Wyrok SN z dnia 17 maja 2022 r., sygn. I USKP 109/21

Ponowne ustalenie w trybie przepisu art. 114 ustawy emerytalnej stanowi zatem nadzwyczajną kontynuację poprzedniego postępowania przed organem rentowym, zmierzając do podważenia decyzji organu rentowego, niezależnie od tego, czy uprawomocniła się ona na skutek upływu terminu odwołania czy też rozstrzygnięcia sądu. To swoiste „wznowienie postępowania” w takich sprawach ogranicza bowiem prawomocność czy też niewzruszalność decyzji organu rentowego także w sprawach, w których wydano decyzję przyznającą świadczenie, co następuje również wtedy, gdy do przyznania świadczenia dochodzi wyrokiem sądu zmieniającym decyzję organu rentowego.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Rączka (przewodniczący) ‎

SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) ‎

SSN Romualda Spyt

w sprawie z odwołania D. G. ‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziałowi w Ł. ‎o wypłatę renty z tytułu niezdolności do pracy, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń ‎Społecznych w dniu 17 maja 2022 r., ‎skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] ‎z dnia 18 grudnia 2019 r., sygn. akt III AUa […],

I. uchyla zaskarżony wyrok i oddala apelację,

II. nie obciąża D. G. kosztami postępowania w sprawie.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Ł. oddalił odwołanie D. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziału w Ł. przyznającej odwołującemu się prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy za okres od 1 maja 2013 r. do 30 czerwca 2014 r. i odmawiającej wypłaty renty z uwagi na to, że z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa ubezpieczony wystąpił w dniu 13 lipca 2015 r., czyli po upływie terminu, na jaki prawo do renty zostało przyznane.

Sąd Apelacyjny w […], wyrokiem z dnia 18 grudnia 2019 r., zmienił zaskarżony przez ubezpieczonego wyrok i przyznał mu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 maja 2013 r. do 30 czerwca 2014 r.

W sprawie ustalono, że D. G., urodzony 4 grudnia 1979 r., w dniu 13 maja 2013 r. złożył wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, do wniosku załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych, w którym wskazał, że od 3 maja 2006 r. do 7 września 2010 r. prowadził działalność gospodarczą a od 2 maja 2011 r. do 30 czerwca 2012 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Decyzją z 12 lipca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił D. G. prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z uwagi na brak wymaganych okresów ubezpieczenia, wskazując, że w 10-leciu przed powstaniem niezdolności (od 27 kwietnia 2003 r. do 26 kwietnia 2013 r.) ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom społecznym przez 3 lata, 7 miesięcy i 4 dni (2 lata, 8 miesięcy i 10 dni okresów składkowych i 3 lata, 5 miesięcy i 8 dni okresów nieskładkowych), zaś w okresie 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę (od 13 maja 2003 r. do 12 maja 2013 r.) staż ten wyniósł łącznie 3 lata, 7 miesięcy i 4 dni (2 lata, 8 miesięcy i 10 dni okresów składkowych oraz 10 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych). Od decyzji z 12 lipca 2013 r. ubezpieczony nie wniósł odwołania. W dniu 29 stycznia 2015 r. D. G. złożył kolejny wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, w którym wskazał, że w okresie od 1 lipca 1999 r. do 30 czerwca 2006 r. podlegał ubezpieczeniom społecznym rolników. Organ rentowy decyzją z 4 maja 2015 r. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z uwagi na brak niezdolności do pracy, stwierdzony orzeczeniem lekarza orzecznika z dnia 25 lutego 2015 r. Następnie dnia 9 lipca 2015 r. D. G. złożył wniosek o ponowne orzeczenie w przedmiocie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z uwagi na nowe okoliczności, a mianowicie fakt podlegania ubezpieczeniom społecznym rolników, czego z niewiedzy nie ujawnił, składając pierwszy wniosek. Organ rentowy decyzją z 3 września 2015 r. odmówił przyznania prawa do renty podnosząc, że brak nowych dowodów mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia. Ponownie rozpoznając wniosek ubezpieczonego złożony dnia 9 lipca 2015 r., jako wniosek o wznowienie postępowania zakończonego prawomocną decyzją z dnia 12 lipca 2013 r., organ rentowy decyzją z dnia 30 listopada 2017 r. przyznał G. G. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy za okres od 1 maja 2013 r. do 30 czerwca 2014 r. i odmówił wypłaty świadczenia, powołując się na art.133 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2022 r., poz. 504; dalej: „ustawa emerytalna”) oraz wskazując na wystąpienie z wnioskiem „o przywrócenie terminu do ponownego ustalenia prawa” dopiero 13 lipca 2015 r., co skutkuje brakiem prawa do wypłaty. Dopiero 9 lipca 2015 r. ubezpieczony wykazał brakujący okres ubezpieczenia, tj. okres podlegania ubezpieczeniom społecznym rolników od 1 lipca 1999 r. do 30 czerwca 2006 r.