Interpretacja indywidualna z dnia 23 stycznia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP1-3.4012.614.2022.1.KP

Brak opodatkowania podatkiem VAT dobrowolnie i uznaniowo przydzielanych pracownikom napiwków oraz sposobu dokumentowania napiwków na kasie rejestrującej.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe w części braku opodatkowania podatkiem VAT dobrowolnie i uznaniowo przydzielanych pracownikom napiwków (pytanie oznaczone we wniosku nr 2) i nieprawidłowe w części sposobu dokumentowania napiwków na kasie rejestrującej (pytanie oznaczone we wniosku nr 1).

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 grudnia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 16 grudnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania podatkiem VAT dobrowolnie i uznaniowo przydzielanych pracownikom napiwków oraz sposobu dokumentowania napiwków na kasie rejestrującej.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Jesteście Państwo podatnikiem VAT czynnym. Państwa działalność koncentruje się na prowadzeniu hoteli, w których znajdują się ogólnodostępne bary i restauracje. Dokonywana w barach i restauracjach sprzedaż Spółki jest ewidencjonowana na urządzeniach fiskalnych - zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 poz. 931 ze zm. - dalej „Ustawa o VAT”). Świadczone nabywcom (dalej: „Klienci”) w barach i restauracjach usługi gastronomiczne rozliczane są w oparciu o ogólnodostępny cennik bądź są na podstawie umów z Klientem (w przypadku zorganizowanych grup). Kwoty te zawierają w sobie podatek VAT naliczony zgodnie z obowiązującymi w danym okresie przepisami. Częstą praktyką w punktach gastronomicznych, także w przypadku tych prowadzonych przez Państwa, jest pozostawianie przez Klientów napiwków obsługującym ich pracownikom (dalej odpowiednio „Napiwki” i „Pracownicy”).

W przypadku Klientów Spółki kwoty Napiwków mają charakter dobrowolny - ich przyznanie i wysokość kwoty zależą tylko i wyłącznie od uznania Klienta, jego subiektywnej oceny nabytych usług oraz dobrej woli. Niniejszy wniosek dotyczy tylko takich kwot wpłacanych przez Klientów. Zwyczajowo przyjęło się, że jest to ok. 10% od kwoty świadczenia. Natomiast w praktyce wygląda to bardzo różnie, np. niektórzy Klienci zostawiają Napiwki w wyższej wysokości, ale wielu Klientów nie zostawia ich wcale. Niniejszy wniosek dotyczy zdarzenia przyszłego - sposobu dokumentowania i rozliczania Napiwków, który Spółka zamierza wdrożyć.

Napiwki mogą być przekazywane w różnej formie. W praktyce mogą wystąpić następujące sytuacje:

1)Pozostawienie pracownikowi pewnej kwoty w gotówce, np. jako zaokrąglenie rachunku opłacanego gotówką albo pozostawienie Napiwku w gotówce niezależnie od płatności za usługę dokonanej bezgotówkowo;

2)Uiszczenie dobrowolnego napiwku we wskazanej przez Klienta kwocie, która na prośbę Klienta jest doliczona do paragonu i opisana jako „Napiwek” lub „Tip” (wielu klientów to zagraniczni goście hotelu); w tym modelu płatność zwykle jest dokonywana bezgotówkowo (choć nie można wykluczyć płatności gotówką);

3)Przekazanie Napiwku przy dokonywaniu bezgotówkowej płatności za rachunek, Klient wskazuje jaką kwotę napiwku chce przyznać, a obsługująca go osoba dolicza tę kwotę na etapie płatności terminalem; (kwota Napiwku nie jest wykazywana na paragonie); w tym modelu możliwość przekazania napiwku może być zautomatyzowana - wówczas klient sam będzie decydował wybierając odpowiednią opcję przy dokonywaniu płatności (ostateczne rozwiązanie będzie zależeć od możliwości technicznych firmy dostarczającej Spółce usługi dokonywania płatności).

Ad 1

W sytuacja opisanej w pkt 1 Spółka nie uczestniczy i nie posiada szczegółowej wiedzy o takich przypadkach (kto, kiedy i ile otrzymał). Posiadacie Państwo jedynie powszechnie dostępną wiedzę, że takie sytuacje mają miejsce w punktach świadczących usługi gastronomiczne. W żaden sposób nie zbieracie Państwo danych od Pracowników o takich zdarzeniach.

Ad 2

W przypadku 2 przekazana przez klienta kwota wykazywana będzie na paragonie ze stawką „0” z przypisaną odrębną literą (stosowaną tylko do kwot Napiwków). W praktyce takie rozwiązanie to tzw. zero techniczne. Taki sposób dokumentacji wynika z tego, że kasy fiskalne nie mają możliwości ewidencjonowania napiwków ze stawką np. (nie podlega). Kwota Napiwku będzie przypisana do konkretnego zespołu osób mających wpływ na obsługę danego klienta i w całości dzielona między te osoby według zasad przyjętych przez Państwa (we współpracy z Pracownikami).

Ad 3

W przypadku 3 stosowany przez Państwa system sprzedaży i system płatności pozwalają określić i jednoznacznie przypisać każdą kwotę Napiwku przekazanego w formie bezgotówkowej do konkretnego zespołu osób mających wpływ na obsługę danego klienta. Kwota ta w całości będzie dzielona między te osoby według zasad przyjętych przez Państwa (we współpracy z Pracownikami). W przypadku 3 będziecie Państwo oddawać pracownikowi różnicę pomiędzy wysokością kwot wynikających z paragonów wystawionych i opłaconych kartą a wysokością środków pieniężnych pobranych przez terminal od Klientów. Różnica ta będzie bowiem kwotą Napiwku (zapłaconej nadwyżki ponad cenę usługi).

W modelach 2 i 3:

Nie będziecie Państwo pobierać na swoją rzecz żadnych kwot z Napiwków. Najpóźniej w kolejnym miesiącu po zakończeniu miesiąca przekażecie Państwo Napiwki uprawnionym pracownikom. Spółka podkreśla, że odpowiedni system informatyczny spowoduje, że będziecie Państwo w stanie w sposób pewny i bezbłędny przypisać określone Napiwki do konkretnego zespołu osób mających wpływ na obsługę danego klienta (dalej „Uprawnieni pracownicy”), czyli osób, które miały wpływ na zapłatę Napiwku. Dalsza alokacja Napiwków do konkretnych Pracowników będzie następowała według przyjętych przez Państwa zasad. Zasady te zostaną określone we współpracy z pracownikami, ponieważ Napiwki przekazywane są przez Klientom pracownikom (Spółka jest jedynie pośrednikiem w ich przekazaniu w przypadku płatności bezgotówkowych).

Będziecie Państwo zatem pełnili jedynie funkcje pośrednika, który czasowo przechowuje środki pieniężne z tytułu Napiwków, a następnie przekazuje je Uprawnionym pracownikom zgodnie z przyjętymi zasadami. Napiwki będą przekazywane dokładnie w tej samej kwocie, w której Klienci pozostawią Napiwki dla danego zespołu pracowników. Napiwki, w odpowiedniej kwocie, będą przekazywane w postaci przelewu na rachunek bankowy każdego Uprawnionego pracownika.

Pytania

1)Czy przedstawiony sposób dokumentowania Napiwków jest prawidłowy?

2)Czy opisane kwoty Napiwków powinny być wyłączone z podstawy opodatkowania VAT, o której mowa w art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

1)Przedstawiony sposób dokumentowania Napiwków jest prawidłowy.

2)Opisane kwoty Napiwków powinny być wyłączone z podstawy opodatkowania VAT, o której mowa w art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 poz. 931 ze zm. - dalej „Ustawa o VAT): „Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają (…) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju”.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT: „Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...)”.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT: „Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.”

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT: „Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności”.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT: „Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych”.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT: „Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika”.

Analizując definicję usługi należy uznać, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi usługę w rozumieniu Ustawy o VAT.

Zagadnienie uznania danej czynności za usługę w świetle Ustawy o VAT musi być jednak uzupełnione o łączne spełnienie dwóch warunków:

‒uznanie, że w konsekwencji zobowiązanie, w wyniku którego usługa zostaje świadczona, usługobiorca odnosi korzyści z danego zdarzania;

‒uznanie, że świadczącemu usługę z tytułu jej wykonania przysługuje świadczenie wzajemne ze strony świadczeniobiorcy w postaci wynagrodzenia.

Innymi słowy, usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

W Państwa ocenie, w przedmiotowej sprawie taka zależność nie istnieje. Spółka nie zawiera bowiem z Klientem żadnej umowy na świadczenie usług, za wykonanie których Klient byłby zobowiązany uiścić opłatę w postaci Napiwku w bliżej nieokreślonej wysokości. Wszystkie należności, jakie Państwo pobieracie od Klientów są wycenione w stosowanym cenniku usług (ewentualnie umowie - w przypadku zorganizowanych imprez) i tylko takich płatności Państwo jako świadczący daną usługę możecie żądać od Klienta.

Tym samym nie może być mowy o opodatkowaniu jakiejkolwiek czynności, jeśli między stronami nie istnieje żadna umowa, a ewentualne wręczenie Napiwku (i jego wysokość) zależy tylko i wyłącznie od uznania Klienta (czyli jest to świadczenie jednostronne, dobrowolne - Klient nie uzyskuje za nie żadnego świadczenia wzajemnego).

Zatem stoicie Państwo na stanowisku, że na podstawie przedstawionego stanu faktycznego nie należy Napiwków traktować jako wynagrodzenia za świadczoną przez Państwa usługę. Za usługę Klient płaci bowiem określoną z góry kwotę, która zawiera w sobie całą wartość wynagrodzenia, jakiego oczekuje Spółka za jej świadczenie. Decyzja o przyznaniu przez Klienta Napiwku jest jego dobrowolną i suwerenną decyzją podyktowaną osobistym odczuciem satysfakcji z poziomu obsługi (w praktyce na tę satysfakcję składa się praca całego zespołu osób) albo zwykłej sympatii wobec danej osoby lub osób. Napiwek jest to zatem jednostronne świadczenie Klienta, za które nie może on oczekiwać spełniania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Należy podkreślić, że Napiwek jest wręczany już po wyświadczeniu usługi gastronomicznej przez Spółkę.

Należy również podkreślić, że jest on przeznaczony dla Pracowników, a nie dla Państwa. Napiwek nie jest Wynagrodzeniem, jakie Państwo oczekujecie (i może dochodzić) od Klienta za wyświadczone mu usługi. Wszelkie dodatkowe gratyfikacje Państwa Pracowników nie wynikają z żadnych roszczeń Państwa czy też roszczeń pracowników (nie mogą oni domagać się zapłaty Napiwków od Klientów).

W związku z tym, że Napiwki pozostają w Państwa ocenie poza zakresem opodatkowania VAT ich sposób ich dokumentowania ma drugorzędne znaczenie. Ustawa o VAT reguluje bowiem czynności opodatkowane podatkiem od towarów i usług i zasady sprzedaży w rozumieniu Ustawy o VAT.

W konsekwencji prawidłowe jest m.in. rozwiązanie, gdy przekazana przez Klienta kwota wykazywana jest na paragonie ze stawką „0” z przypisaną odrębną dla Napiwków literą. W praktyce rozwiązanie to znane jest jako tzw. zero techniczne, które zastępuje pozycję „nie podlega VAT”. W konsekwencji kwota ta nie jest wykazywana w ewidencji sprzedaży i deklaracjach VAT Spółki. Taki sposób dokumentacji wynika z tego, że kasy fiskalne nie mają możliwości ewidencjonowania napiwków ze stawką NP (nie podlega VAT). Co do zasady kwoty niepodlegające VAT nie muszą być wykazywane na paragonach. Nie ma jednak zakazu zamieszczania na nich informacji innych niż obowiązkowe. Z tego względu wykazanie Napiwku na paragonie w opisany sposób jest działaniem zgodnym z przepisami.

Potwierdzają to m.in.: § 25 ust. 1 rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1625) oraz § 11 ust. 1 rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 12 września 2021 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące z elektronicznym zapisem kopii (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1753). Wskazują one obowiązkowe informacje, które muszą być zawarte na paragonie, ale nie zakazują podawania informacji dodatkowych.

Należy podkreślić, że kwoty Napiwków w całości przekazywane są Pracownikom. Mogą być z nich potrącone jedynie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (w części finansowanej przez Pracowników) oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych Pracowników. Państwa rola ogranicza się tylko do roli podmiotu pośredniczącego w przekazaniu tych kwot między Klientami, a Pracownika, bez potrącania sobie żadnej kwoty tytułem wynagrodzenia za tę czynność.

Państwa stanowisko znajduje potwierdzenie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej „NSA”) z 17 listopada 2010 r. (I FSK 1917/09), który z kolei powołuje się na wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej zamiennie „ETS” lub „TSUE”). NSA wskazał: „Jeden z najczęściej cytowanych wyroków ETS w sprawie Tolsma (z 3 marca 1994 r. sprawa C-16/93, dostępny w polskiej wersji językowej w systemie LexPolonica nr 366839), dotyczył opodatkowania działalności R. J. Tolsmy, który gra na katarynce w miejscach publicznych na ulicach jednego z niderlandzkich miast. Grając muzykę, ustawia przed sobą puszkę, do której przechodnie mogą wrzucać datki; czasami puka także do drzwi domostw lub wchodzi do sklepów prosząc o datki, nie mogąc jednak żądać jakiegokolwiek wynagrodzenia. Trybunał odpowiadał na pytanie: Czy usługa polegająca na graniu muzyki w miejscu publicznym, za które wynagrodzenie nie zostało określone, a mimo to jest otrzymywane, musi być uważana za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 2 Szóstej dyrektywy w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych? W uzasadnieniu wyroku wskazał, że z jednej strony, pomiędzy stronami nie ma żadnej umowy, ponieważ przechodnie dobrowolnie przekazują datki, których kwotę ustalają według własnego uznania. Z drugiej strony, nie ma niezbędnego związku pomiędzy graniem muzyki i zapłatą, będącą tego pochodną. Przechodnie nie żądają, by muzyka była dla nich grana; co więcej - płacą oni kwoty, które nie zależą od wykonywanej usługi muzycznej, lecz od subiektywnych odczuć takich jak sympatia dla grającego. W rzeczywistości niektórzy ludzie bez wahania wrzucają pieniądze, czasem pokaźne sumy, do puszki muzyka, podczas gdy inni słuchają przez jakiś czas granej przez niego muzyki nie dając mu żadnego datku. Fakt, że muzyk gra w miejscu publicznym w celu zbierania pieniędzy i faktycznie otrzymuje pewne sumy w trakcie wykonywania swoich czynności nie ma znaczenia dla ustalenia, czy działalność będąca przedmiotem postępowania stanowi dostawę usług za wynagrodzeniem w rozumieniu Szóstej dyrektywy. Na taką wykładnię nie ma wpływu fakt, iż muzyk prosi o pieniądze i może oczekiwać otrzymania pieniędzy za granie muzyki na ulicy. Zapłata którą otrzymuje jest całkowicie dobrowolna i nieokreślona i jej kwoty nie daje się w praktyce ustalić. Podsumowując Trybunał stwierdził, że definicja odpłatnego świadczenia usług nie obejmuje działalności polegającej na graniu muzyki w miejscu publicznym, za które nie przewiduje się żadnego wynagrodzenia, nawet jeśli muzyk prosi o pieniądze i otrzymuje sumy w formie datków, których kwota nie jest jednak ani obliczona, ani też nie da się obliczyć. Brak jest bowiem bezpośredniego związku pomiędzy wykonywanym świadczeniem, a otrzymywanymi datkami. Nie miały one charakteru wynagrodzenia, zapłaty za usługę, a zatem usługa nie może być uznana za wykonywaną odpłatnie, tym samym datki te są wyłączone z zakresu opodatkowania.

Analogicznie, z podobną sytuacją mamy do czynienia w przypadku napiwków wręczanych pracownikom hotelu, czy restauracji, w sytuacji, gdy nie mają charakteru wynagrodzenia za wykonywaną usługę. Bezpośrednio w sprawie napiwków ETS wypowiedział się w sprawie Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Francuskiej, wyrok z 29 marca 2001 r., C-404/99, publ. Orzecznictwo ETS a polska ustawa o VAT 2010, pod red. A. Bącala, s. 255-256. We Francji istniała możliwość wyłączenia z podstawy opodatkowania napiwków wliczonych w cenę. Trybunał wskazał, że całkowita kwota wymagana od klienta lub widniejąca na wystawionym dla niego rachunku, stanowi jako całość wynagrodzenie za wyświadczoną przez usługodawcę usługę. Wynagrodzenie to, zawierające również wliczony w cenę napiwek, jest z definicji wyrażone w pieniądzu. Napiwek wliczany w cenę (service charge element) musi być włączony do podstawy opodatkowania. Bez znaczenia pozostają okoliczności wskazane przez władze francuskie warunkujące skorzystanie z wyłączenia. Nie jest istotne, dla celów nałożenia VAT, czy klienci byli poinformowani o obligatoryjnym doliczaniu napiwku oraz jego wysokości, czy kwoty płacone z tego tytułu są dzielone w całości pomiędzy pracowników mających bezpośredni kontakt z klientami, czy płatności te są wyszczególnione w specjalnym rejestrze z podpisem odbiorcy lub czy pracodawca zaznacza w rocznym sprawozdaniu płacowym kwotę wynagrodzenia otrzymanego przez pracowników z tego tytułu. Trybunał podkreślił, że naruszona byłaby zasada neutralności, w sytuacji, gdy podmioty oferujące ten sam rodzaj usług za tę samą cenę, mogą płacić różne kwoty tytułem VAT w zależności od tego, czy wskażą na rachunku obligatoryjny napiwek (servce charge) czy też nie, ponieważ podstawa opodatkowania różni się w każdym z tych przypadków, mimo że świadczona usługa i płacone za nią wynagrodzenie są dokładnie takie same.

Z powyższych orzeczeń należy wyprowadzić wniosek, że napiwki, co do zasady, jako niezwiązane bezpośrednio z wynagrodzeniem za wykonaną usługę nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Brak cechy odpłatności świadczenia usługi, wyklucza opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Napiwki będą podlegały opodatkowaniu jedynie w sytuacji, gdy są obowiązkowo doliczane do ceny za świadczoną usługę. Wówczas stanowią one element wynagrodzenia za świadczoną usługę i wobec braku możliwości wyłączenia ich wartości z podstawy opodatkowania, podlegają opodatkowaniu, jako element ceny za świadczoną usługę.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że napiwki pozostają poza system opodatkowania VAT, jeżeli są dawane dobrowolnie. Nie ma przy tym znaczenia czy:

‒klient chce żeby napiwek został wyszczególniony na rachunku,

‒płatność jest dokonywana czekiem, kartą kredytową lub debetową,

‒wartość napiwków jest przekazywana dla wszystkich pracowników,

‒są wykazywane na właściwych dokumentach księgowych, ewidencjonowane w operacyjnym systemie komputerowym, a także za pomocą kasy rejestrującej.”

Państwa stanowisko znajduje również potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej: z 17 czerwca 2021 r. (0113-KDIPT1-3.4012.275.2021.1.KS), z 25 października 2022 r. (0111-KDIB3-1.4012.693.2022.2.ICZ) oraz z 7 czerwca 2022 r. (0114-KDIP1-1.4012.102.2022.5.AKA).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe w części braku opodatkowania podatkiem VAT dobrowolnie i uznaniowo przydzielanych pracownikom napiwków (pytanie oznaczone we wniosku nr 2) i nieprawidłowe w części sposobu dokumentowania napiwków na kasie rejestrującej (pytanie oznaczone we wniosku nr 1).

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy:

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższej analizy, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zgodnie z treścią art. 29a ust. 1 ustawy:

Podstawa opodatkowania stanowi fundament konstrukcji każdego podatku. Z punktu widzenia wysokości zobowiązania podatkowego, ma ona – obok stawki podatkowej – decydujące znaczenie. Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług ustalenie podstawy opodatkowania poprzedzać winno zawsze ustalenie, czy dana czynność stanowi na gruncie tego podatku czynność opodatkowaną oraz czy w stosunku do niej powstał obowiązek podatkowy. Podstawę opodatkowania można ustalać jedynie w tych przypadkach, gdy zaistniał przedmiot opodatkowania. Podstawa opodatkowania jest bowiem skonkretyzowanym – co do cech istotnych dla wymiaru podatku – i ujętym wartościowo, przedmiotem podatku.

Z opisu sprawy wynika, że jesteście Państwo podatnikiem VAT czynnym. Państwa działalność koncentruje się na prowadzeniu hoteli, w których znajdują się ogólnodostępne bary i restauracje. Dokonywana w barach i restauracjach sprzedaż jest ewidencjonowana na urządzeniach fiskalnych - zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy. Świadczone nabywcom („Klienci”) w barach i restauracjach usługi gastronomiczne rozliczane są w oparciu o ogólnodostępny cennik bądź są na podstawie umów z Klientem (w przypadku zorganizowanych grup). Kwoty te zawierają w sobie podatek VAT naliczony zgodnie z obowiązującymi w danym okresie przepisami. Częstą praktyką w punktach gastronomicznych, także w przypadku tych prowadzonych przez Państwa, jest pozostawianie przez Klientów napiwków obsługującym ich pracownikom („Napiwki” i „Pracownicy”). W przypadku Klientów Spółki kwoty Napiwków mają charakter dobrowolny - ich przyznanie i wysokość kwoty zależą tylko i wyłącznie od uznania Klienta, jego subiektywnej oceny nabytych usług oraz dobrej woli. W praktyce Klienci zostawiają napiwki w następujący sposób:

‒      pozostawienie pracownikowi pewnej kwoty w gotówce, np. jako zaokrąglenie rachunku opłacanego gotówką albo pozostawienie Napiwku w gotówce niezależnie od płatności za usługę dokonanej bezgotówkowo,

‒      uiszczenie dobrowolnego napiwku we wskazanej przez Klienta kwocie, która na prośbę Klienta jest doliczona do paragonu i opisana jako „Napiwek” lub „Tip” (wielu klientów to zagraniczni goście hotelu); w tym modelu płatność zwykle jest dokonywana bezgotówkowo (choć nie można wykluczyć płatności gotówką),

‒      przekazanie Napiwku przy dokonywaniu bezgotówkowej płatności za rachunek, Klient wskazuje jaką kwotę napiwku chce przyznać, a obsługująca go osoba dolicza tę kwotę na etapie płatności terminalem.

W dwóch ostatnich opisanych wyżej przypadkach będziecie Państwo oddawać pracownikowi różnicę pomiędzy wysokością kwot wynikających z paragonów wystawionych i opłaconych kartą a wysokością środków pieniężnych pobranych przez terminal od Klientów. Różnica ta będzie bowiem kwotą Napiwku (zapłaconej nadwyżki ponad cenę usługi).

Nie będziecie Państwo pobierać na swoją rzecz żadnych kwot z Napiwków. Najpóźniej w kolejnym miesiącu po zakończeniu miesiąca przekażecie Państwo Napiwki uprawnionym pracownikom. Wskazujecie Państwo, że odpowiedni system informatyczny spowoduje, że będziecie Państwo w stanie w sposób pewny i bezbłędny przypisać określone Napiwki do konkretnego zespołu osób mających wpływ na obsługę danego klienta, czyli osób, które miały wpływ na zapłatę Napiwku. Będziecie Państwo zatem pełnili jedynie funkcje pośrednika, który czasowo przechowuje środki pieniężne z tytułu Napiwków, a następnie przekazuje je Uprawnionym pracownikom zgodnie z przyjętymi zasadami. Napiwki będą przekazywane dokładnie w tej samej kwocie, w której Klienci pozostawią Napiwki dla danego zespołu pracowników. Napiwki, w odpowiedniej kwocie, będą przekazywane w postaci przelewu na rachunek bankowy każdego Uprawnionego pracownika.

Państwa wątpliwości dotyczą m.in., czy opisane kwoty Napiwków powinny być wyłączone z podstawy opodatkowania VAT, o której mowa w art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT.

Jak już wyżej wskazano, z analizy treści art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że pojęcie świadczenia usług jest bardzo szerokie, obejmuje bowiem różnego rodzaju świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

W przedmiotowej sprawie taka zależność nie istnieje. Nie zawierają bowiem Państwo z Klientem żadnej umowy na świadczenie usług, za wykonanie których Klient byłby zobowiązany uiścić opłatę w postaci Napiwku, w bliżej nieokreślonej wysokości. Wszystkie należności jakie Państwo pobierają od Klientów są wycenione w stosowanym cenniku usług bądź są na podstawie umów zawieranych z Klientem (w przypadku zorganizowanych grup) i tylko takich płatności Państwo, jako świadczący daną usługę, żądają od Klienta. Tym samym, nie może być opodatkowana jakakolwiek czynność, jeśli między stronami nie istnieje żadna umowa, a wielkość wynagrodzenia (Napiwku) nie jest w żaden sposób uzależniona od cech świadczonej usługi i nie wpływa na wykonanie świadczonej usługi.

Należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie stosowane przez Państwa systemy sprzedażowe pozwalają określić i jednoznacznie przypisać kwoty poszczególnych przydzielonych Napiwków konkretnym pracownikom według przyjętych przez Państwa zasad, które zostaną określone we współpracy z pracownikami.

Zatem, w przypadku, gdy kwoty Napiwków są świadczeniem Klienta całkowicie dobrowolnym, a stosowane przez Państwa systemy sprzedażowe pozwalają określić i jednoznacznie przypisać kwoty poszczególnych Napiwków konkretnym pracownikom oraz nie pobieracie Państwo sobie żadnych kwot z Napiwków, to kwoty te nie stanowią dla Państwa wynagrodzenia będącego podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług w myśl art. 29a ust. 1 ustawy.

W konsekwencji, nie mają Państwo obowiązku uwzględniać przekazywanych, za swoim pośrednictwem, pracownikom Napiwków lub pozostawionej reszty, jeśli Klient zdecyduje o dobrowolnym Napiwku, ponieważ w sytuacjach przedstawionych w przedmiotowej sprawie Napiwek nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług – nie stanowi podstawy opodatkowania podatkiem VAT.

Wobec powyższego, Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 należało uznać za prawidłowe.

Kolejną wątpliwością Państwa jest sposób dokumentowania Napiwków.

Z opisu sprawy wynika, że w przypadku uiszczenia dobrowolnego napiwku, w zwyczajowo przyjętej wysokości 10% i na prośbę Klienta doliczonej do rachunku i opisanej jako dobrowolny napiwek, zamierzają Państwo, dla celów podatku VAT, wykazywać napiwki na paragonie ze stawką 0% (zero techniczne) z przypisaną odrębną literą (stosowną tylko do kwot Napiwków). Taki sposób dokumentacji wynika z tego, że kasy fiskalne nie mają możliwości ewidencjonowania napiwków ze stawką np. (nie podlega). Kwota Napiwku będzie przypisana do konkretnego zespołu osób mających wpływ na obsługę danego klienta i w całości dzielona między te osoby według zasad przyjętych przez Państwa (we współpracy z Pracownikami).

Obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika z zapisu art. 111 ust. 1 ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.

Pojęcie sprzedaży zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 22 ustawy, zgodnie z którym:

Mając na uwadze powyższą definicję, za pomocą kasy rejestrującej powinna być ewidencjonowana dostawa towarów oraz świadczenie usług.

Sposób prowadzenia przez podatników ewidencji oraz warunki używania kas rejestrujących określono w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1625) zwanym dalej rozporządzeniem.

Na podstawie § 6 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących:

Należy zwrócić uwagę, że ustawodawca użył w tym przepisie sformułowania podatnicy „przypisują” oraz że dotyczy to stawek podatku lub zwolnienia przypisanych do nazw towarów i usług. Zatem ustawodawca nie pozostawił podatnikom dowolności w kwestii przypisania oznaczeń literowych do poszczególnych stawek podatku czy zwolnienia.

Tym samym nie znajduje uzasadnienia wykazywanie otrzymanych napiwków dla kelnerów ze stawką 0% (zero techniczne) – jak to Państwo proponują – z przypisaną odrębną literą, gdyż zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 5 lit. f rozporządzenia ww. literom przypisane są pozostałe stawki podatku, w tym wartość 0% (zero techniczne) w przypadku sprzedaży opodatkowanej, o której mowa w art. 119 ust. 1 lub art. 120 ust. 4 ustawy. Jak wynika z treści ww. przepisu do ww. liter mają być przypisane stawki podatku, co wskazuje, że pod tymi pozycjami powinna być ewidencjonowana sprzedaż opodatkowana podatkiem VAT.

Odpowiadając zatem na Państwa pytanie, należy stwierdzić, że przepisy nie przewidują dokonywania za pomocą kasy rejestrującej ewidencji napiwków dla kelnerów w taki sposób, że w celu zaewidencjonowania uiszczonych przez Państwa klienta kwot, a należnych dla Państwa pracownika, podatnik przypisze jednej z wolnych liter kasy rejestrującej, tj. „F” albo „G” odrębny kod o nazwie „napiwek”, ze stawką 0% (zero techniczne) i będzie rejestrował kwoty napiwków przyjmowanych do przekazania konkretnym pracownikom.

Podsumowując, należy stwierdzić, że kasa rejestrująca jest urządzeniem służącym do ewidencjonowania sprzedaży i jednocześnie ustawodawca nie pozostawił podatnikom dowolności w kwestii przypisania oznaczeń literowych do poszczególnych stawek podatku czy zwolnienia. Tym samym nie jest uzasadnione ewidencjonowanie otrzymanych napiwków dowolną literą, jako 0% (zero techniczne), gdyż zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 5 lit. f ww. rozporządzenia m.in. wartość 0% (zero techniczne) przypisane jest do liter „F” i „G” i dotyczy sprzedaży opodatkowanej, o której mowa w art. 119 ust. 1 lub art. 120 ust. 4 ustawy. Jak wynika z treści ww. przepisu do konkretnych liter mają być przypisane stawki podatku, co wskazuje, że pod tymi pozycjami powinna być ewidencjonowana sprzedaż opodatkowana podatkiem VAT. Natomiast jak wyżej wyjaśniono napiwki nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Dodatkowo należy wskazać, że ustawodawca nie pozostawił podatnikom dowolności w kwestii przypisania oznaczeń literowych do czynności niepodlegających opodatkowaniu.

Tym samym, Państwa stanowisko, w zakresie pytania nr 1, należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego. Ponosicie Państwo ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).   

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).