Interpretacja indywidualna z dnia 14 kwietnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-2.4012.63.2023.2.AR

Brak opodatkowania podatkiem VAT opisanej darowizny oraz brak obowiązku dokonania korekt w zakresie odliczonych kwot podatku VAT naliczonego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

30 stycznia 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 26 stycznia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania podatkiem VAT opisanej darowizny oraz braku obowiązku dokonania korekt w zakresie odliczonych kwot podatku VAT naliczonego. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 13 marca 2023 r. (data wpływu 15 marca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pan, prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą ujawnioną w CEiDG pod firmą „X” (dalej: „Wnioskodawca”), jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: „VAT”).

Wnioskodawca posiada ważną licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego i przeważającym przedmiotem jego działalności jest transport drogowy towarów (PKD 49.41.Z). W praktyce wchodzące w zakres działalności gospodarczej usługi wykonywane są dla jednego klienta na podstawie umowy o stałą obsługę. Wnioskodawca posiada flotę samochodową oraz zatrudnia kilkunastu pracowników.

W toku prowadzonej działalności Wnioskodawca ponosi określone związane z nią wydatki, z tytułu których odlicza VAT naliczony. W związku z faktem, że Wnioskodawca wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane VAT (niepodlegające zwolnieniu), co do zasady VAT naliczony odliczany jest w pełnej wysokości. Jedynym wyjątkiem są niektóre samochody (o czym szerzej poniżej).

Wnioskodawca prowadzi swoją działalność od wielu lat i aktualnie w ramach planów sukcesji pokoleniowej rozważa przekazanie swojego przedsiębiorstwa córce. Przekazanie to nastąpi w drodze umowy darowizny. Stronami umowy darowizny będą Wnioskodawca oraz jego małżonka jako darczyńcy (ze względu na fakt, że Wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim) oraz ich córka jako obdarowana. Planowane jest, że w rozumieniu prawa cywilnego zbycie przedsiębiorstwa nastąpi uno actu w trybie art. 55² Kodeksu cywilnego.

W ramach darowizny przekazane zostaną następujące składniki materialne i niematerialne:

- Oznaczenie przedsiębiorstwa – ze względu na zbycie między osobami fizycznymi nie może zostać przeniesiona cała firma (gdyż musi być zawarte w niej imię i nazwisko osoby prowadzącej działalność), wobec czego w ramach przeniesienia nastąpi zmiana firmy z „X” na „Y”.

- Prawo własności wszelkich ruchomości wchodzących w skład majątku firmowego, w tym w szczególności środki trwałe w postaci floty samochodowej.

Wśród pojazdów wchodzących w jej skład większość (23) stanowią samochody ciężarowe oraz ciągniki siodłowe (samochodowe) i naczepy ciężarowe. Są one zróżnicowane pod względem dopuszczalnej masy całkowitej, daty nabycia, wartości początkowej, jednak wszystkie wykorzystywane są wyłącznie w działalności gospodarczej Wnioskodawcy (do wykonywania opodatkowanych VAT usług przewozu towarów). Z tytułu ich nabycia oraz innych wydatków z nimi związanych Wnioskodawca korzystał z pełnego prawa do odliczenia VAT naliczonego.

Wyjątkiem od powyższego jest kilka (3) samochodów osobowych, w stosunku do których Wnioskodawca korzysta z odliczenia 50% kwoty podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86a ustawy o VAT (z tytułu ich nabycia ich nabycia oraz innych wydatków z nimi związanych). Nabyte zostały one odpowiednio w 2015, 2018 i 2020 r.

- Wszelkie prawa wynikające z umów, w tym wierzytelności pieniężne, o ile tylko są przenoszalne (w razie konieczności uzyskania zgody na przeniesienie zostaną podjęte odpowiednie rozmowy z kontrahentami; w razie braku konieczności uzyskania takiej zgody zostaną przeniesione wraz z umową darowizny przedsiębiorstwa). Wnioskodawcę wiążą m.in. ww. umowa o stałą obsługę kluczowego kontrahenta, umowy ubezpieczenia, umowy rachunków bankowych, czy umowy o pracę w pracownikami (skutkiem darowizny przedsiębiorstwa będzie również przejście zakładu pracy w rozumieniu art. 23¹ Kodeksu pracy).

- Środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym przedsiębiorstwa.

- Tajemnice przedsiębiorstwa (np. warunki współpracy z kontrahentem).

- Księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (niezbędne do np. obowiązku dokonywania ewentualnych korekt podatku naliczonego na podstawie art. 91 ust. 9 ustawy o VAT).

Wnioskowana pragnie przy tym zwrócić uwagę, że:

- W skład przekazywanego przedsiębiorstwa nie wejdzie prawo własności nieruchomości. Wynika to z faktu, że aktualnie Wnioskodawca prowadzi biuro we własnym domu. W ramach planowanej sukcesji córka Wnioskodawcy będzie jednak kontynuować działalność pod tym samym adresem, w związku z czym planowane jest zawarcie z nią umowy użyczenia pomieszczenia w tej nieruchomości. Rozważane jest również dokonanie w późniejszym czasie darowizny córce prawa własności domu, z ustanowieniem służebności mieszkania dla Wnioskodawcy lub obojga rodziców.

- Na przedsiębiorstwo nie złożą się również jakiekolwiek towary handlowe i materiały, co wynika z charakteru prowadzonej działalności (usługi transportowe).

- Ze względu na charakter opisanej działalności w skład przedsiębiorstwa nie wchodzą również majątkowe prawa autorskie (brak jest np. określonego logo, strony internetowej itp.).

- Licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego – na chwilę składania niniejszego wniosku nie zostało jeszcze przesądzone czy zastosowana zostanie w tym zakresie procedura z rozdziału 7a ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 170), czy też nabywca przedsiębiorstwa uzyska nową licencję (ta droga może bowiem okazać się prostsza).

Córka Wnioskodawcy po dokonaniu darowizny będzie kontynuować jego dotychczasową działalność gospodarczą, tj. będzie wykonywać tożsame usługi (w szczególności obsługa transportowa ww. kluczowego kontrahenta) z wykorzystaniem tego samego majątku (w szczególności floty samochodowej).

Dodatkowo wskazać należy, że córka Wnioskodawcy założy jednoosobową działalność gospodarczą (dokona wpisu do CEiDG) i zarejestruje się jako czynny podatnik VAT przed opisanym przejęciem przedsiębiorstwa. Jednocześnie likwidacja (zamknięcie i wykreślenie z CEiDG, wyrejestrowanie jako podatnika VAT) działalności gospodarczej Wnioskodawcy nastąpi po przekazaniu przedsiębiorstwa umową darowizny.

W uzupełnieniu wniosku wskazał Pan, że:

Przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Wnioskodawca pragnie wskazać, że we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyczerpująco opisał już jakie składniki materialne i niematerialne związane z prowadzeniem przez niego działalności gospodarczej objęte zostaną umową darowizny, a jakie nie zostaną.

Wnioskodawca wskazał również we wniosku, że w rozumieniu prawa cywilnego zbycie przedsiębiorstwa nastąpi uno actu w trybie art. 55² Kodeksu cywilnego. Powyższe wynika z faktu, że przedmiot planowanej darowizny (tj. opisany we wniosku zespół składników) stanowić będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Istnieje faktyczna możliwość kontynuowania działalności przez obdarowaną w takim samym zakresie w jakim działalność jest prowadzona przez Wnioskodawcę, wyłącznie w oparciu o przedmiot planowanej darowizny. Nie będzie konieczne w tym celu angażowanie przez córkę innych składników majątku (w szczególności, jak już wskazano we wniosku, prawo własności nieruchomości nie jest w tym celu niezbędne ze względu na charakter działalności). Nie będzie również konieczne podejmowanie dodatkowych działań faktycznych lub prawnych niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki (wszelkie działania faktyczne i prawne związane z przekazaniem przedsiębiorstwa są konieczne ze względu na formę prawną i charakter prowadzonej działalności gospodarczej - np. zarejestrowanie nowej działalności w CEiDG).

Wnioskodawca pragnie podkreślić, że we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyczerpująco opisał już jakie składniki będą przedmiotem darowizny oraz jakie działania zostaną podjęte w celu przejęcia i kontynuowania działalności gospodarczej przez córkę w oparciu o te składniki.

Na pytanie Organu oznaczone w wezwaniu nr 3 „Jeśli przedmiotem transakcji darowizny na rzecz córki składników majątku, nie będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu ww. art. 55¹ ustawy Kodeks cywilny, to prosimy wskazać czy przedmiot transakcji darowizny będzie stanowił zorganizowaną część przedsiębiorstwa w myśl art. 2 pkt 27e ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931, ze zm.), tj. czy zespół składników majątku, które będą stanowić przedmiot darowizny, na moment transakcji – będą wyodrębnione w istniejącym przedsiębiorstwie na płaszczyźnie:

a) organizacyjnej, tj.:

- czy będą stanowiły wyodrębniony zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań) przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo realizujące te zadania;

- czy będą wyodrębnione w strukturze organizacyjnej Pani przedsiębiorstwa jako dział, wydział, oddział, co wynika ze statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze;

b) finansowej, tj. czy będą posiadały samodzielność finansową, pozwalającą na autonomiczne funkcjonowanie w obrocie gospodarczym oraz czy na podstawie prowadzonej w ramach Pani działalności gospodarczej ewidencji księgowej możliwe będzie przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do wyodrębnionej działalności, przez co możliwe będzie określenie wyniku finansowego;

c) funkcjonalnej, tj. czy będą stanowiły potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze; jeśli tak, to należy wskazać jakie konkretnie?”,

odpowiedział Pan, że „We wskazanym pytaniu Organ dąży do ustalenia, czy przedmiotem opisanej we wniosku darowizny będzie zorganizowana część przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy o VAT (dalej: „ZCP”), w wypadku gdyby jej przedmiotem nie było przedsiębiorstwo w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

Wnioskodawca rozumie, że w związku z odpowiedzią na pytanie 3 powyżej niniejsze pytanie stało się bezprzedmiotowe. Niemniej, Wnioskodawca wskazuje, że przedmiotem darowizny nie będzie ZCP ze względu na fakt, że darowizna obejmie zasadniczo wszystkie składniki materialne i niematerialne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Wnioskodawcy. Nie są one aktualnie w żaden sposób wyodrębnione w istniejącym przedsiębiorstwie Wnioskodawcy, gdyż stanowią w istocie całe jego przedsiębiorstwo.”

Na pytanie Organu oznaczone w wezwaniu nr 4 „Czy przedmiot darowizny na dzień planowanej transakcji będzie stanowił zespół składników materialnych i niematerialnych wraz ze zobowiązaniami, który mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące określone zadania gospodarcze?”, odpowiedział Pan, że „Jeżeli organ dąży w tym pytaniu do ustalenia, czy przedmiotem darowizny będzie ZCP, to w tym zakresie odpowiedź Wnioskodawcy jest zasadniczo analogiczna jak w pytaniu powyżej. Niemniej z ostrożności wskazuje Pan tu wprost, że przedmiot darowizny na dzień transakcji nie będzie stanowił „zespołu składników niematerialnych i materialnych wraz ze zobowiązaniami, który mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące określone zadania gospodarcze.

W oparciu o przedmiot darowizny będzie możliwe samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej.

Na bazie nabytego zespołu składników Pana córka będzie kontynuowała działalność gospodarczą dotychczas prowadzoną przez Pana wyłącznie przy pomocy zespołu składników będących przedmiotem darowizny.

Dodatkowo wspomnieć należy, że oczywiście nie jest wykluczone, iż w przyszłości córka nabędzie również inne składniki majątkowe na cele prowadzenia działalności gospodarczej, lub aktualne składniki zbędzie, tak samo jak miałoby to miejsce w wypadku braku przekazania jej przedsiębiorstwa (np. zakup nowych samochodów ciężarowych). Nie zmienia to jednak faktu, że na dzień planowanej transakcji przekazywany zespół składników pozwoli na kontynuowanie działalności przez obdarowaną w dotychczasowym zakresie.

Wskazuje Pan, że aktualnie nie jest w stanie określić precyzyjnej daty dokonania planowanej darowizny na rzecz córki. Według aktualnych zamierzeń powinno to nastąpić w 2023 r. Uzależnione będzie to m.in. od dopełnienia szeregu formalności, w tym od zakończenia postępowania w przedmiocie interpretacji indywidualnej. Pragnie Pan jednak nadmienić, że jego zdaniem pytanie to nie ma to znaczenia dla niniejszego postępowania, gdyż interpretacja indywidualna wydawana w zakresie zdarzenia przyszłego dotyczy wyłącznie stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pytania

1.Czy opisana darowizna będzie podlegała opodatkowaniu VAT? (zdarzenie przyszłe)

2.Czy w związku z planowaną darowizną po stronie Wnioskodawcy wystąpi obowiązek dokonania jakichkolwiek korekt w zakresie odliczonych kwot podatku VAT naliczonego? (zdarzenie przyszłe)

Pana stanowisko w sprawie

1.Zdaniem Wnioskodawcy opisana darowizna nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

2.Zdaniem Wnioskodawcy w związku z planowaną darowizną po jego stronie nie wystąpi obowiązek dokonania jakichkolwiek korekt w zakresie odliczonych kwot podatku VAT naliczonego.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

1.Brak opodatkowania VAT darowizny przedsiębiorstwa

Regulacje dot. zbycia przedsiębiorstwa na gruncie podatku VAT

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

W przeciwieństwie do „zorganizowanej części przedsiębiorstwa”, w ustawie o VAT brak jest definicji samego „przedsiębiorstwa”. Powszechnie przyjmuje się jednak, że w tym zakresie odwołać należy się do regulacji zawartych w Kodeksie cywilnym. Jest to definicja ujmująca przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym.

W myśl art. 55¹ tego aktu przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1.oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2.własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3.prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4.wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5.koncesje, licencje i zezwolenia;

6.patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7.majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8.tajemnice przedsiębiorstwa;

9.księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Wyliczenie zawarte we wskazanym przepisie ma charakter przykładowy i oddaje jedynie intencję ustawodawcy uznania za przedsiębiorstwo składników funkcjonalnie i organizacyjnie powiązanych tak, aby przy ich wykorzystaniu można było prowadzić określoną działalność. Jest więc możliwe, że w skład danego przedsiębiorstwa nie będą wchodzić np. żadne patenty – w takich okolicznościach przyjęcie, iż nie mamy do czynienia z przedsiębiorstwem tylko dlatego, iż nie ma ono żadnych patentów, byłoby oczywiście bezzasadne.

Ponadto, kwalifikacji przedmiotu transakcji jako przedsiębiorstwa dla celów omawianego przepisu nie wyklucza wyłączenie przez strony z zakresu transakcji pewnych elementów objętych wprawdzie definicją przedsiębiorstwa wynikającą z Kodeksu cywilnego, lecz nieistotnych z punktu widzenia zdolności tego przedsiębiorstwa do dalszego funkcjonowania jako zorganizowanego zespołu składników.

Wskazana wyżej regulacja ustawy o VAT wprowadzona została przez polskiego ustawodawcę w oparciu o art. 19 Dyrektywy VAT (dyrektywa 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L 2006 nr 347), zgodnie z którym w przypadku przekazania, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki całości lub części majątku, państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego. Wiele państw członkowskich skorzystało z możliwości, jaką dają w tym zakresie przepisy Dyrektywy VAT, w związku z praktycznymi trudnościami występującymi z opodatkowaniem VAT takich transakcji (np. ustalenie podstawy opodatkowania i stawek, jakie powinny być zastosowane do poszczególnych składników, czy możliwość wystąpienia jednorazowych znaczących zobowiązań z tytułu VAT należnego u podatnika potencjalnie kończącego działalność, które to kwoty niedługo później podlegałyby zwrotowi przez organy podatkowe jego następcy prawnemu).

Wskazana regulacja art. 6 pkt 1 ustawy o VAT powinna być także analizowana w kontekście odpowiedniego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”, „Trybunał”), ze szczególnym uwzględnieniem wyroku z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie C-497/01 Zita Modes Sari v. Administration de 1'enregistrement et des domaines (formalnie dotyczył on co prawda przepisów obowiązujących na gruncie poprzedniej dyrektywy, jednak uwagi tam poczynione zachowują w całości aktualność). Trybunał podkreślił w nim, że państwa członkowskie nie mają całkowitej dowolności w określeniu ram i warunków stosowania opisanego wyłączenia z opodatkowania - jeżeli państwo członkowskie zdecyduje się wprowadzić wskazaną regulację, to ma ona zastosowanie do każdego zbycia przedsiębiorstwa lub części przedsiębiorstwa, obejmującego elementy majątku trwałego oraz ewentualnie wartości niematerialne, które razem tworzą przedsiębiorstwo bądź część przedsiębiorstwa, zdolne do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej. Trybunał zaznaczył przy tym, że nabywca musi jednak mieć zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. Sprzeczne z tym przepisem jest jednak uwarunkowanie przez państwo członkowskie stosowania wyłączenia od posiadania przez nabywcę zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej przy użyciu nabytego majątku (warunek taki wynikał z prawa krajowego Luksemburga). TSUE istotnie doprecyzował więc w tym wyroku treść dyrektywy.

Zastosowanie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT do umowy darowizny

W obecnym brzmieniu ww. art. 6 pkt 1 ustawy o VAT ustawodawca odniósł się do szerokiego pojęcia „zbycia” przedsiębiorstwa. Warto podkreślić, iż ustawodawca nie użył w tym zakresie żadnego pojęcia definiowanego bądź dookreślonego w ustawie (jak np. „sprzedaż” czy „dostawa”). Oznacza to, że nie jest istotna forma, czy też odpłatność czynności, lecz samo zadysponowanie przedsiębiorstwem (lub jego zorganizowaną częścią) w taki sposób, że dochodzi do jego przeniesienia na rzecz innej osoby. W związku z tym z opodatkowania wyłączona jest zarówno sprzedaż, jak i darowizna przedsiębiorstwa (zorganizowanej części przedsiębiorstwa), a także wszelkie inne zdarzenia prowadzące do jego zbycia. Potwierdza to również ww. art. 19 Dyrektywy VAT mówiący o „przekazaniu, odpłatnie lub nieodpłatnie”.

Opisany we wniosku majątek jako przedsiębiorstwo w rozumieniu ustawy o VAT

Przenosząc dotychczasowe uwagi na grunt opisanej w niniejszym wniosku sprawy, zdaniem Wnioskodawcy:

- Opisany zespół składników stanowić będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu ustawy o VAT. W jego skład wchodzą bowiem wszystkie istotne w działalności Wnioskodawcy składniki materialne i niematerialne (oznaczenie przedsiębiorstwa, flota samochodowa, umowy z pracownikami, umowa z kluczowym kontrahentem itd.), które są funkcjonalnie i organizacyjnie powiązane tak, aby umożliwić obdarowanej kontynuowanie przy ich wykorzystaniu działalności gospodarczej w takim samym zakresie.

- Nabywczyni przedsiębiorstwa planuje dalej prowadzić działalność, a zatem spełniona jest również przesłanka zamiaru kontynuacji wyrażona w orzeczeniu C-497/01 Zita Modes Sari.

- Przeniesienie przedsiębiorstwa nastąpi w drodze darowizny, co należy uznać za objęte zakresem wyłączenia art. 6 pkt 1 ustawy o VAT podobnie jak każda inna forma zbycia.

Dodatkowo raz jeszcze podkreślić należy, że wyliczenie składników zawarte w definicji przedsiębiorstwa z Kodeksu cywilnego ma charakter przykładowy. W opisanej sprawie przeniesione zostaną wszystkie elementy niezbędne do kontynuowania tej konkretnej działalności Wnioskodawcy, a wszelkie elementy, które nie zostaną objęte darowizną Wnioskodawcy, pozostaną bez wpływu na wniosek, że przekazywane składniki stanowią przedsiębiorstwo w rozumieniu opisanych regulacji:

- Brak towarów handlowych i materiałów, czy majątkowych praw autorskich wynika z ich braku w działalności Wnioskodawcy, co jest związane z charakterem prowadzonej działalności.

- Cała firma przedsiębiorcy nie może podlegać przeniesieniu ze względu na fakt, że zbycie następuje między osobami fizycznymi, a w tym wypadku firma obejmuje każdorazowo przynajmniej imię i nazwisko przedsiębiorcy (art. 434 Kodeksu cywilnego). Przeniesieniu będzie natomiast podlegać dodatkowe oznaczenie zawarte w firmie („X”).

- Jak również wskazano, w skład przekazywanego przedsiębiorstwa nie wejdzie prawo własności nieruchomości. Wynika to z faktu, że aktualnie Wnioskodawca prowadzi biuro we własnym domu. Córka Wnioskodawcy będzie kontynuować działalność pod tym samym adresem, w związku z czym planowane jest zawarcie z nią umowy użyczenia pomieszczenia w tej nieruchomości (oraz ew. darowizna prawa własności domu w późniejszym czasie).

Zdaniem Wnioskodawcy nawet gdyby obdarowana miała zamiar prowadzić przedsiębiorstwo pod innym adresem, nie powinno to niweczyć skutku uznania zespołu składników za przedsiębiorstwo. W przeciwieństwie bowiem do np. usług restauracyjnych świadczonych w konkretnym lokalu, w wypadku działalności polegającej na świadczeniu usług transportowych nieruchomość nie stanowi zasadniczego elementu niezbędnego do prowadzenia tożsamej działalności (są nimi raczej np. flota samochodowa, pracownicy itd.). Obdarowana potencjalnie mogłaby kontynuować tożsamą działalność również korzystając z innych nieruchomości, na podstawie dowolnego tytułu.

Warto przywołać tu pogląd wielokrotnie wyrażany przez Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: „NSA”), zgodnie z którym dla zbycia przedsiębiorstwa konieczne jest przeniesienie na nabywcę minimum środków pozwalających na kontynuowanie realizowanej uprzednio w tym przedsiębiorstwie działalności gospodarczej (np. wyrok z dnia 26 czerwca 2008 r. sygn. I FSK 688/07, czy wyrok z dnia 25 kwietnia 2018 r. sygn. I FSK 1204/16).

Wnioskodawca pragnie odwołać się również do wyroku TSUE z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie C- 444/10 Finanzamt Ludenscheid v. Christel Schriever. Trybunał uznał w nim, że przeniesienie własności zapasu towarów oraz wyposażenia sklepu z jednoczesnym oddaniem nabywcy w dzierżawę lokalu handlowego na podstawie umowy na czas nieoznaczony może zostać uznane za wystarczające dla potrzeb dyskutowanego wyłączenia z opodatkowania VAT. Istotnym jest przede wszystkim, aby całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie działalności gospodarczej, a zagadnienie czy całość majątku musi obejmować określone dobra, zarówno ruchome, jak nieruchome, należy rozpatrywać z punktu widzenia charakteru danej działalności gospodarczej.

- Ewentualne uzyskanie przez obdarowaną nowej licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego (a zatem brak przeniesienia licencji w trybie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw) – jak wskazywano, decyzja w tym zakresie nie została jeszcze podjęta, jednak zdaniem Wnioskodawcy nawet brak bezpośredniego przeniesienia licencji nie powinien mieć wpływu na opisany skutek wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania VAT. W przytaczanym wyżej wyroku C-497/01 Zita Modes Sari TSUE wskazał bowiem wprost, że uzależnienie stosowania wskazanego wyłączenia od posiadania przez nabywcę zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej przy użyciu nabytego majątku jest niezgodne z dyrektywą.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy opisana darowizna nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT, ze względu na objęcie jej zakresem wyłączenia wskazanego w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

2.Brak obowiązku korekty odliczonego VAT naliczonego

Regulacje ogólne dot. korekt VAT

Dyrektywa VAT przewiduje zasady korekt dokonanych odliczeń podatku naliczonego, jeśli nastąpi zmiana okoliczności mających wpływ na dokonane odliczenie (art. 184 i n. Dyrektywy VAT).

Korekty tego rodzaju związane są przede wszystkim ze zmianą tzw. struktury sprzedaży (proporcji, współczynnika), albo też ze zmianą pierwotnego przeznaczenia towaru lub usługi (z których wynika odliczony/nieodliczony VAT naliczony).

W wypadku wykonywania przez podatnika czynności opodatkowanych oraz zwolnionych z VAT kwestie te uregulowane zostały szczegółowo w art. 91 ustawy o VAT:

- Zasada dokonania korekty odliczonego VAT po zakończeniu roku z uwzględnieniem ostatecznej wysokości tzw. współczynnika VAT (art. 91 ust. 1).

- Szczególne zasady korekty dotyczą środków trwałych, a w szczególności nieruchomości; w przypadku środków trwałych korekta powinna zostać dokonana, co do zasady, w ciągu 5 kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości 10 lat, uwzględniając co roku odpowiednią część podatku; zasady te nie dotyczą środków trwałych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł (art. 91 ust. 2).

- Korekta musi zostać dokonana w deklaracji składanej za pierwszy okres rozliczeniowy nowego roku podatkowego, a w razie zakończenia działalności gospodarczej – w deklaracji za ostatni okres rozliczeniowy (art. 91 ust. 3).

- W razie gdy w okresie korekty środek trwały zostanie sprzedany, ustawodawca określa zasady postępowania różne w przypadku, gdy sprzedaż będzie opodatkowana i zwolniona od podatku. Zasadniczo korekta jest dokonywana wówczas jednorazowo za cały pozostały okres korekty (art. 91 ust. 4-6).

- Przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio w sytuacji, gdy podatnik miał pełne prawo do odliczenia VAT (lub nie miał go w ogóle), a następnie prawo to się zmieniło. Ustawodawca reguluje wówczas szczegółowo różne zasady postępowania (art. 91 ust. 7 - 8).

- W przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1-8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa (art. 91 ust. 9).

Analogiczne reguły znajdują zastosowanie również w wypadku nabyć towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza (tj. w wypadku tzw. pre-współczynnika). Zgodnie z art. 90c ust. 1, przepisy art. 91 ust. 2-9 stosuje się tu odpowiednio.

Wskazana w art. 91 ust. 9 ustawy o VAT regulacja stanowi częściową implementację ww. art. 19 Dyrektywy VAT, zgodnie z którym w wypadku przyjęcia, że dostawa w rozumieniu VAT nie miała miejsca, osoba, której przekazano składniki majątkowe stanowiące przedsiębiorstwo (zorganizowaną część), jest traktowana jako następca prawny przekazującego.

Ustawa o VAT przyjmuje zatem wówczas, że obowiązki związane z korektą przechodzą na nabywcę przedsiębiorstwa czy też zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Z tego też powodu zbywca nie dokonuje w tym przypadku jednorazowej korekty za cały pozostały okres korekty. Korekty „wieloletnie” będą bowiem kontynuowane przez nabywcę (stan w zakresie korekt wieloletnich jest w pewnym sensie w całości przejmowany przez nabywcę). Jeśli więc zbywca nie miał obowiązków w zakresie korekty wieloletniej podatku, to obowiązek taki nie ciąży również na nabywcy kontynuującym działalność.

Zdaniem Wnioskodawcy wskazana regulacja art. 91 ust. 9 ustawy o VAT przesądza, że w niniejszej sprawie, w związku z planowaną darowizną, po stronie darczyńcy nie wystąpi obowiązek dokonania jakichkolwiek korekt w zakresie odliczonych kwot podatku VAT naliczonego. Jak wskazano, co do zasady w działalności Wnioskodawcy VAT naliczony odliczany jest w pełnej wysokości (z pewnymi wyjątkami dot. samochodów osobowych, w których wypadku odliczenie wynosi zgodnie z ustawą 50%). W związku z przekazaniem przedsiębiorstwa córce wykorzystanie to (a zatem i wysokość przysługującego odliczenia) w opisanej działalności nie ulegnie zasadniczo zmianie, gdyż obdarowana ma zamiar kontynuować działalność w analogicznym kształcie.

Jeżeli w przyszłości wystąpią zmiany w zakresie prawa do odliczenia, to ewentualnych korekt dokona obdarowana (w okresie korekty wieloletniej wynikającym z przytoczonych przepisów). Jednak sam fakt zbycia przedsiębiorstwa nie będzie u Wnioskodawcy (jak również i u obdarowanej) powodował wystąpienia jakiegokolwiek obowiązku korekty odliczonego VAT naliczonego.

Regulacja szczególna dot. nabycia pojazdów samochodowych

Ze względu na istotność w aktualnej działalności Wnioskodawcy floty samochodowej, pragnie on bardziej szczegółowo odnieść się do braku obowiązku korekty w związku z tymi składnikami majątku.

Jak wskazywano, wśród pojazdów większość stanowią różne samochody ciężarowe oraz ciągniki siodłowe (samochodowe) i naczepy ciężarowe, z tytułu których Wnioskodawca korzystał z pełnego prawa do odliczenia VAT naliczonego, bowiem nie miały do nich zasadniczo zastosowania przepisy art. 86a Ustawy o VAT. W tym zakresie zdaniem Wnioskodawcy właściwy sposób postępowania w zakresie ew. korekt VAT w całości regulują ww. przepisy – które, jak wykazano, zasadniczo nie spowodują obowiązku korekty VAT w związku z planowaną darowizną.

Wyjątkiem od powyższego jest jednak kilka samochodów osobowych, w stosunku do których Wnioskodawca korzysta z odliczenia 50% kwoty podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86a ustawy o VAT (z tytułu ich nabycia oraz innych wydatków z nimi związanych).

W wypadku takich pojazdów obowiązek korekty regulowany jest w sposób szczególny w art. 90b ustawy o VAT. Zgodnie z nim okres korekty wynosi co do zasady 60 miesięcy, a więc w wypadku niektórych z pojazdów jeszcze on nie upłynął (nabyte zostały one odpowiednio w 2015, 2018 i 2020 r.).

Po pierwsze w tym kontekście należy podkreślić, że przepis ten reguluje wyłącznie sposób postępowania w odniesieniu do wydatków związanych z nabyciem pojazdów (ew. ich importem, wytworzeniem). Nie wskazuje on jakiegokolwiek obowiązku korekty w wypadku innych wydatków związanych z takimi pojazdami.

Przede wszystkim jednak, podkreślenia wymaga, że wskazuje on na obowiązek korekty jedynie w następujących wypadkach – jeśli pojazd samochodowy (w rozumieniu art. 2 pkt 34 ustawy o VAT):

- Wykorzystywany był wyłącznie do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. a (a zatem podatnik skorzystał z pełnego odliczenia VAT naliczonego od jego nabycia), lecz nastąpiła zmiana jego wykorzystywania na wykorzystywanie do celów działalności gospodarczej i do celów innych niż działalność gospodarcza;

- w odniesieniu do którego kwotę podatku naliczonego stanowiła kwota 50% (o której mowa w art. 86a ust. 1), lecz nastąpiła zmiana jego wykorzystywania na wykorzystywanie wyłącznie do działalności gospodarczej (w tym wypadku podatnik uprawniony jest do korekty).

Dodatkowo art. 90b ust. 2 wskazuje, że w przypadku gdy w okresie korekty, o której mowa w ust. 1, nastąpi sprzedaż pojazdu samochodowego, uznaje się, że wykorzystanie tego pojazdu zostało zmienione na wykorzystanie wyłącznie do działalności gospodarczej, aż do końca okresu korekty.

Sytuacja Wnioskodawcy związana z planowaną darowizną nie jest związana z żadną ze wskazanych w tym przepisie sytuacji. Nie jest to bowiem ani sytuacja z pkt 1 (zmiana z wykorzystania w 100% do działalności, na wykorzystanie mieszane), ani z pkt 2 (zmiana z wykorzystania mieszanego, na wykorzystanie 100% do działalności). Nie jest to również sprzedaż pojazdów samochodowych.

W związku z powyższym po stronie darczyńcy nie wystąpi również obowiązek dokonania jakichkolwiek korekt w zakresie odliczonych kwot podatku VAT naliczonego w związku z brzmieniem art. 90b ustawy o VAT.

Dodatkowo Wnioskodawca pragnie wskazać, że niezależnie od faktu, iż przepis art. 90b ustawy o VAT wprost nie wskazuje na następstwo prawne w zakresie tej korekty VAT (tj. nie odwołuje się do art. 91 ust. 9 ustawy o VAT oraz nie wskazuje analogicznej reguły), to zdaniem Wnioskodawcy również w zakresie tego przepisu zastosowanie powinny znaleźć zasady następstwa takie jak opisane powyżej.

Wydaje się bowiem, że w tym zakresie art. 19 Dyrektywy VAT – wskazujący na obowiązkowe pełne następstwo prawne w zakresie VAT nabywcy przedsiębiorstwa – nie został wprost implementowany do ustawy o VAT. W związku z tym podatnicy mogą odwołać się wprost do brzmienia Dyrektywy VAT, co skutkować powinno przyjęciem następstwa prawnego także w zakresie korekty z art. 90b ustawy o VAT (możliwość przyjęcia takiego podejścia w kontekście art. 19 Dyrektywy VAT potwierdzał wielokrotnie NSA np. w wyroku z dnia 28 października 2011 r. sygn. I FSK 1660/10, w wyroku z dnia 29 maja 2014 r. sygn. I FSK 1027/13, czy w wyroku z dnia 30 czerwca 2021 r. sygn. I FSK 2240/19).

Oznacza to więc, że również w zakresie korekty dot. nabycia pojazdów samochodowych uregulowanej w art. 90b ustawy o VAT, jeżeli w przyszłości wystąpią jakiekolwiek zmiany w zakresie prawa do odliczenia, to ewentualnych korekt dokona obdarowana (w okresie korekty wynikającym z tego przepisu). Jednak sam fakt zbycia przedsiębiorstwa nie będzie u Wnioskodawcy (jak również i u obdarowanej) powodował wystąpienia jakiegokolwiek obowiązku korekty odliczonego VAT naliczonego.

3.Interpretacje indywidualne wydane w podobnych stanach faktycznych

Na poparcie prawidłowości swojego stanowiska Wnioskodawca pragnie przytoczyć następujące interpretacje indywidualne organów podatkowych wydane w podobnych sprawach:

- Interpretacja indywidualna z dnia 23 grudnia 2022 r. 0111-KDIB3-3.4012.549.2022.1.MPU

Organ potwierdził w niej, że zbycie przedsiębiorstwa przez osobę fizyczną (w drodze aportu do spółki) może zostać uznane za wyłączone z opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 Ustawy o VAT, mimo wyłączenia ze zbywanych składników zezwoleń, decyzji, licencji oraz znaków towarowych, zobowiązań, należności, nieruchomości.

- Interpretacja indywidualna z dnia 22 grudnia 2022 r. 0112-KDIL3.4012.401.2022.2.MBN

Organ potwierdził w niej, że zbycie przedsiębiorstwa przez spółkę cywilną prowadzoną przez małżonków w drodze umowy darowizny na rzecz syna będzie wyłączone z opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

- Interpretacja indywidualna z dnia 17 listopada 2022 r. 0113-KDIPT1-3.4012.516.2022.2.MJ

Organ potwierdził w niej, że zbycie przedsiębiorstwa przez matkę na rzecz córki w drodze umowy darowizny będzie wyłączone z opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, nawet mimo wyłączenia ze zbywanych składników niektórych praw i obowiązków.

Potwierdzono w niej również, że w związku z darowizną przedsiębiorstwa darczyńca nie będzie miał obowiązku dokonania korekt odliczonego podatku. Na uwagę zasługuje przy tym fakt, że w skład przedsiębiorstwa wchodziły m.in. dwa pojazdy samochodowe, które nie były wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej wnioskodawcy.

- Interpretacja indywidualna z dnia 15 listopada 2022 r. 0113-KDIPT1-3.4012.515.2022.3.MJ

Organ potwierdził w niej, że zbycie przedsiębiorstwa na rzecz dziecka w drodze umowy darowizny będzie wyłączone z opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, nawet mimo wyłączenia ze zbywanych składników niektórych praw i obowiązków.

Potwierdzono w niej również, że w związku z darowizną przedsiębiorstwa obdarowany nie będzie miał obowiązku dokonania korekt podatku odliczonego przez darczyńcę. Na uwagę zasługuje przy tym fakt, że w skład przedsiębiorstwa wchodziły m.in. dwa pojazdy samochodowe, które nie były wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej.

- Interpretacja indywidualna z dnia 26 października 2022 r. 0114-KDIP4-1.4012.512.2022.l.RMA

Organ potwierdził w niej, że zbycie składników majątkowych przez osobę fizyczną (w drodze aportu do spółki) może zostać uznane za wyłączone z opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT jako stanowiące zorganizowaną część przedsiębiorstwa, nawet mimo wyłączenia ze zbywanych składników m.in. nieruchomości (która zostanie wydzierżawiona spółce), czy niektórych umów.

- Interpretacja indywidualna z dnia 16 września 2022 r. 0111-KDIB3-3.4012.72.2022.4.MW

Organ potwierdził w niej, że zbycie przedsiębiorstwa przez matkę w drodze umowy darowizny na rzecz dwóch synów, którzy założą spółkę cywilną, będzie wyłączone z opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 Ustawy o VAT. W skład prowadzonej działalności nie wchodziły żadne nieruchomości.

Potwierdzono w niej również, że w związku z darowizną przedsiębiorstwa darczyńca nie będzie miał obowiązku dokonania korekt odliczonego podatku. Do dokonania korekt nie będzie również zobowiązana założona spółka cywilna, z uwagi na kontynuowanie prowadzonej działalności gospodarczej.

- Interpretacja indywidualna z dnia 19 sierpnia 2022 r. 0113-KDIPT1-1.4012.414.2022.2.MG

Organ potwierdził w niej, że zbycie przedsiębiorstwa przez osobę fizyczną (w drodze aportu do spółki) może zostać uznane za wyłączone z opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Przedmiotem prowadzonej działalności był transport drogowy towarów, a na przekazywane przedsiębiorstwo złożyły się m.in. własność kilkudziesięciu samochodów ciężarowych i innych ruchomości. Wyłączone zostały z niego natomiast nieruchomości, które zostaną wydzierżawione spółce.

Potwierdzono w niej również, że w związku aportem na zbywcy nie będzie ciążył obowiązek dokonania korekt odliczonego podatku. Zobowiązanym do dokonania ewentualnej korekty będzie nabywca przedsiębiorstwa - spółka.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:

Stosownie do postanowień zawartych w art. 6 pkt 1 ustawy:

Ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, winien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawa towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa” z tego też względu należy odwołać się do definicji sformułowanej w art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360, ze. zm.) zgodnie z którą:

W myśl art. 55² ww. ustawy:

Jak wynika z powyższych przepisów, przedsiębiorstwo jako przedmiot zbycia, musi zatem stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, aby można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów. Istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami, tak żeby przekazana masa majątkowa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej.

Zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy, ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. Podkreślić należy przy tym, że kontynuacja działalności przez nabywcę jest warunkiem wyłączenia spod działania ustawy zbycia przedsiębiorstwa.

W tym miejscu wskazać należy, iż zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

W myśl art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego:

Jak stanowi art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 str. 1, z późn. zm.):

Z powyższego przepisu wynika, że wprowadza on, tak samo jak ma to miejsce w ustawie o podatku od towarów i usług, możliwość wyłączenia z zakresu opodatkowania przekazania całości lub części majątku przedsiębiorstwa.

Zakres powyższego wyłączenia zdefiniował w wyrokach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 27 listopada 2003 r. sprawa C-497/01, Zita Modes Sarl stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.

W wyroku NSA z dnia 28 sierpnia 2013 r., sygn. akt II FSK 2529/11 stwierdzono: „Żaden z przepisów prawa powoływanych przez Sąd pierwszej instancji oraz wnoszącego skargę kasacyjną nie zawiera wprost, dosłownie i jednoznacznie wymogu, zgodnie z którym dla bytu prawnego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części niezbędne jest prawo własności nieruchomości. Organy podatkowe nie ustaliły też w sprawie, że składniki wnoszonego aportem przedsiębiorstwa (...) nie mogły funkcjonować jako zorganizowana część przedsiębiorstwa bez prawa własności nieruchomości albo też z wykorzystaniem innych nieruchomości niż te, których podatnik nie wniósł do spółki. Istotne znaczenie ma również podnoszona przez Sąd pierwszej instancji okoliczność, że w dniu wniesienia - otrzymania aportu spółka kapitałowa otrzymała także, tytułem dzierżawy, prawo do przywoływanych powyżej nieruchomości”.

Natomiast w wyroku C-444/10 z dnia 10 listopada 2011 r. TSUE wywiódł, że jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy. W tym zakresie Trybunał uznał, że pojęcie zbycia całości lub części majątku należy interpretować tak, że obejmuje ono zbycie przedsiębiorstwa lub niezależnej części przedsiębiorstwa, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub jego część zdolną do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej. Trybunał rozpatrujący sprawę uznał, że przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części w rozumieniu wspólnotowych regulacji VAT wymaga, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej.

Pana wątpliwości dotyczą w pierwszej kolejności kwestii podlegania opodatkowaniu darowizny przedsiębiorstwa na rzecz córki.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pan zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą ujawnioną w CEiDG pod firmą „X”.

Posiada Pan ważną licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego i przeważającym przedmiotem działalności jest transport drogowy towarów (PKD 49.41.Z). W praktyce wchodzące w zakres działalności gospodarczej usługi wykonywane są dla jednego klienta na podstawie umowy o stałą obsługę. Posiada Pan flotę samochodową oraz zatrudnia kilkunastu pracowników.

Prowadzi Pan swoją działalność od wielu lat i aktualnie w ramach planów sukcesji pokoleniowej rozważa przekazanie swojego przedsiębiorstwa córce. Przekazanie to nastąpi w drodze umowy darowizny. Przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Jak wskazano w opisie sprawy w ramach darowizny przekazane zostaną następujące składniki materialne i niematerialne:

- oznaczenie przedsiębiorstwa – ze względu na zbycie między osobami fizycznymi nie może zostać przeniesiona cała firma (gdyż musi być zawarte w niej imię i nazwisko osoby prowadzącej działalność), wobec czego w ramach przeniesienia nastąpi zmiana firmy z „X” na „Y”;

- prawo własności wszelkich ruchomości wchodzących w skład majątku firmowego, w tym w szczególności środki trwałe w postaci floty samochodowej;

Wśród pojazdów wchodzących w jej skład większość (23) stanowią samochody ciężarowe oraz ciągniki siodłowe (samochodowe) i naczepy ciężarowe. Wszystkie wykorzystywane są wyłącznie w działalności gospodarczej Wnioskodawcy (do wykonywania opodatkowanych VAT usług przewozu towarów);

- wszelkie prawa wynikające z umów, w tym wierzytelności pieniężne, o ile tylko są przenoszalne (w razie konieczności uzyskania zgody na przeniesienie zostaną podjęte odpowiednie rozmowy z kontrahentami; w razie braku konieczności uzyskania takiej zgody zostaną przeniesione wraz z umową darowizny przedsiębiorstwa). Wnioskodawcę wiążą m.in. ww. umowa o stałą obsługę kluczowego kontrahenta, umowy ubezpieczenia, umowy rachunków bankowych, czy umowy o pracę w pracownikami (skutkiem darowizny przedsiębiorstwa będzie również przejście zakładu pracy w rozumieniu art. 23¹ Kodeksu pracy);

- środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym przedsiębiorstwa;

- tajemnice przedsiębiorstwa (np. warunki współpracy z kontrahentem);

- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (niezbędne do np. obowiązku dokonywania ewentualnych korekt podatku naliczonego na podstawie art. 91 ust. 9 ustawy o VAT).

Z opisu sprawy wynika również, że:

- w skład przekazywanego przedsiębiorstwa nie wejdzie prawo własności nieruchomości. Wynika to z faktu, że aktualnie prowadzi Pan biuro we własnym domu. W ramach planowanej sukcesji Pana córka będzie kontynuować działalność pod tym samym adresem, w związku z czym planowane jest zawarcie z nią umowy użyczenia pomieszczenia w tej nieruchomości. Rozważane jest również dokonanie w późniejszym czasie darowizny córce prawa własności domu, z ustanowieniem służebności mieszkania dla Pana lub obojga rodziców;

- na przedsiębiorstwo nie złożą się również jakiekolwiek towary handlowe i materiały, co wynika z charakteru prowadzonej działalności (usługi transportowe);

- ze względu na charakter opisanej działalności w skład przedsiębiorstwa nie wchodzą również majątkowe prawa autorskie (brak jest np. określonego logo, strony internetowej itp.);

- licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego – na chwilę składania niniejszego wniosku nie zostało jeszcze przesądzone czy zastosowana zostanie w tym zakresie procedura z rozdziału 7a ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 170), czy też nabywca przedsiębiorstwa uzyska nową licencję (ta droga może bowiem okazać się prostsza).

Pana córka po dokonaniu darowizny będzie kontynuować Pana dotychczasową działalność gospodarczą, tj. będzie wykonywać tożsame usługi (w szczególności obsługa transportowa ww. kluczowego kontrahenta) z wykorzystaniem tego samego majątku (w szczególności floty samochodowej).

Założy ona jednoosobową działalność gospodarczą (dokona wpisu do CEiDG) i zarejestruje się jako czynny podatnik VAT przed opisanym przejęciem przedsiębiorstwa. Jednocześnie likwidacja (zamknięcie i wykreślenie z CEiDG, wyrejestrowanie jako podatnika VAT) Pana działalności gospodarczej nastąpi po przekazaniu przedsiębiorstwa umową darowizny.

Wskazał Pan, że istnieje faktyczna możliwość kontynuowania działalności przez obdarowaną w takim samym zakresie w jakim działalność jest prowadzona przez Pana, wyłącznie w oparciu o przedmiot planowanej darowizny. Nie będzie konieczne w tym celu angażowanie przez córkę innych składników majątku (w szczególności, jak już wskazano we wniosku, prawo własności nieruchomości nie jest w tym celu niezbędne ze względu na charakter działalności). Nie będzie również konieczne podejmowanie dodatkowych działań faktycznych lub prawnych potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki chyba, że niezbędne okaże się uzyskanie nowej licencji.

Tym samym uznać należy, że przedmiotem darowizny na rzecz córki – będzie zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, bowiem – jak wynika z okoliczności sprawy – stanowi zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych, o którym mowa w ww. przepisie art. 55¹ Kodeksu cywilnego, przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. A zatem skoro przedmiotem darowizny będzie zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych stanowiący przedsiębiorstwo oraz córka będzie kontynuować działalność w dotychczasowym zakresie w jakim działalność była prowadzona przez Pana, to czynność przekazania ww. przedsiębiorstwa w drodze darowizny na rzecz córki, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy.

Tym samym Pana stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Ponadto w związku z planowaną darowizną przedsiębiorstwa ma Pan wątpliwości dotyczące obowiązku dokonania jakichkolwiek korekt w zakresie odliczonych kwot podatku VAT naliczonego.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Wyjaśnić w tym miejscu trzeba, że w systemie podatku od towarów i usług obowiązuje zasada odliczenia niezwłocznego co oznacza, że podatnik w momencie nabycia towarów lub usług winien dokonać ich kwalifikacji do określonych rodzajów sprzedaży.

Należy zauważyć, że w sytuacji, gdy już po złożeniu rozliczenia zmieniły się okoliczności mające wpływ na odliczenie całości lub części podatku naliczonego, powstaje konieczność dokonania jego korekty.

Zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekty podatku naliczonego oraz podmiotu zobowiązanego do ich dokonania zostały określone w art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy:

Na podstawie ust. 2 powołanego wyżej artykułu:

W świetle art. 91 ust. 2a ustawy:

Na mocy art. 91 ust. 3 ustawy:

W świetle art. 91 ust. 4 ustawy:

Stosownie do treści art. 91 ust. 5 ustawy:

Jak stanowi art. 91 ust. 6 ustawy:

Ponadto, zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy:

W świetle art. 91 ust. 8 ustawy:

W myśl art. 91 ust. 9 ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że korekta podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy, dotyczy podatku naliczonego od zakupów związanych jednocześnie z czynnościami, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego oraz z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługiwało, jeżeli podatnik nie jest w stanie wyodrębnić całości lub części kwot podatku, które posłużyłyby tylko czynnościom opodatkowanym oraz gdy zmianie uległo przeznaczenie towaru, od którego podatek został odliczony lub nieodliczony w całości.

Jednocześnie należy wskazać, że w sytuacji gdy przedmiotem dostawy jest przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa, to obowiązek korekty podatku naliczonego spoczywa na nabywcy, będącym następcą prawnym (beneficjentem praw i obowiązków zbywcy), który w tym zakresie przejmuje, wynikając z art. 91 ust. 1-8 ustawy o VAT, obowiązki swojego poprzednika.

Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz treści powołanych przepisów prawa prowadzi do konkluzji, że skoro przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo, które obejmuje wszystkie niezbędne składniki materialne i niematerialne związane z prowadzoną działalnością gospodarczą w tym flotę samochodów, to w tej sytuacji zastosowanie będzie miał przepis art. 91 ust. 9 ustawy o VAT, a transakcja ta nie spowoduje obowiązku dokonania przez Pana jakiejkolwiek korekty podatku naliczonego związanego ze składnikami przekazywanego przedsiębiorstwa.

W konsekwencji Pana stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Informuję, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Należy zauważyć, że stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Organ zaznacza, że w przedmiotowej sprawie niniejsza interpretacja indywidualna nie wywiera zatem skutku prawnego dla Pana córki (Obdarowanej) oraz dla Pana małżonki.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego, jak również w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Odnośnie powołanych przez Pana interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa:

Stosownie do art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w….. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA),

albo

• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).