RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 222 ust. 3 zdanie pierwsze,

uwzględniając wspólny wniosek Komisji Europejskiej oraz wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Niniejsza decyzja dotyczy wykonania przepisów art. 222 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) („klauzula solidarności” ). Nie dotyczy ona zastosowania przez państwa członkowskie klauzuli solidarności na mocy art. 222 ust. 2 TFUE. Zgodnie z deklaracją 37 odnoszącą się do art. 222 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej państwo członkowskie ma prawo wyboru najbardziej odpowiednich środków w celu wypełnienia przez nie obowiązku solidarności w stosunku do innego państwa członkowskiego.

(2) Zgodnie z art. 222 ust. 1 TFUE Unia i jej państwa członkowskie mają działać wspólnie w duchu solidarności, jeżeli jakiekolwiek państwo członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka. Należy dążyć do zapewnienia spójności i komplementarności działań Unii i państw członkowskich z korzyścią dla jakiegokolwiek państwa członkowskiego powołującego się na klauzulę solidarności oraz by uniknąć powielania działań. Ze względu na to, że państwa członkowskie mają koordynować swoje działania w ramach Rady, by wypełnić swoje obowiązki w zakresie solidarności na mocy art. 222 ust. 2 TFUE, właściwe jest dokonanie uzgodnień dotyczących koordynacji – w ramach Rady w odniesieniu do – wykonania przez Unię klauzuli solidarności.

(3) Uzgodnienia dotyczące koordynacji w ramach Rady powinny zostać oparte na zintegrowanych uzgodnieniach UE (uzgodnienia IPCR) dotyczących reagowania na szczeblu politycznym w sytuacjach kryzysowych zatwierdzonych przez Radę w dniu 25 czerwca 2013 r., w których stwierdzono, że uzgodnienia IPCR mają również wspierać uzgodnienia dotyczące stosowania klauzuli solidarności. Właściwe jest, by w szczególności w przypadku przeglądu Rada dostosowała uzgodnienia IPCR.

(4) Zastosowanie przez Unię klauzuli solidarności powinno opierać się w miarę możliwości na już istniejących instrumentach; zwiększać skuteczność poprzez poprawę koordynacji i unikanie powielania działań; nie powinno angażować dodatkowych zasobów; powinno zapewniać państwom członkowskim prostą i przejrzystą płaszczyznę kontaktu na szczeblu unijnym z poszanowaniem kompetencji przyznanych poszczególnym instytucjom oraz służbom Unii.

(5) Klauzula solidarności wzywa Unię do mobilizacji wszelkich dostępnych jej instrumentów. Stosowne instrumenty obejmują: strategię bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej; mechanizm ochrony ludności Unii Europejskiej ustanowiony decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1313/2013/UE (¹) („unijny mechanizm”); decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1082/2013/UE (²) oraz struktury powstałe w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO).

(6) Należy jasno określić zakres uzgodnień dotyczących zastosowania przez Unię klauzuli solidarności.

(7) W odniesieniu do walki z terroryzmem ramy strategiczne działań Unii określa strategia Unii Europejskiej w dziedzinie walki z terroryzmem. Istnieją różne instrumenty, takie jak instrumenty służące wzmacnianiu ochrony infrastruktury krytycznej w sektorze energii i transportu (³). Na skutek komunikatu Komisji zatytułowanego unijna polityka przeciwdziałania terroryzmowi: najważniejsze osiągnięcia i nadchodzące wyzwania podjęto również działania służące na przykład zacieśnianiu współpracy między organami ścigania, wspomaganiu zapobiegania radykalizacji postaw, w szczególności poprzez ustanowienie sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw oraz ograniczaniu dostępu terrorystów do funduszy, jak również do materiałów wybuchowych, chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych (⁴), jak również działania zwiększające bezpieczeństwo materiałów wybuchowych.

(8) Mechanizm wszczynania i wycofywania procedur przewidzianych w niniejszej decyzji powinien zostać zdefiniowany na poziomie Unii, w oparciu o wniosek zainteresowanego państwa członkowskiego przedłożony na wysokim szczeblu politycznym, wsparty przez pojedynczy punkt kontaktowy na poziomie Unii.

(9) Uzgodnienia dotyczące reagowania na poziomie Unii powinny przyczynić się do zwiększenia skuteczności poprzez wzmocnienie koordynacji w oparciu o istniejące instrumenty.

(10) Mechanizm unijny ma na celu pogłębienie współpracy państw członkowskich i Unii oraz ułatwienie koordynacji w dziedzinie ochrony ludności. Decyzją nr 1313/2013/UE ustanowiono Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego („ERCC”), które ma zapewnić zdolność operacyjną 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu i będzie służyć państwom członkowskim oraz Komisji w realizacji celów tego unijnego mechanizmu.

(11) Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) dysponuje strukturami rozporządzającymi informacjami w zakresie danych wywiadowczych oraz spraw wojskowych, jak również siecią delegatur, które mogą również ułatwić reagowanie na zagrożenia oraz klęski żywiołowe lub katastrofy na terytorium państw członkowskich lub na sytuacje kryzysowe o wymiarze zewnętrznym. W zależności od sytuacji kryzysowej inne struktury i agencje unijne w dziedzinie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB), w tym WPBiO powinny w stosownych przypadkach wnieść swój wkład zgodnie z odpowiednimi przepisami unijnego prawa.

(12) Tam gdzie jest to konieczne i możliwe wobec naglącej potrzeby, należy uzupełnić ustalenia w zakresie reagowania na szczeblu Unii, przyjmując akty prawne lub zmieniając istniejące akty prawne zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Traktatów.

(13) Niniejsza decyzja nie będzie miała wpływu na kwestie obronne. W przypadku gdy kryzys wymaga podjęcia działania w ramach WPZiB (WPZiB) lub WPBiO, konieczne jest podjęcie decyzji przez Radę zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Traktatów.

(14) Niniejsza decyzja nie narusza art. 42 ust. 7 Traktatu o Unii Europejskiej.

(15) W komunikacie Komisji zatytułowanym w sprawie strategii bezpieczeństwa wewnętrznego UE w działaniu: pięć kroków w kierunku bezpieczniejszej Europy wyznaczono cel zakładający zwiększenie odporności Unii na sytuacje kryzysowe oraz klęski żywiołowe lub katastrofy poprzez szereg działań, w tym pełne wykorzystanie klauzuli solidarności. Jak przypomniała Rada w swoich konkluzjach z dnia 24 i 25 lutego 2011 r., zwiększenie odporności Europy na sytuacje kryzysowe oraz klęski żywiołowe lub katastrofy ma zasadnicze znaczenie dla dalszego wzmacniania wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii.

(16) Rada Europejska ma systematycznie oceniać zagrożenia dla Unii, aby umożliwić podjęcie skutecznych działań przez Unię i jej państwa członkowskie. Na wniosek Rady Europejskiej powinny być opracowywane sprawozdania dotyczące określonych zagrożeń.

(17) Zgodnie z art. 346 ust. 1 lit. a) TFUE żadne państwo członkowskie nie ma mieć obowiązku udzielania informacji, których ujawnienie uznaje za sprzeczne z podstawowymi interesami jego bezpieczeństwa.

(18) W dniu 22 listopada 2012 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję 2012/2223 w sprawie klauzul wzajemnej obrony i solidarności UE: wymiaru politycznego i operacyjnego.

(19) Niniejsza decyzja nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej oraz powinna być stosowana zgodnie z tymi prawami i zasadami.

(20) Ponieważ cel niniejszej decyzji, mianowicie zastosowanie przez Unię klauzuli solidarności, nie może zostać w wystarczającym stopniu osiągnięty przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę i skutki działań mogą być lepiej osiągnięte na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w wymienionym artykule niniejsza decyzja nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Ogólny cel i przedmiot

[1] 1. Niniejsza decyzja ustanawia zasady i procedury dotyczące wykonania przez Unię art. 222 TFUE („klauzula solidarności”).

2. Aby zapewnić spójność i komplementarność działań Unii z działaniami państw członkowskich, Rada koordynuje na szczeblu politycznym działania związane z wszczęciem klauzuli solidarności, wykorzystując uzgodnienia IPCR. Wsparcie działań w ramach uzgodnień IPCR zapewniane jest przez Sekretariat Generalny Rady (SGR), Komisję i ESDZ.

3. Uzgodnienia na poziomie Unii opierają się na mechanizmach istniejących w Radzie, Komisji, ESDZ i agencjach unijnych w celu zapewnienia informacji i wsparcia. W stosownych przypadkach wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (WP) i ESDZ wnoszą wkład poprzez podejmowanie inicjatyw i dostarczanie odpowiednich informacji i wsparcia w obszarze kompetencji WP.

4. Właściwe instrumenty unijne i uzgodnienia IPCR działają zgodnie z ich własnymi procedurami i mogą być aktywne przed powołaniem się na klauzulę i po zakończeniu stosowania klauzuli solidarności na mocy niniejszej decyzji.

5. Uzgodnienia na mocy niniejszej decyzji poprawiają skuteczność poprzez zwiększoną koordynację reagowania Unii i państwa członkowskiego.

Artykuł 2

Zakres

1. Niniejszą decyzję stosuje się w przypadku ataku terrorystycznego lub klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanych przez człowieka, bez względu na to, czy powstały one na lub poza terytorium państw członkowskich:

a) na terytorium państw członkowskich, do których mają zastosowanie Traktaty, w tym na obszarze lądowym, wodach wewnętrznych, morzach terytorialnych i w przestrzeni powietrznej;

b) jeżeli mają wpływ na infrastrukturę krytyczną (taką jak instalacje do wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach morskich) usytuowaną na morzu terytorialnym, w wyłącznej strefie ekonomicznej lub na szelfie kontynentalnym państwa członkowskiego.

Korzystając z uzgodnień na mocy niniejszej decyzji, a zwłaszcza przy mobilizowaniu dostępnych jej instrumentów, Unia jest związana prawem międzynarodowym i nie narusza praw państw niebędących państwami członkowskimi.

2. Niniejsza decyzja nie ma wpływu na kwestie obronne.

Artykuł 3

Definicje

Do celów niniejszej decyzji stosuje się następujące definicje:

a) „klęska żywiołowa lub katastrofa” oznacza dowolną sytuację, która ma lub może mieć znaczący niekorzystny wpływ na ludzi, środowisko naturalne lub mienie, w tym na dziedzictwo kulturowe;

b) „ atak terrorystyczny” oznacza przestępstwo terrorystyczne zdefiniowane w decyzji ramowej Rady 2002/475/WSiSW (⁵);

c) „sytuacja kryzysowa” oznacza klęskę żywiołową, katastrofę lub atak terrorystyczny o tak daleko idących skutkach lub takim znaczeniu politycznym, że wymaga sprawnej koordynacji polityki i reakcji na szczeblu politycznym w Unii;

d) „reakcja” oznacza jakiekolwiek działanie podejmowane w przypadku klęski żywiołowej, katastrofy lub ataku terrorystycznego mające na celu zaradzenie ich bezpośrednim negatywnym skutkom.

Artykuł 4

Powołanie się na klauzulę solidarności

1. W przypadku klęski żywiołowej, katastrofy lub ataku terrorystycznego poszkodowane państwo członkowskie może powołać się na klauzulę solidarności, o ile – po wyczerpaniu możliwości, jakie oferują istniejące środki i narzędzia na poziomie krajowym i unijnym – uzna, że dana sytuacja kryzysowa zdecydowanie przekroczyła dostępną dla tego państwa zdolność reagowania.

2. Władze polityczne poszkodowanego państwa członkowskiego powołują się na klauzulę, zwracając się do prezydencji Rady. Z tym samym wnioskiem zwracają się także do przewodniczącego Komisji Europejskiej poprzez ERCC.

Artykuł 5

Uzgodnienia w zakresie reagowania na poziomie Unii

1. Jeżeli powołano się na klauzulę solidarności, Rada zapewnia polityczne i strategiczne kierownictwo w zakresie reakcji Unii na powołanie się na klauzulę solidarności, w pełni uwzględniając kompetencje Komisji i WP. W tym celu prezydencja Rady niezwłocznie uruchamia uzgodnienia IPCR, o ile nie były jeszcze wykorzystywane, oraz informuje wszystkie państwa członkowskie o powołaniu się na klauzulę solidarności.

2. Jednocześnie oraz zgodnie z art. 3 ust. 1, Komisja i WP:

a) identyfikują wszystkie odpowiednie instrumenty unijne, które mogą w największym stopniu ułatwić reagowanie na sytuację kryzysową, w tym instrumenty i struktury sektorowe, operacyjne, polityczne lub finansowe, i podejmują wszystkie niezbędne środki przewidziane w ramach tych instrumentów;

b) identyfikują zdolności wojskowe, które mogą w największym stopniu ułatwić reagowanie na sytuację kryzysową przy wsparciu ze strony Sztabu Wojskowego UE;

c) wskazują instrumenty i środki leżące w kompetencjach agencji Unii, które mogą w największym stopniu ułatwić reagowanie na sytuację kryzysową, oraz proponują ich wykorzystanie;

d) doradzają Radzie, czy istniejące instrumenty są wystarczające w celu udzielenia pomocy poszkodowanemu państwu członkowskiemu po powołaniu się przez nie na klauzulę solidarności;

e) regularnie sporządzają zintegrowane raporty dotyczące obrazu i analizy sytuacji, aby zapewnić odpowiednie podstawy dla koordynacji i podejmowania decyzji na szczeblu politycznym w Radzie zgodnie z art. 6 niniejszej decyzji oraz by wspierać te procesy.

3. W stosownych przypadkach oraz zgodnie z art.1 ust. 3 Komisja i WP przedkładają Radzie wnioski, w szczególności dotyczące:

a) decyzji w sprawie środków wyjątkowych nieprzewidzianych w istniejących instrumentach;

b) wniosków dotyczących wykorzystania zdolności wojskowych wykraczających poza istniejące uzgodnienia dotyczące ochrony ludności; lub

c) środków wspierających szybką reakcję ze strony państwa członkowskich.

4. Korzystając z uzgodnień IPCR, prezydencja Rady zapewnia spójność podejścia na forum Rady z ogólną reakcją na szczeblu politycznym w Unii, w tym w zakresie opracowywania i aktualizacji propozycji działań, z poszanowaniem prawa Komisji i WP do podejmowania inicjatyw w obszarach ich kompetencji. Prezydencję wspierają i służą jej radą Sekretariat Generalny Rady, Komisja i ESDZ, a w przypadku ataku terrorystycznego również Koordynator UE ds. Zwalczania Terroryzmu. W zależności od sytuacji kryzysowej struktury i agencje unijne w dziedzinie WPZiB/WPBiO powinny w stosownych przypadkach wnieść swój wkład zgodnie z odpowiednimi przepisami unijnego prawa.

5. Prezydencja Rady informuje przewodniczącego Rady Europejskiej i przewodniczącego Parlamentu Europejskiego o powołaniu się na klauzulę solidarności i jakichkolwiek najważniejszych zmianach sytuacji.

6. Po powołaniu się państwa członkowskiego na klauzulę solidarności, ERCC działa na szczeblu Unii całodobowo i przez 7 dni w tygodniu jako centralny punkt kontaktowy z właściwymi organami państw członkowskich i innymi zainteresowanymi stronami, bez uszczerbku dla istniejącego zakresu odpowiedzialności Komisji i WP oraz istniejących sieci informacyjnych. ERCC Będzie ułatwiać opracowywanie zintegrowanych raportów dotyczących obrazu i analizy sytuacji (ISAA) we współpracy z Centrum Sytuacyjnym UE oraz innymi ośrodkami kryzysowymi Unii zgodnie z art. 6 niniejszej decyzji.

Artykuł 6

Zintegrowane raporty dotyczące obrazu i analizy sytuacji

Raporty dotyczące ISAA dostosowywane są do potrzeb poziomu politycznego Unii określonych przez prezydencję Rady i będą umożliwiać Radzie strategiczny ogląd sytuacji zgodnie z uzgodnieniami IPCR. Raporty te opierają się na zweryfikowanych informacjach dobrowolnie przekazanych przez państwa członkowskie, Komisję, ESDZ oraz stosowne agencje unijne, a także odpowiednie organizacje międzynarodowe. W przypadku powołania się na klauzulę solidarności ze względu na atak terrorystyczny, oceny i informacje pochodzące od służb wywiadowczych są przekazywane oddzielnie z wykorzystaniem istniejących kanałów.

Artykuł 7

Stopniowe wycofywanie się ze stosowania klauzuli

Stopniowe wycofywanie się ze stosowania klauzuli na mocy niniejszej decyzji przebiega zgodnie z procedurą określoną w art. 4 ust. 2. Państwo członkowskie, które powołało się na klauzulę solidarności, wskazuje, gdy uzna to za stosowne, że nie ma więcej potrzeby, by klauzula ta była aktywna.

Artykuł 8

Ocena zagrożenia na poziomie Unii

1. Aby przeprowadzać regularną ocenę zagrożeń, przed którymi staje Unia, Rada Europejska może zwrócić się do Komisji, WP oraz agencji unijnych, w stosownych przypadkach, o sporządzenie sprawozdań dotyczących konkretnych zagrożeń.

2. O ile Rada Europejska nie wskazała inaczej, wszelkie tego rodzaju raporty powinny opierać się wyłącznie na dostępnych ocenach zagrożeń sporządzonych przez stosowne instytucje, organy i agencje unijne w ramach istniejących uzgodnień oraz na informacjach przekazanych dobrowolnie przez państwa członkowskie, przy czym należy unikać powielania wysiłków. W stosownych przypadkach w przygotowanie takich sprawozdań powinien być też zaangażowany Koordynator UE ds. Zwalczania Terroryzmu. Zgodnie z art. 346 ust. 1 lit. a) TFUE żadne państwo członkowskie nie ma obowiązku udzielania informacji, których ujawnienie uznaje za sprzeczne z podstawowymi interesami jego bezpieczeństwa.

Artykuł 9

Przegląd

1. Uzgodnienia sporządzone na mocy niniejszej decyzji należy okresowo poddawać przeglądowi w zależności od stwierdzonych potrzeb, a najpóźniej po 12 miesiącach od zaprzestania ich przywołania, tak by zapewnić określenie zdobytych doświadczeń i ich dalsze wykorzystanie. Przegląd ten przeprowadza Rada na podstawie wspólnego sprawozdania opracowanego przez Komisję i WP.

2. W stosownych przypadkach niniejsza decyzja może zostać zmieniona. W takim wypadku i zgodnie z art. 222 ust. 3 TFUE Radę wspiera Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa oraz Stały Komitet Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

3. W stosownych przypadkach Rada może dostosować uzgodnienia IPCR, zwłaszcza by zaspokoić potrzeby stwierdzone przez Radę w związku z przeglądem lub wynikające z przeglądu niniejszej decyzji.

Artykuł 10

Skutki finansowe

Jakiekolwiek środki finansowe niezbędne do wdrożenia niniejszej decyzji uruchamia się w ramach uzgodnionych rocznych limitów wydatków i zgodnie z zakresem istniejących instrumentów unijnych oraz z poszanowaniem corocznych pułapów wieloletnich ram finansowych.

Artykuł 11

Wejście w życie

Niniejsza decyzja wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Sporządzono w Luksemburgu dnia 24 czerwca 2014 r.