Interpretacja indywidualna z dnia 24 maja 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.89.2023.2.RK

Zwolnienie od podatku VAT do świadczonych usług wyceny aktywów i KID.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 lutego 2023 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zastosowania zwolnienia od podatku VAT do świadczonych przez Państwa usług. Uzupełnili go Państwo - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 24 marca 2023 r. (wpływ 24 marca 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest polskim rezydentem podatkowym oraz czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Podstawową działalnością Wnioskodawcy jest działalność w zakresie sporządzania wyceny aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych. Wnioskodawca będzie świadczyć na rzecz funduszy inwestycyjnych (dalej: „Fundusze”) lub towarzystw funduszy inwestycyjnych (dalej: „TFI” lub „Towarzystwa”), o których mowa w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 1523 ze zm., zwana dalej jako "UFI") usługi (dalej: „Usługi”) w postaci przygotowywania obligatoryjnego dla Funduszy, których certyfikaty inwestycyjne lub jednostki uczestnictwa (dalej łącznie: „Jednostki uczestnictwa”) są wprowadzane do obrotu, dokumentu zawierającego kluczowe informacje (key information document, dalej: „KID”) zgodnego z wymogami Rozporządzenia delegowanego komisji (UE) 2017/653 z dnia 8 marca 2017 r. uzupełniającego Rozporządzenie Paramentu Europejskiego i Rady (UE) 1286/2014 z dnia 26 listopada 2014 r. w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących detalicznych produktów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych (PRIIP). Za świadczone Usługi Wnioskodawcy przysługiwać będzie od TFI określone w umowie wynagrodzenie.

Uzupełnienie i doprecyzowanie zdarzenia przyszłego

Fundusze będą miały siedziby na terytorium Polski.

Towarzystwa funduszy inwestycyjnych będą miały siedziby na terytorium Polski.

Aktualnie Wnioskodawca świadczy na rzecz funduszy usługi sporządzania wyceny aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych, obejmujące:

1.wycenę składników lokat wchodzących w skład portfeli funduszy inwestycyjnych,

2.opracowywanie metod, procedur, modeli, narzędzi służących do wyceny aktywów oraz ich bieżąca weryfikacja i aktualizacja,

3.opracowywanie nowych modeli wyceny w przypadku, w którym do portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego wprowadzone zostanie aktywo, dla którego nie sporządzono dotychczas modelu wyceny,

4.okresowy przegląd metod wyceny oraz okresowy przegląd poszczególnych, dokonanych wycen,

5.opracowywanie dokumentacji niezbędnej do sporządzenia informacji dodatkowej do sprawozdań finansowych.

Wnioskodawca planuje rozszerzenie usług w postaci przygotowywania na rzecz funduszy dokumentów KID w sposób opisany poniżej.

Dokument KID zawiera podstawowe ale zarazem kluczowe informacje, z którymi powinien zapoznać się każdy potencjalny nabywca jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych, niebędący inwestorem profesjonalnym, aby móc dokonać samodzielnej oceny odpowiedniości danego instrumentu do jego potrzeb i możliwości. Dokument KID wskazuje z jakiego rodzaju ryzykiem musi liczyć się potencjalny inwestor (oznaczenie liczbowe poziomu ryzyka) co wymaga dokonania szeregu obliczeń na podstawie dostępnych, historycznych danych księgowych i zaszeregowania na tej podstawie danego funduszu (a właściwie jego jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych) do określonej kategorii ryzyka. Wyliczenia te wymagają zastosowania odpowiednich algorytmów i metod.

Dokument KID wskazuje również z jakiego rodzaju kosztami musi liczyć się potencjalny nabywca. Przy czym nie chodzi jedynie o koszty opłat manipulacyjnych czy wynagrodzenia za zarządzanie funduszem. Aby wyliczyć całość kosztów konieczne jest uwzględnienie szeregu danych dotyczących różnego rodzaju kosztów związanych z bieżącą działalnością funduszu oraz uwzględnienie kosztów transakcji na instrumentach finansowych, którymi obraca fundusz, a które to koszty ostatecznie wpływają na wynik inwestycji końcowego odbiorcy usługi (uczestnika funduszu). Wyliczenie kosztów transakcyjnych powinno odbywać się na podstawie danych rzeczywistych, co oznacza konieczność gromadzenia oraz przetwarzania znacznych ilości danych dotyczących kosztów transakcyjnych. Aby tego dokonać należy gromadzić informacje z serwisów informacyjnych oraz bezpośrednio z towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz dokonać opracowania algorytmów umożliwiających dokonanie precyzyjnych przeliczeń. Ostatecznie uzyskane dane mają w maksymalnym stopniu odzwierciedlać wszystkie koszty ponoszone przez uczestnika funduszu, a zatem także koszty, które dla uczestnika są „niewidoczne" ale ostatecznie wpływają na jego inwestycję i jej wartość. Dokument KID zawiera także tzw. „scenariusze" dotyczące możliwych przyszłych wyników funduszu. Analizy scenariuszowe wymagają zastosowania dużej ilości danych pozwalających na dokonanie oceny jak w zależności od sytuacji rynkowej mogą prezentować się wyniki funduszu i jakie związane z tym korzyści lub straty może odnieść uczestnik funduszu. Analizy takie dotyczą zarówno sytuacji korzystnych dla funduszu jak i niekorzystnych (różne stopnie badania). Wykonanie analiz scenariuszowych także wymaga opracowania i wdrożenia odpowiednich narzędzi i algorytmów umożliwiających przetworzenie olbrzymich ilości danych i stworzenia wiarygodnej prognozy zachowania funduszu w zależności od okoliczności, w jakich będzie działał.

KID musi w szczególności zawierać informacje takie jak:

‒główne cechy funduszu,

‒opis profilu ryzyka i zysku,

‒koszty związane z inwestycją, w tym jednorazowe i powtarzające się oraz całkowite łączne koszty,

‒informację o rekomendowanym czasie posiadania nabywanych jednostek uczestnictwa i możliwości wypłaty środków,

‒informację o procedurze składania skarg,

‒informację o innych istotnych dokumentach związanych z jednostkami uczestnictwa.

Przygotowanie KID jest dla funduszy inwestycyjnych emitujących certyfikaty inwestycyjne obligatoryjne na podstawie Rozporządzenia delegowanego komisji (UE) 2017/653 z dnia 8 marca 2017 r. uzupełniającego Rozporządzenie Paramentu Europejskiego i Rady (UE) 1286/2014 z dnia 26 listopada 2014 r. w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących detalicznych produktów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych (PRIIP).

Dokument KID ma umożliwić inwestorowi nieprofesjonalnemu ocenę ryzyka, jaka wiąże się z inwestycją, kosztów inwestycji (w tym zwłaszcza kosztów niewidocznych normalnie dla inwestora) oraz zaprezentować możliwe prognozy zachowania się inwestycji w zależności od zmieniających się warunków rynkowych (analizy scenariuszowe). Dokument KID nie jest materiałem marketingowym, ma bardzo sformalizowany zakres informacji, którego nie można modyfikować ani zmieniać (nawet co do kolejności prezentowania danych). Bez dokumentu KID nie można dokonywać oferowania jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych na rzecz inwestorów nieprofesjonalnych (co de facto oznacza praktycznie całość populacji osób fizycznych, z których większość nie posiada charakteru klienta profesjonalnego oraz znaczną większość inwestorów niebędących osobami fizycznymi). Inwestorami profesjonalnymi są banki, zakłady ubezpieczeń oraz inne instytucje finansowe oraz inne podmioty o ile spełniają wymagania dotyczące prowadzenia samodzielnie działalności inwestycyjnej z dużą częstotliwością i o znacznych wartościach. Dokument KID jest zatem niezbędnym narzędziem o ile fundusz inwestycyjny zamierza oferować swoje produkty klientom nieprofesjonalnym, co dotyczy praktycznie całości rynku funduszy inwestycyjnych otwartych, specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz części rynku funduszy inwestycyjnych zamkniętych (tych które skierowane są do klientów nieprofesjonalnych).

Dokument KID jest materiałem obowiązkowym dla funduszy, które oferują tytuły uczestnictwa klientom nieprofesjonalnym, ma charakter sformalizowany i ma umożliwić potencjalnemu klientowi samodzielną ocenę czy inwestycja jest dla danego klienta odpowiednia, tzn. czy nie wiąże się z nadmiernym ryzykiem, kosztami bądź ograniczoną płynnością. Dokument KID ma być materiałem obiektywnym i możliwym do zrozumienia przez przeciętnego, nieprofesjonalnego inwestora. Podstawowym zadaniem dokumentu KID jest możliwość przekazania takiemu klientowi zbioru podstawowych ale kluczowych informacji, w sposób który powinien temu klientowi umożliwić samodzielne podjęcie decyzji co do odpowiedniości inwestycji. Dokument KID jest zatem sposobem „uzbrojenia" klienta nieprofesjonalnego przeciwko oferowaniu mu produktów dla niego nieodpowiednich, zbyt ryzykowanych, kosztownych lub niepłynnych.

Wnioskodawca wskazuje, że w jego ocenie przedstawione usługi nie stanowią usług, o których mowa w art. 43 ust. 15 pkt 2 ustawy o VAT. W szczególności usługi te nie obejmują doradztwa pozwalającego wykonać niezbędny dokument KID przez samo towarzystwo funduszu inwestycyjnych, ale przygotowanie dokumentu, który w braku skorzystania z usługi towarzystwo musiałoby wykonać samemu. W ocenie Wnioskodawcy jest to więc usługa z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, która zgodnie z informacjami przedstawionymi we wniosku może zostać w całości zlecona przez towarzystwo podmiotowi zewnętrznemu.

Pytanie

Czy Usługi opisane w zdarzeniu przyszłym, które świadczone będą przez Wnioskodawcę, korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Usługi, które będą świadczone przez Wnioskodawcę, korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a Ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1)odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2)eksport towarów;

3)import towarów na terytorium kraju;

4)wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5)wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez terytorium kraju - zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 Ustawy o VAT - rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

W myśl art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 Ustawy o VAT).

Stosownie do art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Zgodnie z art. 41 ust. 1 Ustawy o VAT, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Na podstawie art. 146aa ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż -6%, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 pkt a Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi zarządzania: funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Zakres zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT, oparty jest na przepisach art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: "Dyrektywa VAT"), zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają transakcje: zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie. Aby ustalić, które z czynności podlegają powyższemu zwolnieniu, konieczne jest ustalenie zakresu obowiązywania wskazanego przepisu, co sprowadza się do ustalenia definicji: „zarządzania funduszami inwestycyjnymi (fi) oraz alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (afi)”.

W odniesieniu do definicji pojęcia „funduszu inwestycyjnego” oraz „alternatywnego funduszu inwestycyjnego” Ustawa o VAT odsyła do Ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: „UFI”). Zgodnie z art. 3 ust. 1 i ust. 3 UFI, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Stosownie do art. 3 ust. 4 UFI, fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1)fundusz inwestycyjny otwarty;

2)alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

W odniesieniu do pojęcia „zarządzania”, należy zauważyć, że zgodnie z art. 4 ust. 1 UFI to towarzystwo funduszy inwestycyjnych tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. Fundusze inwestycyjne nie posiadają własnych organów zarządczych i nie zatrudniają pracowników.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 i 1a UFI przedmiotem działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych. Za zezwoleniem Komisji towarzystwo może rozszerzyć przedmiot działalności o tworzenie specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych, zarządzanie tymi funduszami, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, a także reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie unijnymi AFI, w tym wprowadzanie ich do obrotu.

Przy tym, zgodnie z art. 45a ust. 1 i 2 UFI towarzystwo funduszy inwestycyjnych może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo. Powierzenie wykonywania czynności nie może prowadzić do zaprzestania faktycznego wykonywania działalności, o której mowa w art. 45, przez towarzystwo.

Zgodnie z powyżej przytoczonymi przepisami, czynność zarządzania funduszami inwestycyjnymi została ustawowo zarezerwowana dla towarzystw funduszy inwestycyjnych, które mają możliwość delegacji na inne podmioty wykonywania czynności związanych m.in. z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi, przy czym same nie mogą zaprzestać całkowitego wykonywania tych czynności (tj. nie mogą stać się wyłącznie formalnym wykonawcą czynności, muszą wykonywać je faktycznie).

Jeżeli chodzi o zakres pojęcia „zarządzania funduszami”, obecnie w Ustawie o VAT nie znajdziemy zakresu czynności mieszczących się w tym pojęciu. Nie znajdziemy ich również w UFI czy Dyrektywie VAT. W tym zakresie wielokrotnie wypowiadał się w swoich wyrokach TSUE, zgodnie z którego orzecznictwem, definicja zarządzania jest autonomiczną definicją prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniana przez państwa członkowskie (tak np. TSUE w wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National plc oraz w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Bursenkommumkation mbH).

Powyższe powoduje, że definicji zarządzania funduszami inwestycyjnymi oraz alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy szukać w prawie unijnym. W związku z powyższym, dla celów ustalenia definicji/zakresu czynności jakie mieszczą się w ramach pojęcia zarządzania stosuje się: przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (dalej: „Dyrektywa UCITS”), a dokładniej załącznika nr II do Dyrektywy UCITS (dalej: „Załącznik II do UCITS”) oraz, zawierające niemalże identyczną definicję, przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (dalej: „Dyrektywa ZAFI”), a dokładniej załącznika nr I do Dyrektywy ZAFI (dalej: „Załącznik I do ZAFI”).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. b Dyrektywy UCITS, spółką zarządzającą jest spółka, której zasadniczym rodzajem działalności jest zarządzanie UCITS w formie funduszy wspólnych lub spółek inwestycyjnych (zarządzanie zbiorowym portfelem UCITS). Zgodnie z art. 6 ust. 1 Dyrektywy UCITS, działalność związana z zarządzaniem UCTIS obejmuje, do celów niniejszej dyrektywy, obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Zgodnie z Załącznikiem II do UCITS, działalność związana z zarządzaniem UCITS obejmuje:

‒zarządzanie inwestycjami,

‒administracja:

a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b)zapytania klientów;

c)wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d)monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e)prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f)wypłata zysków;

g)emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h)rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i)prowadzenie ksiąg,

‒wprowadzanie do obrotu.

Z kolei, zgodnie z Załącznikiem I do Dyrektywy ZAFI:

1)Minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI:

a)zarządzanie portfelami inwestycyjnymi;

b)zarządzanie ryzykiem.

2)Inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI:

a)administrowanie:

‒obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;

‒zapytania klientów;

‒wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;

‒monitorowanie przestrzegania uregulowań;

‒prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;

‒podział dochodu;

‒emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów;

‒ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;

‒przechowywanie ksiąg;

b)wprowadzanie do obrotu;

c)działalność związana z aktywami AFI, a mianowicie usługi niezbędne do wypełniania funkcji powierniczej ZAFI, zarządzanie infrastrukturą, działalność w zakresie administrowania nieruchomościami, porady dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii inwestycyjnej i spraw związanych, porady i usługi związane z łączeniem i nabywaniem przedsiębiorstw i inne usługi związane z zarządzaniem AFI oraz spółkami i innymi aktywami w które zainwestowali.

Istotne jest, że pomimo literalnego brzmienia pkt 1 Załącznika I do Dyrektywy ZAFI, zgodnie z licznymi i jednolitymi wyrokami sądów administracyjnych, wykonywanie przez podmiot trzeci wyłącznie czynności z zakresu pkt 2 (bez jednoczesnego wykonywania czynności z zakresu pkt 1) również podlega zwolnieniu z VAT, o ile czynności te spełniają warunki płynącymi z wyroków TSUE tj. są kompleksowe, specyficzne i istotne dla funkcjonowania funduszu.

Tak przykładowo w wyroku WSA w Warszawie z dnia 25 lutego 2020 r. (sygn.: III SA/Wa 1390/19): „Takie zaś wąskie rozumienie pojęcia zarządzania pozostaje w sprzeczności nie tylko z jego literalnym brzmieniem, ale i z Dyrektywą VAT. Nie budzi bowiem wątpliwości, że szeroka jego definicja miała na celu zwolnienie wszelkich usług immanentnie związanych z usługami zarządzania funduszem i jego aktywami, tak by konsumenci nie byli obciążeni kwotą podatku VAT niezależnie od tego, czy usługi te świadczone są przez fundusz lub podmiot nim zarządzający, czy też przez podmiot zewnętrzny pod warunkiem, że są to usługi specjalistyczne, nierozerwalnie związane z zarządzaniem funduszami.”  Podobnie wypowiedział się w swoim wyroku WSA w Warszawie z dnia 24 czerwca 2020 r. (sygn.: III SA/Wa 1519/19). Również w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 6 lutego 2020 r. (sygn.: I SA/Wr 860/19) możemy przeczytać: „Alternatywne fundusze inwestycyjne zostały wprawdzie wyłączone na gruncie prawa polskiego z kategorii przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w rozumieniu Dyrektywy UCITS, jednak powyższe nie wyłącza zastosowania niniejszego zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, także wobec podmiotów świadczących usługi na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych a więc na rzecz podmiotów niebędących przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania. Zatem, mają one znaczenie systemowe dla wszelkiego rodzaju funduszy. Wobec tego, Sąd podziela pogląd, że ustawodawca unijny obejmuje zwolnieniem także czynności opisane w pkt 2 załącznika I do Dyrektywy ZAFI.”

Należy zauważyć, na co wskazał Dyrektor KIS w wydanej przez siebie interpretacji indywidualnej z dnia 31 sierpnia 2020 r. (sygn.: 0113-KDIPT1-2.4012.375.2020.2.KT), że „definicja zarządzania UCITS ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce "Administracja".”

W zakresie stosowania pojęcia „zarządzania funduszami” wydanych zostało wiele wyroków TSUE, które określają/doprecyzowują zakres czynności mieszczących się w tym pojęciu. Jest to między innymi wyrok z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH v. Finanzamt Bayreuth), w ramach którego TSUE wskazał, że: usługi doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią na rzecz spółki inwestycyjnej zarządzającej specjalnym funduszem inwestycyjnym mieszczą się w zakresie pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” do celów zwolnienia ustanowionego we wskazanym przepisie (…) muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. Ponadto TSUE wskazał, że fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT).

Wnioski jakie można wyciągnąć z przytoczonego orzecznictwa unijnego w zakresie definicji zarządzania funduszami są następujące:

‒ zwolnienie z VAT dla usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych ma charakter przedmiotowy - o możliwości zastosowania tego zwolnienia nie decyduje status podatnika (usługodawcy), lecz zakres/charakter podejmowanych przez niego działań. Oznacza to, że zwolnieniem z VAT mogą być objęte także usługi świadczone przez podmioty inne niż towarzystwa funduszy inwestycyjnych;

‒ w kontekście zwolnienia z VAT nie jest konieczne, aby usługi świadczone przez podatnika dotyczyły wyłącznie działalności inwestycyjnej funduszu - pojęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym obejmuje również czynności o charakterze administracyjnym;

‒ zwolnienie z VAT dotyczy usług, które tworzą odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia;

‒ katalog usług wskazany w ramach Załącznika do UCITS nie jest katalogiem zamkniętym.

W powyższym duchu wypowiadają się zazwyczaj polskie sądy administracyjne. Tak przykładowo: NSA w wyroku z dnia 13 lutego 2018 r., sygn. I FSK 634/16: "Usługi mogą zostać uznane za usługi zarządzania funduszem, jeżeli tworzą odrębną całość i - jeśli je oceniać globalnie - są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami.

Przez zarządzanie funduszem inwestycyjnym należy rozumieć również zarządzenie jego majątkiem (...)".

Zgodnie z wydawanymi interpretacjami podatkowymi (tak przykładowo w interpretacji indywidualnej, wydanej przez Dyrektora KIS z dnia 3 kwietnia 2020 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.877.2019.2.IK ), uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo TSUE, należy przyjąć, że usługi zarządzania podlegają zwolnieniu od podatku VAT, jako usługi w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, o ile spełniają poniższe warunki:

a)są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem,

b)bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej,

c)są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić,

d)tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Zdaniem Wnioskodawcy, analiza Usług, jakie Wnioskodawca będzie świadczył na zlecenie Funduszy i TFI pod kątem wniosków płynących z przytoczonych przepisów i wyroków, a także powyższych wymogów prowadzi do wniosku, że Usługi te korzystają ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT.

Przede wszystkim należy zauważyć, że zarządzanie funduszem inwestycyjnym może zostać przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych częściowo zlecone do wykonywania podmiotom trzecim, a usługi zarządzania świadczone przez podmiot trzeci również korzystają ze zwolnienia z VAT. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych nie może zlecić wykonywania usług zarządzania podmiotowi trzeciemu w całości (pozbawiając się ich faktycznego wykonywania), tym samym zlecone usługi mogą stanowić tylko wybiórcze czynności związane z zarządzaniem, czy też mogą być dopełnieniem tych czynności wykonywanych przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

Tym samym wykonywanie przez Wnioskodawcę na zlecenie Towarzystw części czynności związanych z zarządzaniem Funduszami może korzystać ze zwolnienia. Dodatkowo, zdaniem Wnioskodawcy, Usługi, które świadczone będą przez niego na zlecenie towarzystw funduszy inwestycyjnych zawierają się w katalogu czynności stanowiących usługi zarządzania funduszami, ujętych w Dyrektywie UCITS czy Dyrektywie ZAFI, w szczególności w zakresie obsługi prawnej, monitorowania przestrzegania uregulowań oraz wprowadzania do obrotu.

Odnosząc się kolejno do wskazanych wcześniej warunków:

a) ścisły związek usług z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służące jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem.

Zdaniem Wnioskodawcy Usługi są ściśle związane z działalnością Funduszy – przygotowanie dokumentu KID, który zgodnie z wprowadzającymi obowiązek jego przygotowania regulacjami musi zawierać informacje takie jak:

‒ główne cechy funduszu,

‒ opis profilu ryzyka i zysku,

‒ koszty związane z inwestycją, w tym jednorazowe i powtarzające się oraz całkowite łączne koszty,

‒ informację o rekomendowanym czasie posiadania nabywanych jednostek uczestnictwa i możliwości wypłaty środków,

‒ informację o procedurze składania skarg,

‒ informację o innych istotnych dokumentach związanych z jednostkami uczestnictwa, w związku z czym musi uwzględniać specyfikę działania Funduszy i mogą zostać wykorzystane wyłącznie przez TFI.

b) brak nabycia usług spowodowałby, że fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej. Zgodnie z powołanymi regulacjami podmiot wprowadzający do obrotu Jednostki uczestnictwa Funduszy jest zobowiązany do sporządzenia i przedstawienia KID potencjalnym nabywcom. Brak spełnienia tego obowiązku może wiązać się z odpowiedzialnością odszkodowawczą emitenta wobec nabywcy, zawieszeniem wprowadzania ich do obrotu oraz karami finansowymi nakładanymi przez Komisję Nadzoru Finansowego.

c) bezpośredni związek usług z transakcjami realizowanymi przez fundusz, brak możliwości łatwego ich rozdzielenia. W związku z tym, że planowane Usługi związane są z m.in. z planowaną działalnością dla której dane Fundusze zostaną utworzone, a przygotowanie KID jest dla Towarzystwa wprowadzającego Jednostki uczestnictwa do obrotu nierozerwalnie związane z przyszłymi transakcjami realizowanymi przez Fundusz. Realizacja przez Fundusz innych działań niż opisane w KID może wiązać się dla Towarzystwa z odpowiedzialnością odszkodowawczą oraz karami finansowymi nakładanymi przez Komisję Nadzoru Finansowego.

d) tworzenie odrębnej całości, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem. Zdaniem Wnioskodawcy Usługi, jakie będzie świadczył, stanowić będą odrębną całość, obejmującą istotną część usługi zarządzania Funduszami, która jest niezbędna do skutecznego prowadzenia działalności przez Fundusze.

Bez przygotowania KID Jednostki uczestnictwa Funduszu nie mogą zostać wprowadzone do obrotu, natomiast wprowadzenie do obrotu zostało wprost wymienione jako jedna z czynności zarządzania Funduszami inwestycyjnymi w Załączniku I do Dyrektywy ZAFI.

Wnioskodawca dodatkowo pragnie wskazać, że Usługi, które będą przez niego świadczone na rzecz Towarzystw/Funduszy nie stanowią czynności o których mowa w art. 41 ust. 15 pkt 2 Ustawy o VAT (tj. nie stanowią (1) czynności ściągania długów, w tym factoringu, (2) usług doradztwa, (3) usług w zakresie leasingu).

Przy czym należy wskazać, że polski ustawodawca, wprowadzając wyłączenie ze zwolnienia o którym mowa w art. 43 ust. 15 pkt 2 Ustawy o VAT (usługi doradztwa) wykroczył poza zakres Dyrektywy VAT, a tym samym wprowadził do polskiego porządku prawnego przepis, który jest niezgodny z prawem unijnym - w takim przypadku podatnik ma prawo dokonać wyboru, w oparciu o treść którego przepisu zostaną ukształtowane jego prawa i obowiązki – a tym samym ma prawo nie stosować się do wadliwie implementowanej regulacji prawnej – co oznacza, że wyłączenie w tym zakresie nie znajduje zastosowania (tak m.in.: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, wyrok z 17 listopada 2016 r., sygn. III SA/Wa 2344/15). Mając na uwadze powyższe należy przyjąć, że Usługi, które będą świadczone przez Wnioskodawcę podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”,

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Wskazać należy bowiem, że czynnikiem wyróżniającym określoną czynność jako czynność usługową (usługę) jest przede wszystkim to, że świadczenie tej czynności zmierza do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy,

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy,

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym,

Stosownie zaś do ust. 23 ww. przepisu,

Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że są Państwo czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Podstawową Państwa działalnością jest działalność w zakresie sporządzania wyceny aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych. Będą Państwo świadczyć na rzecz funduszy inwestycyjnych lub towarzystw funduszy inwestycyjnych o których mowa w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, Usługi w postaci przygotowywania obligatoryjnego dla Funduszy, których certyfikaty inwestycyjne lub jednostki uczestnictwa są wprowadzane do obrotu, dokumentu zawierającego kluczowe informacje (key information document, „KID”) zgodnego z wymogami Rozporządzenia delegowanego komisji (UE) 2017/653 z dnia 8 marca 2017 r. uzupełniającego Rozporządzenie Paramentu Europejskiego i Rady (UE) 1286/2014 z dnia 26 listopada 2014 r. w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących detalicznych produktów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych (PRIIP).

Za świadczone Usługi przysługiwać będzie Państwu od TFI określone w umowie wynagrodzenie.

Fundusze oraz Towarzystwa funduszy inwestycyjnych będą miały siedziby na terytorium Polski.

Na pytanie jakie dokładnie czynności wykonują Państwo w ramach świadczonych na rzecz Funduszy lub Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych Usług, wskazali Państwo, że aktualnie świadczą Państwo na rzecz funduszy usługi sporządzania wyceny aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych, obejmujące:

1. wycenę składników lokat wchodzących w skład portfeli funduszy inwestycyjnych,

2. opracowywanie metod, procedur, modeli, narzędzi służących do wyceny aktywów oraz ich bieżąca weryfikacja i aktualizacja,

3. opracowywanie nowych modeli wyceny w przypadku, w którym do portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego wprowadzone zostanie aktywo, dla którego nie sporządzono dotychczas modelu wyceny,

4. okresowy przegląd metod wyceny oraz okresowy przegląd poszczególnych, dokonanych wycen,

5. opracowywanie dokumentacji niezbędnej do sporządzenia informacji dodatkowej do sprawozdań finansowych.

Planują Państwo rozszerzenie usług w postaci przygotowywania na rzecz funduszy dokumentów KID w sposób opisany poniżej.

Dokument KID zawiera podstawowe ale zarazem kluczowe informacje, z którymi powinien zapoznać się każdy potencjalny nabywca jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych, niebędący inwestorem profesjonalnym, aby móc dokonać samodzielnej oceny odpowiedniości danego instrumentu do jego potrzeb i możliwości. Dokument KID wskazuje z jakiego rodzaju ryzykiem musi liczyć się potencjalny inwestor (oznaczenie liczbowe poziomu ryzyka) co wymaga dokonania szeregu obliczeń na podstawie dostępnych, historycznych danych księgowych i zaszeregowania na tej podstawie danego funduszu (a właściwie jego jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych) do określonej kategorii ryzyka. Wyliczenia te wymagają zastosowania odpowiednich algorytmów i metod.

Dokument KID wskazuje również z jakiego rodzaju kosztami musi liczyć się potencjalny nabywca. Przy czym nie chodzi jedynie o koszty opłat manipulacyjnych czy wynagrodzenia za zarządzanie funduszem. Aby wyliczyć całość kosztów konieczne jest uwzględnienie szeregu danych dotyczących różnego rodzaju kosztów związanych z bieżącą działalnością funduszu oraz uwzględnienie kosztów transakcji na instrumentach finansowych, którymi obraca fundusz, a które to koszty ostatecznie wpływają na wynik inwestycji końcowego odbiorcy usługi (uczestnika funduszu). Wyliczenie kosztów transakcyjnych powinno odbywać się na podstawie danych rzeczywistych, co oznacza konieczność gromadzenia oraz przetwarzania znacznych ilości danych dotyczących kosztów transakcyjnych. Aby tego dokonać należy gromadzić informacje z serwisów informacyjnych oraz bezpośrednio z towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz dokonać opracowania algorytmów umożliwiających dokonanie precyzyjnych przeliczeń. Ostatecznie uzyskane dane mają w maksymalnym stopniu odzwierciedlać wszystkie koszty ponoszone przez uczestnika funduszu, a zatem także koszty, które dla uczestnika są „niewidoczne" ale ostatecznie wpływają na jego inwestycję i jej wartość. Dokument KID zawiera także tzw. „scenariusze" dotyczące możliwych przyszłych wyników funduszu. Analizy scenariuszowe wymagają zastosowania dużej ilości danych pozwalających na dokonanie oceny jak w zależności od sytuacji rynkowej mogą prezentować się wyniki funduszu i jakie związane z tym korzyści lub straty może odnieść uczestnik funduszu. Analizy takie dotyczą zarówno sytuacji korzystnych dla funduszu jak i niekorzystnych (różne stopnie badania). Wykonanie analiz scenariuszowych także wymaga opracowania i wdrożenia odpowiednich narzędzi i algorytmów umożliwiających przetworzenie olbrzymich ilości danych i stworzenia wiarygodnej prognozy zachowania funduszu w zależności od okoliczności, w jakich będzie działał.

KID musi w szczególności zawierać informacje takie jak:

‒główne cechy funduszu,

‒opis profilu ryzyka i zysku,

‒koszty związane z inwestycją, w tym jednorazowe i powtarzające się oraz całkowite łączne koszty,

‒informację o rekomendowanym czasie posiadania nabywanych jednostek uczestnictwa i możliwości wypłaty środków,

‒informację o procedurze składania skarg,

‒informację o innych istotnych dokumentach związanych z jednostkami uczestnictwa.

Przygotowanie KID jest dla funduszy inwestycyjnych emitujących certyfikaty inwestycyjne obligatoryjne na podstawie Rozporządzenia delegowanego komisji (UE) 2017/653 z dnia 8 marca 2017 r. uzupełniającego Rozporządzenie Paramentu Europejskiego i Rady (UE) 1286/2014 z dnia 26 listopada 2014 r. w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących detalicznych produktów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych (PRIIP).

Dokument KID ma umożliwić inwestorowi nieprofesjonalnemu ocenę ryzyka, jaka wiąże się z inwestycją, kosztów inwestycji (w tym zwłaszcza kosztów niewidocznych normalnie dla inwestora) oraz zaprezentować możliwe prognozy zachowania się inwestycji w zależności od zmieniających się warunków rynkowych (analizy scenariuszowe). Dokument KID nie jest materiałem marketingowym, ma bardzo sformalizowany zakres informacji, którego nie można modyfikować ani zmieniać (nawet co do kolejności prezentowania danych). Bez dokumentu KID nie można dokonywać oferowania jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych na rzecz inwestorów nieprofesjonalnych (co de facto oznacza praktycznie całość populacji osób fizycznych, z których większość nie posiada charakteru klienta profesjonalnego oraz znaczną większość inwestorów niebędących osobami fizycznymi). Inwestorami profesjonalnymi są banki, zakłady ubezpieczeń oraz inne instytucje finansowe oraz inne podmioty o ile spełniają wymagania dotyczące prowadzenia samodzielnie działalności inwestycyjnej z dużą częstotliwością i o znacznych wartościach. Dokument KID jest zatem niezbędnym narzędziem o ile fundusz inwestycyjny zamierza oferować swoje produkty klientom nieprofesjonalnym, co dotyczy praktycznie całości rynku funduszy inwestycyjnych otwartych, specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz części rynku funduszy inwestycyjnych zamkniętych (tych które skierowane są do klientów nieprofesjonalnych).

Dokument KID jest materiałem obowiązkowym dla funduszy, które oferują tytuły uczestnictwa klientom nieprofesjonalnym, ma charakter sformalizowany i ma umożliwić potencjalnemu klientowi samodzielną ocenę czy inwestycja jest dla danego klienta odpowiednia, tzn. czy nie wiąże się z nadmiernym ryzykiem, kosztami bądź ograniczoną płynnością. Dokument KID ma być materiałem obiektywnym i możliwym do zrozumienia przez przeciętnego, nieprofesjonalnego inwestora. Podstawowym zadaniem dokumentu KID jest możliwość przekazania takiemu klientowi zbioru podstawowych ale kluczowych informacji, w sposób który powinien temu klientowi umożliwić samodzielne podjęcie decyzji co do odpowiedniości inwestycji. Dokument KID jest zatem sposobem „uzbrojenia" klienta nieprofesjonalnego przeciwko oferowaniu mu produktów dla niego nieodpowiednich, zbyt ryzykowanych, kosztownych lub niepłynnych.

Państwa wątpliwości w analizowanej sprawie dotyczą zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy, do wykonywanych przez Państwa Usług.

W odniesieniu do kwestii objętej zakresem zadanego przez Państwa pytania należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

- przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania, oraz

- podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym,

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE,

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 681 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.:

W myśl art. 38 ust. 1 u.f.i.:

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:

Natomiast art. 5 u.f.i. stanowi, że:

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:

Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i.:

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”.  Zgodnie z art. 2 pkt 10b) u.f.i.:

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia  od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.,

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.,

Stosownie z art. 3 ust. 4 u.f.i.,

Jak stanowi art. 4 ust. 1 u.f.i.,

Zgodnie z art. 4 ust. 1a u.f.i.,

W myśl art. 8 ust. 1 u.f.i.,

Zgodnie z art. 45a ust. 1 u.f.i.,

W analizowanej sprawie świadczą Państwa Usługi na rzecz funduszy inwestycyjnych lub towarzystw funduszy inwestycyjnych, o których mowa w ww. ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Fundusze inwestycyjne oraz Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych będą miały siedziby na terytorium Polski.

Z uwagi zatem na okoliczności sprawy oraz powołane wyżej przepisy i orzecznictwo TSUE, należy stwierdzić, że usługi świadczone przez Państwa na rzecz ww. Funduszy oraz Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych będą spełniały warunek podmiotowy określony w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, uprawniający do zastosowania zwolnienia od podatku. Świadczone przez Państwa Usługi będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie również kryterium przedmiotowe – a więc gdy ww. Usługi stanowić będą usługi zarządzania.

Odnosząc się do kompleksowości przedmiotowych usług, należy wskazać, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową obejmującą kilka świadczeń pomocniczych.

Kwestia kompleksowości usług była rozstrzygana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przywołać można chociażby wyrok z 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07, w którym stwierdzono, że: „każde świadczenie powinno być zwykle uznawane za odrębne i niezależne” (również wyrok z 21 lutego 2008 r. w sprawie C-425/06). Wyrok ten sformułował kryteria przesądzające o tym, kiedy występuje świadczenie złożone. Ma ono zatem miejsce w sytuacji, gdy (i) świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej, (ii) poszczególne czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny, (iii) kiedy nie istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych, (iv) kiedy nie istnieje możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność.

Usługa kompleksowa zawiera zatem kilka czynności (usług) opodatkowanych na różnych zasadach, z tym, że jedna z nich jest usługą główną, przeważającą, nadającą danej usłudze jej główny charakter, przy czym wszystkie zmierzają do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego wskazanej w umowie. Usługę należy uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej. Pojedyncza usługa traktowana jest zatem jak element usługi kompleksowej wówczas, jeżeli cel świadczenia usługi pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać bez usługi pomocniczej usługi głównej.

Z opisu sprawy wynika, że aktualnie przedmiotem świadczonych przez Państwa Usług rzecz funduszy jest sporządzanie wyceny aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych, obejmujące:

1. wycenę składników lokat wchodzących w skład portfeli funduszy inwestycyjnych,

2. opracowywanie metod, procedur, modeli, narzędzi służących do wyceny aktywów oraz ich bieżąca weryfikacja i aktualizacja,

3. opracowywanie nowych modeli wyceny w przypadku, w którym do portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego wprowadzone zostanie aktywo, dla którego nie sporządzono dotychczas modelu wyceny,

4. okresowy przegląd metod wyceny oraz okresowy przegląd poszczególnych, dokonanych wycen,

5. opracowywanie dokumentacji niezbędnej do sporządzenia informacji dodatkowej do sprawozdań finansowych.

Planują Państwo rozszerzenie usług w postaci przygotowywania na rzecz funduszy dokumentów KID.

Powyższe informacje wskazują, że w Państwa sprawie mamy do czynienia z odrębnymi świadczeniami w ramach świadczonych przez  Państwa Usług. Trudno w tym przypadku uznać świadczone przez Państwa Usługi jako jedno świadczenie kompleksowe. Jak wynika z opisu sprawy, usługi w zakresie przygotowywania dokumentów KID na rzecz funduszy nie są elementem usługi wyceny aktywów – planują Państwo dopiero rozszerzenie świadczonych Usług o przygotowanie KID. Mogą one zatem stanowić samodzielne, niezależne od sporządzania wycen usługi, w związku z tym nie spełniają warunków dla uznania ich za element świadczenia kompleksowego. Zatem należy rozpatrywać je odrębnie od pozostałych świadczeń.

W kwestii możliwości zwolnienia od podatku Usług w zakresie sporządzania wyceny aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych stwierdzić należy, że spełniają one przesłanki do zastosowania zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy. Świadczą Państwo usługi obejmujące wycenę składników lokat wchodzących w skład portfeli funduszy inwestycyjnych, opracowywanie metod, procedur, modeli, narzędzi służących do wyceny aktywów oraz ich bieżącą weryfikację i aktualizację, opracowywanie nowych modeli wyceny w przypadku, w którym do portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego wprowadzone zostanie aktywo, dla którego nie sporządzono dotychczas modelu wyceny, okresowy przegląd metod wyceny oraz okresowy przegląd poszczególnych, dokonanych wycen, opracowywanie dokumentacji niezbędnej do sporządzenia informacji dodatkowej do sprawozdań finansowych. Czynności te mieszczą się w definicji zarządzania zdefiniowanego przez TSUE. Opisane powyżej czynności zawierają się w załączniku II do Dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy dla usług wyceny aktywów.

Odnosząc się natomiast do sporządzania KID, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy oraz powołane przepisy prawa i orzecznictwo TSUE, należy stwierdzić, że usługi te na które składać będą się czynności niezbędne dla przygotowania KID, nie stanowią usług które mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE.

Wykonywane przez Państwa czynności stanowią czynności techniczne i wspomagające w procesie zarządzania funduszami z uwagi na swój informacyjny charakter.  Potwierdzeniem powyższego jest to, że dokument KID zawiera podstawowe informacje dla potencjalnego nabywcy niebędącego inwestorem profesjonalnym jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych i to na tej podstawie inwestor samodzielnie dokonuje oceny czy dany instrument jest dla niego właściwy i odpowiedni. Dokument KID wskazuje jakie ryzyko potencjalny nabywca będzie ponosił, z jakimi kosztami będzie musiał się liczyć. Dokument KID zawiera także tzw. „scenariusze” dotyczące możliwych przyszłych wyników funduszu. Analizy scenariuszowe wymagają zastosowania dużej ilości danych pozwalających na dokonanie oceny jak w zależności od sytuacji rynkowej mogą prezentować się wyniki funduszu i jakie związane z tym korzyści lub straty może odnieść uczestnik funduszu. Sam fakt, że dokument KID jest dokumentem obowiązkowym dla funduszy nie może przesądzać o uznaniu go za element usługi zarządzania korzystającej ze zwolnienia z opodatkowania. Celem sporządzenia dokumentu KID  jest - jak wynika z opisu sprawy - umożliwienie klientowi nieprofesjonalnemu analizy produktów i ocena, które z nich są nieodpowiednie, zbyt ryzykowne, kosztowne lub niepewne, czyli kluczowym celem sporządzania KID jest informacja klienta. Podkreślić także należy, że KID nie jest dokumentem kierowanym do konkretnej osoby a do grona osób – klientów nieprofesjonalnych, a także – co istotne - jego wykonanie może zostać zlecone innemu podmiotowi.

Nie można więc stwierdzić, że usługi w zakresie sporządzania KID mieszczą się w definicji zarządzania. W związku z tym nie mogą one korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy, z uwagi na niespełnienie zakresu przedmiotowego wskazanego w ww. artykule, warunkującego to zwolnienie.

Mając zatem na uwadze okoliczności sprawy oraz powołane przepisy prawa, jak również orzecznictwo TSUE, należy stwierdzić, że świadczone przez Państwa usługi w zakresie sporządzania KID nie mieszczą się w zakresie czynności zarządzania wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy, w związku z tym podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według właściwej stawki.

Państwa stanowisko, oceniane jako całość, jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).