Interpretacja indywidualna z dnia 4 maja 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-1.4010.136.2023.1.BS

1. Czy w przedstawionym stanie faktycznym, płatności dokonywane przez Wnioskodawcę na rzecz producenta stanowią koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. 2. Czy płatności dokonywane przez Wnioskodawcę stanowią koszty pośrednio związane z przychodami, rozliczane zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób prawnych, w zakresie określonym pytaniem oznaczonym we wniosku nr 1 jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 marca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z tego samego dnia, o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. ustalenia:

- czy w przedstawionym stanie faktycznym, płatności dokonywane przez Wnioskodawcę na rzecz producenta stanowią koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „ustawa o CIT”),

- ,w przypadku uznania stanowiska do pytania nr 1 za prawidłowe, czy płatności dokonywane przez Wnioskodawcę stanowią koszty pośrednio związane z przychodami, rozliczane zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca (dalej: „Spółka”) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie:

1. Sprzedaż hurtowa odzieży i obuwia PKD 46.42.Z; (działalność podstawowa)
2. Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi PKD 46;
3. Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi PKD 47;
4. Transport drogowy towarów oraz działalność usługowa związana z przeprowadzkami PKD 49.4;
5. Magazynowanie i przechowywanie towarów PKD 52.1;
6. Działalność usługowa wspomagająca transport PKD 52.2;
7. Działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana PKD 62;
8. Pozostała finansowa działalność usługowa, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych PKD 64.9;
9. Reklama, badanie rynku i opinii publicznej PKD 73;
10. Uprawa zbóż, roślin strączkowych i roślin oleistych na nasiona, z wyłączeniem ryżu PKD 01.11.Z.

Wspólnikami Spółki są jeden komplementariusz oraz jeden akcjonariusz. Wnioskodawca jest polskim rezydentem podatkowym dla celów podatku dochodowego od osób prawnych oraz czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca prowadzi m.in. hurtową sprzedaż obuwia. Wnioskodawca nabywa bądź produkuje m.in. artykuły obuwnicze, które następnie sprzedaje w ramach sprzedaży krajowej, wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) bądź eksportu towarów na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (sprzedaż B2B) bądź na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej (sprzedaż B2C).

W stosunku do jednego z modeli obuwia oferowanego w sprzedaży Wnioskodawca toczył spór z producentem obuwia. Spór dotyczył rzekomego naruszenia przez Wnioskodawcę praw własności intelektualnej w stosunku do jednego z modeli obuwia oferowanego w sprzedaży przez Wnioskodawcę (w dalszej części zwany również jako: „Sporny model”). Producent uznał, że jeden z modeli obuwia oferowany przez Wnioskodawcę jest podobny do modelu obuwia oferowanego przez producenta i w związku z tym narusza prawa własności intelektualnej producenta w stosunku do tego modelu obuwia, a ich wprowadzanie na rynek i sprzedaż przez Wnioskodawcę stanowi w ocenie producenta czyn nieuczciwej konkurencji wobec producenta. Producent wystosował do Wnioskodawcy pismo wzywające do zaprzestania naruszenia praw własności intelektualnej producenta w stosunku do Spornego modelu.

Wnioskodawca nie zgadzając się z zarzutami przedstawionymi w odpowiedzi na pismo wzywające do zaprzestania naruszania praw własności intelektualnej uznał, że oferowany przez niego Sporny model obuwia nie narusza praw własności intelektualnej producenta.

W toku negocjacji Wnioskodawca i producent zgodzili się rozstrzygnąć spór w drodze porozumienia. W związku z powyższym w dniu 23 stycznia 2023 r. Wnioskodawca zawarł z producentem pisemną ugodę dotyczącą Spornego modelu obuwia (w dalszej części zwana również jako: „Ugoda”).

Ugoda reguluje wzajemne roszczenia i ustala zasady współistnienia produktów obu stron na rynku. Ugoda została zawarta jako ugoda pozasądowa i nie ma charakteru ugody sądowej.

Na mocy Ugody Wnioskodawca zagwarantował, że nie będzie więcej produkował ani nabywał będącego przedmiotem sporu Spornego modelu obuwia. W ramach Ugody Wnioskodawca zagwarantował, że od dnia 13 grudnia 2021 r. zaprzestał i nadal będzie zaprzestawał wszelkich działań związanych z pozyskiwaniem, produkcją, importem, eksportem, oferowaniem, promowaniem, sprzedażą i (lub) inną dystrybucją w Unii Europejskiej i Zjednoczonym Królestwie bezpośrednio lub za pośrednictwem spółki powiązanej Spornego modelu obuwia.

W Ugodzie strony postanowiły, że zwalniają się od wszelkich wzajemnych roszczeń.

Na mocy Ugody Wnioskodawca uzyskał możliwość sprzedaży zakupionych przed zawarciem Ugody par Spornego modelu obuwia (22 000 par) bez ryzyka wchodzenia w spór prawny z producentem. Za możliwość sprzedaży dotychczas zakupionych przez Wnioskodawcę par Spornego modelu obuwia (22 000 par) Wnioskodawca zapłacił producentowi zryczałtowaną kwotę wynagrodzenia. Płatność została dokonana na wskazany przez producenta rachunek bankowy na podstawie pisemnej ugody zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a producentem. Na będącą przedmiotem ugody płatność producent nie wystawił faktury ani noty księgowej (noty obciążeniowej).

Pytania

1. Czy w przedstawionym stanie faktycznym, płatności dokonywane przez Wnioskodawcę na rzecz producenta stanowią koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT?
2. W przypadku twierdzącej odpowiedzi na pytanie nr 1, to czy płatności dokonywane przez Wnioskodawcę stanowią koszty pośrednio związane z przychodami, rozliczane zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad. 1

Zdaniem Wnioskodawcy, płatności dokonywane na rzecz producenta stanowią koszty uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (w dalszej części zwana jako: „ustawa o CIT”).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Z kolei art. 16 ust. 1 ustawy o CIT zawiera zamknięty katalog wydatków, które przez ustawodawcę zostały wyłączone z kosztów uzyskania przychodów.

Oznacza to, że wydatek stanowi koszt uzyskania przychodu, jeśli spełnione są łącznie poniższe warunki:

1)koszt został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, oraz

2)koszt nie został wykluczony przez ustawodawcę z kosztów podatkowych na mocy w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że wynagrodzenie wypłacane producentowi stanowi koszt uzyskania przychodu, bowiem wydatek ten służy zarówno zabezpieczeniu Spółki przed stratami finansowymi, jak i uzyskiwaniem przyszłych przychodów. Jednocześnie, wydatek taki nie został wskazany w katalogu art. 16 ustawy o CIT.

Na wstępie należy odnieść się do tej drugiej kwestii.

Artykuł 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT wskazuje, że za koszty uzyskania przychodu nie uznaje się kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Przepis ten należy rozumieć w sposób ścisły - tylko wymienione w nim tytuły kar umownych i odszkodowań nie stanowią kosztów podatkowych (tak np. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 8 października 2020 r., sygn. akt I SA/Wr 370/20, który stwierdził, że „Błędem jest zatem kwalifikowanie do zakresu art. 16 ust. 1 pkt 22 uCIT kar umownych i odszkodowań z tytułów innych, niż ściśle w nim określonych”.

Przede wszystkim kwota płacona na rzecz producenta w ocenie Wnioskodawcy, kwota ta nie ma charakteru odszkodowawczego. Celem Ugody było zakończenie sporu i uniknięcie sporu sądowego pomiędzy stronami oraz ustalenie zasad współistnienia produktów obu stron na rynku. Producent uważał, że przysługują mu prawa własności intelektualnej, które w ocenie producenta zostały naruszone przez Wnioskodawcę, czemu Wnioskodawca zaprzeczał. Każda ze stron ponosiła ryzyko negatywnego dla niej rozstrzygnięcia sporu. Kwoty płacone na rzecz producenta stanowią należność z tytułu zrzeczenia się przez producenta roszczeń, zakończenie negocjacji oraz uniknięcie sporu sądowego i ustalenie pewnych zasad współistnienia produktów obu stron na rynku tak, aby Spółka mogła sprzedawać towary bez narażania się na zarzut naruszania praw własności intelektualnej producenta. Jednak nawet gdyby uznać, że w pewnym zakresie płatność na rzecz producenta ma charakter odszkodowawczy, to taka płatność nie spełniałaby warunków określonych w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Nie można bowiem w przedstawionym w niniejszym wniosku przypadku mówić o:

-wadliwym wykonaniu robót i usług,

-dostarczeniu wadliwego towaru,

-zwłoce w dostarczeniu towaru niewadliwego albo zwłoce w usunięcie wad towarów, robót i usług.

Tymczasem, gdyby nawet mówić w tym wypadku o pewnej formie odszkodowania, byłoby to odszkodowanie za naruszenie praw własności intelektualnej. Taka kategoria nie została w art. 16 ustawy o CIT wymieniona. Niewątpliwie zatem płatność na rzecz producenta nie została wyłączona z kosztów uzyskania przychodów na mocy art. 16 ustawy o CIT.

Przechodząc dalej, należy odpowiedzieć na pytanie, czy kwoty wypłacane na rzecz producenta spełniają warunki wskazane w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. W tym zakresie należy wskazać, że wynagrodzenie na rzecz producenta zostało uiszczone w zamian za:

1)zrzeczenie się przez producenta ze wszelkich roszczeń wobec Wnioskodawcy związanych ze sprzedażą Spornego modelu obuwia;

2)niewszczynanie powództwa w związku z potencjalnym naruszeniem przez Wnioskodawcę praw własności intelektualnej w stosunku do Spornego modelu obuwia;

3)możliwość sprzedaży dotychczas zakupionych przez Wnioskodawcę par Spornego modelu obuwia (22 000 par).

W przypadku sporu sądowego potencjalnie:

a)sąd mógłby uznać, że Sporny model obuwia oferowany przez Wnioskodawcę objęty powództwem narusza prawa własności intelektualnej producenta i zakazać Wnioskodawcy sprzedaży Spornego modelu obuwia - w efekcie czego Wnioskodawca nie mogłaby oferować, czy też sprzedawać zakupionych przed zawarciem Ugody Spornych modeli obuwia;

b)mogłaby wystąpić konieczność pokrycia dodatkowych kosztów sądowych oraz kosztów obsługi prawnej;

c)Spółka mogłaby ponieść koszty (straty) wizerunkowe związane z procesem;

d)w przypadku negatywnego dla Wnioskodawcy rezultatu procesu sądowego, kwota odszkodowania i bezpodstawnie uzyskanych korzyści ustalona przez sąd mogłaby być wyższa od wynagrodzenia ustalonego w Ugodzie.

Mając powyższe na uwadze, zawarcie Ugody oraz wypłacenie na jej podstawie wynagrodzenia są racjonalne z ekonomicznego punktu widzenia. Wydatek poniesiony przez Wnioskodawcę nie tylko służy zabezpieczeniu albo zachowaniu źródła przychodów, ale ma również na celu minimalizację strat, które mogłyby potencjalnie zaistnieć, gdyby Ugoda nie została zawarta. Takie podejście zaakceptował przykładowo Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 16 stycznia 2019, Znak: IPPB3/423-1136/14-2/S/PK1/MC, gdzie za prawidłowe uznano stanowisko podatnika, że działania „polegające na minimalizowaniu strat mają na celu, obok zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, uzyskanie większego wyniku podatkowego niż zostałby osiągnięty przez podatnika w przypadku niepodjęcia takich działań”.

Oceniając racjonalność ekonomiczną postępowania Spółki, należy również uwzględnić, że wynagrodzenie dla producenta ma ustaloną w Ugodzie wysokość. Powoduje to usunięcie elementu niepewności finansowej oraz ułatwia proces planowania budżetowego. Podpisanie Ugody pozwoliło Wnioskodawcy na zakończenie sporu i „zamknięcie go” w określonej kwocie pieniężnej, co również nie jest bez znaczenia.

W ostatnich latach zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne prezentowały szerokie podejście do kwestii kosztów uzyskania przychodów, wskazując, że są nimi wszelkie wydatki, które w sposób racjonalny mogą się przełożyć na przychody podatnika albo zabezpieczenie ich źródła.

Warto w tym zakresie wskazać na następujące wyroki:

-NSA w wyroku z 28 lipca 2020 r. o sygn. akt II FSK 3266/19 wskazał, że możliwe jest zaliczenie do kosztów podatkowych wydatku na odszkodowanie, do zapłaty którego zobowiązany jest kontrahent, jeśli jest to niezbędne do wykonania projektu budowlanego;

-NSA w wyroku z 5 kwietnia 2017 r. o sygn. akt II FSK 567/15 uznał, że można zaliczyć do kosztów podatkowych wydatki na czasowe finansowanie niewypłacalnego poddostawcy, jeśli jest to niezbędne dla utrzymania ciągłości sprzedaży, a decyzja o ponoszeniu wydatków była racjonalna i zmierzała do ograniczenia straty;

-w wyroku z 26 kwietnia 2019 r. o sygn. akt II FSK 1248/17 NSA uznał, że możliwe jest zaliczenie do kosztów podatkowych kary umownej poniesionej w celu ograniczenia strat wynikających z najmu zbędnej powierzchni.

Warto również zwrócić uwagę na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 27 lipca 2016 r., Znak: IBPB-1-2/4510-514/16/JP, w której wskazano na możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków zapłaconych na podstawie ugody pozasądowej. Z kolei Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 27 sierpnia 2019 r., Znak: 0111-KDIB2-1.4010.232.2019.1.AP uznał możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych kosztów sporu sądowego, odsetek i kosztu realizacji roszczenia kontrahenta, natomiast w interpretacji z 16 lipca 2019 r., Znak: 0111-KDIB1-3.4010.215.2019.1.MBD Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że koszty zasądzone w procesie o zapłatę, w tym koszty sądowe, koszty obsługi prawnej i zwrot ceny mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.

Można zatem stwierdzić, że aktualnie przyjmuje się w praktyce, że tytuł prawny płatności czy dokument, jaki jest z tego tytułu wystawiany nie ma znaczenia dla określenia, czy dany wydatek stanowi koszt uzyskania przychodu. Nie jest nawet istotne, czy wydatek wynika z działalności samego podatnika (czy też podmiotu trzeciego). Istotne jest wyłącznie to, czy poniesiony koszt może się przyczynić do powstania przychodów lub ograniczenia strat podatnika. Te kryteria z pewnością są w niniejszej sprawie spełnione. Podsumowując, wynagrodzenie wypłacone przez Wnioskodawcę jest racjonalnym ekonomicznie wydatkiem mającym na celu zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów, co pozwala na zaliczenie go do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Nie ma również podstaw do uznania tego wynagrodzenia za wydatek wyłączony z kosztów uzyskania przychodu.

Wydatek należy oceniać mając na uwadze racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu. Poniesienie wydatku musi zatem być powiązane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, ukierunkowaną na uzyskanie przychodów; wydatek powinien, przynajmniej potencjalnie, wpływać na wielkość uzyskiwanych lub spodziewanych przychodów z tej działalności.

Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi więc uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego wydatku (wyrok NSA z 16 października 2012 r., sygn. akt II FSK 430/11, LEX nr 1225442).

Nie jest to jednak jedyny warunek kwalifikacji wydatku jako kosztu podatkowego. Jak wynika z wyroku WSA w Krakowie z 23 kwietnia 2009 r., sygn. akt I SA/Kr 296/09, LEX nr 497546: 1. „Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą zmierzającą do stworzenia, zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów. 2. Kosztami będą wydatki poniesione z zamiarem zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby przynosiło ono przychody także w przyszłości. 3. Związek wydatków z przychodami nie musi być bezpośredni”.

Jeżeli wydatek nie został poniesiony w celu uzyskania przychodów, wystarczy, że poniesiono go w celu zabezpieczenia lub utrzymania źródła przychodów. W wyroku WSA w Warszawie z 8 sierpnia 2006 r., sygn. akt III SA/Wa 1447/06, LEX nr 278086, stwierdzono, że: 1. „Artykuł 15 ust. 1 u.p.d.o.p. (...) ma zastosowanie również w sytuacji, gdy wydatek poniesiono nie tylko w celu osiągnięcia przychodu, ale także w celu zapobieżenia powstaniu straty.

Podobnie w wyroku WSA w Poznaniu z 27 listopada 2019 r., sygn.. akt I SA/Po 674/19, LEX nr 2752814: „Działając w warunkach rynkowych podatnik musi podejmować racjonalne z jego punktu widzenia, oparte na ekonomicznych analizach i kalkulacjach, działania zmierzające do uzyskania możliwie największej efektywności ekonomicznej. Działania te mogą również polegać na dokonywaniu określonych oszczędności, zmniejszeniu kosztów i wydatków, minimalizowaniu strat z określonych segmentów działalności, czy też eliminowaniu nieopłacalnych przedsięwzięć. Gdyby podatnik działań takich nie podejmował, mógłby nie sprostać konkurencji a prowadzona przez niego działalność mogłaby stać się nierentowna i zacząć przynosić straty. Tym samym zagrożone byłoby źródło przychodów, jakim jest prowadzenie działalności gospodarczej w jej całokształcie. W tym sensie, co do zasady, każde tego rodzaju przedsięwzięcie zmierzające do zapobieżenia powstania takiej sytuacji, powinno być postrzegane jako prowadzące do zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów”.

Dodatkowo wydatek musi być dokonany i udokumentowany.

Opisany we wniosku wydatek ma, w ocenie Wnioskodawcy, charakter wydatku mającego na celu zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Źródłem przychodu w tym przypadku (jest- przypis Organu) sprzedaż Spornych modeli obuwia. Istotne jest to, że kwota, którą Spółka zobowiązała się zapłacić na rzecz producenta w Ugodzie pozasądowej nie jest żadnym odszkodowaniem. Kwota świadczenia dotyczy zatem zobowiązania się producenta do powstrzymywania się od dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia jakichkolwiek praw własności intelektualnej poprzez sprzedaż Spornych modeli obuwia.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w kwestii objętej pytaniem oznaczonym we wniosku nr 1 nieprawidłowe, natomiast w kwestii objętej pytaniem nr 2 jest bezprzedmiotowe, z uwagi na uzależnienie oceny tego stanowiska od uznania stanowiska w kwestii określonej pytaniem nr 1.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2587 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”),

Powyższe oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami lub służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów. Kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w tym celu, nawet wówczas gdy z obiektywnych powodów przychód nie zostanie osiągnięty. Zatem do kosztów uzyskania przychodów podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno te bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, o ile zostały prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem kosztów ustawowo uznanych za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Podatnik, zaliczając dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów, winien wykazać jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz to, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu lub że wydatek ten jest związany z konkretnym przedsięwzięciem gospodarczym.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą zawarty został w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Należy jednak pamiętać, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, iż wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 16 ustawy o CIT, zostaną ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów.

Jednocześnie trzeba podkreślić, że przez pojęcie „zachować” należy rozumieć dochować coś w stanie niezmienionym, nienaruszonym, utrzymać. Natomiast „zabezpieczyć” oznacza uczynić bezpiecznym, niezagrożonym, dać ochronę. Można więc przyjąć, że koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz, aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, które umożliwią dalsze funkcjonowanie źródła. Za koszty związane z zabezpieczeniem i zachowaniem źródła przychodów należy więc uznać przede wszystkim koszty prawidłowego funkcjonowania podatnika oraz prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej, do której zalicza się koszty poniesione w celu uzyskania przychodów.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

- został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

- jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

- poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

- został właściwie udokumentowany,

- nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Właściwa i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę:

1. przeznaczenie wydatku (jego celowość, zasadność dla funkcjonowania podmiotu), oraz
2. potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodu.

W tym miejscu wskazać również należy, że własność intelektualna obejmuje prawo autorskie i własność przemysłową. W gospodarce opartej na wiedzy własność intelektualna jest jednym z głównych czynników pozwalających stworzyć przewagę konkurencyjną i decydować o sukcesie rynkowym. Z drugiej strony, brak ochrony w zakresie własności przemysłowej może spowodować nieodwracalne szkody. Natomiast zapewnienie odpowiedniej ochrony znaków towarowych, wynalazków i wzorów nie tylko pozwala zamienić pomysł w prawo o rzeczywistej wartości rynkowej, ale umożliwia powstrzymanie potencjalnych naruszeń takiego prawa.

Zagadnienia własności intelektualnej w Polsce zostały uregulowane przez dwa zasadnicze akty prawne: ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawę Prawo własności przemysłowej.

W ustawie z dnia z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 324) zawarta została m.in. definicja znaku towarowego.

Zgodnie z art. 120 ust. 1 i 2 ww. ustawy,

W myśl natomiast art. 121. wskazanej ustawy,

Z kolei zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskich i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2022 poz. 2509 ze zm.),

W myśl art. 16 ww. ustawy,

Działalność podmiotu gospodarczego może czasami wiązać się z naruszeniem dóbr innych osób. Takie działanie wiąże się z poniesieniem pewnych kosztów będących następstwem kar. Nie wszystkie jednak poniesione kary umowne stanowią dla podatnika koszt uzyskania przychodów. Ustawodawca w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT wymienił szereg wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, w tym wydatków mających charakter kar i sankcji. Są one jednak związane z wadliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej (art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT) jak również nieprzestrzeganiem przepisów w zakresie ochrony środowiska i niewykonaniem nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 16 ust. 1 pkt 19 ustawy o CIT).

Art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT stanowi, że:

Zgodnie natomiast z art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

Stosownie do art. 79 ust. 2 ww. ustawy,

W myśl art. 79 ust. 3 ww. ustawy,

Natomiast zgodnie z art. 79 ust. 4 ww. ustawy,

W myśl natomiast art. 286 ustawy Prawo własności przemysłowej,

Natomiast art. 296 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii ustalenia, czy w przedstawionym stanie faktycznym, płatności dokonywane przez Wnioskodawcę na rzecz producenta obuwia stanowią koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W przedmiotowej sprawie istotna jest analiza poniesionych wydatków w postaci zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Producenta obuwia, na podstawie zawartej ugody pozasądowej, jeżeli w efekcie jego spełnienia Producent zrzekł się roszczeń wysuwanych w związku z naruszeniem przez Wnioskodawcę praw własności intelektualnej do jednego z modeli obuwia. Analiza ta nie byłaby pełna bez uwzględnienia, czy powstaniu tego kosztu towarzyszyło racjonalne działanie Wnioskodawcy.

W tym kontekście należy zauważyć, że koszty związane z działalnością gospodarczą, oprócz tego, że muszą być wynikiem racjonalnego i celowego działania nie mogą obciążać budżetu skutkami zaniedbań przedsiębiorcy, powodujących zmniejszenie jego wpływów.

Podatnik nie może bowiem kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów wydatków, będących następstwem jego niewłaściwego lub nieracjonalnego działania albo niezachowania przez niego należytej staranności. Działalność podmiotu gospodarczego powinna cechować dbałość i zachowanie należytej staranności tak w procesie decyzyjnym jak i wykonawczym. Ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa. Wyjątkiem mogą być jedynie nieprzewidywalne sytuacje, których uniknięcie było niemożliwe, pomimo podjęcia przez podatnika wszelkich koniecznych działań w celu zapobieżenia im.

Zauważyć należy, że zdefiniowanie celu osiągnięcia przychodu nie może być traktowane jedynie w kategoriach formalnych, ponieważ ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w przywołanym przepisie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie wymaga wykazania, że konkretny przychód jest skutkiem poniesienia określonego kosztu. Możliwość kwalifikowania konkretnego wydatku, jako kosztu uzyskania przychodów uzależniona jest od rzetelnej i całościowej oceny tego, czy w świetle wszystkich występujących w sprawie okoliczności, przy zachowaniu należytej staranności, podatnik w momencie dokonywania wydatku mógł i powinien przewidzieć, że poniesiony wydatek przysporzy mu spodziewanego przychodu lub przyczyni się do zabezpieczenia źródła przychodów.

W orzecznictwie wielokrotnie podkreślano, że strat i wydatków wynikających z zaniedbań oraz nieracjonalnych działań w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej podatnik nie może przerzucać na Skarb Państwa.

Z opisu stanu faktycznego oraz stanowiska Wnioskodawcy w sprawie nie wynika, że zawarcie ugody pozasądowej powodującej konieczność poniesienia opisanych we wniosku wydatków na rzecz Producenta będzie stanowić racjonalnie poniesiony wydatek, związany z zabezpieczeniem oraz zachowaniem źródła przychodów Wnioskodawcy. Sprzedając określony model obuwia, niebędący autorskim modelem Wnioskodawcy podobny do obuwia produkowanego przez Producenta, Wnioskodawca musiał bowiem mieć świadomość możliwości naruszenia praw własności intelektualnej innego podmiotu. Zatem poniesienie wyżej opisanych wydatków na rzecz Producenta ma charakter minimalizacji kosztów (strat) i wydatków wynikających z zaniedbań oraz nieracjonalnych działań w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie podjął bowiem odpowiednich działań dających możliwość zgodnego z prawem zakupu i dalszej odsprzedaży obuwia w określonym spornym modelu.

Dokonując rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy należy mieć na uwadze, że Wnioskodawca jednoznacznie wskazał, iż bezpośrednim celem spełnienia tego świadczenia jest zrzeczenie się przez Producenta wszelkich roszczeń wobec Wnioskodawcy związanych ze sprzedażą spornego modelu obuwia przez Wnioskodawcę.

Analizując kwestię uznania wskazanej we wniosku kwoty pieniężnej za koszt uzyskania przychodu w świetle kryteriów wynikającego z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, należy zaakcentować charakter tychże wydatków. Wymaga więc podkreślenia, że wynikają one z faktu, że Spółka dopuściła się zachowania przez prawo zabronionego, tj. wprowadzenia do obrotu modelu obuwia wg wzoru podobnego do wzoru oferowanego przez jednego z producentów obuwia. Cechą tej należności jest to, że stanowi ona swoistą represję (odszkodowanie) w związku z naruszeniem ustawowo określonego zakazu (naruszenie praw własności intelektualnej). Zatem poniesienie tego wydatku nie może być postrzegane jako wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodu albo zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Jest natomiast skutkiem opisanego we wniosku bezprawnego działania Wnioskodawcy i wezwania Wnioskodawcy do zaprzestania sprzedaży spornego modelu obuwia.

Zauważyć należy, że Wnioskodawca utożsamia charakter wypłacanej kwoty na rzecz producenta z wynagrodzeniem za możliwość sprzedaży dotychczas zakupionych przez Wnioskodawcę par spornego modelu obuwia i za umożliwienie współistnienia produktów obu stron na rynku, z czym ze wskazanych powyżej powodów, nie sposób się zgodzić.

Zaznaczyć zatem należy, że aprobując stanowisko Wnioskodawcy, ekonomiczny ciężar poniesienia omawianego wydatku, zostałby przerzucony na Skarb Państwa. Spółka bowiem zaliczając go do kosztów uzyskania przychodów, nie poniosłaby realnego ciężaru nałożonej kary ale poprzez pomniejszenie należnych podatków przerzuciłaby ten ciężar na Skarb Państwa. Tak określone skutki pozostają w oczywistej sprzeczności z podstawowymi założeniami aksjologicznymi systemu prawa.

Przyjąć bowiem należy, że skoro określony podmiot dopuszcza się czynu ustawowo zabronionego i z tego tytułu nałożona zostaje na niego sankcja np. w postaci zapłaty określonej ryczałtowo kwoty świadczenia pieniężnego, to dolegliwość tej sankcji powinna dotykać w pełnym wymiarze właśnie tego podmiotu. Przy czym bez znaczenia jest w tej mierze fakt, że wysokość wynagrodzenia należnego na rzecz Producenta została uzgodniona w porozumieniu, a więc umowie zawartej pomiędzy stronami, bowiem charakter czynności prawnej stwierdzającej przyznanie otrzymanego wynagrodzenia, nie może wypaczać jej odszkodowawczego (sankcyjnego) charakteru.

Aprobata stanowiska, wedle którego Spółka uzgodnioną kwotę mogłaby rozliczyć w kosztach uzyskania przychodów oznaczałaby, że Spółka dolegliwości świadczenia de facto nie odczułaby. To w konwekcji zaś oznaczałoby fikcyjność instrumentu zapewniającego skuteczność norm prawa.

Ponownie podkreślić należy, że poniesienie wskazanych we wniosku wydatków jest skutkiem naruszenia przez Wnioskodawcę prawa własności intelektualnej (sprzedaży modelu obuwia podobnego do modelu produkowanego przez Producenta) oraz konsekwencją zawartego porozumienia. Zawarcie ugody w tym zakresie potwierdza, iż w istocie naruszenie takie miało miejsce.

W związku z tym wydatek z tego tytułu nie pozostawał w związku z uzyskiwanymi przez Wnioskodawcę przychodami z działalności gospodarczej, na co Wnioskodawca powołuje się we wniosku i nie miał na celu zachowania czy też zabezpieczenia źródła przychodów.

Tak więc na podstawie przedłożonego wniosku nie sposób uznać, ażeby wydatek o którym mowa we wniosku, nakierowany był na uzyskanie przychodu (zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła). Stanowi on swoistą dolegliwość nałożoną na Wnioskodawcę i winien być rozumiany jako skutek nieprzestrzegania przez niego norm prawnych a nie cel służący uzyskaniu przychodu.

Ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa. Wyjątkiem mogą być jedynie nieprzewidywalne sytuacje, których uniknięcie było niemożliwe, pomimo podjęcia przez podatnika wszelkich koniecznych działań w celu zapobieżenia im. Należy podkreślić, że poniesienia kosztów stanowiących efekt podjętego ryzyka gospodarczego podatnik nie może sobie rekompensować za pomocą przepisów podatkowych.

Nie wszystkie bowiem wydatki związane z działalnością gospodarczą, nawet ekonomicznie uzasadnione, stanowią koszty uzyskania przychodów. W przeciwnym wypadku każde ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej można by przenosić przy użyciu przepisów podatkowych na Skarb Państwa poprzez pomniejszanie dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania.

Dokonując interpretacji normy art. 15 ustawy o CIT należy mieć także na uwadze wnioski płynące z analizy orzeczeń sądów administracyjnych. Jak bowiem orzekł WSA w Poznaniu w wyroku z 21 stycznia 2009 r., sygn. akt I SA/Po 1369/08, (…) zapłaty przedmiotowej kary umownej w celu uniknięcia konieczności poniesienia większych wydatków nie można uznać za „działanie w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów” w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop. Podzielić tutaj należy pogląd organu podatkowego wyrażony w zaskarżonej interpretacji, zgodnie z którym sama chęć zapobieżenia jeszcze większej stracie niż zapłacona kara umowna, która mogłaby wystąpić w przypadku realizacji inwestycji, nie przesądza jeszcze, że jest to działanie w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oraz wyrok z dnia 9 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Po 748/10, zgodnie z którym przepis art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. nie przewiduje możliwości wpisywania w ciężar kosztów podatkowych odszkodowań, które ponoszone są w celu uniknięcia strat. Celem poniesionego kosztu wyartykułowanym w tym przepisie jest jedynie osiąganie przychodów. Jedynie de lege ferenda celowe byłoby wprowadzenie takich regulacji prawnych, które umożliwiałyby zaliczenie do kosztów podatkowych wydatków z tytułu zapobiegania czy też zminimalizowania strat. Jednakże de lege lata proponowana przez stronę skarżącą wykładnia analizowanego przepisu nie jest możliwa (por. A. Bartosiewicz, R. Kubacki, t.25 do art. 22 w PIT. Komentarz, Lex, 2009”).

W innym orzeczeniu ten sam Sąd stwierdził, że jednocześnie samo działanie polegające na ograniczeniu uszczuplenia majątku podatnika nie stanowi jeszcze wystarczającej podstawy do uznania, iż mamy do czynienia z zabezpieczeniem źródła przychodów (wyrok z 2 września 2010 r. sygn. akt I SA/Po 436/10).

W tym miejscu warto również powołać wyrok NSA z 20 lipca 2011 r., sygn. akt II FSK 460/10 dotyczący zapłaty odszkodowania przy rozwiązaniu umów najmu, gdzie Sąd uznał, że z analizy treści tego przepisu (art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – przypis Organu) wynika, że nie obejmuje on swoją dyspozycją działań „negatywnych” zmierzających do ograniczenie straty lecz wyłącznie działania o charakterze pozytywnym zmierzające do uzyskania przychodu ewentualnie do zachowania lub zabezpieczenia jego źródeł.

Argumentacja zawarta w niniejszej interpretacji znajduje także potwierdzenie w całości w orzeczeniu WSA w Warszawie z 19 lipca 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 2025/12, również dotyczącym możliwości rozpoznania jako kosztu podatkowego kwoty wynagrodzenia wypłaconego za zrzeczenie się roszczenia. Sąd ten stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie przedmiotem oceny, czy doszło do spełnienia wymogów z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. są wydatki poniesione przez Skarżącą z tytułu wypłaty wynagrodzenia za zrzeczenie się roszczeń, na podstawie zawartej Ugody. Jak wskazywała Skarżąca zawarcie Ugody miało na celu przede wszystkim ograniczenie ryzyka strat, jakie niewątpliwie mogłyby wyniknąć z dalszego narastania sporu z Operatorem. Zapłata wynagrodzenia doprowadziła do zakończenia sporu, ograniczenia ryzyka wynikającego z narastających roszczeń i związanej z tym niepewności co do kwoty potencjalnych zobowiązań, określeniu maksymalnej kwoty roszczeń, a także wyeliminowaniu ryzyka nałożenia na Spółkę kar administracyjnych.

Reasumując, w sprawie będącej przedmiotem wniosku nie zostały spełnione przesłanki pozwalające na uznanie wskazanych we wniosku wydatków, tj. zapłaty świadczenia na rzecz Producenta spornego modelu obuwia w związku z zawartą ugodą pozasądową za koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Niewątpliwie wydatki wynikające z zawartego porozumienia powstały w związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą, jednakże nie spełniają one przesłanki pozwalającej na uznanie ich za koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, tj. nie zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy w ww. zakresie należy uznać za nieprawidłowe.

Wskazać także trzeba, że skoro stanowisko Wnioskodawcy dot. pytania oznaczonego we wniosku Nr 1 uznano za nieprawidłowe, to bezprzedmiotowym jest odnoszenie się do kwestii wynikającej z treści pytania oznaczonego we wniosku Nr 2 i dokonywanie w tym zakresie oceny stanowiska Wnioskodawcy. Pytanie to ma bowiem charakter alternatywny – uzależniony od stwierdzenia prawidłowości stanowiska dot. pytania oznaczonego we wniosku Nr 1.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będący przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych interpretacji indywidualnych należy wskazać, że dotyczą one konkretnych i indywidualnych spraw podatników w określonym stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym) i w tych konkretnych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

Odnosząc się natomiast do powołanych we wniosku wyroków sądów administracyjnych wskazać należy, że nie są one wiążące dla organu podatkowego. Orzeczenia te dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw, osadzonych w określonych stanach faktycznych/zdarzeniach przyszłych i tylko w tych sprawach wydane rozstrzygnięcia są wiążące. W związku z tym, organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów, jednak nie stosują wprost tych rozstrzygnięć.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...) Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).