Siła wyższa i poważne względy medyczne jako przesłanki nowych uprawnień pracowniczych

Zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia oraz którego skutkom nie można zapobiec, będzie uznane za wynikające z działania siły wyższej. Natomiast nieuzasadnione jest zakwalifikowanie drobnych dolegliwości zdrowotnych do poważnych względów medycznych. Prawidłowe zdefiniowanie tych pojęć, a następnie analiza, czy dana sytuacja im odpowiada, stanowi podstawę do oceny zasadności skorzystania przez pracownika lub pracodawcę z obowiązujących w Kodeksie pracy nowych uprawnień do zwolnienia z powodu siły wyższej, urlopu opiekuńczego czy polecenia pracy zdalnej.

W wyniku ostatnich zmian w Kodeksie pracy jako przesłanki, od wystąpienia których uzależnione są uprawnienia przysługujące pracownikom albo pracodawcy, pojawiły się nowe pojęcia: siły wyższej oraz poważnych względów medycznych. Z uwagi na fakt, że pojęcia te nie mają legalnej definicji w prawie pracy ani w innych przepisach prawa, ustalanie prawa do skorzystania z tych uprawnień może budzić poważne wątpliwości stron stosunku pracy. 

1. Działanie siły wyższej jako przesłanka polecenia pracy zdalnej 

1.1. Przesłanki zastosowania jednostronnego polecenia pracy zdalnej przez pracodawcę

Od 7 kwietnia 2023 r. obowiązują przepisy dotyczące pracy zdalnej. Zgodnie z nimi co do zasady praca zdalna jest świadczona z inicjatywy pracodawcy albo na wniosek pracownika po uzgodnieniu przez strony takiej formy świadczenia pracy. Jednak w ściśle określonych sytuacjach pracodawca będzie uprawniony do wydania pracownikowi jednostronnie polecenia pracy zdalnej.

Polecenie przez pracodawcę jednostronnie wykonywania pracy zdalnej pracownikowi jest dopuszczalne, jeżeli:

• obowiązuje stan nadzwyczajny (np. stan klęski żywiołowej, stan wojenny), stan zagrożenia epidemicznego albo stan epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu

 lub 

• zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej.