(1)

Poprzednie kryzysy, szczególnie początki kryzysu związanego z COVID-19, pokazały, że swobodny przepływ towarów, osób i usług na rynku wewnętrznym i jego łańcuchy dostaw mogą poważnie ucierpieć. Może to mieć wpływ na handel transgraniczny między państwami członkowskimi, a tym samym stworzyć przeszkody w prawidłowym funkcjonowaniu rynku wewnętrznego. Ponadto podczas tych kryzysów brakowało odpowiednich narzędzi zarządzania kryzysowego i mechanizmów koordynacji, nie obejmowały one wszystkich aspektów rynku wewnętrznego lub nie pozwalały na szybkie i skuteczne reagowanie na takie kryzysy.

(2)

Na wczesnym etapie kryzysu związanego z COVID-19 państwa członkowskie wprowadziły bariery w swobodnym przepływie na rynku wewnętrznym, a także rozbieżne środki dotyczące dostaw towarów i usług, które miały kluczowe znaczenie lub były niezbędne do reagowania na kryzys, co nie zawsze było uzasadnione. Doraźne środki podejmowane przez Komisję w celu przywrócenia funkcjonowania rynku wewnętrznego w oparciu o obowiązujące przepisy nie były wystarczające. Unia nie była wystarczająco przygotowana do zapewnienia wydajnej produkcji, zamawiania i dystrybucji towarów niemedycznych istotnych w kontekście kryzysu, takich jak środki ochrony indywidualnej. Środki mające na celu zapewnienie dostępności towarów niemedycznych istotnych w kontekście kryzysu podczas kryzysu COVID-19 miały z konieczności charakter reaktywny. Kryzys COVID-19 ujawnił również niedostateczną wymianę informacji i niedostateczny ogląd mocy produkcyjnych w całej Unii, a także słabości związane z wewnątrzunijnymi i globalnymi łańcuchami dostaw.

(3)

Ponadto nieskoordynowane środki ograniczające swobodny przepływ osób miały szczególny wpływ na sektory, które polegają na pracownikach mobilnych, w tym również pracownikach w regionach przygranicznych, którzy odegrali istotną rolę na rynku wewnętrznym podczas kryzysu związanego z COVID-19.

(4)

Dzięki zintegrowanym uzgodnieniom dotyczącym reagowania na szczeblu politycznym w sytuacjach kryzysowych (IPCR) Rada mogła wymieniać się informacjami i koordynować niektóre działania w związku z kryzysem związanym z COVID-19, podczas gdy państwa członkowskie działały niezależnie w innych sytuacjach. Działania prowadzone przez Komisję opóźniły się jednak o wiele tygodni ze względu na brak ogólnounijnych środków w zakresie planowania awaryjnego oraz jasności co do tego, z którym organem krajowym należy się skontaktować, aby znaleźć szybkie rozwiązania problemu wpływu kryzysu na rynek wewnętrzny. Ponadto stało się jasne, że nieskoordynowane działania ograniczające podejmowane przez państwa członkowskie jeszcze bardziej pogłębią wpływ kryzysu na rynek wewnętrzny. Okazało się, że istnieje potrzeba dokonania ustaleń między państwami członkowskimi a instytucjami, organami i jednostkami organizacyjnymi Unii w zakresie planowania awaryjnego, koordynacji i współpracy na poziomie technicznym oraz wymiany informacji. Oczywiste stało się też, że brak skutecznej koordynacji między państwami członkowskimi pogłębił niedobory towarów i spiętrzył przeszkody w swobodnym przepływie usług i osób.

(5)

Organizacje reprezentujące podmioty gospodarcze twierdziły, że podmioty gospodarcze nie dysponowały wystarczającymi informacjami na temat ograniczeń swobodnego przepływu lub środków reagowania w sytuacjach kryzysowych wprowadzonych przez państwa członkowskie podczas kryzysu związanego z COVID-19. Wynikało to między innymi z braku przejrzystości ze strony organów państw członkowskich, z braku wiedzy podmiotów gospodarczych o tym, gdzie można uzyskać takie informacje, a także z powodu ograniczeń językowych i obciążenia administracyjnego związanego z wielokrotnymi zapytaniami we wszystkich państwach członkowskich, szczególnie w stale zmieniającym się otoczeniu regulacyjnym. Ten brak informacji uniemożliwił podmiotom gospodarczym podejmowanie świadomych decyzji biznesowych dotyczących zakresu, w jakim mogłyby one korzystać z prawa do swobodnego przemieszczania się lub kontynuować transgraniczną działalność gospodarczą podczas tego kryzysu. Konieczna jest poprawa dostępności informacji na temat krajowych i unijnych ograniczeń swobodnego przepływu oraz środków reagowania w sytuacjach kryzysowych.

(6)

Mimo początkowego braku koordynacji przepisy dotyczące rynku wewnętrznego odegrały kluczową rolę w łagodzeniu negatywnych skutków kryzysu związanego z COVID-19 i w zapewnieniu szybkiej odbudowy gospodarki Unii dzięki wykluczeniu nieuzasadnionych i nieproporcjonalnych ograniczeń krajowych w ramach jednostronnych reakcji państw członkowskich oraz dzięki zdecydowanej zachęcie do wypracowania wspólnych rozwiązań, co sprzyjało solidarności.

(7)

Wydarzenia związane z kryzysem COVID-19 podkreśliły potrzebę stosowania przez Unię skoordynowanego podejścia i jej lepszego przygotowania na ewentualne przyszłe kryzysy, zwłaszcza z uwagi na utrzymujące się skutki zmiany klimatu i wynikające z niej klęski żywiołowe, a także globalną niestabilność gospodarczą i geopolityczną. Inne kryzysy, które mogłyby wymagać szybszej reakcji, aby zapobiec barierom w swobodnym przepływie na rynku wewnętrznym oraz uniknąć poważnych zakłóceń w łańcuchach dostaw niezbędnych do utrzymania działalności na rynku wewnętrznym, obejmują na przykład pożary lasów, trzęsienia ziemi lub ataki cybernetyczne na dużą skalę. Fakt, że takie kryzysy stanowią wyjątkowe i nagłe zdarzenia o nadzwyczajnym charakterze i skali, oznacza, że nie da się ich racjonalnie przewidzieć. Ponieważ nie wiadomo, jakie kryzysy mogą wystąpić w przyszłości i wywołać poważne skutki dla rynku wewnętrznego i jego łańcuchów dostaw, konieczne jest zapewnienie instrumentu, który miałby zastosowanie w razie wystąpienia wielu rozmaitych kryzysów mających wpływ na rynek wewnętrzny.

(8)

Wpływ kryzysu na rynek wewnętrzny może utrudniać funkcjonowanie rynku wewnętrznego na dwa sposoby. Może powodować przeszkody w swobodnym przepływie lub zakłócenia w łańcuchach dostaw. Zakłócenia w łańcuchach dostaw mogą pogłębiać niedobory towarów i usług na rynku wewnętrznym oraz utrudniać produkcję, co prowadzi do dodatkowych barier w handlu i do zakłócenia konkurencji między państwami członkowskimi i między podmiotami prywatnymi, a tym samym zakłóca prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Zakłócenia w łańcuchach dostaw mogą również prowadzić do pojawienia się lub prawdopodobieństwa pojawienia się rozbieżnych środków krajowych mających na celu rozwiązanie problemów związanych z łańcuchem dostaw, co doprowadzi do uruchomienia trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym. Niniejsze rozporządzenie powinno uwzględniać tego rodzaju skutki dla rynku wewnętrznego oraz wprowadzić środki mające na celu uniknięcie przeszkód w swobodnym przepływie lub zakłóceń w łańcuchu dostaw, które powodują niedobory towarów lub usług istotnych w kontekście kryzysu.

(9)

Aby uniknąć niepotrzebnych obciążeń administracyjnych dla państw członkowskich, incydenty zgłaszane za pomocą ostrzeżeń ad hoc w celu wczesnego ostrzegania, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, należy zdefiniować w taki sposób, aby wykluczyć zdarzenia, które mają znikomy przewidywalny wpływ na swobodny przepływ towarów, usług i osób, w tym pracowników, lub na łańcuchy dostaw towarów i usług, które są niezbędne do utrzymania niezbędnych funkcji społecznych lub niezbędnej działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym.

(10)

Aby ramy środków określonych w niniejszym rozporządzeniu były w stanie w pełni wykorzystywać swoje możliwości w kontekście trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego oraz trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, Komisja powinna być uprawniona do określania szczegółowych ustaleń dotyczących gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej, współpracy, wymiany informacji i komunikacji kryzysowej. Te szczegółowe ustalenia, przybierające formę ram awaryjnych, powinny określać szczegółowe aspekty techniczne i operacyjne mechanizmów wymiany informacji między Komisją a państwami członkowskimi. Ponadto należy określić zasady koordynacji operacyjnej między Komisją a państwami członkowskimi w zakresie komunikacji kryzysowej. W tym kontekście na podstawie informacji przekazanych przez państwa członkowskie należy sporządzić specjalną listę wszystkich właściwych organów poszczególnych państw członkowskich zaangażowanych we wdrażanie ram określonych w niniejszym rozporządzeniu. W liście tej należy w szczególności wskazać role i obowiązki przypisane właściwym organom ich odpowiednich państw członkowskich w trakcie obowiązywania trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego oraz trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym zgodnie z prawem krajowym. Ustalenia między Komisją a państwami członkowskimi powinny również obejmować bezpieczną wymianę informacji dotyczących konsultacji z podmiotami gospodarczymi i partnerami społecznymi w odniesieniu do ich odpowiednich inicjatyw i działań mających na celu łagodzenie skutków potencjalnego kryzysu i reagowanie na nie.

(11)

Środki określone w niniejszym rozporządzeniu należy stosować w spójny, przejrzysty, skuteczny, proporcjonalny i terminowy sposób, z należytym uwzględnieniem potrzeby utrzymania niezbędnych funkcji społecznych, w tym bezpieczeństwa publicznego, ogólnego bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zdrowia publicznego. Niniejsze rozporządzenie nie powinno mieć wpływu na kompetencje państw członkowskich na przykład w zakresie polityki krajowej w dziedzinie zdrowia publicznego oraz powinno pozostać bez uszczerbku dla odpowiedzialności państw członkowskich za ochronę bezpieczeństwa narodowego oraz ich uprawnień do ochrony innych podstawowych funkcji państwa, w tym zapewnienia jego integralności terytorialnej oraz utrzymania porządku publicznego. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem pozostawać bez uszczerbku dla kwestii związanych z bezpieczeństwem narodowym i obroną narodową.

(12)

W niniejszym rozporządzeniu przewidziane są środki niezbędne do zapewnienia - podczas kryzysu - ciągłości funkcjonowania rynku wewnętrznego, przedsiębiorstw działających na rynku wewnętrznym oraz jego strategicznych łańcuchów dostaw, w tym swobodnego przepływu towarów, usług i osób, w tym pracowników, oraz dostępności towarów i usług istotnych w kontekście kryzysu dla obywateli, przedsiębiorstw i organów publicznych. Dodatkowo niniejszym rozporządzeniem ustanawia się forum odpowiedniej koordynacji, współpracy i wymiany informacji. Przewidziane są w nim ponadto środki umożliwiające terminową dostępność oraz terminowe udostępnianie informacji niezbędnych do zapewnienia ukierunkowanej reakcji i odpowiedniego zachowania rynkowego przedsiębiorstw i obywateli podczas kryzysu.

(13)

W miarę możliwości niniejsze rozporządzenie powinno umożliwiać przewidywanie wydarzeń i kryzysów poprzez umożliwienie Unii ciągłego korzystania z bieżącej analizy dotyczącej sektorów wewnętrznej gospodarki rynkowej o krytycznym znaczeniu.

(14)

Poprzez wzmocnienie odporności i gotowości przemysłu Unii w odniesieniu do surowców krytycznych rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1252 (4) uzupełnia niniejsze rozporządzenie, co umożliwia Komisji, w trakcie obowiązywania tryb podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego lub trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, uruchamianie ukierunkowanych środków w przypadku wystąpienia zagrożenia lub zakłócenia dostaw towarów o krytycznym znaczeniu, w tym w odniesieniu do surowców krytycznych.

(15)

W niniejszym rozporządzeniu nie należy powielać istniejących ram dotyczących produktów leczniczych, wyrobów medycznych lub innych medycznych środków przeciwdziałania określonych w unijnych ramach bezpieczeństwa zdrowotnego, w tym w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/123 (5), (UE) 2022/2370 (6) i (UE) 2022/2371 (7) oraz w rozporządzeniu Rady (UE) 2022/2372 (8) dotyczących gotowości i reagowania na kryzysy w dziedzinie zdrowia. Unijne ramy bezpieczeństwa zdrowotnego powinny mieć pierwszeństwo przed niniejszym rozporządzeniem w odniesieniu do zakłóceń w łańcuchu dostaw i niedoborów produktów leczniczych, wyrobów medycznych lub innych medycznych środków przeciwdziałania, jeżeli spełnione są warunki tych ram. W związku z tym produkty lecznicze, wyroby medyczne lub inne medyczne środki przeciwdziałania w rozumieniu rozporządzeń (UE) 2022/2371 i (UE) 2022/2372 należy wyłączyć z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia, jeżeli zostały one umieszczone w wykazie przyjętym na podstawie art. 7 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2022/2372, z wyjątkiem przepisów dotyczących swobodnego przepływu towarów, usług i osób, w tym pracowników, w sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, a w szczególności przepisów mających na celu przywrócenie i ułatwienie swobodnego przepływu.

(16)

Niniejsze rozporządzenie powinno uzupełniać uzgodnienia IPCR stosowane przez Radę na podstawie decyzji Rady 2014/415/UE (9) w odniesieniu do prac Rady nad wpływem na rynek wewnętrzny międzysektorowych kryzysów, które wymagają podejmowania decyzji w odniesieniu do planowania awaryjnego oraz wdrażania środków podwyższonej czujności i środków nadzwyczajnych. Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla uzgodnień IPCR, stosowanych przez Radę na podstawie decyzji wykonawczej Rady (UE) 2018/1993 (10).

(17)

Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności (UMOL). Niniejsze rozporządzenie powinno stanowić uzupełnienie UMOL oraz w razie potrzeby wspierać ten mechanizm w odniesieniu do dostępności towarów krytycznych oraz swobodnego przepływu pracowników służby ochrony ludności, w tym ich sprzętu, w przypadku kryzysów objętych zakresem UMOL.

(18)

Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 (11), w tym jego ogólnych ram tymczasowego wprowadzenia lub przedłużenia kontroli na granicach wewnętrznych oraz systemu powiadamiania o tymczasowym przywróceniu kontroli na granicach wewnętrznych.

(19)

Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 (12) dotyczące zarządzania kryzysowego, określonych w jego art. 55-57 i wykonanych decyzją wykonawczą Komisji (UE) 2019/300 (13).

(20)

Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla europejskiego mechanizmu gotowości i reagowania na kryzysy związane z bezpieczeństwem żywnościowym. Niemniej jednak produkty spożywcze powinny być regulowane przepisami niniejszego rozporządzenia dotyczącymi swobodnego przepływu, w tym przepisami dotyczącymi ograniczeń w prawie do swobodnego przepływu. Środki dotyczące produktów spożywczych mogą także być poddawane przeglądom w odniesieniu do ich zgodności z wszelkimi innymi odpowiednimi przepisami prawa Unii.

(21)

Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla zdolności Komisji do podejmowania konsultacji lub współpracy w imieniu Unii z odpowiednimi organami państw spoza Unii, zgodnie z prawem Unii, ze szczególnym uwzględnieniem krajów rozwijających się, w celu znalezienia wspólnych rozwiązań pozwalających uniknąć zakłóceń w łańcuchach dostaw, zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami. W stosownych przypadkach może to obejmować koordynację działań w ramach odpowiednich forów międzynarodowych.

(22)

Jednym z wyzwań zidentyfikowanych podczas kryzysu związanego z COVID-19 był brak sieci zapewniającej gotowość i wymianę informacji między państwami członkowskimi, z jednej strony, oraz między państwami członkowskimi a Komisją, z drugiej strony. W związku z tym osiągnięcie celów niniejszego rozporządzenia powinno być wspierane przez mechanizm zarządzania. Na poziomie Unii niniejszym rozporządzeniem należy ustanowić Radę ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego składającą się z przedstawicieli państw członkowskich, której przewodniczyć będzie Komisja, w celu ułatwienia współpracy, wymiany informacji oraz sprawnego, skutecznego i zharmonizowanego wykonywania niniejszego rozporządzenia. Rada ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego powinna doradzać Komisji i wspierać ją w konkretnych kwestiach, w tym również w zakresie spójnego wykonywania niniejszego rozporządzenia i ułatwiania współpracy między państwami członkowskimi, a także powinna analizować i poddawać pod dyskusję odpowiednie zagadnienia związane ze zbliżającymi się lub trwającymi kryzysami.

(23)

Komisja powinna przewodniczyć Radzie ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego oraz zapewniać jej obsługę sekretariacką. Każde państwo członkowskie powinno wyznaczyć przedstawiciela oraz jego zastępcę. Przewodniczący powinien zaprosić przedstawiciela Parlamentu Europejskiego w charakterze stałego obserwatora. Aby otrzymywać odpowiednie informacje o działalności Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego oraz umożliwić udział odpowiednim ekspertom, przewodniczący powinien móc zapraszać do udziału w pracach Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego i do udziału w określonych posiedzeniach, na zasadzie ad hoc, ekspertów w charakterze obserwatorów, w przypadku gdy ich obecność jest istotna z punktu widzenia porządku obrad. W celu zapewnienia spójnej i skoordynowanej reakcji Unii na różne kryzysy, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego, przewodniczący powinien również zapraszać na odpowiednie posiedzenia Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego przedstawicieli innych podmiotów istotnych w kontekście kryzysu na poziomie Unii w charakterze obserwatorów. Z myślą o promowaniu współpracy międzynarodowej przewodniczący powinien zapraszać przedstawicieli organizacji międzynarodowych i państw spoza Unii na istotne posiedzenia Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego zgodnie z odpowiednimi umowami dwustronnymi lub międzynarodowymi. Przewodniczący powinien mieć możliwość zapraszania obserwatorów do udziału w dyskusjach i wniesienia do nich odpowiedniej wiedzy fachowej, informacji i spostrzeżeń, ale obserwatorzy nie powinni uczestniczyć w formułowaniu opinii, zaleceń ani porad Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego.

(24)

Rada ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego powinna mieć konkretne zadania w kontekście ram awaryjnych, trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego oraz trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym. Zadania te obejmują wymianę poglądów i doradztwo dla Komisji w odniesieniu do oceny kryteriów, które należy wziąć pod uwagę przy uruchamianiu różnych trybów, a także w odniesieniu do oceny, czy spełnione są szczególne wstępne warunki wdrożenia konkretnych środków reagowania. Komisja powinna z najwyższą uwagą uwzględniać opinie, zalecenia lub sprawozdania przyjęte przez Radę ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego.

(25)

W celu zagwarantowania poufności informacji otrzymywanych na podstawie niniejszego rozporządzenia zachęca się Radę ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego, aby przewidziała w swoim regulaminie wewnętrznym, że jej członkowie i obserwatorzy nie mogą ujawniać tajemnic handlowych lub tajemnic przedsiębiorstwa ani innych szczególnie chronionych i poufnych informacji uzyskanych lub wygenerowanych w ramach stosowania niniejszego rozporządzenia oraz mają przestrzegać obowiązków zachowania tajemnicy zawodowej równoważnych obowiązkom mającym zastosowanie do pracowników Komisji.

(26)

Aby zapewnić większą przejrzystość, rozliczalność i koordynację, zwłaszcza w czasach kryzysu, właściwa komisja Parlamentu Europejskiego powinna mieć możliwość zaproszenia przewodniczącego Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego do stawienia się przed tą komisją. Parlament Europejski powinien być jak najszybciej informowany o wszelkich zaproponowanych lub przyjętych aktach wykonawczych Rady. Komisja powinna uwzględniać wszelkie elementy wynikające z opinii wyrażonych w ramach dialogu w sprawie sytuacji nadzwyczajnych i odporności, prowadzonego na podstawie niniejszego rozporządzenia, w tym odpowiednie rezolucje Parlamentu Europejskiego.

(27)

Ponadto, aby zachęcić do większego udziału kluczowe zainteresowane strony, w szczególności przedstawicieli podmiotów gospodarczych, partnerów społecznych, naukowców i społeczeństwo obywatelskie, Komisja powinna stworzyć platformę dla zainteresowanych stron w celu ułatwiania i wspierania dobrowolnego reagowania na sytuacje nadzwyczajne na rynku wewnętrznym.

(28)

Aby zapewnić skuteczną koordynację i wymianę informacji w kontekście ram awaryjnych, a także w kontekście trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego oraz trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, państwa członkowskie powinny wyznaczyć centralne biuro łącznikowe odpowiedzialne za kontakty z centralnym biurem łącznikowym na poziomie Unii, wyznaczonym przez Komisję, oraz z centralnymi biurami łącznikowymi innych państw członkowskich. Centralne biura łącznikowe powinny działać jako punkt kontaktowy w zakresie kontaktów z odpowiednimi właściwymi organami państw członkowskich oraz zestawiać informacje od tych organów, w tym, w stosownych przypadkach, od organów na poziomie regionalnym i lokalnym. Centralne biura łącznikowe powinny również odpowiadać za koordynację i wymianę informacji. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyznaczenia już istniejącego organu jako swojego centralnego biura łącznikowego. Takie biura łącznikowe powinny również przekazywać pojedynczym punktom kontaktowym w państwach członkowskich wszystkie informacje istotne w sytuacjach kryzysowych, w miarę możliwości w czasie rzeczywistym.

(29)

Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla możliwości Komisji w zakresie dokonywania oceny, czy należy nałożyć ograniczenia na wywóz towarów zgodnie z międzynarodowymi prawami i zobowiązaniami Unii na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/479 (14).

(30)

Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla środków podejmowanych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 (15).

(31)

Niniejsze rozporządzenie stosuje się bez uszczerbku dla dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2557 (16) oraz w uzupełnieniu do tej dyrektywy, która ustanawia zharmonizowane normy minimalne w celu zapewnienia, aby usługi niezbędne do utrzymania niezbędnych funkcji społecznych lub niezbędnej działalności gospodarczej były świadczone na rynku wewnętrznym bez przeszkód, a także aby zwiększyć odporność podmiotów krytycznych świadczących takie usługi oraz usprawnić współpracę transgraniczną między właściwymi organami.

(32)

W celu lepszego przygotowania się na potencjalne przyszłe kryzysy oraz poprawy odporności podczas trwania takich potencjalnych przyszłych kryzysów, które mogą mieć poważny negatywny wpływ na swobodny przepływ towarów, usług i osób, w tym pracowników, lub powodować zakłócenia w łańcuchach dostaw towarów i usług na rynku wewnętrznym, Komisja powinna zachęcać podmioty gospodarcze do sporządzania dobrowolnych protokołów kryzysowych oraz wspierać je w takich działaniach. Podmioty gospodarcze powinny zachować swobodę decydowania o tym, czy chcą sporządzać takie dobrowolne protokoły kryzysowe. Uczestnictwo w takich dobrowolnych protokołach kryzysowych nie powinno powodować nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych. Dobrowolne protokoły kryzysowe powinny określać konkretne parametry spodziewanych zakłóceń oraz podział konkretnych ról między wszystkich uczestników, a także zawierać opis mechanizmów uruchamiania takich protokołów i powiązane działania. W opracowywanie takich dobrowolnych protokołów kryzysowych mogą być również zaangażowane odpowiednie zainteresowane strony, w tym organy państw członkowskich, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego lub inne odpowiednie organizacje. Określając parametry zakłóceń, jakie należy wziąć pod uwagę, podmioty gospodarcze powinny móc opierać się na swoich doświadczeniach z przeszłości w odniesieniu do ograniczeń swobodnego przepływu i zakłóceń w łańcuchu dostaw spowodowanych różnymi kryzysami.

(33)

W celu wykorzystania doświadczeń z poprzednich kryzysów Komisja powinna opracować i udostępnić programy i materiały szkoleniowe dla zainteresowanych stron z sektora publicznego i prywatnego, w tym dla podmiotów gospodarczych. Uczestnictwo w takich programach szkoleniowych i symulacjach powinno być dobrowolne.

(34)

W ramach gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej niniejsze rozporządzenie powinno umożliwić przewidywanie zdarzeń i kryzysów, w przypadku których możliwe byłoby przeprowadzenie testów warunków skrajnych i symulacji, w oparciu o bieżącą analizę sektorów gospodarki rynku wewnętrznego o krytycznym znaczeniu oraz o ciągłe prognozy Unii. W szczególności Komisja powinna opracować scenariusze i parametry w konkretnych sektorach, uwzględniające szczególne zagrożenia związane z kryzysem. Aby zapewnić gotowość wszystkich podmiotów na wypadek sytuacji kryzysowej, konieczne jest określenie zasad dotyczących testów warunków skrajnych, które należy przeprowadzać co najmniej raz na dwa lata. W tym kontekście Komisja powinna ułatwiać i wspierać opracowywanie strategii gotowości na wypadek sytuacji wyjątkowej, w tym strategii komunikacji kryzysowej i wymiany informacji na temat mających zastosowanie ograniczeń w trudnych okolicznościach. Identyfikacja konkretnych sektorów docelowych powinna opierać się na istniejących narzędziach, których podstawą są wskaźniki i dzięki którym monitoruje się rozwój łańcuchów dostaw w Unii w celu zidentyfikowania potencjalnych trudności, z uwzględnieniem odpowiednich szczególnych kryteriów, takich jak przepływy handlowe, popyt i podaż, koncentracja dostaw, unijna i globalna produkcja i zdolności produkcyjne na różnych etapach łańcucha wartości oraz współzależności między podmiotami gospodarczymi.

(35)

Powinna istnieć możliwość wymiany informacji dotyczących ostrzeżeń ad hoc w celu wczesnego ostrzegania za pośrednictwem sieci utworzonej między centralnymi biurami łącznikowymi państw członkowskich a biurem łącznikowym na poziomie Unii. Takie ostrzeżenia ad hoc w celu wczesnego ostrzegania powinny być zgłaszane Komisji w przypadku znaczących incydentów, aby umożliwić Unii lepsze śledzenie rozwoju potencjalnego, zbliżającego się lub trwającego kryzysu, gdyż w ten sposób zapewni się wyższy poziom gotowości na wypadek pojawienia się lub rozwoju kryzysu.

(36)

Aby uwzględnić wyjątkowy charakter sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym oraz jej potencjalne dalekosiężne konsekwencje dla funkcjonowania rynku wewnętrznego w trakcie obowiązywania trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego lub trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, należy wyjątkowo powierzyć Radzie uprawnienia wykonawcze na potrzeby uruchamiania trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego lub trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym na podstawie art. 291 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Akt wykonawczy Rady dotyczący uruchomienia trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego powinien zawierać elementy nierozerwalnie związane z oceną spełnienia warunków wstępnych uzasadniających uruchomienie trybu, a mianowicie ocenę potencjalnego wpływu danego kryzysu na swobodny przepływ towarów, usług i osób, w tym pracowników, na rynku wewnętrznym i na jego łańcuchy dostaw, wykaz towarów i usług o krytycznym znaczeniu, które są niezbędne do utrzymania niezbędnych funkcji społecznych lub niezbędnej działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym, oraz środki czujności, jakie należy podjąć. Ponadto w przypadku gdy uruchomienie trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym wymaga również przyjęcia wykazu towarów istotnych w kontekście kryzysu lub wykazu usług istotnych w kontekście kryzysu, lub obu tych wykazów, wykaz taki należy przyjąć jednocześnie z uruchomieniem trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, a zatem powinien on być nierozerwalnie związany z uruchomieniem tego trybu. Z tego względu należy również powierzyć Radzie uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do przyjęcia tego wykazu towarów istotnych w kontekście kryzysu lub wykazu usług istotnych w kontekście kryzysu oraz wszelkich ich aktualizacji. Powinna istnieć możliwość przedłużenia okresu obowiązywania trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego lub trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym w drodze aktu wykonawczego Rady na wniosek Komisji. Jeżeli okaże się, że żaden z trybów nie musi pozostać uruchomiony, należy odwołać odpowiedni tryb.

(37)

W celu zapewnienia, aby Rada ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego otrzymywała odpowiednie informacje na temat potencjalnej sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, konieczne jest zapewnienie monitorowania. Takie monitorowanie powinno dotyczyć łańcuchów dostaw lub towarów i usług o krytycznym znaczeniu, w odniesieniu do których uruchomiono tryb podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego, oraz swobodnego przepływu osób zaangażowanych w produkcję i dostarczanie takich towarów i usług. Monitorowanie łańcuchów dostaw towarów i usług o krytycznym znaczeniu powinny prowadzić właściwe organy państw członkowskich na podstawie wniosków o dobrowolne przekazywanie informacji na temat czynników wpływających na dostępność wybranych towarów i usług o krytycznym znaczeniu, takich jak zdolność produkcyjna, dostępność niezbędnej siły roboczej, zapasy, ograniczenia dostawców, możliwości dywersyfikacji i zastąpienia, warunki popytu i wąskie gardła. Wniosek o dobrowolne przekazanie informacji w kontekście takiego monitorowania powinien być kierowany do wszystkich podmiotów w odpowiednim łańcuchu dostaw towarów i usług o krytycznym znaczeniu oraz do innych odpowiednich zainteresowanych stron mających siedzibę na terytorium państw członkowskich. Zbieranie informacji na temat zakłóceń w swobodnym przepływie od odpowiednich podmiotów gospodarczych w łańcuchach dostaw towarów i usług o krytycznym znaczeniu jest szczególnie ważne, ponieważ brak odpowiedniej siły roboczej jest jedną z głównych przyczyn zakłóceń w łańcuchach dostaw. Monitorowanie - przez organy państw członkowskich - zakłóceń w swobodnym przepływie osób uczestniczących w produkcji i dostawie towarów i usług należy rozumieć szeroko, tak aby obejmowało ono pracowników, usługodawców, przedstawicieli przedsiębiorstw i inne osoby zaangażowane w badania, rozwój i wprowadzanie towarów do obrotu. Właściwe organy państw członkowskich powinny przekazywać zebrane informacje Komisji oraz Radzie ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego za pośrednictwem biur łącznikowych. Informacje te powinny umożliwić Radzie ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego doradzanie Komisji w odniesieniu do konieczności uruchomienia trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym.

(38)

W przypadku środków krajowych, które nie są zharmonizowane na podstawie niniejszego rozporządzenia i które w przypadku ich przyjęcia i stosowania w odpowiedzi na sytuację nadzwyczajną na rynku wewnętrznym mają wpływ na swobodny przepływ towarów lub osób, lub swobodę świadczenia usług w sytuacjach nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym, państwa członkowskie powinny zapewnić, aby takie środki były w pełni zgodne z TFUE i innymi przepisami prawa Unii, takimi jak rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 (17) oraz dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/38/WE (18), 2005/36/WE (19), 2006/123/WE (20) i (UE) 2015/1535 (21). Jeżeli państwa członkowskie przyjmą takie środki, powinny one być uzasadnione oraz zgodne z zasadami proporcjonalności i niedyskryminacji zgodnie z prawem Unii. Ponadto zgodnie z tymi zasadami środki takie nie powinny tworzyć niepotrzebnych obciążeń administracyjnych, a państwa członkowskie powinny podejmować wszelkie możliwe środki w celu ograniczenia wszelkich obciążeń administracyjnych spowodowanych środkami przyjętymi w odpowiedzi na sytuację nadzwyczajną na rynku wewnętrznym. Co więcej, wszelkie takie środki powinny w należyty sposób uwzględniać sytuację regionów przygranicznych i najbardziej oddalonych, zwłaszcza jeżeli chodzi o pracowników transgranicznych. Państwa członkowskie powinny znieść środki podjęte w odpowiedzi na sytuację nadzwyczajną na rynku wewnętrznym, które ograniczają swobodny przepływ, gdy tylko środki te przestaną być konieczne. Na ogół, krajowe środki ograniczające swobodny przepływ, które nie są zharmonizowane na podstawie niniejszego rozporządzenia, co do zasady nie będą już uzasadnione ani proporcjonalne w przypadku odwołania trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym i w związku z tym powinny zostać zniesione.

(39)

Niniejszego rozporządzenia nie należy rozumieć jako zezwolenia ani uzasadnienia w odniesieniu do ograniczeń w swobodnym przepływie towarów, usług i osób, jeżeli ograniczenia te są sprzeczne z TFUE lub z innymi przepisami prawa Unii. Na przykład fakt, że niektóre ograniczenia są wyraźnie zakazane w trakcie obowiązywania trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, nie powinien być rozumiany jako uzasadnienie takich ograniczeń poza tym trybem lub jako uzasadnienie innych możliwych ograniczeń niezgodnych z prawem Unii, które nie są wyraźnie zakazane na podstawie niniejszego rozporządzenia.

(40)

Art. 21 TFUE ustanawia prawo obywateli Unii do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w traktatach oraz w środkach przyjętych w celu ich wykonania. Szczegółowe warunki i ograniczenia dotyczące tego prawa określono w dyrektywie 2004/38/WE. Dyrektywa ta wprowadza zasady ogólne mające zastosowanie do tych ograniczeń oraz względy, którymi można uzasadnić takie środki. Są to względy polityki publicznej, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. W tym kontekście ograniczenia swobody przepływu mogą być uzasadnione, jeśli są proporcjonalne i niedyskryminacyjne. Celem niniejszego rozporządzenia nie jest wprowadzenie dodatkowych względów uzasadniających ograniczenie prawa do swobodnego przepływu osób ponad względy przewidziane w rozdziale VI dyrektywy 2004/38/WE.

(41)

Środki służące ułatwianiu swobodnego przepływu osób oraz wszelkie inne środki mające wpływ na swobodny przepływ osób przewidziane w ramach niniejszego rozporządzenia oparte są na art. 21 TFUE i uzupełniają dyrektywę 2004/38/WE w sytuacjach nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym. Środki takie nie powinny prowadzić do zezwolenia na ograniczenia w swobodnym przepływie sprzeczne z traktatami lub innymi przepisami prawa Unii ani do uzasadnienia takich ograniczeń.

(42)

Art. 45 TFUE ustanawia prawo do swobodnego przemieszczania się pracowników, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w traktatach oraz w środkach przyjętych w celu ich wykonania. Art. 46 TFUE stanowi podstawę prawną przyjmowania środków wymaganych do wprowadzenia w życie swobodnego przepływu pracowników w rozumieniu art. 45 TFUE. Niniejsze rozporządzenie zawiera przepisy, które uzupełniają istniejące środki w celu dalszego wzmocnienia swobodnego przepływu osób, zwiększenia przejrzystości oraz zapewnienia wsparcia administracyjnego w sytuacjach nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym. Takie środki obejmują utworzenie i udostępnienie pojedynczych punktów kontaktowych dla pracowników i ich przedstawicieli w państwach członkowskich oraz na poziomie Unii w trybie podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego oraz w trakcie obowiązywania trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

(43)

Należy zakazać niektórych środków krajowych, które ograniczają swobodny przepływ lub swobodę świadczenia usług i które nie powinny być nakładane w sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym lub w odpowiedzi na nią, ponieważ są one oczywiście nieproporcjonalne. W związku z tym wszelkie takie środki podejmowane przez państwa członkowskie powinny być oceniane w świetle tych przepisów harmonizujących, a nie TFUE lub innych przepisów prawa Unii.

(44)

W szczególności państwa członkowskie nie powinny wprowadzać środków stanowiących dyskryminację ze względu na obywatelstwo lub przynależność państwową lub - w przypadku przedsiębiorstw - lokalizację ich siedziby statutowej, zarządu lub głównego miejsca prowadzenia działalności.

(45)

Państwa członkowskie nie powinny wprowadzać środków uniemożliwiających osobom korzystającym z prawa do swobodnego przemieszczania się powrót do państwa członkowskiego zamieszkania, jeżeli w momencie wybuchu kryzysu osoby takie znajdą się w innym państwie członkowskim.

(46)

Państwa członkowskie nie powinny wprowadzać środków uniemożliwiających osobom korzystającym z prawa do swobodnego przemieszczania się podróż do innych państw członkowskich z ważnych względów rodzinnych, jeżeli taka podróż jest dozwolona w państwie członkowskim przyjmującym dany środek w tych samych okolicznościach.

(47)

Niniejsze rozporządzenie nie powinno uniemożliwiać państwom członkowskim zezwalania swoim obywatelom i rezydentom na powrót na ich terytorium w sytuacjach nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym. Aby ułatwić taką podróż, pozostałe państwa członkowskie powinny zezwolić takim obywatelom i rezydentom na opuszczenie ich terytorium w celu odbycia podróży do państwa członkowskiego obywatelstwa lub zamieszkania, lub przejazdu przez ich terytorium w celu dotarcia do państwa członkowskiego obywatelstwa lub zamieszkania.

(48)

Ograniczenia swobodnego przepływu, w tym również w formie wymogów i procedur administracyjnych, takich jak procedury zgłaszania, rejestracji lub udzielania zezwoleń, są zakazane, chyba że są one zgodne z prawem Unii. Jeżeli uzasadnione i proporcjonalne wymogi i procedury administracyjne przyjęto zgodnie z prawem Unii, podczas sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym państwa członkowskie powinny priorytetowo traktować ułatwianie przestrzegania takich wymogów i stosowania takich procedur w odniesieniu do osób zaangażowanych w produkcję lub dostawę towarów istotnych w kontekście kryzysu i usług istotnych w kontekście kryzysu. W tym celu oraz w razie potrzeby z myślą o ułatwieniu swobodnego przepływu takich dostawców lub niektórych ich kategorii Komisja powinna wprowadzić rozwiązania, w tym narzędzia i wzory cyfrowe.

(49)

Niniejsze rozporządzenie ustanawia obowiązki mające na celu zapewnienie przejrzystości w odniesieniu do środków krajowych przyjętych w trakcie obowiązywania trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, które ograniczają prawo do swobodnego przepływu osób. Wszelkie takie ograniczenia powinny być zgodne z prawem Unii, w szczególności z dyrektywą 2004/38/WE. Obowiązki te powinny pozostawać bez uszczerbku dla wszelkich istniejących obowiązków w zakresie informowania lub powiadamiania, które nadal mają zastosowanie. Swobodny przepływ osób ma ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Doświadczenia z kryzysu związanego z COVID-19 pokazują, że ograniczenia dotyczące prawa do swobodnego przemieszczania się mogą mieć negatywne skutki dla wszystkich innych podstawowych wolności. Brak informacji na temat ograniczeń swobodnego przepływu osób w związku z kryzysem może powodować dodatkowe trudności dla obywateli Unii i podmiotów gospodarczych, jeżeli chodzi o zarządzanie ich działalnością w czasie kryzysu. Obecnie nie istnieje obowiązujący system przejrzystości, który mógłby udostępniać obywatelom Unii i podmiotom gospodarczym informacje na temat ograniczeń w swobodnym przepływie osób. Niezwłocznie po jego przyjęciu państwa członkowskie powinny przekazać Komisji i innym państwom członkowskim tekst krajowych przepisów ustawowych lub wykonawczych wprowadzających ograniczenia w korzystaniu z prawa do swobodnego przepływu osób w odpowiedzi na kryzys, a także zmiany w tych przepisach. Wraz z tym tekstem należy podać powody wprowadzenia takich środków, w tym powody wykazujące, że środki te są uzasadnione i proporcjonalne, a także wszelkie dane naukowe lub inne dane stanowiące podstawę ich przyjęcia, zakres takich środków, daty przyjęcia i rozpoczęcia stosowania oraz okres obowiązywania tych środków. W celu zapewnienia, aby obywatele i podmioty gospodarcze Unii mogli otrzymywać wiarygodne informacje na temat ograniczeń dotyczących swobodnego przemieszczania się, państwa członkowskie powinny jak najszybciej przekazywać opinii publicznej jasne, wyczerpujące i aktualne informacje wyjaśniające takie środki, w szczególności ich zakres, datę przyjęcia i rozpoczęcia stosowania oraz okres obowiązywania. Informacje te należy również przekazywać Komisji. Na tej podstawie Komisja powinna publikować odpowiednie informacje na specjalnej stronie internetowej dostępnej we wszystkich językach urzędowych instytucji Unii.

(50)

W celu zapewnienia, aby konkretne środki mające zastosowanie w sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym przewidziane w niniejszym rozporządzeniu były wykorzystywane wyłącznie wówczas, gdy jest to niezbędne do zareagowania na daną sytuację nadzwyczajną na rynku wewnętrznym, należy uruchamiać takie środki w drodze aktów wykonawczych Komisji, w których należy wskazać przyczyny takiego uruchomienia oraz towary istotne w kontekście kryzysu lub usługi istotne w kontekście kryzysu, do których stosuje się takie środki.

(51)

Ponadto, aby zapewnić proporcjonalność aktów wykonawczych oraz należyte poszanowanie roli podmiotów gospodarczych w zarządzaniu kryzysowym, Komisja powinna dokonywać uruchomienia środków reagowania w sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym dopiero po uruchomieniu trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym przez Radę oraz wówczas, gdy podmioty gospodarcze nie są w stanie zaoferować dobrowolnego rozwiązania w rozsądnych ramach czasowych („uruchomienie dwuetapowe”). Potrzebę uruchomienia środków reagowania w sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym należy uzasadnić w każdym takim akcie wykonawczym oraz w odniesieniu do wszystkich konkretnych aspektów kryzysu.

(52)

Aby umożliwić precyzyjne oceny, czy wdrożenie szczególnych środków reagowania w sytuacjach nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym pozwoliłoby na ograniczenie poważnych niedoborów towarów istotnych w kontekście kryzysu lub usług istotnych w kontekście kryzysu, lub bezpośredniego zagrożenia wystąpieniem takich niedoborów w sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, Komisja powinna mieć możliwość zwracania się o informacje do odpowiednich podmiotów gospodarczych w łańcuchach dostaw towarów istotnych w kontekście kryzysu i usług istotnych w kontekście kryzysu. Wnioski o udzielenie takich informacji powinny w stosownych przypadkach dotyczyć takich kwestii jak: zdolności produkcyjne i zapasy towarów istotnych w kontekście kryzysu w zakładach produkcyjnych znajdujących się zarówno w Unii, jak i w państwach spoza Unii, z którymi te podmioty gospodarcze prowadzą działalność, z którymi zawierają umowy lub od których dokonują zakupu dostaw; harmonogram lub oszacowanie przewidywanej produkcji na kolejne trzy miesiące w odniesieniu do każdego zakładu produkcyjnego znajdującego się w Unii i w państwach spoza Unii, z którymi te podmioty gospodarcze prowadzą działalność lub z którymi zawarły umowę, a także szczegółowe informacje na temat wszelkich istotnych zakłóceń lub niedoborów w łańcuchach dostaw. Aby zapewnić pełne zaangażowanie państwa członkowskiego, w którym podmiot gospodarczy posiada swój zakład produkcyjny, Komisja powinna niezwłocznie przekazać temu państwu członkowskiemu kopię wniosku o udzielenie informacji, a na wniosek właściwego organu tego państwa członkowskiego Komisja powinna udostępnić temu państwu członkowskiemu informacje, które uzyskała, za pośrednictwem bezpiecznych kanałów.

(53)

Wnioski o udzielenie informacji przez podmioty gospodarcze powinny być stosowane przez Komisję wyłącznie wówczas, gdy informacje, które są niezbędne do odpowiedniego zareagowania na sytuację nadzwyczajną na rynku wewnętrznym, takie jak informacje niezbędne do udzielania zamówień publicznych przez Komisję w imieniu państw członkowskich lub na ich rzecz, lub do oszacowania zdolności produkcyjnych producentów towarów istotnych w kontekście kryzysu, których łańcuchy dostaw zostały zakłócone, nie są jeszcze dostępne dla Komisji i nie można ich uzyskać z publicznie dostępnych źródeł lub w ramach informacji udzielonych dobrowolnie. Występując z wnioskiem o udzielenie informacji w drodze aktu wykonawczego, Komisja powinna zapewnić, aby korzyści dla interesu publicznego przewyższały ewentualne niedogodności dla zainteresowanych podmiotów gospodarczych. Komisja powinna wziąć pod uwagę obciążenie, jakie taki wniosek o udzielenie informacji może stanowić, w szczególności dla mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), oraz określić odpowiednio terminy na udzielenie odpowiedzi. Jeżeli przetwarzanie wniosku o udzielenie informacji przez podmiot gospodarczy może w istotny sposób zakłócić jego działalność, należy zezwolić temu podmiotowi gospodarczemu na odmowę udzielenia wymaganych informacji. Podmiot gospodarczy powinien być zobowiązany do przedstawienia Komisji powodów każdej odmowy udzielenia żądanych informacji. Przyczyny takie powinny obejmować w szczególności ryzyko odpowiedzialności za naruszenie zobowiązań umownych do nieujawniania informacji, wynikających z umów podlegających prawu państwa spoza Unii, lub ryzyko ujawnienia informacji związanych z bezpieczeństwem narodowym w przypadku towarów z możliwym wykorzystaniem w kontekście bezpieczeństwa narodowego, co może obejmować rezerwy krajowe.

(54)

Maksymalny termin udzielenia przez podmiot gospodarczy odpowiedzi na wniosek o udzielenie informacji powinien wynosić 20 dni roboczych. Konkretny indywidualny termin powinien być ustalany indywidualnie dla każdego przypadku i w pewnych okolicznościach może być krótszy. Podmiot gospodarczy powinien mieć możliwość złożenia wniosku o jednorazowe przedłużenie terminu, które za wyraźną zgodą Komisji mogłoby oznaczać przedłużenie ogólnego terminu na okres przekraczający 20 dni roboczych. Należy przewidzieć, że wszelkie wnioski o przedłużenie terminu składane przez podmioty gospodarcze przedkłada się Komisji zgodnie z ustaleniami dotyczącymi komunikacji określonymi w indywidualnej decyzji. Należy również przewidzieć, że do czasu udzielenia przez Komisję odpowiedzi na wniosek o przedłużenie pierwotny termin uznaje się za w pełni obowiązujący.

(55)

Uruchomienie - w stosownych przypadkach - trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym powinno także umożliwiać rozpoczęcie stosowania określonych procedur reagowania kryzysowego, w ramach których dostosowuje się przepisy regulujące projektowanie, produkcję, ocenę zgodności oraz wprowadzanie do obrotu towarów objętych unijnymi przepisami harmonizacyjnymi, a także niektóre przepisy dotyczące towarów podlegających unijnym ogólnym ramom bezpieczeństwa produktów. Procedury reagowania kryzysowego powinny umożliwiać w kontekście sytuacji nadzwyczajnej płynne wprowadzenie do obrotu produktów zaprojektowanych jako towary istotne w kontekście kryzysu. W przypadku produktów zharmonizowanych jednostki oceniające zgodność powinny traktować oceny zgodności towarów istotnych w kontekście kryzysu jako priorytetowe w stosunku do wszelkich innych rozpatrywanych wniosków dotyczących innych produktów. W przypadkach nieuzasadnionej zwłoki w procedurach oceny zgodności towarów istotnych w kontekście kryzysu właściwe organy państw członkowskich powinny mieć możliwość wydawania zezwoleń na takie towary, których nie poddano mającej zastosowanie procedurze oceny zgodności z myślą o wprowadzeniu ich do obrotu na ich odpowiednim rynku, pod warunkiem że są one zgodne z mającymi zastosowanie wymogami w zakresie bezpieczeństwa. Takie zezwolenia powinny być ważne wyłącznie na terytorium wydającego państwa członkowskiego do czasu rozszerzenia ich ważności na terytorium Unii w drodze aktu wykonawczego Komisji. Ważność takich zezwoleń stanowiących odstępstwo od procedur oceny zgodności powinna być ograniczona do czasu obowiązywania trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym. Co więcej, aby ułatwić zwiększenie dostaw zharmonizowanych i niezharmonizowanych towarów istotnych w kontekście kryzysu, należy wprowadzić określone środki elastyczności z poszanowaniem, odpowiednio, mechanizmu domniemania zgodności i domniemania zgodności z ogólnym wymogiem bezpieczeństwa. W kontekście sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym producenci towarów istotnych w kontekście kryzysu powinni mieć możliwość opierania się także na normach krajowych i międzynarodowych, które zapewniają równoważny poziom ochrony w porównaniu z normami europejskimi, do których odniesienia opublikowano w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Jedynie w przypadku zharmonizowanych towarów istotnych w kontekście kryzysu, w przypadkach gdy normy europejskie nie istnieją lub osiągnięcie zgodności z nimi jest nadmiernie utrudnione z powodu zakłóceń na rynku wewnętrznym, Komisja powinna mieć możliwość wydawania wspólnych specyfikacji przewidujących domniemanie zgodności w celu zapewnienia producentom rozwiązań technicznych gotowych do użycia.

(56)

Wprowadzenie tych istotnych w kontekście kryzysu dostosowań w odpowiednich sektorowych przepisach Unii wymaga ukierunkowanych dostosowań w następujących 16 aktach: dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/14/WE (22), 2006/42/WE (23), 2010/35/UE (24), 2014/29/UE (25), 2014/30/UE (26), 2014/33/UE (27), 2014/34/UE (28), 2014/35/UE (29), 2014/53/UE (30) i 2014/68/UE (31) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/424 (32), (UE) 2016/425 (33), (UE) 2016/426 (34), (UE) nr 305/2011 (35), (UE) 2023/988 (36) i (UE) 2023/1230 (37). Zmiany określające procedury na wypadek sytuacji nadzwyczajnych w każdym z odpowiednich aktów powinny mieć zastosowanie dopiero wówczas, gdy zostaną specjalnie uruchomione. Uruchomienie procedur nadzwyczajnych na podstawie odpowiedniego aktu powinno być uwarunkowane uruchomieniem trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz powinno być ograniczone do produktów wskazanych jako towary istotne w kontekście kryzysu, a także ograniczone do czasu obowiązywania trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym.

(57)

W przypadku znacznego ryzyka dla funkcjonowania rynku wewnętrznego lub w przypadku poważnych i utrzymujących się niedoborów towarów istotnych w kontekście kryzysu lub wyjątkowo dużego popytu na te towary, niezbędne mogą okazać się środki na poziomie Unii mające na celu zapewnienie dostępności towarów istotnych w kontekście kryzysu, takie jak wnioski priorytetowe, aby zapewnić właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i jego łańcuchów dostaw.

(58)

W ostateczności, w celu utrzymania niezbędnych funkcji społecznych lub niezbędnej działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym, w przypadku gdy produkcji lub dostaw niektórych towarów istotnych w kontekście kryzysu nie można zapewnić za pomocą innych środków, Komisja powinna mieć możliwość kierowania do podmiotów gospodarczych mających siedzibę w Unii wniosków o produkcję lub dostawę niektórych towarów istotnych w kontekście kryzysu. Wydając wniosek, Komisja powinna brać pod uwagę ewentualny negatywny wpływ na konkurencję na rynku wewnętrznym oraz ryzyko nasilenia zakłóceń na rynku. Ponadto wybór odbiorców i beneficjentów wniosków nie powinien być dyskryminacyjny.

(59)

Wniosek priorytetowy powinien opierać się na obiektywnych, faktycznych, wymiernych i uzasadnionych danych. W takich wnioskach należy uwzględniać uzasadnione interesy podmiotów gospodarczych oraz koszty i wysiłki potrzebne do wprowadzenia zmian w kolejności produkcji. We wniosku priorytetowym należy wyraźnie określić, że decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu wniosku pozostaje w całości w gestii danego podmiotu gospodarczego. W przypadku gdy podmiot gospodarczy zdecyduje się odrzucić priorytetowy wniosek, ma on również swobodę decyzyjną w kwestii, czy odrzucić wniosek bezwzględnie czy też przedstawić uzasadnienie, gdy będzie informował Komisję o odrzuceniu wniosku.

(60)

W przypadku przyjęcia zobowiązania do wykonania wniosku priorytetowego powinno ono mieć pierwszeństwo przed wszelkimi innymi zobowiązaniami wynikającymi z prawa prywatnego lub publicznego. Każdy wniosek priorytetowy należy złożyć po uczciwej i rozsądnej cenie. Obliczenie takiej ceny powinno być możliwe na podstawie średnich cen rynkowych z lat poprzednich, z zastrzeżeniem uzasadnienia jakiejkolwiek podwyżki lub obniżki, co może wynikać na przykład z uwzględnienia inflacji lub wzrostu kosztów materiałów wyjściowych. W związku ze znaczeniem, jakie ma zapewnienie dostaw towarów istotnych w kontekście kryzysu, które są niezbędne do utrzymania niezbędnych funkcji społecznych lub niezbędnej działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym, przestrzeganie obowiązku realizacji wniosku priorytetowego nie powinno pociągać za sobą odpowiedzialności wobec osób trzecich za szkody, jakie mogą wynikać z jakiegokolwiek naruszenia obowiązków umownych regulowanych prawem państwa członkowskiego w zakresie, w jakim naruszenie obowiązków umownych było niezbędne do realizacji przyjętego wniosku priorytetowego. Podmioty gospodarcze potencjalnie objęte zakresem wniosku priorytetowego powinny mieć możliwość uwzględnienia w warunkach zapisanych w ich umowach handlowych ewentualnych konsekwencji wniosku priorytetowego. Bez uszczerbku dla możliwości stosowania innych przepisów wyłączenie odpowiedzialności nie powinno mieć wpływu na odpowiedzialność za produkty wadliwe przewidzianą w dyrektywie Rady 85/374/EWG (38).

(61)

W przypadku gdy podmiot gospodarczy wyraźnie przyjął wniosek priorytetowy, a Komisja przyjęła akt wykonawczy po takim przyjęciu, podmiot gospodarczy powinien przestrzegać wszystkich warunków tego aktu wykonawczego. Nieprzestrzeganie przez podmiot gospodarczy warunków określonych w akcie wykonawczym powinno skutkować utratą korzyści wynikających ze zwolnienia od odpowiedzialności umownej. Jeżeli nieprzestrzeganie warunków jest umyślne lub wynika z rażącego niedbalstwa, podmiot gospodarczy może również podlegać grzywnie, z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności. Nie powinno być możliwe nakładanie grzywien na podmioty gospodarcze, które nie przyjęły wyraźnie wniosku priorytetowego.

(62)

W przypadku gdy co najmniej jedno państwo członkowskie poinformuje Komisję o niedoborach towarów i usług istotnych w kontekście kryzysu lub o ryzyku wystąpienia takich niedoborów, Komisja powinna mieć możliwość zalecenia państwom członkowskim podjęcia środków mających na celu zapewnienie szybkiej poprawy dostępności towarów i usług istotnych w kontekście kryzysu. Komisja powinna rozważyć wpływ planowanych środków na zainteresowane podmioty gospodarcze. Zalecenia takie mogą obejmować środki mające na celu ułatwienie rozbudowy, zmiany przeznaczenia lub ustanowienia nowych zdolności produkcyjnych w zakresie towarów istotnych w kontekście kryzysu lub nowych zdolności związanych z działalnością usługową istotną w kontekście kryzysu, a także środki mające na celu przyspieszenie odpowiednich mających zastosowanie procedur w zakresie zatwierdzania, udzielania zezwoleń i rejestracji.

(63)

W przypadku gdy co najmniej jedno państwo członkowskie informuje Komisję o niedoborach towarów istotnych w kontekście kryzysu lub usług istotnych w kontekście kryzysu, Komisja powinna przekazać te informacje wszystkim właściwym organom państw członkowskich oraz usprawnić koordynację reagowania. Ponadto aby zapewnić dostępność niektórych towarów istotnych w kontekście kryzysu lub usług istotnych w kontekście kryzysu podczas sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym oraz z myślą o zakończeniu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, Komisja powinna mieć możliwość zalecenia, aby państwa członkowskie dystrybuowały te towary lub usługi, z należytym uwzględnieniem zasady solidarności, konieczności i proporcjonalności. Komisja powinna pomóc w koordynowaniu tej dystrybucji.

(64)

W uzupełnieniu do możliwości wspólnego udzielania zamówień przez Komisję i co najmniej jedno państwo członkowskie, a także jak przewidziano w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2024/2509 (39) (rozporządzenie finansowe), co najmniej jedno państwo członkowskie powinno mieć również możliwość zwrócenia się do Komisji, aby rozpoczęła postępowanie o udzielenie zamówienia w jego imieniu lub na jego rzecz na zakup towarów i usług o znaczeniu krytycznym lub towarów i usług istotnych w kontekście kryzysu, aby wykorzystać siłę nabywczą i pozycję negocjacyjną Komisji w trakcie obowiązywania trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego lub trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym. Takie zamówienie powinno obejmować nabycie przez instytucję zamawiającą lub podmiot zamawiający, w drodze umowy, robót, dostaw lub usług istotnych w kontekście kryzysu oraz nabycie lub wynajem gruntów, budynków lub innych nieruchomości od podmiotów gospodarczych wybranych przez tę instytucję zamawiającą lub ten podmiot zamawiający do celów reagowania na kryzys. Komisja powinna mieć możliwość prowadzenia, w oparciu o umowę między stronami, odpowiednich postępowań o udzielenie zamówienia w imieniu państw członkowskich lub na ich rzecz, lub działać w charakterze hurtownika, kupując, magazynując i odsprzedając lub przekazując dostawy i usługi, w tym wynajem gruntów, budynków lub innych nieruchomości, uczestniczącym państwom członkowskim lub wybranym przez siebie organizacjom partnerskim.

(65)

W czasie kryzysu związanego z COVID-19 stało się jasne, że Komisja powinna mieć możliwość zamawiania towarów i usług istotnych w kontekście kryzysu wspólnie z państwami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) oraz państwami spoza Unii, takimi europejskie minipaństwa. Wszelkie procedury wspólnego udzielania zamówień rozpoczęte w celu nabycia towarów i usług istotnych w kontekście kryzysu lub towarów i usług o znaczeniu krytycznym nie powinny mieć negatywnego wpływu na funkcjonowanie rynku wewnętrznego i nie powinny stanowić dyskryminacji ani ograniczenia handlu, ani nie powinny powodować zakłócenia konkurencji lub mieć bezpośrednich skutków finansowych dla budżetów państw, które nie uczestniczą w procedurze wspólnego udzielania zamówień. Należy również zapewnić, aby państwa członkowskie koordynowały działania przy wsparciu Komisji i Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego przed wszczęciem procedury udzielenia zamówień na towary i usługi istotne w kontekście kryzysu. Na etapie planowania awaryjnego państwa członkowskie powinny wprowadzić system umożliwiający identyfikację instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających podlegających dyrektywom Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE (40) i 2014/25/UE (41), które zamawiają towary i usługi istotne w kontekście kryzysu w sytuacjach nadzwyczajnych. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość korzystania z centralnych biur łącznikowych w celu zbierania i przekazywania informacji na temat bieżących i planowanych zamówień udzielanych przez instytucje zamawiające i podmioty zamawiające na ich terytorium do celów zgodności z klauzulą koordynacyjną w ramach niniejszego rozporządzenia.

(66)

Umowa regulująca udzielanie zamówień przez Komisję w imieniu co najmniej jednego państwa członkowskiego lub na rzecz co najmniej jednego państwa członkowskiego, lub wspólne udzielanie zamówień przez Komisję i co najmniej jedno państwo członkowskie powinna, w stosownych przypadkach, przewidywać klauzulę wyłączności, zgodnie z którą uczestniczące państwa członkowskie zobowiązują się nie zamawiać danych towarów istotnych w kontekście kryzysu lub danych usług istotnych w kontekście kryzysu za pośrednictwem innych kanałów lub prowadzić równoległych negocjacji. W przypadku gdy przewidziana jest taka klauzula wyłączności, powinna ona stanowić, że w przypadku gdy państwa członkowskie mają dodatkowe potrzeby w zakresie zamówień i zgodnie z oceną Komisji takie zamówienia nie podważają trwających postępowań o udzielenie zamówienia lub postępowań o udzielenie zamówienia w imieniu państw członkowskich lub na ich rzecz, uczestniczące państwa członkowskie mogą rozpocząć swoje własne postępowanie o udzielenie zamówienia. Do celów wspólnego udzielania zamówień państwa EFTA i państwa kandydujące do Unii, a także Księstwo Andory, Księstwo Monako, Republika San Marino i Państwo Watykańskie powinny być uznawane za uczestniczące państwa członkowskie w przypadku gdy zdecydują się uczestniczyć we wspólnym udzielaniu zamówień. Celem klauzuli wyłączności jest zapewnienie, aby trwające procedury wspólnego udzielania zamówień lub postępowania o udzielenie zamówienia w imieniu państw członkowskich lub na ich rzecz nie były podważane. Zamówienia de minimis nie mają wpływu na takie udzielanie zamówień, w związku z czym należy zezwolić instytucjom zamawiającym i podmiotom zamawiającym państw członkowskich na rozpoczęcie postępowania o udzielenie zamówienia poniżej progów określonych w dyrektywach 2014/24/UE i 2014/25/UE. Ponadto, biorąc pod uwagę, że zamówienia udzielone przez podmiot gospodarczy, który nie uczestniczy w prowadzonym przetargu, nie podważają trwającego postępowania o udzielenie zamówienia, klauzula wyłączności określona w niniejszym rozporządzeniu nie powinna mieć zastosowania do tego rodzaju zamówień. W przypadku gdy państwo członkowskie postanowi uczestniczyć we wspólnym udzielaniu zamówień lub udzielaniu zamówień w imieniu państw członkowskich lub na ich rzecz w celu nabycia towarów i usług istotnych w kontekście kryzysu, powinno ono mieć możliwość korzystania z centralnych biur łącznikowych przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu w celu poinformowania wszystkich instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających na jego terytorium o trwającym postępowaniu o udzielenie zamówienia, które prowadzi do zastosowania klauzuli wyłączności.

(67)

Podstawową zasadą skutecznego udzielania zamówień publicznych jest przejrzystość, która zwiększa konkurencję, efektywność oraz stwarza równe warunki działania. Parlament Europejski powinien być informowany o postępowaniach dotyczących wspólnych zamówień na podstawie niniejszego rozporządzenia oraz - na wniosek - uzyskiwać dostęp do umów zawartych w wyniku tych postępowań, z zastrzeżeniem odpowiedniej ochrony informacji poufnych oraz ochrony wszelkich danych osobowych, bezpieczeństwa narodowego państw członkowskich i szczególnie chronionych informacji handlowych, w tym tajemnic handlowych.

(68)

Należy zagwarantować posiadaczom informacji, że informacje, które przekazali w wyniku stosowania niniejszego rozporządzenia, są przetwarzane i wykorzystywane z poszanowaniem zasad konieczności i proporcjonalności. Informacje otrzymane w drodze monitorowania, wniosków o udzielenie informacji i wniosków priorytetowych powinny być zatem wykorzystywane przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii oraz ich pracowników, organy państw członkowskich i ich pracowników lub wszelkie osoby fizyczne, w tym członków i obserwatorów z Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego, wyłącznie w celu, w którym o takie informacje wystąpiono.

(69)

Biorąc pod uwagę, że Rada ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego pełni rolę grupy doradczej przy Komisji, powinna ona przestrzegać ustanowionych przez Komisję zasad, norm i przepisów dotyczących ochrony informacji niejawnych i szczególnie chronionych informacji jawnych, w tym przepisów dotyczących przetwarzania i przechowywania takich informacji zgodnie z decyzjami Komisji (UE, Euratom) 2015/443 (42) i (UE, Euratom) 2015/444 (43). Pracownicy Komisji oraz innych instytucji i organów Unii, którzy mają dostęp do informacji niejawnych i szczególnie chronionych informacji jawnych związanych z pracą Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego, powinni być związani wymogami poufności na podstawie art. 339 TFUE, nawet po zaprzestaniu pełnienia przez nich obowiązków.

(70)

W przypadku gdy działania, które należy prowadzić na podstawie niniejszego rozporządzenia, obejmują przetwarzanie danych osobowych, takie przetwarzanie powinno odbywać się zgodnie z odpowiednim ustawodawstwem Unii dotyczącym ochrony danych osobowych, a mianowicie z rozporządzeniami Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (44) oraz (UE) 2018/1725 (45).

(71)

Konieczne jest ustanowienie przepisów dotyczących narzędzi cyfrowych, aby zapewnić gotowość do szybkiego i skutecznego reagowania na ewentualne przyszłe sytuacje nadzwyczajne w celu zagwarantowania dalszego funkcjonowania rynku wewnętrznego, swobodnego przepływu towarów, usług i osób w czasach kryzysu oraz dostępności towarów i usług istotnych w kontekście kryzysu dla obywateli, przedsiębiorstw i organów publicznych. W niniejszym rozporządzeniu należy również ustanowić przepisy dotyczące narzędzi cyfrowych zapewniających priorytetowe traktowanie i przyspieszenie procedur wydawania zezwoleń, rejestracji lub deklaracji w celu ułatwienia swobodnego przepływu osób oraz bezpiecznego przekazywania i wymiany informacji. Komisja i państwa członkowskie powinny w miarę możliwości ponownie wykorzystywać lub rozszerzać swoje istniejące narzędzia cyfrowe. W przypadku gdy nie jest to możliwe, Komisja i państwa członkowskie powinny ustanowić, w razie potrzeby i w uzasadnionych przypadkach, nowe narzędzia cyfrowe. Komisja powinna określić aspekty techniczne takich narzędzi lub infrastruktur w drodze aktów wykonawczych.

(72)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do specyfikacji ram awaryjnych w zakresie gotowości, współpracy, wymiany informacji oraz komunikacji kryzysowej na potrzeby trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego oraz trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym. Ponadto należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do możliwości przyjmowania środków łagodzących, a mianowicie rozwiązań administracyjnych, narzędzi cyfrowych i wzorów dokumentów cyfrowych ułatwiających swobodny przepływ osób. Ponadto, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do uruchamiania określonych środków reagowania w sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, aby umożliwić szybką i skoordynowaną reakcję. Dodatkowo należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do ustanowienia technicznych aspektów konkretnych narzędzi cyfrowych wspierających cele niniejszego rozporządzenia. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (46).

(73)

Komisja powinna przyjmować akty wykonawcze mające natychmiastowe zastosowanie, jeżeli - w należycie uzasadnionych przypadkach związanych z oddziaływaniem kryzysu na rynek wewnętrzny - jest to uzasadnione szczególnie pilną potrzebą.

(74)

Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”). W szczególności niniejsze rozporządzenie nie narusza prawa podmiotów gospodarczych do prywatności zapisanego w art. 7 Karty, prawa do ochrony danych określonego w art. 8 Karty, wolności prowadzenia działalności gospodarczej i swobody umów chronionych na podstawie art. 16 Karty, prawa własności chronionego na podstawie art. 17 Karty, prawa do rokowań i podejmowania działań zbiorowych chronionego na podstawie art. 28 Karty ani prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu przewidzianego w art. 47 Karty.

(75)

Niniejsze rozporządzenie nie powinno wpływać na autonomię partnerów społecznych uznaną przez TFUE.

(76)

Niniejszego rozporządzenia nie należy interpretować jako mającego wpływ na prawo do ochrony środowiska, prawo do rokowań zbiorowych i prawo do podejmowania działań zbiorowych zgodnie z Kartą, w tym prawo pracowników i pracodawców do podejmowania działań zbiorowych w celu obrony ich interesów, w tym strajku, oraz prawo lub swobodę strajku lub podejmowania innych działań objętych szczególnymi systemami stosunków pracy w państwach członkowskich zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową.

(77)

Inne akty prawne Unii, takie jak akty ustanawiające obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie udostępniania danych organom sektora publicznego, nie mają wpływu na niniejsze rozporządzenie. W związku z tym, w przypadku gdy inne akty prawne Unii również zawierają przepisy dotyczące wniosków o udzielenie informacji składanych przez Komisję, które mają ten sam cel co te przewidziane w niniejszym rozporządzeniu, po uruchomieniu przez Radę trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym zastosowanie powinny mieć wyłącznie odpowiednie przepisy niniejszego rozporządzenia dotyczące wniosków o udzielenie informacji.

(78)

Unia pozostaje w pełni zaangażowana w solidarność międzynarodową i zdecydowanie popiera zasadę, zgodnie z którą wszelkie środki uznane za niezbędne, podejmowane na podstawie niniejszego rozporządzenia, w tym niezbędne do zapobiegania krytycznym niedoborom lub łagodzenia ich skutków, są wdrażane w sposób ukierunkowany, przejrzysty, proporcjonalny, na czas ograniczony oraz zgodnie ze zobowiązaniami w ramach Światowej Organizacji Handlu.

(79)

Ramy unijne powinny obejmować elementy międzyregionalne w celu ustanowienia spójnych, wielosektorowych, transgranicznych środków awaryjnych, środków podwyższonej czujności i środków nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym oraz w przypadku sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym, ze szczególnym uwzględnieniem zasobów, zdolności oraz podatności na zagrożenia na obszarach sąsiedzkich, w szczególności w regionach przygranicznych.

(80)

Komisja powinna przeprowadzać regularną ocenę funkcjonowania i skuteczności niniejszego rozporządzenia oraz przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie, w tym ocenę prac Rady ds. sytuacji nadzwyczajnych na rynku wewnętrznym i odporności rynku wewnętrznego, testów warunków skrajnych, szkoleń i protokołów kryzysowych, kryteriów uruchomienia trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego oraz trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, a także wykorzystania narzędzi cyfrowych. Ponadto sprawozdania należy składać w terminie do czterech miesięcy od odwołania trybu podwyższonej czujności dotyczącej rynku wewnętrznego lub trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, stosownie do przypadku. Sprawozdania te powinny zawierać ocenę środków wdrożonych na podstawie niniejszego rozporządzenia w związku z kryzysem, który doprowadził do uruchomienia tego trybu, w szczególności ocenę skuteczności tych środków. Sprawozdania te mogłyby w razie potrzeby zwierać sugestie wszelkich ulepszeń, a w stosownych przypadkach mogłyby im towarzyszyć odpowiednie wnioski ustawodawcze.

(81)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 2679/98 (47) przewiduje mechanizm dwustronnych dyskusji na temat przeszkód w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego i ich zgłaszania. Aby uniknąć powielania przepisów w przypadku uruchomienia trybu sytuacji nadzwyczajnej na rynku wewnętrznym, należy odpowiednio zmienić to rozporządzenie. Rozporządzenie (WE) nr 2679/98 w żaden sposób nie wpływa na korzystanie z praw podstawowych uznanych na poziomie Unii i w państwach członkowskich, w tym z prawa do lub swobody podejmowania strajku lub innych działań objętych szczególnymi systemami stosunków pracy w państwach członkowskich, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową. Powinno ono również pozostawać bez uszczerbku dla prawa do negocjowania i zawierania umów zbiorowych i podejmowania działań zbiorowych zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową.

(82)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie zapewnienie sprawnego i niezakłóconego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez wprowadzenie środków awaryjnych, środków podwyższonej czujności i środków nadzwyczajnych na całym rynku wewnętrznym, aby ułatwić koordynację środków reagowania w przypadku kryzysu, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary lub skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,