie postępowania w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, udzielanie klientowi wszelkich innych informacji przy wypełnianiu wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia i innych dokumentów ubezpieczeniowych, odbieranie od klienta dokumentów dotyczących umów ubezpieczenia udzielanie klientowi informacji o zasadach składania wniosków o wypłatę świadczenia oraz pomoc klientowi w procedurze likwidacji szkody, informowanie klienta o zasadach likwidacji szkody obowiązujących u ZU, informowanie klienta o sposobie i trybie składania i rozpatrywania skarg zgłoszonych przez klienta oraz o organie właściwym do ich rozpatrywania zgodnie z zasadami rozpatrywania skarg i wniosków ZU, obsługa i weryfikacja prawidłowości zawartych umów ubezpieczenia, obsługa klienta, w tym przyjmowanie wniosków o wznowienie i rozwiązanie umów ubezpieczenia, a także udzielanie klientowi informacji o statusie ubezpieczenia oraz innych informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania umowy ubezpieczenia, z zastrzeżeniem, że Bank będzie odpowiedzialny za przygotowanie, z wykorzystaniem systemów informatycznych Banku, dokumentacji dostarczonej przez ZU niezbędnej do realizacji umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym, w tym wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia oraz dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia oraz udostępni te dokumenty (...) dla potrzeb realizacji umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym przez (...);

2) w sieci Banku: pomoc w dystrybucji ubezpieczeń pożyczki gotówkowej za pośrednictwem komponentów informatycznych (...) zintegrowanych z systemami informatycznymi Banku, umożliwiając w ten sposób sprzedaż ubezpieczeń pożyczek gotówkowych w sieci Banku za pomocą aplikacji i systemów informatycznych; komponenty informatyczne (...) mają za zadanie dostarczanie aktualnych parametrów i ich walidację w zakresie badania medycznego, procesu analizy potrzeb, wyboru odpowiedniego wariantu ubezpieczenia, wyboru odpowiedniej stawki ubezpieczeniowej i sposobu naliczania składek, dostarczanie aktualnych wzorów dokumentów: wniosku ubezpieczeniowego i certyfikatu;

(b) przygotowywanie odpowiednich informacji dotyczących Wynagrodzenia należnego Konsorcjum za czynności wykonywane na rzecz ZU, przekazywanie ich do Banku;

(c) obsługę procesu przyjmowania roszczeń dotyczących ubezpieczenia pożyczki gotówkowej we wszystkich kanałach, w tym weryfikacja kompletności dokumentów potrzebnych do rozpatrzenia roszczenia, uzyskiwanie od Banku odpowiednich brakujących informacji/dokumentów, jeśli są one niezbędne do rozpatrzenia roszczenia, dostarczanie takiej dokumentacji ZU, przekazywanie roszczeń do ZU;

(d) monitorowanie pozytywnych decyzji dotyczących wypłaty roszczeń z tytułu ubezpieczenia pożyczki gotówkowej oraz roszczeń faktycznie wypłaconych Bankowi jako podmiotowi uprawnionemu/beneficjentowi ubezpieczenia pożyczki gotówkowej, wyjaśnianie wszelkich rozbieżności w tym zakresie z Bankiem i ZU oraz wypłata świadczenia ubezpieczeniowego z tytułu ubezpieczenia produktów hipotecznych Bankowi jako podmiotowi uprawnionemu/beneficjentowi;

(e) analizę statystyk dotyczących roszczeń, przygotowywanie raportów z takiej analizy, również na podstawie informacji otrzymanych od ZU;

(f) przyjmowanie i przekazywanie do ZU skarg zgłaszanych przez klientów (...) dotyczących ubezpieczenia pożyczki gotówkowej;

(g) podejmowanie działań mających na celu usprawnienie procesu obsługi roszczeń i przedstawianie propozycji w tym zakresie Bankowi i ZU;

(h) przyjmowanie roszczeń klientów związanych z ubezpieczeniem pożyczek gotówkowych i przekazywanie ich do ZU;

(i) przyjmowanie odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych związanych z ubezpieczeniem pożyczki gotówkowej;

(j) monitorowanie i analizę rynku produktów ubezpieczeniowych oraz trendów rynkowych - w szczególności, w odniesieniu do produktów konkurencyjnych wobec ubezpieczenia pożyczki gotówkowej;

(k) analizowanie wyników finansowych związanych z dystrybucją ubezpieczenia pożyczki gotówkowej;

(l) analizowanie ubezpieczeń pożyczki gotówkowej oferowanych przez Konsorcjum, metod dystrybucji takich produktów oraz polityki dystrybucyjnej Konsorcjum;

(m) ustalanie we współpracy z Bankiem zapotrzebowania na nowe produkty w zakresie ubezpieczeń pożyczek gotówkowych (lub modyfikacje istniejących produktów);

(n) dostarczanie Bankowi wzorów odpowiedniej dokumentacji dotyczącej produktów w zakresie ubezpieczenia pożyczek gotówkowych uzgodnionej z ZU, niezbędnej do zawarcia umów ubezpieczenia pożyczki gotówkowej, z uwzględnieniem wymogów wynikających z obowiązujących przepisów prawa;

(o) analizowanie i proponowanie zmian w odpowiednich procedurach regulujących współpracę Banku i (...) z ZU, aby uczynić tę współpracę bardziej efektywną i poprawić jakość usług świadczonych klientom Banku;

(p) przygotowywanie raportów dotyczących produktów ubezpieczeniowych oferowanych przez Konsorcjum, weryfikowanie i wyjaśnianie ewentualnych nieprawidłowości lub wątpliwości dotyczących tych raportów z Bankiem i ZU, przekazywanie zweryfikowanych raportów do ZU;

(q) uzgadnianie i weryfikowanie raportów rozliczeniowych dotyczących wartości pobranych/zwróconych składek z tytułu ubezpieczenia pożyczki gotówkowej - na podstawie informacji otrzymanych od Banku;

(r) opiniowanie dokumentacji dotyczącej współpracy Banku i (...) z ZU, w szczególności w zakresie kwestii regulacyjnych, które mogą mieć wpływ na tę współpracę;

(s) wykonywanie wraz z Bankiem czynności w zakresie monitorowania jakości obsługi i sprzedaży;

(t) przygotowywanie i proponowanie zmian w produktach dotyczących ubezpieczeń pożyczki gotówkowej;

(u) wykonywanie obowiązków związanych z weryfikowaniem jakości i konkurencyjności produktów dotyczących pożyczek gotówkowych, w zakresach i w sposób określony w odrębnych umowach.

(4) W zakresie produktów związanych z ubezpieczeniem produktów hipotecznych, zobowiązania (...) obejmują:

(a) dystrybucję ubezpieczeń produktów hipotecznych w oddziałach własnych Banku poprzez pomoc w dystrybucji ubezpieczenia produktów hipotecznych za pośrednictwem komponentów informatycznych (...) zintegrowanych z systemami informatycznymi Banku, umożliwiając w ten sposób sprzedaż ubezpieczenia produktów hipotecznych w oddziałach własnych Banku za pomocą aplikacji i systemów informatycznych; komponenty informatyczne (...) mają za zadanie dostarczanie aktualnych parametrów i ich walidację w zakresie badania medycznego, procesu analizy potrzeb, doboru odpowiedniej stawki ubezpieczeniowej i sposobu kalkulacji składek, dostarczanie aktualnych wzorów dokumentów: wniosku ubezpieczeniowego i certyfikatu;

(b) przygotowywanie odpowiednich raportów dotyczących Wynagrodzenia należnego Konsorcjum za czynności wykonywane na rzecz ZU, przekazywanie raportów do Banku;

(c) uzgadnianie i weryfikowanie raportów rozliczeniowych dotyczących wartości pobranych/zwróconych składek z tytułu ubezpieczenia produktów hipotecznych;

(d) wsparcie procesu przyjmowania roszczeń dotyczących ubezpieczenia produktów hipotecznych we wszystkich kanałach, w tym weryfikowanie kompletności dokumentów potrzebnych do rozpatrzenia roszczenia, uzyskiwanie od Banku odpowiednich informacji/dokumentów, jeśli są one niezbędne do rozpatrzenia roszczenia, dostarczanie takiej dokumentacji do ZU, przekazywanie roszczenia do ZU;

(e) monitorowanie pozytywnych decyzji dotyczących wypłaty roszczeń z tytułu ubezpieczenia produktów hipotecznych oraz roszczeń faktycznie wypłaconych Bankowi jako podmiotowi uprawnionemu/beneficjentowi ubezpieczenia produktów hipotecznych, wyjaśnianie rozbieżności w tym zakresie z Bankiem i ZU oraz wypłata świadczenia ubezpieczeniowego z tytułu ubezpieczenia produktów hipotecznych Bankowi jako podmiotowi uprawnionemu/beneficjentowi;

(f) analizę statystyk dotyczących roszczeń, przygotowywanie raportów z takiej analizy, również na podstawie informacji otrzymanych od ZU;

(g) podejmowanie działań mających na celu usprawnienie procesu obsługi roszczeń i przedstawianie propozycji w tym zakresie Bankowi i ZU;

(h) monitorowanie i analiza rynku produktów ubezpieczeniowych oraz trendów rynkowych - w szczególności w odniesieniu do produktów konkurencyjnych wobec ubezpieczenia produktów hipotecznych;

(i) analizowanie wyników finansowych związanych z dystrybucją ubezpieczenia produktów hipotecznych;

(j) analizowanie ubezpieczeń produktów hipotecznych oferowanych przez Konsorcjum, metod dystrybucji tych produktów oraz polityki dystrybucyjnej Konsorcjum;

(k) ustalanie we współpracy z Bankiem zapotrzebowania na nowe produkty w zakresie ubezpieczenia produktów hipotecznych (lub modyfikacje istniejących produktów);

(l) dostarczanie Bankowi wzorów odpowiedniej dokumentacji dotyczącej ubezpieczenia produktów hipotecznych uzgodnionej z ZU, niezbędnej do zawarcia umów ubezpieczenia dotyczących ubezpieczenia produktów hipotecznych, z uwzględnieniem wymogów wynikających z obowiązujących przepisów prawa;

(m) analizowanie i proponowanie zmian w odpowiednich procedurach regulujących współpracę Banku i (...) z ZU, aby uczynić tę współpracę bardziej efektywną i poprawić jakość usług świadczonych klientom Banku;

(n) przygotowywanie raportów dotyczących produktów ubezpieczeniowych oferowanych przez Konsorcjum, weryfikowanie i wyjaśnianie ewentualnych nieprawidłowości lub wątpliwości dotyczących tych raportów z Bankiem i ZU, przekazywanie zweryfikowanych raportów do ZU;

(o) uzgadnianie i weryfikowanie raportów rozliczeniowych dotyczących wartości pobranych/zwróconych składek z tytułu ubezpieczenia produktów hipotecznych - na podstawie informacji otrzymanych z Banku;

(p) opiniowanie dokumentacji dotyczącej współpracy Banku i (...) z ZU, w szczególności w zakresie kwestii regulacyjnych, które mogą mieć wpływ na tę współpracę;

(q) wykonywanie wraz z Bankiem czynności w zakresie monitorowania jakości obsługi i sprzedaży;

(r) przygotowywanie i proponowanie zmian w produktach dotyczących ubezpieczenia produktów hipotecznych,

(s) przygotowywanie i wysyłka informacji rocznych do ubezpieczonych klientów;

(t) wykonywanie obowiązków związanych z weryfikowaniem jakości i konkurencyjności produktów dotyczących ubezpieczeń produktów hipotecznych, w zakresach i w sposób określony w odrębnych umowach.

Na podstawie każdej z Umów Agencyjnych, Partnerzy są uprawnieni do zawierania umów ubezpieczenia oraz wykonywania w imieniu ZU innych czynności agencyjnych, o których mowa w Umowach Agencyjnych, na podstawie udzielonych przez ZU pełnomocnictw załączonych do umowy. Pełnomocnictwa zostały udzielone każdemu z Partnerów łącznie dla wszystkich produktów, których dotyczy dana Umowa Agencyjna. Pełnomocnictwo wygasa z dniem rozwiązania /zakończenia danej Umowy Agencyjnej.

2.3 Z tytułu wykonywania przez Partnerów czynności agencyjnych określonych w danej Umowie Agencyjnej, Partnerzy otrzymają Wynagrodzenie prowizyjne. Wysokość Wynagrodzenia (prowizji) należnego Partnerom od ZU z tytułu danej Umowy Agencyjnej została ustalona w jednej łącznej kwocie obejmującej całość czynności wykonywanych przez Partnerów na podstawie tej umowy oraz skalkulowanej z uwzględnieniem szczegółowych postanowień Umów Agencyjnych (załączników do tych umów), w tym, zawartych w nich algorytmów. Przy czym każda z Umów Agencyjnych zastrzega, że odpowiednia część Wynagrodzenia nie przysługuje Partnerowi, jeśli przekroczy on zakres uprawnień określonych w załączonym do Umowy Agencyjnej pełnomocnictwie oraz jeżeli zawarcie umowy ubezpieczenia było wynikiem działań osób działających w imieniu Partnera, które nie spełniły wymogów zawartych w art. 19 ust. 1 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń - w zakresie bezpośrednio związanym z tymi nieprawidłowościami.

Partnerzy będą zobowiązani do informowania klienta o rodzaju wynagrodzenia otrzymywanego w związku z proponowanym zawarciem umowy ubezpieczenia, w szczególności o tym, czy Partner otrzymuje prowizję wliczoną w wysokość składki ubezpieczeniowej lub innego rodzaju wynagrodzenie.

Partnerom nie przysługuje prawo do otrzymania od klienta wynagrodzenia za zawarcie umowy ubezpieczenia.

Postanowienia Umów Agencyjnych potwierdzają, że Wynagrodzenie będzie wypłacane przez ZU na rachunek Banku, który będzie pobierał takie Wynagrodzenie w imieniu własnym oraz w imieniu (...). Rozliczanie Wynagrodzenia w relacji Partnerzy–ZU będzie następować poprzez potrącenie tego Wynagrodzenia przez Bank z kwoty składek ubezpieczeniowych należnych ZU za dany okres rozliczeniowy z tytułu zawartych umów ubezpieczenia. W konsekwencji dokonanego rozliczenia, Bank przekaże do ZU kwotę składek pomniejszoną o (i) kwoty składek brutto zwróconych przez Bank klientom za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej, (ii) kwoty Wynagrodzenia należnego Bankowi i (...) za dany okres oraz (iii) ewentualnie inne kwoty, które będą należne Bankowi lub (...) od ZU na podstawie danej Umowy Agencyjnej. Bank wypłaci (...) odpowiednią część Wynagrodzenia za świadczenie przez (...) czynności w ramach Umowy Agencyjnej. Co do zasady, rozliczenia z ZU będą dokonywane za kolejne miesiące kalendarzowe, przy czym możliwa jest także wypłata wynagrodzeń za inne okresy, zależnie od ich charakteru.

2.4 Każda z Umów Agencyjnych zawiera także (w załączniku) detaliczny opis procedur dotyczących wykonywania czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie poszczególnych produktów, w tym, obowiązki każdego z Partnerów oraz OFWCA, którym Partner zleci wykonywanie czynności agencyjnych. Przed zawarciem oraz w trakcie trwania Umowy Agencyjnej, ZU działając w porozumieniu z Partnerami ustali, zorganizuje i przeprowadzi szkolenia dla OFWCA, którym Partnerzy zlecą czynności agencyjne w celu wykonania danej Umowy Agencyjnej. Partnerzy zapewnią udział w odpowiednich szkoleniach OFWCA, którzy będą zajmować się pośrednictwem ubezpieczeniowym w zakresie określonych produktów oraz zapewnią wysokie kompetencje OFWCA poprzez umożliwienie im dostępu do regularnych szkoleń, weryfikację jakości ich wiedzy, a w szczególności zapewnienie szkoleń zawodowych realizowanych na podstawie Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

W związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z Umowy Agencyjnej, Partnerzy będą zobowiązani do przestrzegania obowiązujących procedur oraz przepisów prawa, w tym przykładowo do: udostępniania klientom przy pierwszej czynności wskazanej powyżej oraz na każde żądanie, pełnomocnictwa udzielonego przez ZU; proponowania klientowi umowy ubezpieczenia, która będzie zgodna z wymaganiami i potrzebami klienta w zakresie ochrony ubezpieczeniowej; powiadomienia klientów, czy Partner działa na rzecz jednego czy wielu zakładów ubezpieczeń; poinformowania klientów m.in. o: firmie Partnera, numerze wpisu do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF, adresie strony internetowej, na której rejestr jest dostępny oraz o sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru, charakterze Wynagrodzenia otrzymywanego w związku z zaproponowanym zawarciem umowy ubezpieczenia; możliwości złożenia reklamacji, wniesienia skargi oraz pozasądowego rozwiązywania sporów; posiadanych przez Partnera akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających co najmniej do 10% głosów na walnym zgromadzeniu; przekazywania klientowi obiektywnych informacji o produkcie przed zawarciem umowy ubezpieczenia; oferowania klientom ubezpieczenia na warunkach określonych w OWU; prowadzenia dystrybucji ubezpieczeń w sposób uczciwy, sprawiedliwy i profesjonalny, zgodnie z najlepszym interesem klientów; informowania ZU o znanych mu przypadkach zatajenia prawdy lub podania nieprawdy przez ubezpieczających lub ubezpieczonych przy wypełnianiu wniosków ubezpieczeniowych lub przy składaniu innych oświadczeń związanych z zawarciem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia; udostępniania ZU na każde żądanie informacji będących w jego posiadaniu oraz wszelkich dokumentów ubezpieczeniowych zgromadzonych w związku z wykonywaniem niniejszej umowy oraz zawartych umów ubezpieczenia z zachowaniem zasad tajemnicy bankowej oraz innych obowiązujących przepisów prawa; stosowania się do pisemnych instrukcji ZU wynikających z konieczności realizacji wymogów określonych w aktach prawnych lub decyzjach, zaleceniach lub wytycznych wydanych przez organ nadzoru; przestrzegania terminów i zasad przechowywania i obiegu dokumentów, zgodnie z obowiązującymi procedurami; naliczania i pobierania składek z tytułu zawartych umów ubezpieczenia oraz terminowego przekazywania składek ZU (po dokonaniu uzgodnionych potrąceń); prowadzenia i przekazywania ZU rejestrów ubezpieczeń w formie i terminach określonych w procedurach; uzyskania zgody ZU na zawarcie umowy ubezpieczenia w każdym przypadku, gdy osoba ubiegająca się o zawarcie umowy ubezpieczenia jest osobą należącą do grupy osób zajmujących eksponowane stanowisko polityczne w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; wykonywania obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu itp. Każdy Partner będzie regularnie informował ZU o swoich doświadczeniach z produktem ubezpieczeniowym. Partner dostarczy ZU dane niezbędne do przeglądu ubezpieczenia oraz zweryfikuje, czy produkty nadal odpowiadają potrzebom, cechom i celom rynku docelowego określonego przez zakład ubezpieczeń, zgodnie z odpowiednimi procedurami.

Także ZU podejmują w Umowach Agencyjnych szereg zobowiązań względem Partnerów - oraz będą mieć wobec Partnerów szereg uprawnień. W szczególności, ZU będą zobowiązane do zapewnienia, aby brzmienie ogólnych i szczególnych warunków ubezpieczenia oraz wszelkich innych wzorców umownych wiążących ubezpieczającego i/lub ubezpieczonych i przekazanych Partnerom przez ZU było zgodne z prawem, w tym do zapewnienia, aby wzorce te nie zawierały klauzul abuzywnych. ZU będą zobowiązane do przekazywania Partnerom istotnych informacji o produktach i procesie zatwierdzania produktów, w tym informacji o proponowanej strategii dystrybucji danego produktu. ZU i Partnerzy zobowiązują się do współpracy w zakresie monitorowania i opiniowania produktów. ZU będą zobowiązane do wspierania sieci sprzedaży Partnerów poprzez organizację systemu szkoleń i warsztatów dotyczących produktów, a także pokrywania kosztów szkoleń i egzaminów dotyczących Partnerów i OFWCA. ZU będą uprawnione do analizy jakościowej procesu dystrybucji i zarządzania produktami prowadzonego przez każdego z Partnerów, w szczególności poprzez badanie satysfakcji klientów, ocenę poziomu roszczeń, skarg i rezygnacji klientów oraz wystąpienia konfliktu interesów.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu sprawy

Partnerzy, tj. Bank oraz Spółka, działając w ramach Konsorcjum, podpisali Umowy Agencyjne z dwoma zakładami ubezpieczeń z siedzibą w Polsce, opisanymi we wniosku i zdefiniowanymi jako „ZU”. Umowy Agencyjne podpisane z ZU regulują współpracę Banku oraz Spółki z ZU w zakresie Ubezpieczeń Pożyczkowych. Bank jest stroną każdej z powyższych Umów Agencyjnych. W konsekwencji, czynności agencyjne, których dotyczy wniosek, będą wykonywane przez Bank – jako lidera i Partnera Konsorcjum, na rzecz każdego z dwóch ZU, jako klientów Konsorcjum.

Bank jako lider Konsorcjum nie będzie realizować czynności podlegających opodatkowaniu w rozumieniu art. 5 Ustawy o VAT na rzecz podmiotów innych niż ZU.

Bank, jako lider i Partner Konsorcjum, będzie wykonywać na rzecz ZU czynności polegające na pośredniczeniu w oferowaniu oraz zawieraniu w imieniu i na rzecz ZU umów Ubezpieczeń Pożyczkowych w zamian za ustalone z ZU Wynagrodzenie prowizyjne.

Szczegółowe postanowienia dotyczące czynności, jakie będą wykonywane przez Bank jako lidera i Partnera Konsorcjum, jak również sposobu ich wykonywania, zawarto w treści Umów Agencyjnych i Umowy Konsorcjum.

Zgodnie z informacjami przedstawionymi w punkcie 2.1 wniosku, w każdej z Umów Agencyjnych postanowiono, że ZU zleca Partnerom (w tym, Bankowi) świadczenie czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) w sieci Banku w odniesieniu do zdefiniowanych w Umowie Agencyjnej klientów i produktów, a Partnerzy (w tym, Bank) przyjmują to zlecenie na warunkach określonych w tej umowie. W ramach czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) Partnerzy (w tym, Bank) działający wspólnie jako Konsorcjum, zobowiązali się w szczególności do:

1) pozyskiwania klientów,

2) składania w imieniu ZU oświadczeń woli w celu zawarcia umowy ubezpieczenia,

3) wykonywania czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia,

6) naliczania i pobierania składki ubezpieczeniowej zgodnie z obowiązującą taryfą i przekazywania jej do ZU (po potrąceniu przez Bank (i) kwot składek brutto zwróconych przez Bank klientom za Szczegółowe postanowienia Umów Agencyjnych w zakresie zobowiązań / czynności Banku jako lidera i Partnera Konsorcjum, jak również dalsze szczegółowe postanowienia Umów Agencyjnych wiążących Bank, zostały opisane w punktach 2.2 – 2.4 wniosku. W szczególności, w punkcie 2.2 wniosku wskazano na następujące zobowiązania Banku jako lidera i Partnera Konsorcjum:

1. Szczegółowe zobowiązania Banku w zakresie produktów związanych z ubezpieczeniem pożyczek gotówkowych obejmujące:

(a) wykonywanie czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń w sieci Banku, z wyłączeniem Kanału Franczyzowego, w tym:

(b) wykonywanie czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń w Kanale Franczyzowym:

2) przyjmowanie od (...) dokumentów związanych z zawarciem umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym oraz archiwizowanie tych dokumentów;

(c) przyjmowanie i przekazywanie do ZU skarg zgłaszanych przez klientów Banku dotyczących ubezpieczenia pożyczki gotówkowej;

(d) utrzymywanie relacji z franczyzobiorcami i podejmowania starań w celu umożliwienia (...) współpracy z franczyzobiorcami w zakresie niezbędnym do dystrybucji ubezpieczeń pożyczek gotówkowych przez (...) w Kanale Franczyzowym;

(e) przyjmowanie roszczeń klientów związanych z ubezpieczeniem pożyczek gotówkowych i przekazywanie ich do ZU;

(f) przyjmowanie odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych związanych z ubezpieczeniem pożyczki gotówkowej i przekazywania ich do ZU;

(g) współpraca z (...) w procesie obsługi roszczeń z tytułu ubezpieczenia pożyczki gotówkowej;

(h) wystawianie zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur) dla ZU w związku z rozliczeniem Wynagrodzenia należnego Bankowi i (...) (Konsorcjum) za czynności agencyjne świadczone na rzecz ZU;

(i) przygotowywanie raportów dotyczących umów ubezpieczenia;

(j) archiwizowanie dokumentów związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia w sieci Banku.

2. Szczegółowe zobowiązania Banku w zakresie produktów związanych z ubezpieczeniem produktów hipotecznych obejmujące:

(a) czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń produktów hipotecznych w oddziałach własnych Banku, w tym poprzez:

(b) archiwizowanie dokumentów związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia w oddziałach własnych Banku;

(d) przyjmowanie roszczeń klientów związanych z ubezpieczeniem produktów hipotecznych i przekazywanie ich do ZU;

(e) przyjmowania odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych związanych z ubezpieczeniem produktów hipotecznych i przekazywanie ich do ZU;

(f) współpracę z (...) w procesie rozpatrywania roszczeń z tytułu ubezpieczenia produktów hipotecznych;

(h) przygotowywanie raportów dotyczących umów ubezpieczenia;

(i) archiwizowanie dokumentów związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia w sieci Banku.

Na podstawie każdej z Umów Agencyjnych, Bank został upoważniony do zawierania umów ubezpieczenia oraz wykonywania w imieniu ZU innych czynności agencyjnych, o których mowa w Umowach Agencyjnych, na podstawie udzielonych przez ZU pełnomocnictw załączonych do umowy.

Z kolei zawarta przez Partnerów Umowa Konsorcjum określa warunki współpracy Partnerów w ramach Konsorcjum przy realizacji Umów Agencyjnych. Jest to umowa zawarta pomiędzy Partnerami, bez udziału ZU, zatem nie stanowi samodzielnej podstawy wykonywania przez Partnerów (w tym, Bank) czynności opodatkowanych na rzecz klienta, ale ustala zasady ich wykonywania. Zgodnie z Umową Konsorcjum, na lidera Konsorcjum został wyznaczony Bank. Funkcje Banku jako lidera Konsorcjum obejmą prowadzenie bieżących spraw Konsorcjum oraz rozliczanie z ZU Wynagrodzenia należnego Partnerom na podstawie Umów Agencyjnych za czynności wykonywane na rzecz ZU.

W Umowie Konsorcjum Partnerzy uzgodnili, że w zakresie wykonywanych przez Partnerów czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), Bank będzie odpowiedzialny za dystrybucję Ubezpieczeń Pożyczkowych w ramach wszystkich kanałów sprzedażowych Banku, z zastrzeżeniem szczególnych zasad dotyczących dystrybucji prowadzonej w ramach Kanału Franczyzowego – tj. w ramach placówek (oddziałów Banku), aplikacji mobilnej, systemu bankowości internetowej, call centre – w tym, poprzez:

Bank zobowiązał się także do utrzymywania relacji z franczyzobiorcami, jak również umożliwienia (...) współpracy z franczyzobiorcami i wsparcia (...) w zakresie tej współpracy - w zakresie niezbędnym do dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych oferowanych przez ZU w Kanale Franczyzowym.

Bank zobowiązał się, że jako lider i Partner Konsorcjum będzie wykonywać czynności agencyjne (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) zgodnie z postanowieniami Umowy Agencyjnej oraz pełnomocnictwami udzielonymi mu przez ZU.

Pytania

1.Czy w zdarzeniu przyszłym opisanym w niniejszym wniosku, kompleksowa usługa, jaka będzie świadczona przez Bank działający jako Partner Konsorcjum i lider Konsorcjum, na rzecz danego ZU, na podstawie Umowy Agencyjnej zawartej z tym ZU, będzie korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT?

2.Czy w świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT, z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu, Bank jako lider Konsorcjum będzie postępować prawidłowo wystawiając na rzecz ZU dokumenty rozliczeniowe o zbiorczym charakterze (noty rozliczeniowe, a w przypadku zgłoszenia żądania przez ZU - faktury VAT ze stawką „zw” - usługi zwolnione / faktury korygujące), na podstawie których ZU będą obciążane przez Bank łączną kwotą Wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych przez Partnerów Konsorcjum na rzecz ZU jako klientów (usługobiorców) Konsorcjum?

Państwa stanowisko w sprawie

W zakresie Pytania nr 1:

W opinii Wnioskodawcy, w zdarzeniu przyszłym przedstawionym we wniosku, kompleksowa usługa, jaka będzie świadczona przez Bank działający jako Partner i lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie danej Umowy Agencyjnej zawartej z ZU, będzie podlegać zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, który zwalnia od podatku m.in. usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

W zakresie Pytania nr 2:

W świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT zasadą jest, że usługi zwolnione od podatku nie muszą być dokumentowane fakturami VAT. Zatem, Wnioskodawca jako lider Konsorcjum, jest uprawniony do dokumentowania usługi świadczonej przez Konsorcjum na rzecz ZU innymi dokumentami księgowymi, w tym, zbiorczymi notami rozliczeniowymi (lub przyjmowania takich dokumentów od ZU). Jeśli jednak ZU zgłosi żądanie otrzymania faktury dokumentującej usługi realizowane przez Partnerów Konsorcjum, o którym mowa w art. 106b ust. 3 Ustawy o VAT, to prawidłowe będzie wystawienie przez Bank faktury VAT obejmującej całą kwotę Wynagrodzenia należnego od ZU z tytułu czynności wykonywanych przez Partnerów. Powyższa kwota zostanie w następnej kolejności rozliczona przez Bank, jako lidera, poprzez jej alokowanie między siebie i Spółkę na podstawie odpowiednich not księgowych.

Szczegółowe uzasadnienie swojego stanowiska Wnioskodawca prezentuje poniżej.

Uzasadnienie Wnioskodawcy

1.Konsorcjum a definicja podatnika podatku VAT:

Umowa konsorcjum nie jest zdefiniowana ani w prawie cywilnym, ani w prawie podatkowym. Zawieranie porozumień o charakterze konsorcjum jest jednak dopuszczalne w ramach swobody umów, przewidzianej w art. 353(1) Kodeksu cywilnego. Powołany przepis przewiduje, że „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowa konsorcjum jest umową gospodarczą co najmniej dwóch przedsiębiorców, zawartą w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie przy realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy lub też zakres przedmiotowy przekracza możliwości jednego tylko podmiotu. Konsorcjum nie jest jednak podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej, nie musi być rejestrowane, ani mieć odrębnej nazwy, czy też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum zachowują niezależność w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach niezwiązanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólne przedsięwzięcie objęte porozumieniem. Zawierając umowę konsorcjum partnerzy mogą określić, kto będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (lider), przy czym może to być jeden z konsorcjantów, kilku konsorcjantów lub osoba trzecia. Konsorcjum nie posiada wspólnego majątku, chociaż zazwyczaj ma wspólny rachunek rozliczeniowy, a płatności z tytułu zobowiązań i należności konsorcjum regulowane są w praktyce za pośrednictwem lidera reprezentującego konsorcjum.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zgodnie z ust. 2 tego artykułu, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle powyższych przepisów Konsorcjum nie jest podatnikiem podatku VAT, gdyż nie spełnia ustawowej definicji podatnika. W szczególności Konsorcjum nie posiada osobowości prawnej, nie stanowi także odrębnej jednostki organizacyjnej. Podatnikami są wyłącznie Partnerzy Konsorcjum, którzy jako równorzędne podmioty zobowiążą się do realizowania wspólnego przedsięwzięcia w formule uzgodnionej w Umowie Konsorcjum, które w tym przypadku będzie polegać na świadczeniu czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz ZU na podstawie Umów Agencyjnych.

2.Usługi wykonywane przez Konsorcjum na rzecz ZU jako świadczenie o charakterze kompleksowym:

Mając na uwadze planowaną relację gospodarczą między Konsorcjum jako usługodawcą a ZU jako usługobiorcami w ramach Umów Agencyjnych, jak również charakter gospodarczy Konsorcjum, należy przede wszystkim wskazać, że ZU nie są zainteresowane nabywaniem i nie będą nabywać "ułamkowych" czynności wykonywanych przez poszczególnych Partnerów Konsorcjum, ale będą nabywać kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczoną przez Konsorcjum jako całość. Z perspektywy ZU, tylko wspólne wykonanie przez Partnerów wszystkich czynności wchodzących w skład tej usługi ma wartość funkcjonalną. Nabycie takiej kompleksowej usługi, w której świadczenie zaangażowani będą obaj Partnerzy, działający łącznie i w ramach nawiązanej współpracy, gwarantuje ZU pozyskanie świadczenia o odpowiednim zakresie i standardzie, dzięki uzupełnianiu się możliwości i kompetencji Partnerów oraz zapewnieniu kompleksowej obsługi klientów ZU zainteresowanych pozyskaniem ochrony ubezpieczeniowej oraz odpowiedniego wsparcia w tym zakresie. W tych okolicznościach, w ocenie Wnioskodawcy, wszystkie czynności wykonywane przez Konsorcjum na podstawie Umów Agencyjnych muszą być traktowane z perspektywy podatku VAT jako jedna kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, opisana w każdej z tych umów i objęta tą umową.

Pojęcie świadczeń kompleksowych nie znalazło jak dotąd bezpośredniego uregulowania w przepisach dotyczących podatku VAT. Problematyka świadczeń kompleksowych była natomiast wielokrotnie i wielowątkowo analizowana zarówno przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ("TSUE", wcześniej "ETS") jak i przez polskie sądy administracyjne.

Wybrane orzeczenia TSUE:

Opodatkowaniem świadczeń kompleksowych zajął się TSUE m.in. w wyroku z dnia 27 października 2005 r. (wyrok C-41/04 w sprawie Levob Verzekeringen BV i OV Bank NV), w którym czytamy m.in.: „W kwestii tej TSUE orzekł, że mamy do czynienia z jednolitym świadczeniem, zwłaszcza w przypadku, gdy kilka elementów powinno zostać uznane za konstytutywne dla świadczenia głównego, podczas gdy, odwrotnie, jedno lub więcej świadczeń powinno być postrzegane jako jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los prawny świadczenia głównego […] Podobnie jest, jeśli dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta, rozumianego jako przeciętny konsument, są tak ściśle związane, że stanowią one obiektywnie jedno tylko nierozerwalne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny”. Podobne stanowisko znajdujemy w orzeczeniu z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd. (CPP), w którym TSUE wskazał, że: „należy określić zasadnicze cechy transakcji w celu ustalenia, czy podatnik świadczy na rzecz klienta, który jest typowym klientem, kilka odrębnych usług zasadniczych czy też jedną usługę.”

Podobne stanowisko odnajdujemy w wyroku TSUE z dnia 11 lutego 2010 r. w sprawie C‑88/09 Graphic Procede przeciwko Ministere du Budget, des Comptes publics et de la Fonction publique:

„18 Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, jeżeli transakcja składa się z wiązki elementów i czynności, należy uwzględnić wszystkie okoliczności, w jakich dana transakcja ma miejsce, aby ustalić, po pierwsze, czy miały miejsce dwie lub więcej odrębnych dostaw, czy też jedna dostawa, a po drugie, czy w tym ostatnim przypadku tę pojedynczą dostawę należy uznać za dostawę towarów czy za świadczenie usług (zob. podobnie wyrok z dnia 26 września 1996 r. w sprawie C-231/94 Faaborg-Gelting Linien, Rec. s. I-2395, pkt 12-14); I-9433, pkt 19; oraz sprawa C-111/05 Aktiebolaget NN, Zb. Orz. 2007, s. I-2697, pkt 17).

19 Trybunał orzekł również, że biorąc pod uwagę dwie okoliczności: po pierwsze, z art. 2 szóstej dyrektywy wynika, że każda transakcja musi być normalnie uznawana za odrębną i niezależną, a po drugie, transakcja, która z ekonomicznego punktu widzenia stanowi jedną dostawę, nie powinna być sztucznie dzielona, aby nie zakłócać funkcjonowania systemu VAT, jest to pojedyncze świadczenie, gdy dwa lub więcej elementów lub czynności dostarczanych przez podatnika klientowi są tak ściśle powiązane, że tworzą obiektywnie jedno, niepodzielne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie byłoby sztuczne (zob. Levob Verzekeringen i OV Bank, pkt 20 i 22 oraz Aktiebolaget NN, pkt 22 i 23). […]

22 W szczególności, jak wynika z akt sprawy, te czynności reprograficzne nie ograniczają się do zwykłego powielania oryginalnych dokumentów, lecz obejmują również wybór i programowanie kserokopiarek, opracowanie i oprawę dokumentów oraz sortowanie kopii.

23 Z ustaleń tych wynika zatem, że wszystkie elementy transakcji będącej przedmiotem postępowania głównego wydają się niezbędne dla działalności reprograficznej i są ze sobą ściśle powiązane.

24 […] usługę należy uznać za pomocniczą w stosunku do usługi głównej, jeśli stanowi ona dla klientów nie cel sam w sobie, lecz środek do lepszego korzystania ze świadczonej usługi głównej (zob. ww. wyrok w sprawie Aktiebolaget NN, pkt 28).”

TSUE konsekwentnie prezentuje takie samo stanowisko m.in. w wyroku z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie C- 276/09 Everything Everywhere Ltd przeciwko Commissioners form Majesty’s Revenue and Customs:

„22 Jednakże transakcja złożona z jednego świadczenia w aspekcie gospodarczym nie powinna być sztucznie rozdzielana, by nie pogarszać funkcjonalności systemu podatku VAT (zob. m.in. ww. wyroki w sprawach: CPP, pkt 29; i Aktiebolaget NN, pkt 22; oraz wyrok z dnia 22 października 2009 r. w sprawie C-242/08 Swiss Re Germany Holding, Zb. Orz. s. I-10099, pkt 51).

23 Ponadto, w pewnych okolicznościach, formalnie odrębne transakcje, które mogą być wykonywane oddzielnie, a zatem które mogą oddzielnie prowadzić do opodatkowania lub zwolnienia, należy uważać za jedną transakcję, jeżeli nie są one od siebie niezależne (zob. wyroki: z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie C-425/06 Part Service, Zb. Orz. s. I-897, pkt 51; z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07 RLRE Tellmer Property, Zb. Orz. s. I-4983, pkt 18; oraz ww. w sprawie Don Bosco Onroerend Goed, pkt 36).

24 Jest tak na przykład w sytuacji, gdy można stwierdzić, że jedno lub więcej świadczeń stanowi świadczenie główne, a inne świadczenie lub świadczenia stanowią jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los podatkowy świadczenia głównego (zob. m. in. wyroki: ww. w sprawie CPP, pkt 30; z dnia 15 maja 2001 r. w sprawie C-34/99 Primback, Rec. s. I-3833, pkt 45; oraz ww. w sprawie RLRE Tellmer Property, pkt 18; a także postanowienie z dnia 14 maja 2008 r. w sprawach połączonych C-231/07 i C-232/07 Tiercé Ladbroke i Derby, pkt 21).

25 W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy (zob. m. in. ww. wyroki w sprawach: CPP, pkt 30; Primback, pkt 45; oraz RLRE Tellmer Property, pkt 18; a także ww. postanowienie w sprawie Tiercé Ladbroke i Derby, pkt 21).

26 W celu określenia, czy podatnik zapewnia konsumentowi, rozumianemu jako przeciętny konsument, kilka odrębnych świadczeń głównych czy jedno świadczenie, należy poszukiwać elementów charakterystycznych dla rozpatrywanej czynności i uwzględnić wszystkie okoliczności, w której jest ona dokonywana (zob. podobnie ww. wyroki w sprawach: CPP, pkt 28, 29; Aktiebolaget NN, pkt 21, 22; oraz Ludwig, pkt 17; a także ww. postanowienie w sprawie Tiercé Ladbroke i Derby, pkt 19, 20).”

W powołanych orzeczeniach TSUE zwrócił uwagę na fakt, że dla potrzeb oceny określonego działania jako świadczenia jednolitego i kompleksowego najistotniejsze jest ustalenie, czy wykonywane czynności „są one od siebie niezależne”, w tym poprzez zbadanie świadczenia (i) z ekonomicznego (gospodarczego) punktu widzenia oraz (ii) z perspektywy nabywcy świadczenia. W stosunku do pierwszej kwestii powszechnie wskazuje się, że podatek VAT jest podatkiem o charakterze ekonomicznym, a treść stosunku prawnego ma przy nim znaczenie drugorzędne. W konsekwencji, okoliczność, że w danej transakcji np. dochodzi do zawarcia dwóch umów lub też da się wyodrębnić dwa stosunki prawne, albo też w ramach transakcji podmiot świadczący zobligowany jest do wykonania szeregu różnych aktywności, nie ma znaczenia decydującego. Istotne jest natomiast, czy z perspektywy ekonomicznej określone świadczenie jest jednolite, czy też można je w sposób naturalny podzielić, a podział nie doprowadzi przy tym do uszczerbku dla wyodrębnionych elementów. Powyższe prowadzi do kwestii drugiej tj. kwalifikacji świadczenia z punktu widzenia klienta/konsumenta – w tym wypadku kluczowa jest analiza gospodarczego celu dokonania transakcji po stronie nabywcy. Jeżeli z punktu widzenia odbiorcy określonego świadczenia istnieje jeden przedmiot świadczenia, a w konsekwencji dla klienta dana czynność pomocnicza wykonywana przez świadczeniodawcę nie stanowi celu samego w sobie, ale środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy) - wówczas mamy do czynienia ze świadczeniem złożonym, którego podział prowadziłby do sztuczności oraz wypaczałby ekonomiczny i faktyczny cel dokonywania transakcji.

W okolicznościach przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, weryfikacja każdej z powyższych przesłanek nie pozostawia wątpliwości, że świadczenie realizowane przez Konsorcjum na rzecz ZU ma charakter kompleksowy: z punktu widzenia klientów Konsorcjum, tj. ZU, czynności wykonywane przez Partnerów będą mieć ekonomiczny sens jedynie jako całość, ponieważ tylko świadczone razem odpowiedzą na potrzeby ZU jako odbiorców usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Nie ulega wątpliwości, że ZU nie byłyby zainteresowane nabywaniem poszczególnych czynności wykonywanych przez Partnerów w sposób wybiórczy: w interesie ZU jest wyłącznie nabycie usługi wykonywanej przez Konsorcjum jako kompleksowego świadczenia, w które zaangażowane są kompetencje i działania obu Partnerów łącznie, w stopniu zapewniającym prawidłową realizację Umów Agencyjnych. Co więcej, wybiórcze wykonywanie poszczególnych czynności, w oderwaniu od wiodącego świadczenia: usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, nie tylko nie miałoby sensu ekonomicznego dla ZU, ale też w wielu przypadkach w ogólne nie byłoby wykonalne. Przykładowo, trudno sobie wyobrazić, że Partnerzy monitorują jakość procesu obsługi ubezpieczających i sprzedaży umów ubezpieczenia bez uprzedniego zaangażowania w proces sprzedaży tych umów / doprowadzenia do ich zawarcia.

W konsekwencji, w świetle przytoczonych tez z orzeczeń TSUE, w tej sprawie wystąpi jeden przedmiot świadczenia: kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczona przez Konsorcjum na rzecz ZU. Kompleksowy charakter usługi, która będzie świadczona przez Konsorcjum wynika także z samej natury konsorcjum, jako formuły współpracy mającej na celu skoordynowane i wspólne działanie Partnerów tworzące w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem jest dostarczenie określonego rezultatu gospodarczego (w postaci dostawy lub świadczenia), w standardzie oczekiwanym przez klienta. Wreszcie, kompleksowy charakter świadczenia uzyskiwanego przez ZU od Konsorcjum znajduje potwierdzenie w sposobie ustalenia wynagrodzenia należnego Konsorcjum od ZU: Wynagrodzenie (prowizja) ustalane jest w jednej łącznej kwocie, bez intencji lub możliwości alokowania go do ułamkowych aktywności wchodzących w skład kompleksowej usługi wykonywanej przez Partnerów. Taki sposób ustalenia wynagrodzenia potwierdza, że z punktu widzenia ZU jako klientów Konsorcjum, ZU zamawiają zaś Konsorcjum świadczy jedną usługę, jaką jest pośrednictwo w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.

Wybrane orzeczenia sądów administracyjnych:

Na powyższy sens konsorcjum wskazują również jednolicie polskie sądy administracyjne, przykładowo w następujących wyrokach:

wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 lutego 2022 r., sygn. III SA/Wa 1510/21, podobnie: wyrok NSA z dnia 13 października 2021 r., sygn. akt I FSK 1898/18

„W orzecznictwie konsekwentnie prezentowane jest stanowisko, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 Uptu jako przedmiotu opodatkowania – świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne lub konsorcjalne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu. Przytoczyć należy orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z: 12 czerwca 2013 r., I FSK 1128/12; z 25 czerwca 2014 r., I FSK 1072/13; z 12 sierpnia 2015 r., I FSK 1373/14. Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie w pełni podziela zaprezentowaną tam argumentację.”

wyrok NSA z dnia 13 października 2021 r., sygn. akt I FSK 1898/18 (dotyczący rozliczeń w ramach konsorcjum):

„Działań podjętych w ramach umów o współpracy nie należy dla celów podatku od towarów i usług oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru jako działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość. W tym samym tonie wypowiadał się Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 29 kwietnia 2004 r. C-77/01, stwierdzając, że "czynności wykonywane przez członków konsorcjum, na podstawie postanowień umowy tworzącej to konsorcjum oraz odpowiadające części przypisanej każdemu z nich w tej umowie, nie stanowią dostawy towarów lub świadczenia usług za wynagrodzeniem w rozumieniu art. 2 pkt 1 VI Dyrektywy VAT, ani też w konsekwencji czynności opodatkowanej na podstawie tej dyrektywy”.

wyrok NSA z dnia 8 czerwca 2017 r., sygn. akt I FSK 1839/15:

„Na wstępie rozważań warto jest wskazać, że w zakresie omawianej problematyki dotyczącej rozliczeń w ramach konsorcjum istnieje ugruntowane już orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, uznające, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jako przedmiotu opodatkowania – świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne lub konsorcjalne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (por. wyrok NSA z dnia 12 sierpnia 2015r. sygn. akt I FSK 1373/14 i powoływane tam orzecznictwo sądów administracyjnych).”

wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 czerwca 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 1911/16:

„Rozliczenie kompleksowe całej inwestycji w zakresie podatku od towarów i usług odbywa się bowiem pomiędzy konsorcjum (reprezentowanym przez L.), a Zamawiającym, w związku z czym tylko w tym stosunku prawnym dochodzi do świadczenia usług i dostaw towarów objętych podatkiem VAT. […] W nawiązaniu do stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie o sygn. akt I FSK 1128/12 stwierdzić zatem należy, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy VAT, jako przedmiotu opodatkowania, świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne), należy przede wszystkim uwzględniać cel takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania, na potrzeby podatkowe poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (tak NSA w wyroku z dnia 23 kwietnia 2008r., sygn. akt I FSK 1788/07, wyroku z dnia 9 października 2008 r., sygn. akt I FSK 291/08 czy wyroku z dnia 29 lutego 2012 r., w sygn. akt I FSK 562/11). W powołanych orzeczeniach zaprezentowany został pogląd, że celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie przez skoordynowane i wspólne działania partnerów rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można, do celów podatku od towarów i usług, wydzielać i oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem, jest zrealizowanie wspólnego przedsięwzięcia.”

Podobnie m.in.: wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1108/13; wyrok NSA z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1012/13; wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 marca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 2472/12 i inne.

3.Zwolnienie od podatku VAT usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego wykonywanej przez Konsorcjum:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel […]. Zgodnie z brzmieniem art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, świadczeniem usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Z regulacji art. 41 ust. 1 Ustawy o VAT wynika, że stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Na podstawie natomiast z art. 146a pkt 1 Ustawy o VAT, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110 wynosi aktualnie 23%.

Ustawa o VAT przewiduje opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub ich zwolnienie z opodatkowania. W świetle przedstawionego w niniejszym wniosku zdarzenia przyszłego, zasadnicze znaczenie ma regulacja art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, zwalniająca od podatku: „usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji”. Zwolnienie od podatku VAT określone w art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT jest konsekwencją przepisu art. 135 ust. 1 pkt a) Dyrektywy 2006/112/WE, zgodnie z którym zwolnione z opodatkowania są „transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych”.

Ani Dyrektywa 2006/112/WE, ani Ustawa o VAT nie zawierają definicji pojęć kluczowych dla wykładni przedmiotowego zwolnienia od podatku VAT, takich jak „transakcje ubezpieczeniowe”, „usługi pokrewne świadczone przez agenta ubezpieczeniowego” czy „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych”. W tej sytuacji wskazane jest posiłkowanie się dorobkiem orzeczniczym TSUE, jak również polską praktyką podatkową.

Zgodnie z wypracowanym przez TSUE stanowiskiem, wymienione w art. 135 ust. 1 pkt a) Dyrektywy 2006/112/WE usługi świadczone przez agentów ubezpieczeniowych, polegają na pozyskiwaniu klientów oraz zawieraniu w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela umów ubezpieczeń, a także uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń. W odniesieniu do usług pokrewnych do usług ubezpieczeniowych wskazuje się (tak: opinia Rzecznika Generalnego M. Poiaresa Madura przedstawiona w dniu 12 stycznia 2005 r. w sprawie C-472/03 Staatssecretaris van Financiën przeciwko Arthur Andersen & Co. Accountants c.s.), że należy przez nie rozumieć wszystkie usługi, które są powiązane z usługami ubezpieczeniowymi, a zatem mogą być uznane za usługi pokrewne tym czynnościom. W ww. sprawie podkreślono, że dla kwalifikacji czynności jako usług pośrednictwa ubezpieczeniowego kluczowy jest status usługodawcy jako brokera lub agenta ubezpieczeniowego: „Pojęcie „usług pokrewnych” jest wystarczająco szerokie, aby mogło ono teoretycznie obejmować swym zakresem wszystkie usługi, które są powiązane z usługami ubezpieczeniowymi, a zatem które mogą być uznane za usługi pokrewne tym czynnościom. Jednakże prawodawca wspólnotowy wyraźnie ograniczył zakres zwolnienia wyłącznie do tej części usług, które są świadczone przez brokerów lub pośredników ubezpieczeniowych. Zakwalifikowanie osoby, która domaga się zwolnienia, jako brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego jest zatem elementem kluczowym, pozwalającym na ustalenie istnienia działalności pokrewnej czynnościom ubezpieczeniowym, która na mocy art. 13 część B lit. A) podlega zwolnieniu z opodatkowania”.

Z wyroku C-235/00 z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie CBS Financial Services wynika, że działalność pośrednictwa „dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego […]. [Powinna to być] usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. […] Pośrednictwo to ma zatem na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności, które umożliwiłyby zawarcie przez obie strony umowy, przy czym pośrednik nie realizuje w stosunku do treści umowy żadnego własnego interesu”. Także w wyrokach z dnia 25 lutego 1999 r. (sprawa C-349/96, Card Protection Plan), z dnia 8 marca 2001 r. (sprawa C-240/99, Skandia) oraz z dnia 20 listopada 2003 r. (sprawa C-8/01, Assurander-Societetet działający na rzecz Taksatorringen przeciwko Skatteministeriet), TSUE potwierdził, że pojęcie usług pokrewnych, świadczonych przez pośredników ubezpieczeniowych w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE dotyczy wyłącznie świadczeń dokonanych przez profesjonalistów. Broker / agent ubezpieczeniowy powinien być wyłącznie pośrednikiem - pojęcie to kładzie nacisk na działanie zewnętrzne pośrednika ubezpieczeniowego, czyli pozycję pośrednika między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeniowym.

Z kolei w wyroku z 3 kwietnia 2008 r. (w sprawie C-124/07, J.C.M. Beheer BV przeciwko Staatssecretaris van Financiën) TSUE potwierdził możliwość realizacji usług zwolnionych w różnych modelach organizacyjnych wskazując m.in., że: „brzmienie art. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy nie wyklucza co do zasady, by działalność brokerów i pośredników ubezpieczeniowych dzieliła się na odrębne usługi mogące, jako takie, należeć do „usług pokrewnych [transakcjom ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym] świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych” […]. W tej sytuacji z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w art. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy [zob. podobnie, w odniesieniu do art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, ww. wyrok w sprawie Abbey National, pkt 68, a w odniesieniu do art. 13 część B lit. d) pkt 1 tej dyrektywy – ww. wyrok w sprawie Ludwig, pkt 35]. […] art. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że okoliczność, iż broker lub pośrednik ubezpieczeniowy nie pozostaje w bezpośrednim stosunku ze stronami umowy ubezpieczenia lub reasekuracji do zawarcia której się przyczynia, lecz pozostaje z nimi jedynie w pośrednim stosunku, za pośrednictwem innego podatnika, który sam pozostaje w bezpośrednim stosunku z jedną ze stron tej umowy, i z którym ów broker lub pośrednik ubezpieczeniowy jest związany umownie, nie wyklucza, by świadczone przez niego usługi były zwolnione od podatku VAT na mocy tego przepisu.". Podobne tezy zawiera powołany wyrok TSUE z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National plc, Inscape Investment Fund przeciwko Commissioners of Customs & Excise („z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że przeprowadzane przez nie transakcje nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy.”).

Przywołane tezy i uzasadnienia orzeczeń TSUE potwierdzają, że analizowane zwolnienie od podatku VAT dotyczy usług: (i) mających charakter usług pokrewnych usługom ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym, (ii) świadczonych przez brokerów lub agentów ubezpieczeniowych, (iii) świadczonych na rzecz zakładów ubezpieczeń lub podmiotów poszukujących ochrony ubezpieczeniowej ("klientów"). Jednocześnie, TSUE powołuje się na zasadę neutralności VAT i wskazuje, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru takiego modelu organizacyjnego, który jest dla nich najbardziej odpowiedni ze względów gospodarczych, nie narażając się przez to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania.

Przechodząc na grunt polskiej praktyki podatkowej, należy przede wszystkim zwrócić uwagę, że w Ustawie o VAT brak jest wyjaśnienia rozumienia kluczowych dla sprawy terminów, takich jak „usługi ubezpieczeniowe” czy „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych”, które są definicjami pojęć prawnych. Jak wskazują sądy administracyjne (tak przykładowo NSA w wyroku z dnia 15 czerwca 2022 r., sygn. akt I FSK 235/19) „w takiej sytuacji, ustalając znaczenie wskazanych określeń nie sposób odwoływać się do języka powszechnego (desygnatów wskazanych określeń w języku potocznym). Należy natomiast przyjąć, że są to pojęcia występujące wyłącznie w językach konwencjonalnych, które swoje rozumienie nadane im w przepisach swoich "macierzystych", czy "rodzimych" gałęzi prawa przeniosły do prawa podatkowego (por. B. Brzeziński, Wykładnia prawa podatkowego, Gdańsk 2013, s. 77).”

W polskim systemie prawa, świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego reguluje Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń. Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy, pośrednictwo ubezpieczeniowe oznacza wykonywanie dystrybucji ubezpieczeń lub dystrybucji reasekuracji przez pośredników ubezpieczeniowych. Pośrednikiem ubezpieczeniowym jest m.in. agent ubezpieczeniowy, który wykonuje dystrybucję ubezpieczeń za wynagrodzeniem. Agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca, inny niż agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF. Z kolei wynagrodzenie oznacza prowizję, honorarium, opłatę lub inną płatność, w tym korzyść ekonomiczną jakiegokolwiek rodzaju lub inną korzyść lub zachętę finansową lub niefinansową, oferowane lub przekazywane w związku z działalnością w zakresie dystrybucji ubezpieczeń.

W świetle art. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, dystrybucja ubezpieczeń oznacza działalność wykonywaną wyłącznie przez dystrybutora ubezpieczeń polegającą na: (1) doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych; (2) zawieraniu umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu zakładu ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz klienta albo bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń; (3) udzielaniu pomocy przez pośrednika ubezpieczeniowego w administrowaniu umowami ubezpieczenia lub umowami gwarancji ubezpieczeniowych i ich wykonywaniu, także w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie. Dystrybucja ubezpieczeń polega również na udzielaniu informacji dotyczących jednej lub większej liczby umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych na podstawie kryteriów wybranych przez klienta za pośrednictwem stron internetowych lub innych mediów oraz opracowywaniu rankingu produktów ubezpieczeniowych obejmującego porównanie cen i produktów lub składek z tytułu umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej, w przypadku gdy klient jest w stanie pośrednio lub bezpośrednio zawrzeć umowę ubezpieczenia lub umowę gwarancji ubezpieczeniowej za pośrednictwem stron internetowych lub innych mediów. Dystrybucja ubezpieczeń polega również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych u agenta ubezpieczeniowego. Dystrybutorem ubezpieczeń jest w szczególności agent ubezpieczeniowy. Agent ubezpieczeniowy wykonuje czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń, zwane w ustawie "czynnościami agencyjnymi". Z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń wynika, że czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez podmioty spełniające określone tą ustawą warunki.

Ustawa o VAT nie zawiera odrębnej definicji usług pośrednictwa ubezpieczeniowego. Natomiast z praktyki interpretacyjnej i orzeczniczej, która w znacznej mierze opiera się o przywołane wcześniej orzeczenia TSUE wynika, że:

Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego;
Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa;
Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia, przy czym pośrednik nie realizuje w stosunku do treści umowy żadnego własnego interesu;
Ustawa o VAT nie zawiera autonomicznej definicji takich terminów, jak "usługi ubezpieczeniowe” czy „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych”. Mając na uwadze charakter prawny tych terminów, ustalając ich znaczenie nie można jednak odwoływać się do języka powszechnego, ale należy uwzględnić, że są to pojęcia występujące wyłącznie w językach konwencjonalnych, które swoje rozumienie nadane im w przepisach właściwej gałęzi prawa. Tym samym, pojęcie „pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych” powinno być rozumiane zgodnie ze znaczeniem nadanym mu w Ustawie o dystrybucji ubezpieczeń;
Aktywność pośrednika ubezpieczeniowego (agenta, brokera) zalicza się do pośrednictwa w wykonywaniu usług ubezpieczeniowych, jeżeli towarzyszy ona (jest konsekwencją) czynności danego podmiotu, polegających na pozyskiwaniu klienta i doprowadzaniu do zawarcia z nim umowy ubezpieczenia.

Dalsze szczegółowe rozważania oraz praktyczne wskazówki co do definicji i istoty usług ubezpieczeniowych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, w tym, czynności wchodzących w zakres tych pojęć w kontekście zwolnienia objętego art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, znajdujemy w aktualnym orzecznictwie sądów administracyjnych. Orzeczenia sądów w pełni potwierdzają stanowisko Wnioskodawcy oraz stanowią dopełnienie tego stanowiska. Wobec powyższego, Wnioskodawca przytacza obszerne fragmenty orzeczeń dotyczących klasyfikacji podatkowej świadczeń o charakterze zbliżonym do będących przedmiotem niniejszego wniosku, jako uzupełnienie uzasadnienia wniosku w zakresie stanowiska Wnioskodawcy:

wyrok NSA z dnia 15 czerwca 2022 r., sygn. akt I FSK 235/19:

„Nie sposób zgodzić się z poglądem Organu interpretacyjnego, że – biorąc pod uwagę stan faktyczny zaprezentowany we wniosku interpretacyjnym (zdarzenie przyszłe) - usługi Wnioskodawcy związane z zarządzaniem i wykonywaniem już zawartych umów ubezpieczenia lokują się poza zakresem zwolnienia podatkowego, którego stan faktyczny został ukształtowany w art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u. Punktem wyjścia w rozważaniach Naczelnego Sądu Administracyjnego, które doprowadziły do tej konstatacji jest językowe brzmienie wspomnianego przepisu szczególnego prawa podatkowego. Ustawodawca, definiując zakres zwolnienia podatkowego posługuje się tam określeniem "usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek". Jednocześnie, w ustawie podatkowej brak jest wyjaśnienia rozumienia tych terminów, które są definicjami pojęć prawnych.

W takiej sytuacji, ustalając znaczenie wskazanych określeń nie sposób odwoływać się do języka powszechnego (desygnatów wskazanych określeń w języku potocznym). Należy natomiast przyjąć, że są to pojęcia występujące wyłącznie w językach konwencjonalnych, które swoje rozumienie nadane im w przepisach swoich "macierzystych", czy "rodzimych" gałęzi prawa przeniosły do prawa podatkowego (por. B. Brzeziński, Wykładnia prawa podatkowego, Gdańsk 2013, s. 77). W tym kontekście warto zauważyć to, co podkreślał Sąd I instancji, odwołując się do przepisów regulujących materię ubezpieczeń. Zgodnie z art. 4 ustawy z 23 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2077), obowiązującej w chwili wydawania interpretacji indywidualnej w przedmiotowej sprawie, pośrednik ubezpieczeniowy wykonuje:

1) czynności w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń, zwane dalej "czynnościami agencyjnymi", polegające na: pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych (działalność agencyjna) albo

2) czynności w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, zwane dalej "czynnościami brokerskimi", polegające na zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności brokerskich (działalność brokerska).

Na marginesie warto przy tym zauważyć, że w podobny sposób aktywność ta jest regulowana współcześnie, w art. 4 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 905). Wracając natomiast do stanu prawnego obowiązującego w chwili wydania interpretacji indywidualnej, nie ma wątpliwości co do tego, że w świetle ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, z pomocą której należy odczytywać art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u., działalność brokera ubezpieczeniowego (pośrednika ubezpieczeniowego) to nie tylko doprowadzenie do zawarcia umowy ubezpieczenia, ale i późniejsze działania, w tym uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie. Wszystkie te czynności (także te, dotyczące już zawartych umów ubezpieczenia), Spółka przedstawiła we wniosku interpretacyjnym jako przestrzeń swojej aktywności gospodarczej. […]

Potwierdzeniem tego zapatrywania jest stanowisko zaprezentowane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 25 marca 2021 r. sygn. C-907/19 (sprawa [....]). W judykacie tym, nawiązując do wyroku w sprawie C-40/15 ([...]) TSUE powtórzył tezę, że usługi pokrewne, świadczone przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych obejmują różne usługi służące realizacji transakcji ubezpieczeniowych, w szczególności likwidację szkód, która stanowi jeden z istotnych elementów tych transakcji (por. pkt 34 i 35 wyroku). Usługi wykonywane przez brokera lub agenta ubezpieczeniowego mają zaś ten charakter, jeśli obejmują istotne aspekty pośrednictwa ubezpieczeniowego, takie jak wyszukiwanie klientów i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem celem zawarcia umowy ubezpieczenia (por. teza 37 wyroku w sprawie C-907/19).

W tym kontekście nietrudno zauważyć niezrozumienie zapatrywania Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na istotę usług pośrednictwa ubezpieczeniowego, które stało się udziałem Organu interpretacyjnego w przedmiotowej sprawie. Wbrew twierdzeniu DKIS, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie lokuje bowiem usług likwidacji szkód poza granicami zwolnionych z opodatkowania usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych. Tego typu aktywność zalicza on natomiast do pośrednictwa w wykonywaniu usług ubezpieczeniowych, jeżeli towarzyszy ona (jest konsekwencją) czynności danego podmiotu, polegających na pozyskiwaniu klienta i doprowadzaniu do zawarcia z nim umowy ubezpieczenia. Tak zaś było w stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym), zaprezentowanym we wniosku interpretacyjnym. Tym samym, zapatrywanie TSUE na pośrednictwo w wykonywaniu usług ubezpieczeniowych (usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych) jest zgodne z wnioskami, jakie w tym zakresie można wyprowadzić w wyniku przedstawionej wcześniej analizy krajowej regulacji prawnej. Wyłącznie "wyalienowana" aktywność pośrednika w zakresie likwidacji szkody, niezwiązana z jego uprzednim wsparciem dla nawiązania stosunku ubezpieczeniowego lokuje się bowiem poza granicami zwolnienia podatkowego, ukształtowanego w art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u. Skoro zaś w stanie faktycznym zaprezentowanym we wniosku interpretacyjnym, ponad wszelką wątpliwość pośrednictwo w likwidacji szkody nie było oderwane od aktywności brokera w zakresie skłonienia klienta i ubezpieczyciela do zawarcia umowy ubezpieczenia, nie może być mowy o trafności interpretacji DKIS.”

wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 4 czerwca 2020 r., sygn. akt I SA/Go 119/2

„W niniejszej sprawie spór sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy czynność polegająca na monitorowaniu płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia mieści się w pojęciu usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT.

Zdaniem organu czynność ta dokonywana jest przez Wnioskodawcę w celu uczestniczenia w wykonaniu umów ubezpieczenia lub obsłudze umów ubezpieczenia w trakcie ich trwania, nie polega zatem na wyszukiwaniu klientów i kontaktowaniu ich z zakładem ubezpieczeń w celu zawarcia umów ubezpieczenia i nie może korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Z kolei zdaniem Skarżącego czynność ta jest integralną częścią pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, a wyłączenie jej miałoby charakter sztuczny i nielogiczny.

W tak zarysowanym sporze Sąd podziela zdanie Skarżącego.

Na wstępie zauważyć należy, że organ w swojej interpretacji przyjął precyzyjny, temporalny warunek definiujący czynności, które mogą zostać uznane za pośrednictwo w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Wskazał, że tylko usługi polegające na pośredniczeniu w zawieraniu umów ubezpieczenia, których celem będzie doprowadzenie do zawarcia umów ubezpieczeniowych, stanowią pośrednictwo ubezpieczeniowe zwolnione od podatku VAT. Pośrednictwem tym, nie są natomiast m.in. czynności w celu uczestniczenia w wykonaniu umów ubezpieczenia lub obsłudze umów ubezpieczenia w trakcie ich trwania. Zatem w ocenie organu, od tego, czy dana czynność została wykonana przed czy też po zawarciu umowy ubezpieczenia, zależy jej kwalifikacja do pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.

W ocenie Sądu taki podział jest sztuczny i nie znajduje oparcia ani w brzmieniu art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT ani art. 135 ust. 1 lit. a) Dyrektywy 112/2006/WE. Jego stosowanie prowadzi do nielogicznego i nieuzasadnionego gospodarczo podziału czynności agentów ubezpieczeniowych. […]

Podkreślenia wymaga, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT i wykładane ściśle pojęcie "usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych" wskazuje, że usługa ubezpieczeniowa ma szerszy zakres niż usługa pośrednictwa w świadczeniu usługi ubezpieczeniowej.

Zasadniczym kryterium, pozwalającym na ustalenie, czy i w jakim zakresie dany podmiot jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, czy też nie, jest charakter wykonywanych przez niego usług. W tym kontekście wskazać należy, iż działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek ze stron umowy, dotyczącej produktu ubezpieczeniowego. Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia. […]

Wskazać jednak należy, iż czynności administrowania ubezpieczeniem typu "back-office", nie będąc usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego, pozostają jednak usługą ubezpieczeniową z tym, że ta usługa jest rozczłonkowana pomiędzy ubezpieczycielem i agentem. Wewnętrzną sprawą tych dwóch podmiotów jest to, czy i jakie fragmenty usługi ubezpieczeniowej zostają wydzielone ze struktury organizacyjnej ubezpieczyciela i zostaną powierzone do wykonania agentowi (tzw. outsourcing).

W ocenie Sądu, w zakresie usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych mieszczą się usługi typu "front-office" dokonywane wobec ubezpieczonego już po zawarciu umowy ubezpieczenia. Taką usługą jest wykonywanie przez Stronę czynności polegających na monitorowaniu płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.

Są one bowiem charakterystyczne dla działalności agenta ubezpieczeniowego, a agent występuje tu w roli pośrednika między ubezpieczycielem, a ubezpieczonym. Czynności dodatkowe, realizowane już po zawarciu umowy ubezpieczenia są naturalną konsekwencją (stanowią dopełnienie) zawarcia - za pośrednictwem agenta - umowy.

Wbrew opinii organu interpretacyjnego, wszystkie wskazane we wniosku o wydanie interpretacji czynności mają charakter jednej złożonej usługi. W realiach przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, czynności świadczone przez Stronę mają więc charakter jednolitego świadczenia.

Przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT nie może być rozumiany w ten sposób, że "usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych" ma mieć charakter jednorazowy wobec każdego klienta, czyli polega na wyszukaniu tego klienta i skontaktowaniu go z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy ubezpieczenia. Nie może być tak, że usługi wykonywane przez agenta wobec ubezpieczonego już klienta przestają być usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego. Trzeba brać pod uwagę specyfikę działalności agenta, który po zawarciu umowy ubezpieczenia nadal prowadzi działalność gospodarczą, a jego celem biznesowym może i powinno być takie utrzymywanie kontaktów z klientem, aby umowa nie została przez niego rozwiązana prze upływem terminu, klient zawarł/przedłużył umowę na kolejny okres, klient zawarł umowę ubezpieczeniową w szerszym zakresie, korzystając z gamy oferowanych produktów. Usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego jest także monitorowanie zapłaty składek, o ile są one działaniami prowadzonymi na zewnątrz, tj. wobec klientów. W istocie bowiem może być to uznane za działanie w interesie klientów, którzy mogą zapomnieć o płatności wymagalnych składek (zwłaszcza jeżeli są rozłożone na raty), a przy ich braku uiszczenia może ubezpieczających nie obejmować już ochrona ubezpieczeniowa. Takie działania można, w ocenie Sądu, uznać za tzw. opiekę posprzedażową.

Czynności dokonywane wobec obecnego (już "wyszukanego") klienta zamierzające do sprawnego i efektywnego wykonywania i utrzymywania obowiązującej umowy są bowiem nierozerwalnie związane z zawarciem lub przedłużeniem tej umowy, albo rozszerzeniem jej zakresu. Jak wyjaśnia opinia Rzecznika Generalnego do sprawy Arthur Andersen & Co. Accountants, C-472/03, EU:C:2005:8 (pkt 24) pojęcie "usług pokrewnych świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych kładzie nacisk - w obrębie dziedziny takiej jak rozpowszechnianie produktów ubezpieczenia, której modus operandi cechuje duża złożoność i różnorodność - na działanie zewnętrzne pośrednika ubezpieczeniowego, czyli jego pozycję pośrednika między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeniowym, co jest nieodzownie związane z istnieniem relacji między tymi dwiema stronami". Pośrednictwo ubezpieczeniowe nie kończy się więc z chwilą zawarcia umowy, ale trwa także po jej zawarciu (tak też w wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu z dnia 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 189/12, orzeczenia.nsa.gov.pl). Opieka posprzedażowa nad klientem jest zatem normalnym działaniem biznesowym w celu rozpowszechniania produktów ubezpieczenia.

Logika i doświadczenie życiowe wskazuje, że agent, który odmawia obsługi klienta już po zawarciu umowy ubezpieczenia, w tym nie będzie np. przypominał ubezpieczonym o obowiązku zapłaty składek, których termin płatności upłynął - nie powinien liczyć, że ten klient będzie chciał kontynuować dalszą współpracę z agentem. Trudno oczekiwać, aby klient niezadowolony z obsługi jego spraw w zakresie obowiązującej umowy zechciał zawrzeć nowy kontrakt lub przedłużyć dotychczasowy.

Opieka posprzedażowa nad klientem jest też – w szerokim znaczeniu - elementem "wyszukania" klienta na kolejne okresy ubezpieczeniowe oraz ma na celu sprzedaż kolejnych produktów ubezpieczeniowych. […]

Absurdalnym byłoby stwierdzenie, że perspektywicznym dla agenta ubezpieczeniowego jest tylko nowy, wyszukany klient, a klient obecny takiego przymiotu już nie posiada i nie należy od niego dbać, zdobywać jego zaufania i gwarantować mu sprawnego dostępu do wszelkich informacji i uprawnień wynikających z obowiązującej już umowy.

Poszukiwanie nowych klientów nie musi pozostawać w konflikcie z utrzymywaniem klientów obecnych. Opieka posprzedażowa nad obecnym klientem w zakresie obowiązującej umowy ubezpieczenia jest ukierunkowana na to, aby ten sam klient zawarł nową umowę i przez to, w pewnym sensie, stał się nowym klientem.

Zważyć należy, iż ubezpieczyciele, korzystając ze wsparcia agentów ubezpieczeniowych, zainteresowani są uzyskaniem efektu ekonomicznego w postaci wsparcia w procesie zarówno zawarcia, jak i obsługi umów ubezpieczenia. Opieka posprzedażowa z udziałem klienta (tzw. front-office), nawiązując do treści art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy VAT, jest usługą pokrewną, mającą związek z ubezpieczeniem. Przy interpretacji art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT kierować się należy celem i charakterem czynności agenta, a nie czasem ich dokonania. Czynności wchodzące w zakres usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą być dokonane także poza zawarciu umowy ubezpieczenia.

Podkreślić też należy, iż literalne brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT nie daje żadnych podstaw, aby z zakresu "usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych" wykluczyć usługi dokonywane wobec klientów związanych wcześniejszą umową. Inne rozumienie tego przepisu mogłoby prowadzić do wniosków pozostających w konflikcie z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa.”

wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 wrześnie 2018 r., sygn. akt III SA/Wa 2981/17:

„6.1. Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy należy określić, jakie usługi miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT zwolnienie usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Nawiązując do wyroku TSUE w sprawie Aspiro, C-40/15 (pkt 39), w którym stwierdzono, że usługi świadczone przez brokerów i agentów ubezpieczeniowych lub ich podwykonawców powinny być "charakterystyczne dla działalności brokera lub agenta ubezpieczeniowego, która polega na wyszukiwaniu klientów i kontaktowaniu ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umów ubezpieczenia" należy więc rozstrzygnąć, czy czynności związane z zarządzaniem i wykonywaniem już zawartych umów ubezpieczenia mieszczą się w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego.

W zaskarżonej interpretacji organ stwierdził, iż czynności te nie stanowią pośrednictwa ubezpieczeniowego w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 37, a jedynie czynności wspomagające, które nie sią ani właściwe ani niezbędne do świadczenia usług ubezpieczeniowych zwolnionych od podatku VAT.

6.2. W ocenie Sądu takie stanowisko organu nie znajduje potwierdzenia w przytoczonym powyżej orzecznictwie TSUE. Trybunał wskazuje bowiem, iż usługi pośrednictwa świadczone przez agentów ubezpieczeniowych mogą obejmować wszystkie usługi mające związek z ubezpieczeniem, a warunkiem uznania danych czynności za pośrednictwo ubezpieczeniowe jest istnienie, chociażby pośredniego stosunku agenta, zarówno z ubezpieczycielem jak i ubezpieczonym oraz wykonywanie przez agenta działalności obejmującej istotne aspekty pośrednictwa ubezpieczeniowego. W świetle powyższego jako usługę pośrednictwa należy więc nie tylko czynności, które polegają na świadczeniu usług bezpośrednio związanych z zawarciem umowy ubezpieczenia, ale również te, które dotyczą zawartych już umów ubezpieczenia. Dyrektor KIS bezpodstawnie przyjął, że wszystkie usługi wskazywane przez Spółkę we wniosku, dokonywane po zawarciu umowy ubezpieczenia, mają charakter czysto techniczny. Nie wyjaśnił przyczyn, dla których tożsame usługi świadczone przed zawarciem umowy ubezpieczenia korzystają ze zwolnienia od VAT.

6.3. Sąd, w składzie orzekającym w niniejszej sprawie, podziela stanowisko wyrażone w prawomocnym wyroku tut. Sądu z 17 listopada 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 3159/16; dostępny w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, adres: http://orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej "CBOSA"), że pośrednictwo ubezpieczeniowe nie kończy się z chwilą zawarcia umowy, ale trwa także po jej zawarciu w postaci opieki posprzedażowej. Pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na "zdobyciu" klienta, utrzymaniu go na przyszłość i powiązaniu klienta z ubezpieczycielem w dłuższej perspektywie oraz w szerszym zakresie produktów, a nie tylko na jednorazowej czynności wyszukania klienta, przekazania jego danych do ubezpieczyciela i zawarcia z nim jednej umowy.”

wyrok WSA w Warszawie z dnia 17 listopada 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 3159/16:

„Pośrednictwo ubezpieczeniowe nie kończy się z chwilą zawarcia umowy, ale trwa także po jej zawarciu w postaci opieki posprzedażowej. Pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na „zdobyciu” klienta, utrzymaniu go na przyszłość i powiązaniu klienta z ubezpieczycielem w dłuższej perspektywie oraz w szerszym zakresie produktów, a nie tylko na jednorazowej czynności wyszukania klienta, przekazania jego danych do ubezpieczyciela i zawarcia z nim jednej umowy. Potwierdza to zestawienie różnych wersji językowych wyroku TSUE w sprawie Aspiro, C-40/15.” W obszernym uzasadnieniu tego wyroku Sąd wskazał także, że „w ocenie Sądu, w zakresie usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego mieszczą się także wykonywane przez Stronę czynności tj.:

a) odbieranie od ubezpieczonego zawiadomień, oświadczeń, dyspozycji,

b) niektóre czynności wykonywane w ramach konwersji stosunków grupowych na umowy indywidualne - informowanie Towarzystwa Ubezpieczeń o składanych przez ubezpieczonych lub inne osoby uprawnione z umów ubezpieczenia żądaniach i reklamacjach,

c) realizowanie obowiązków informacyjnych wynikających z procesu obsługi reklamacji obowiązujących w Towarzystwie Ubezpieczeń,

d) przekazywanie do Towarzystwa Ubezpieczeń przyjętych zawiadomień i oświadczeń składanych w związku z zawartą umową ubezpieczenia.

W ocenie Sądu wskazane wyżej czynności są charakterystyczne dla działalności agenta ubezpieczeniowego, a agent występuje tu w roli pośrednika między ubezpieczycielem, a ubezpieczonym. Czynności dodatkowe, realizowane już po zawarciu umowy ubezpieczenia są naturalną konsekwencją (stanowią dopełnienie) zawarcia - za pośrednictwem agenta – umowy.

Wbrew opinii organu interpretacyjnego, wyżej wskazane czynności świadczone przez Skarżącą mają charakter jednej złożonej usługi, w której można wyróżnić usługę główną, wobec której reszta świadczeń ma zadanie uzupełniające i pomocnicze. W realiach przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, czynności świadczone przez Stronę mają więc charakter jednolitego świadczenia. Rozdzielenie tych świadczeń z perspektywy klienta byłoby sztuczne i niezrozumiałe.

Przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u. nie może być rozumiany w ten sposób, że "usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych" ma mieć charakter jednorazowy wobec każdego klienta, czyli polega na wyszukaniu tego klienta i skontaktowaniu go z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy ubezpieczenia. Nie może być tak, że usługi wykonywane przez agenta wobec ubezpieczonego już klienta przestają być usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego. Trzeba brać pod uwagę specyfikę działalności agenta, który po zawarciu umowy ubezpieczenia nadal prowadzi działalność gospodarczą, a jego celem biznesowym może i powinno być takie utrzymywanie kontaktów z klientem, aby (i) umowa nie została przez niego rozwiązana przed upływem terminu, (ii) klient zawarł/przedłużył umowę na kolejny okres, (iii) klient zawarł umowę ubezpieczeniową w szerszym zakresie, korzystając z gamy oferowanych produktów.

Czynności dokonywane wobec obecnego (już "wyszukanego") klienta zmierzające do sprawnego i efektywnego wykonywania i utrzymywania obowiązującej umowy są nierozerwalnie związane z zawarciem lub przedłużeniem tej umowy, albo rozszerzeniem jej zakresu. Jak wyjaśnia opinia Rzecznika Generalnego do sprawy Arthur Andersen & Co. Accountants, C-472/03, EU:C:2005:8 (pkt 24) pojęcie "usług pokrewnych świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych kładzie nacisk - w obrębie dziedziny takiej jak rozpowszechnianie produktów ubezpieczenia, której modus operandi cechuje duża złożoność i różnorodność - na działanie zewnętrzne pośrednika ubezpieczeniowego, czyli jego pozycję pośrednika między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeniowym, co jest nieodzownie związane z istnieniem relacji między tymi dwiema stronami". Pośrednictwo ubezpieczeniowe nie kończy się więc z chwilą zawarcia umowy, ale trwa także po jej zawarciu (tak też w wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu z dnia 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 189/12 (CBOSA). Opieka posprzedażowa nad klientem jest normalnym działaniem biznesowym w celu rozpowszechniania produktów ubezpieczenia.

[…] Opieka posprzedażowa nad klientem jest też – w szerokim znaczeniu - elementem "wyszukania" klienta na kolejne okresy ubezpieczeniowe oraz ma na celu sprzedaż kolejnych produktów ubezpieczeniowych.”

Z kolei w interpretacji z dnia 4 lutego 2016 r., sygn. IPPP1/4512-1313/15-2/AS, wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, w odniesieniu do zdarzenia przyszłego analogicznego do opisanego w niniejszym wniosku, organ interpretacyjny zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, że "kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczona przez Konsorcjum, w tym Bank, działający jako Partner i lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie Nowej Umowy Agencyjnej, korzystać będzie ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT". Podobne rozumienie pojęcia pośrednictwa ubezpieczeniowego w kontekście przepisów o VAT znajdujemy w indywidualnych interpretacjach podatkowych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, przykładowo interpretacji z dnia 6 listopada 2019 r., sygnatura: 0115-KDIT1-1.4012.568.2019.1.MS czy interpretacji z dnia 14 listopada 2018 r., sygnatura: 0114-KDIP4.4012.554.2018.2.MP.

Kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, która będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę jako Partnera Konsorcjum, na rzecz ZU na podstawie każdej z Umów Agencyjnych, spełni wszystkie kryteria kwalifikujące ją jako usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, jak również przesłanki, na które wskazuje praktyka orzecznicza TSUE oraz polskich sądów administracyjnych.

Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy, kompleksowa usługa, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum na rzecz ZU na podstawie Umów Agencyjnych będzie miała charakter usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych podlegającej zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

Oznacza to, że stanowisko Wnioskodawcy w zakresie Pytania nr 1 należy uznać za prawidłowe.

4.Dokumentowanie rozliczeń pomiędzy Konsorcjum a ZU:

4.1. Rozliczenia pomiędzy Partnerami Konsorcjum:

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Bank jako lider Konsorcjum będzie koordynować działalność Konsorcjum i zapewniać sprawną realizację całości zlecenia wynikającego z Umów Agencyjnych.

Rolą Banku jako lidera jest w szczególności prowadzenie rozliczeń pomiędzy Konsorcjum a ZU. Od strony dokumentacyjnej znajdzie to odzwierciedlenie w postanowieniach Umowy Konsorcjum oraz Umów Agencyjnych, zgodnie z którymi Bank jako lider jest uprawniony i zobowiązany do wystawiania na rzecz ZU zbiorczych dokumentów rozliczeniowych za wszystkie prace wykonane przez Konsorcjum oraz do odbierania od ZU Wynagrodzenia należnego Konsorcjum (Partnerom Konsorcjum).

Dokumentami wystawianymi przez Bank będą zbiorcze dokumenty rozliczeniowe (noty księgowe), a na żądanie ZU, faktury VAT ze stawką "zw" - usługi zwolnione z VAT. Następnie, Bank będzie dokonywać potrąceń kwot Wynagrodzenia należnego Partnerom (Bankowi i (...)) od ZU za dany okres rozliczeniowy na podstawie Umów Agencyjnych, z kwot składek ubezpieczeniowych pobieranych od klientów pozyskanych przez Konsorcjum, należnych z tytułu zawarcia umów Ubezpieczeń Pożyczkowych. W kolejnym kroku, Bank jako lider w ramach rozliczeń wewnątrz Konsorcjum dokona podziału Wynagrodzenia otrzymanego od ZU pomiędzy siebie i (...), zgodnie z zasadami przewidzianymi w Umowie Konsorcjum.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei stosownie do przepisu art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Powyższe oznacza, że nie każde przesunięcie, czy rozliczenie określonych wartości ekonomicznych między dwoma różnymi podmiotami podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, ale jedynie takie operacje, które stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług. Z tego względu, rozliczenia pieniężne między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum), nie mogą być same przez się potraktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeśli równocześnie nie towarzyszy im świadczenie usługi (lub dostawa towarów).

Okolicznością, która w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT decyduje o opodatkowaniu jest odpłatny charakter świadczenia, który przejawia się w ustaleniu wynagrodzenia za dane świadczenie z uwagi na jego wzajemny charakter. Wynagrodzenie jest najczęściej określane umową między stronami transakcji i stanowi skutek przysporzenia po stronie usługobiorcy. Cechy „odpłatności” nie można jednak przypisywać operacji księgowej dokonywanej przez lidera polegającej na rozdziale przychodów uzyskiwanych z tytułu prowadzonego przedsięwzięcia pomiędzy jego uczestników (Partnerów) w proporcjach wynikających z zawartych umów (Umowy Konsorcjum i Umów Agencyjnych). W tym przypadku brak jest bowiem takiego stosunku prawnego, z którego wynikałaby wzajemność dokonywanej przez lidera czynności rozdziału przychodów. Czynność ta ma charakter wyłącznie techniczny.

Taka wykładnia zakresu opodatkowania podatkiem VAT znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń TSUE (m.in. wyrok z dnia 5 lutego 1980 r. w sprawie C-154/80, wyrok z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C-89/81, wyrok z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93, wyroki z dnia 12 września 2000 r. w sprawie C-276/97, C- 358/97 i C-408/97, wyrok z dnia 17 września 2002 r. w sprawie C-498/99), w których Trybunał wyraził pogląd, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie usługobiorcy,
wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
odpłatność za otrzymane świadczenie (np. usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby podlegać opodatkowaniu,
istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Wykładnia ta znajduje również poparcie w cytowanych wcześniej orzeczeniach polskich sądów administracyjnych.

Wskazanych elementów nie można dostrzec w wewnętrznych rozliczeniach między Partnerami Konsorcjum. Celem Konsorcjum jest połączenie potencjałów technicznych, finansowych i organizacyjnych Partnerów Konsorcjum w celu zwiększenia efektywności i poprawy jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU. Tym samym, w ramach Konsorcjum, jego Partnerzy będą świadczyć czynności wyłącznie na rzecz ZU i w żadnym razie nie będą świadczyć takich czynności na rzecz drugiego z Partnerów - co zresztą byłoby niedopuszczalne w świetle ograniczenia zawartego w art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Podsumowując, przewidziany w Umowie Konsorcjum oraz Umowach Agencyjnych i dokonywany przez Bank jako lidera podział przychodów uzyskanych przez Konsorcjum nie może zostać uznany za wynagrodzenie z tytułu sprzedaży usług przez Spółkę na rzecz lidera, gdyż lider w ogóle nie korzysta z tak wykonywanych usług, nie jest w tym zakresie usługobiorcą, a wręcz przeciwnie – sam występuje w charakterze usługodawcy.

Skoro nie dojdzie do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, to w konsekwencji rozliczenie przychodów uzyskanych "przez Konsorcjum" między Partnerów, dokonywane przez Bank jako lidera, nie będzie dokumentowane fakturami VAT, ale innymi dokumentami księgowymi. Powyższy fakt został odzwierciedlony w treści Umowy Konsorcjum jak również będzie mieć miejsce w praktyce rozliczeniowej Partnerów. Prawidłowość takiego sposobu rozliczeń znajduje jednoznaczne potwierdzenie w orzecznictwie TSUE (np. sprawa C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro SGPS SA (EDM) przeciwko Fazenda Pública - wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r.) oraz wyrokach polskich sądów administracyjnych (np. WSA w Bydgoszczy z dnia 1 kwietnia 2019 r., sygn. I SA/Bd 16/19, wyrok NSA z dnia 8 czerwca 2017 r., sygn. akt I FSK 1839/15).

4.2. Rozliczenia pomiędzy Konsorcjum a ZU:

Nie ulega natomiast wątpliwości, że usługą, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT będą świadczenia realizowane przez Konsorcjum na rzecz ZU. Przy czym zgodnie z oceną Wnioskodawcy przedstawioną w zakresie Pytania nr 1, kompleksowa usługa, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum na rzecz ZU na podstawie danej Umowy Agencyjnej, będzie miała charakter usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych podlegającej zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

Dokonywanie czynności opodatkowanych wskazanych w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT podlega dokumentowaniu w sposób przewidziany w przepisach tej ustawy. Zgodnie z przepisem art. 106b ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą w szczególności sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. W świetle art. 2 pkt 22 Ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Jednakże, zgodnie z art. 106b ust. 2, podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Wyjątkiem jest sytuacja określona w ust. 3 pkt 2, który stanowi, że na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

W opisanym tu zdarzeniu przyszłym, Konsorcjum (Partnerzy) będzie świadczyć na rzecz danego ZU usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego korzystającą ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT. Zatem w świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT zasadniczo nie wystąpi obowiązek dokumentowania świadczonej usługi fakturami VAT.

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy Ustawy o VAT nie regulują sposobu dokumentowania transakcji, w przypadku których nie jest wymagane wystawianie faktur VAT. Należy zatem uznać, że dopuszczalne jest dokumentowanie takich transakcji innymi dokumentami, w szczególności zbiorczymi dokumentami (notami) księgowymi przewidzianymi w Umowach Agencyjnych z ZU zawierającymi informacje finansowe dotyczące Wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu wykonywanych czynności. Należy przy tym zauważyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.

W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawcy, w zakresie Pytania nr 2 należy uznać, że Bank jako lider Konsorcjum będzie postępować prawidłowo wystawiając na rzecz ZU zbiorcze dokumenty księgowe, w tym, noty rozliczeniowe, na podstawie których ZU będzie obciążany przez Bank łączną kwotą Wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych przez Partnerów Konsorcjum na rzecz ZU jako klienta (usługobiorcy) Konsorcjum.

Jednocześnie trzeba mieć na względzie brzmienie art. 106b ust. 3 pkt 2 Ustawy o VAT, w świetle którego podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, o ile żądanie w tym zakresie zostanie zgłoszone w odpowiednim terminie przez nabywcę towaru lub usługi (z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118).

W tym zakresie trzeba przypomnieć, że Partnerzy nie będą działać w relacjach z ZU samodzielnie – wykonywane przez nich czynności będą mieć charakter wspólnych działań mających na celu realizację jednego wspólnego przedsięwzięcia, którego nie mogliby zrealizować bez współpracy drugiego z Partnerów. W rezultacie, ZU będą nabywać od Konsorcjum jedną kompleksową usługę a nie poszczególne jej elementy. Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego prowadzi zatem do stwierdzenia, że skoro zgodnie z daną Umową Agencyjną (oraz Umową Konsorcjum) ZU będzie zobowiązany do zapłaty Wynagrodzenia z tytułu całości usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, świadczonej przez Konsorcjum, na rachunek Banku jako lidera, to w przypadku zgłoszenia przez ZU żądania wystawienia faktury VAT za świadczoną usługę, faktura taka powinna zostać wystawiona na rzecz ZU przez lidera tj. Bank. Faktura taka obejmie całą kwotę Wynagrodzenia należnego z tytułu czynności wykonywanych przez Partnerów.

Zagadnienie dokumentowania rozliczeń pomiędzy konsorcjum a klientem konsorcjum było przedmiotem przywołanych wyżej wyroków sądów administracyjnych oraz licznych indywidualnych interpretacji podatkowych, przykładowo interpretacji z dnia 28 lutego 2018 r., sygn. 0115-KDIT1-1.4012.858.2017.2.MM, w której czytamy m.in.: „[…] w przypadku umów konsorcjum dopuszczalne jest zawarcie ustaleń, że rozliczenia gospodarcze i księgowe, w tym dotyczące podpisywania umów i wystawiania faktur za prace wykonane przez uczestników konsorcjum na rzecz podmiotów zamawiających te prace na podstawie zawartego z nimi kontraktu, będzie dokonywał wytypowany przez uczestników konsorcjum podmiot wiodący. […] W kontekście wątpliwości Spółki w pierwszej kolejności należy stwierdzić, zważywszy na charakter gospodarczy Konsorcjum oraz relację pomiędzy Konsorcjum, jako usługodawcą, a Ubezpieczycielem, jako usługobiorcą, w ramach Umowy Dystrybucyjnej, że okoliczności sprawy wskazują, że Ubezpieczyciel nie jest zainteresowany nabywaniem i nie nabywa „ułamkowych” czynności wykonywanych przez poszczególnych Partnerów Konsorcjum, ale kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, dotyczącą sprzedaży jednego, ściśle określonego w umowie produktu oferowanego przez Ubezpieczyciela, świadczoną przez Konsorcjum jako całość.

Z perspektywy Ubezpieczyciela, tylko wspólne wykonanie przez Konsorcjum wszystkich czynności wchodzących w skład tej usługi ma wartość funkcjonalną. Co istotne, intencja Ubezpieczyciela, jest bezpośrednio odzwierciedlona w treści Umowy Dystrybucyjnej oraz Umowy Konsorcjum – umowy te wprost wskazują bowiem, że czynności wykonywane łącznie przez Partnerów Konsorcjum tworzą kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego.

W ocenie tut. organu, czynności wykonywane przez Konsorcjum na podstawie Umowy Dystrybucyjnej powinny być traktowane dla potrzeb podatku od towarów i usług jako jedna kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, opisana w zawartej Umowie. […]

Tym samym, zgodnie z przytoczonymi tezami orzeczeń TSUE, z punktu widzenia nabywcy (Ubezpieczyciela), w przedmiotowej sprawie występuje jeden przedmiot świadczenia (kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego).

Przy uwzględnieniu powyższych uwag oraz treści przywołanych przepisów prawa należy stwierdzić, że skoro w przedmiotowej sprawie rozliczenie wykonanych usług z Ubezpieczycielem i ich fakturowanie na Ubezpieczyciela dokonywane jest przez Spółkę, jako lidera, który jednocześnie reprezentuje Konsorcjum przed Ubezpieczycielem, to – wbrew stanowisku zawartemu we wniosku – Spółka powinna wystawiać na Ubezpieczyciela dokument za całość usług wykonanych przez Konsorcjantów w ramach realizacji zawartej umowy. Jednocześnie, na podstawie art. 29a ust. 1 ustawy, Spółka powinna uznać całe wynagrodzenie należne od Ubezpieczyciela, za podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług z tytułu usług świadczonych na rzecz Ubezpieczyciela.”

Podobne stanowisko znajdujemy np. w indywidualnej interpretacji z dnia 9 września 2019 r., sygnatura: 0114-KDIP4.4012.471.2019.1.MP.

Mając ma uwadze powyższe, za prawidłowe należy uznać stanowisko Wnioskodawcy w zakresie Pytania nr 2, zgodnie z którym prawidłowe będzie wystawienie przez Bank na rzecz ZU zbiorczych dokumentów rozliczeniowych, w tym, faktur VAT, obejmujących łączną kwotę Wynagrodzenia należnego od ZU z tytułu czynności wykonywanych przez Partnerów.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w cześci nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy,

przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii

Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy,

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do katalogu usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności, musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych wydanych na jej podstawie, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy,

zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zwolnienie zawarte w przywołanym przepisie stanowi implementację do polskiego porządku prawnego art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.), zgodnie z którym,

państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Jak stanowi art. 43 ust. 15 ustawy,

zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy o VAT, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zatem w pierwszej kolejności należy określić, jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Użyte w powyższym przepisie pojęcie „usługi ubezpieczeniowej” nie zostało zdefiniowane w Dyrektywie 112, zatem należy w tym względzie odwołać się do orzeczeń TSUE.

Trybunał orzekł, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się w przypadku gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (wyroki TS w sprawie Card Protection Plan C-349/96, EU:C:1999:93, pkt 17; Skandia C-240/99, EU:C:2001:140, pkt 37; Taksatororringen C-8/01, EU:C:2003:621, pkt 39). Trybunał wyraził stanowisko, że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczenia i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Biorąc pod uwagę opis sprawy stwierdzić należy, że nie wykonują Państwo czynności ubezpieczeniowych. Nie występują Państwo w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta. W rozpatrywanym przypadku między Państwem a klientami nie istnieje żaden stosunek prawny ubezpieczenia. Nie świadczą Państwo również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie przyjętego ryzyka.

Z kolei, w celu rozstrzygnięcia, co w świetle ww. przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa” warto odnieść się do wyroku w sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris Van Financien. W wyroku tym TSUE zwrócił uwagę, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy brokerem lub pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której się przyczynił. Stwierdzenie posiadania statusu brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego zależy zatem od cech badanej działalności. Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek ze stron umowy, dotyczącej produktu ubezpieczeniowego. Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.

Ponadto w wyroku z 21 czerwca 2007 r. w sprawie C-453/05 Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, TSUE stwierdził, że „pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem, że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową.

Z kolei w uzasadnieniu wyroku w sprawie CSC Financial Services Ltd. (wyrok TSUE z 13 grudnia 2001 r., C-235/00), która to spółka świadczyła usługi typu call center na rzecz instytucji finansowych, Trybunał podjął się próby konstruowania definicji samego pośrednictwa. Pośrednikiem jest więc podmiot niebędący żadną ze stron umowy, ale świadczący usługę na rzecz strony w zamian za wynagrodzenie. W skład usługi wchodzić może zwłaszcza prowadzenie negocjacji. Celem pośrednictwa jest natomiast uczynienie wszystkiego co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę. Z kolei nie może być mowy o pośrednictwie wówczas, gdy jedna ze stron umowy zleca tylko podwykonawcy część czynności faktycznych.

W kwestii znaczenia słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 Dyrektywy TSUE w ww. wyroku wskazał, że odnosi się ono do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy. Z drugiej strony, nie stanowi negocjacji sytuacja, w której jedna ze stron powierza podwykonawcy część formalności administracyjnych związanych z umową, takich jak udzielanie informacji drugiej stronie oraz przyjmowanie i przetwarzanie wniosków, zapisów na papiery wartościowe, będące przedmiotem umowy. W takim przypadku, podwykonawca zajmuje tę samą pozycję, jak strona sprzedająca produkt finansowy i nie jest zatem pośrednictwem”.

Powyższe tezy znalazły potwierdzenie w wyroku w sprawie Aspiro C-40/15, gdzie Trybunał wskazał (w kontekście uznania danej działalności za usługi „świadczone przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych” w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy VAT), że w pierwszej kolejności usługodawca powinien pozostawać w stosunku z ubezpieczycielem i ubezpieczonym. Stosunek ten może być wyłącznie pośredni, jeżeli usługodawca jest podwykonawcą brokera lub agenta. W drugiej kolejności jego działalność powinna obejmować istotne aspekty pośrednictwa ubezpieczeniowego, takie jak wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem.

Jak wynika z powołanych przepisów krajowych, wskazanego przepisu Dyrektywy oraz orzecznictwa TSUE, zwolnieniu od podatku podlegają usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, w tym wykonywane przez brokerów i agentów ubezpieczeniowych. W orzecznictwie TSUE dotyczącym tej tematyki wyraźnie jednak zostało podkreślone, że pośrednictwo ubezpieczeniowe, to czynności których celem jest uczynienie wszystkiego co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę ubezpieczenia. Zgodnie z tym orzecznictwem, istotnymi aspektami pośrednictwa ubezpieczeniowego jest wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy.

Z opisu sprawy wynika, że Bank jest czynnym podatnikiem podatku VAT. W ramach wykonywanych czynności bankowych, Bank oferuje produkty kredytowe, depozytowe i rozliczeniowe swoim klientom, w tym m.in. udziela klientom pożyczek gotówkowych i kredytów hipotecznych. Ponadto, Bank posiada status agenta ubezpieczeniowego i jest wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Działając w charakterze agenta ubezpieczeniowego, Bank współpracuje z zakładami ubezpieczeń w celu umożliwienia klientom skorzystania z różnego rodzaju produktów (usług) ubezpieczeniowych oferowanych przez te zakłady ubezpieczeń, w tym, produktów ubezpieczeniowych (ubezpieczenia majątkowe i na życie) powiązanych z pożyczkami gotówkowymi oraz kredytami hipotecznymi oferowanymi przez Bank, komplementarnych względem tych pożyczek („Ubezpieczenia Pożyczkowe”).

W celu osiągnięcia efektu synergii przy współpracy z ZU, Bank oraz Spółka nawiązali długoterminową wyłączną współpracę w zakresie wspólnej dystrybucji oraz obsługi Ubezpieczeń Pożyczkowych, w oparciu o powszechny na rynku ubezpieczeniowym model konsorcjum agentów ubezpieczeniowych („Model Konsorcjum”, „Konsorcjum”). Dla sformalizowania współpracy Banku ze Spółką oraz ustalenia szczegółowych zasad tej współpracy, Bank oraz Spółka zawarli umowę konsorcjum („Umowa Konsorcjum”), w ramach której Bank występuje w roli tzw. lidera Konsorcjum.

Funkcje Banku jako lidera Konsorcjum obejmą prowadzenie bieżących spraw Konsorcjum oraz rozliczanie z ZU Wynagrodzenia należnego Partnerom na podstawie Umów Agencyjnych za czynności wykonywane na rzecz ZU.

Bank zobowiązał się także do utrzymywania relacji z franczyzobiorcami, jak również umożliwienia (...) współpracy z franczyzobiorcami i wsparcia (...) w zakresie tej współpracy – w zakresie niezbędnym do dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych oferowanych przez ZU w Kanale Franczyzowym.

Istotą tego modelu jest wspólne wykonywanie czynności agencyjnych, w zakresie Ubezpieczeń Pożyczkowych, przez Bank oraz Spółkę („Partnerzy”) jako agentów ubezpieczeniowych na rzecz ZU. Istotnym elementem Modelu Konsorcjum jest zaangażowanie każdego z Partnerów w proces dystrybucji produktów ubezpieczeniowych w charakterze agenta ubezpieczeniowego, jak i późniejszej obsługa zawartych umów ubezpieczeniowych. Obaj Partnerzy - Bank i Spółka, będą odpowiedzialni za dystrybucję produktów ubezpieczeniowych ZU (Ubezpieczeń Pożyczkowych) w uzgodnionych kanałach dystrybucji, obejmujących sieć własnych placówek (oddziałów) Banku, call centre, aplikację mobilną Banku, system bankowości internetowej, sieć placówek franczyzowych („Kanał Franczyzowy”).

Partnerzy, działając w ramach Konsorcjum, podpisali z ZU umowy agencyjne regulujące współpracę Banku oraz Spółki z ZU w zakresie Ubezpieczeń Pożyczkowych („Umowy Agencyjne”). Na podstawie Umów Agencyjnych, Bank oraz Spółka będą pośredniczyć w oferowaniu oraz zawieraniu w imieniu i na rzecz ZU umów Ubezpieczeń Pożyczkowych w zamian za ustalone z ZU wynagrodzenie prowizyjne („Wynagrodzenie”). Otrzymane od ZU Wynagrodzenie będzie następnie dzielone pomiędzy Partnerów według przyjętego w Umowach Agencyjnych klucza uwzględniającego m.in. ekonomiczną wartość czynności świadczonych przez każdego z Partnerów na rzecz ZU w ramach Konsorcjum.

Efektem opisanej formuły współpracy będzie świadczenie czynności agencyjnych przez Partnerów na rzecz ZU w sposób zorganizowany, skoordynowany, z uwzględnieniem jednolitych, wysokich standardów jakości i efektywności procesów.

Bank oraz Spółka posiadają status agentów ubezpieczeniowych; również każdy z agentów został odrębnie zobowiązany przez ZU do spełnienia wymogów wynikających z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Partnerzy otrzymali także od danego ZU odpowiednie pełnomocnictwa do działania w jego imieniu i na jego rzecz. Każde z pełnomocnictw określa w szczególności:

zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grup ubezpieczeń;
wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia;
obszar działalności agenta ubezpieczeniowego.

Przedmiotem Umowy Konsorcjum jest określenie warunków współpracy Partnerów w ramach Konsorcjum przy realizacji Umów Agencyjnych, w tym w zakresie wykonywania czynności agencyjnych na rzecz ZU, zasad udziału Partnerów w Wynagrodzeniu należnym od ZU oraz zasad dokonywania wzajemnych rozliczeń w związku z wykonywaniem czynności w ramach Konsorcjum, a także określenie zakresu odpowiedzialności Partnerów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie Umów Agencyjnych.

Bank będzie odpowiedzialny za dystrybucję Ubezpieczeń Pożyczkowych w ramach wszystkich kanałów sprzedażowych Banku, z zastrzeżeniem szczególnych zasad dotyczących dystrybucji prowadzonej w ramach Kanału Franczyzowego – tj. w ramach placówek (oddziałów Banku), aplikacji mobilnej, systemu bankowości internetowej, call centre – w tym, poprzez:

Wszelkie rozliczenia pomiędzy Partnerami Konsorcjum a ZU dokonywane będą wyłącznie za pośrednictwem Banku jako lidera Konsorcjum. Zadaniem Banku jako lidera będzie wystawianie na rzecz ZU w imieniu obu Partnerów Konsorcjum zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur) zawierających informacje finansowe dotyczące Wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych na rzecz danego ZU za poszczególne okresy rozliczeniowe. Wynagrodzenie należne Partnerom Konsorcjum będzie rozliczane przez Bank poprzez potrącenie takiego Wynagrodzenia z kwoty składek ubezpieczeniowych należnych ZU za dany okres z tytułu zawartych umów Ubezpieczeń Pożyczkowych.

Szczegółowe zobowiązania Banku w zakresie produktów związanych z ubezpieczeniem pożyczek gotówkowych obejmują:

(a) wykonywanie opisanych poniżej czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń: