Czy odprawa emerytalna przysługuje zleceniobiorcy

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Kodeks pracy przewiduje obowiązek wypłaty odprawy emerytalnej wyłącznie w przypadku pracowników.

Świadczenia ze stosunku pracy i umowy zlecenia

Za pracownika uznawana jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 Kodeksu pracy). Zleceniobiorca, o którym mowa w pytaniu, nie mieści się zatem w kodeksowej definicji pracownika.

Zasady powierzania pracy na podstawie umowy zlecenia reguluje Kodeks cywilny. Jego przepisy nie normują jednak zasad przyznawania z tytułu realizacji zlecenia innych świadczeń niż wynagrodzenie, zaliczka czy zwrot kosztów. Ponadto nawet w tym zakresie są to regulacje ogólne. Uszczegółowienie ewentualnego prawa do dodatkowych należności, nieprzewidzianych w Kodeksie cywilnym, powinna zawierać umowa zlecenia. Są to jednak zapisy fakultatywne, uzgodnione przez strony takiej umowy. Zatem możliwa jest sytuacja, gdy strony postanowią o wypłacie świadczenia związanego z uzyskaniem wieku emerytalnego przez zleceniobiorcę. Nie należy jednak odwoływać się w tym zakresie do przepisów Kodeksu pracy. Mogłoby to sugerować, że nie mamy do czynienia ze zleceniobiorcą, tylko z pracownikiem.

Kiedy umowę zlecenia można uznać za umowę o pracę

Dlatego istotną w tym zakresie kwestią, na którą należy zwrócić uwagę, jest to, czy umowa zlecenia jest istotnie umową cywilnoprawną czy też może być uznana za umowę o pracę. Należy przypomnieć, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest również dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu wskazanych wyżej warunków wykonywania pracy (art. 22 § 1-1² Kodeksu pracy).

Mając to na uwadze, powinni Państwo przenalizować ww. regulacje i faktyczne warunki zatrudnienia zleceniobiorcy, aby nie narazić się na zarzut zastosowania nieprawidłowej formy powierzenia pracy. W wyroku z 3 czerwca 2008 r. (sygn. akt I PK 311/07, OSNP 2009/19-20/258) Sąd Najwyższy uznał, że:

SN

W świetle art. 22 § 1 i 1¹ k.p. sąd może ustalić istnienie stosunku pracy także wtedy, gdy strony w dobrej wierze zawierają umowę cywilnoprawną, lecz jej treść lub sposób realizacji odpowiada cechom stosunku pracy.

Gdyby taka sytuacja zaistniała, osoba ta może mieć roszczenie do Państwa m.in. o wypłatę odprawy emerytalnej, jeżeli:

• spełnia warunki uprawniające ją do emerytury oraz
• jej zatrudnienie ustanie w związku z przejściem na to świadczenie.

Powyższe warunki muszą zostać spełnione łącznie. Odprawa emerytalna przysługuje wówczas w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, chyba że przepisy wewnątrzzakładowe przewidują wyższą jej kwotę. Odprawę emerytalną należy ustalać według zasad właściwych dla obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, jednak bez stosowania współczynnika urlopowego, poprzestając tylko na ustaleniu miesięcznej podstawy wymiaru.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 2, art. 22 § 1-1², art. 92¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

• art. 734-751 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875

• § 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 927

Alicja Kozłowska

specjalista w zakresie kadr i płac