Interpretacja indywidualna z dnia 26 maja 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.251.2023.2.DA

Skutki podatkowe umorzenia pożyczki hipotecznej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

22 marca 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia pożyczki hipotecznej. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 15 maja 2023 r. (wpływ 15 maja 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W grudniu 2007 r. zaciągnęła Pani w banku … (obecnie …; dalej: „Bank”) pożyczkę hipoteczną we frankach szwajcarskich na kwotę ..... CHF. Pożyczka była przeznaczona na remont mieszkania, w którym mieszkała Pani z mamą. Pani nie była właścicielem tego mieszkania, była nim Pani mama, ale Pani je zamieszkiwała i sfinansowała z ww. pożyczki hipotecznej remont, i było to Pani jedyne miejsce zamieszkania, było to Pani i Pani mamy wspólne gospodarstwo domowe.

Na umowie pożyczki hipotecznej nie ma wskazanego celu na jaki była zawarta umowa pożyczki hipotecznej, jest zapisane pożyczka hipoteczna na cel nieokreślony.

Bank po podpisaniu ugody i umorzeniu Pani części zobowiązania wystawił PIT-11. Z informacji uzyskanej od pracowników Banku dowiedziała się Pani, że wszystkim osobom, z którymi Bank zawarł ugodę, wystawia PIT-11 i to w Pani gestii jest dowiedzieć się czy powinna Pani od umorzonej kwoty zapłacić podatek dochodowy, czy też nie.

Umorzenie tej pożyczki hipotecznej jest dla Pani jedynym umorzeniem i nie korzystała Pani wcześniej z zaniechania poboru podatku dochodowego od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu, pożyczki mieszkaniowej lub innego.

W uzupełnieniu wskazuje Pani, że umowa z Bankiem została zawarta 11 grudnia 2007 r. tylko i wyłącznie przez Panią. Była Pani jedynym pożyczkobiorcą, nie było współpożyczkobiorców.

Nie składała Pani w Banku stosownego oświadczenia o wydatkowaniu środków z pożyczki hipotecznej na własne cele mieszkaniowe, ponieważ Bank nie prosił o takie oświadczenie. Nawet kiedy zasugerowała Pani, że chciałaby takie oświadczenie złożyć, bo wiedziała Pani, że inne banki takie oświadczenia przyjmują, w odpowiedzi usłyszała Pani, że bank nie jest instytucją, która ma weryfikować na co zostały wydatkowane środki z pożyczki hipotecznej.

Zaciągnięta pożyczka hipoteczna była w całości przeznaczona na remont mieszkania wskazanego we wniosku. Remont został przeprowadzony pomiędzy 15 stycznia 2008 r. − 28 lutego 2008 r. i właśnie w tym okresie zostały wydatkowane środki z pożyczki hipotecznej. Ze środków uzyskanych z pożyczki został przeprowadzony remont ww. mieszkania, tj. szpachlowanie i malowanie ścian oraz sufitów we wszystkich pomieszczeniach, położenie paneli podłogowych w pokojach i na korytarzu, oraz został przeprowadzony remont łazienki, tj. położenie płytek na ścianach i podłodze, montaż kompaktu wc oraz umywalki, położenie płytek na podłodze i ścianie w kuchni. Niestety ze względu na czas jaki upłynął od wykonania remontu nie posiada Pani już żadnych dokumentów potwierdzających te wydatki, nie przypuszczała Pani, że po takim czasie będą Pani jeszcze potrzebne.

Zabezpieczenie hipoteczne zostało ustanowione na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego.

Ugoda z Bankiem została podpisana 2 grudnia 2022 r. i nie ma w niej wskazanego przepisu, na który Bank by się powoływał. Ugoda wyniknęła z inicjatywy Banku, ponieważ coraz więcej osób wchodziło z Bankiem na drogę sądową, chcąc unieważnić swój kredyt/pożyczkę hipoteczną we frankach, a Bank chciał tego uniknąć. Stroną zawartego porozumienia była … - pełnomocnik Banku i Pani jako jedyny pożyczkobiorca. Kwota zaciągniętej pożyczki hipotecznej wynosiła .... zł po prawie piętnastu latach spłaty pożyczki (spłacone zostało ponad .... zł), kwota pozostała do spłaty na dzień podpisania ugody wynosiła .... zł.

W treści ugody wskazano, cyt.:

Bank umorzył Pani kwotę pozostałą do spłaty, a Pani zobowiązała się nie wchodzić z Bankiem na drogę sadową związana z tą umową pożyczki hipotecznej. Nie została już żadna część pożyczki do spłaty.

Wyjaśnia Pani, że pisząc we wniosku, iż została Pani umorzona część zobowiązania miała Pani na myśli, że do dnia podpisania ugody część tej pożyczki już Pani spłaciła (spłacała ją Pani od dnia podpisania umowy do 2 grudnia 2022 r., więc prawie piętnaście lat). Po podpisaniu ww. ugody nie ma już Pani żadnych zobowiązań wobec Banku na podstawie tej umowy pożyczki hipotecznej.

Na kwotę, w stosunku do której została Pani zwolniona z długu, składa się kwota kapitału i kwota odsetek od kapitału. W skład ww. kwoty nie wchodziły odsetki karne od przeterminowanego zadłużenia.

Przewalutowanie nastąpiło tylko i wyłącznie na potrzeby ugody, wcześniej pożyczka była cały czas spłacana w CHF.

Pozostała część zobowiązania na dzień podpisania ugody została umorzona, czyli podpisana ugoda z Bankiem umorzyła całość pożyczki, która pozostała Pani do spłaty na dzień podpisana ugody. Na dzień złożonego uzupełnienia wniosku wszystkie Pani zobowiązania wobec Banku są spłacone.

Pytanie

Czy umorzenie przez Bank części pozostałej do spłaty pożyczki hipotecznej udzielonej Pani 11 grudnia 2007 r. we frankach szwajcarskich jest Pani dochodem i zobowiązana jest go Pani rozliczyć w zeznaniu rocznym za 2022 r., tj. wykazać kwotę umorzenia jako Pani dochód i zapłacić od umorzonej kwoty podatek dochodowy od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

Pani stanowisko w tej sprawie jest takie, że dochód uzyskany z tytułu zawarcia z Bankiem ugody i umorzenia części pozostałej do spłaty pożyczki hipotecznej nie jest Pani dochodem i nie powinna go Pani rozliczać w PIT-37 za 2022 r., tj. nie jest Pani zobowiązana płacić od umorzonej kwoty pożyczki hipotecznej podatku dochodowego od osób fizycznych.

Swoje stanowisko opiera Pani na rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W związku z tym, świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez Bank wierzytelności od zaciągniętej w 2007 r. przez Panią pożyczki hipotecznej, wskazać należy, że instytucja pożyczki została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 720 § 2 ww. Kodeksu:

Podkreślić należy, że otrzymanie pożyczki i jej spłata na warunkach przewidzianych w umowie są obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki, jej części lub odsetek. Wtedy bowiem pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Kwestia zaniechania poboru podatku od kwoty umorzonych wierzytelności – które to umorzenie ma miejsce od 1 stycznia 2022 r. – została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm.).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe:

W myśl § 3 rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe:

Stosownie do § 4 rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym przed 24 grudnia 2022 r.:

Podkreślenia wymaga, że prawo do zaniechania poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 2 czerwca 2022 r., sygn. akt I SA/Gl 115/22:

Odnosząc się do Pani wątpliwości wyjaśnić należy, że z literalnego brzmienia powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów wprost wynika, że dotyczy ono wyłącznie kredytu hipotecznego. Na gruncie regulacji przepisów prawa kredyt i pożyczka to dwie odrębne instytucje różniące się podstawami prawnymi i zasadami ich zawierania, zatem nie są tożsame i nie mogą być używane zamiennie, jeśli chodzi o wykładnię przepisów prawa, które się do nich odnoszą. Kredyt został uregulowany przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Następne przepisy rozdziału 5 ustawy Prawo bankowe szczegółowo określają: elementy umowy kredytu, w tym w szczególności cel, na który kredyt został udzielony, zasady udzielania kredytu i oceny zdolności kredytowej, obowiązek udzielania informacji dotyczących kontroli sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy oraz wykorzystania i spłaty kredytu, zabezpieczenie i wypowiadanie umów kredytu, ochronę kredytobiorcy czy też zasady oprocentowania kredytu. Prawo bankowe rozróżnia więc udzielanie kredytów od udzielania pożyczek.

Pożyczki hipotecznej, którą Pani zaciągnęła nie należy utożsamiać z kredytem mieszkaniowym (hipotecznym), o którym mowa w ww. rozporządzeniu.

W konsekwencji, nie można zgodzić się z Pani stanowiskiem, że umorzenie kwoty wierzytelności z tytułu zaciągnięcia pożyczki hipotecznej waloryzowanej kursem CHF podlega zaniechaniu poboru podatku dochodowego na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe z uwagi na to, że w ww. rozporządzeniu pożyczka hipoteczna nie została przez ustawodawcę uwzględniona.

Zatem, umorzona w 2022 r. przez Bank kwota pożyczki hipotecznej zaciągniętej przez Panią w 2007 r., stanowi dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy przedstawionego przez Panią stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).