(1)

Inwazja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę dokonana w dniu 24 lutego 2022 r. doprowadziła do masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy do szeregu państw członkowskich. Wywiera to ponownie presję na zasoby finansowe państw członkowskich w związku z koniecznością zaspokojenia pilnych potrzeb w dziedzinie migracji, zarządzania granicami i bezpieczeństwa, które - biorąc pod uwagę charakter i skalę kryzysu - będą utrzymywać się po 2022 r.

(2)

Od dnia 1 stycznia 2014 r. polityka spraw wewnętrznych Unii w zakresie migracji, zarządzania granicami i bezpieczeństwa jest wspierana ze środków Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 516/2014 (2), oraz ze środków Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, składającego się z instrumentu na rzecz wsparcia finansowego w zakresie granic zewnętrznych i wiz, ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 515/2014 (3), oraz instrumentu na rzecz wsparcia finansowego współpracy policyjnej, zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz zarządzania kryzysowego, ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 513/2014 (4) (zwanych dalej "funduszami w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014-2020").

(3)

Należy przedłużyć okres wdrażania funduszy w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014-2020 o rok, aby umożliwić państwom członkowskim pełne wykorzystanie niewydanych kwot z tych programów oraz, w razie konieczności, dokonać szybkich zmian we wdrażaniu ich programów, jeśli jest to potrzebne w celu sprostania nieprzewidzianym wyzwaniom wynikającym z inwazji na Ukrainę.

(4)

Konieczne jest zapewnienie większej elastyczności w wykorzystaniu zasobów przeznaczonych na określony cel na podstawie rozporządzenia (UE) nr 516/2014, które obecnie uniemożliwia wykorzystanie niewydanych kwot z okresu programowania 2014-2020 na działania służące zaspokojeniu pilnych potrzeb wynikających z inwazji na Ukrainę.

(5)

W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 514/2014 (5) ustanowiono zasady ogólne dotyczące wdrażania funduszy w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014-2020, między innymi w odniesieniu do finansowania wydatków i okresu wdrażania. Zasady te ograniczają kwalifikowalność wypłat państw członkowskich do dnia 30 czerwca 2023 r., oraz ustalają na dzień 31 grudnia 2023 r. zakończenie okresu wdrażania.

(6)

W dniu 1 stycznia 2021 r., na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027, rozpoczęło się stosowanie odnowionego pakietu funduszy w obszarze migracji i zarządzania granicami w postaci nowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1147 (6), Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej, ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1148 (7), oraz Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1149 (8) (zwanych dalej "funduszami w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2021-2027").

(7)

Chociaż fundusze w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2021-2027 weszły w życie w dniu 15 lipca 2021 r. z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r., programy wszystkich państw członkowskich nie zostały jeszcze zatwierdzone.

(8)

W celu zapewnienia ciągłości wdrażania celów polityki odnoszących się do funduszy w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014-2020 i 2021-2027, a także w celu umożliwienia płynnego przejścia między okresami programowania 2014-2020 i 2021-2027, minimalizując w ten sposób obciążenie administracyjne dla państw członkowskich, wdrażanie tych instrumentów finansowania musi się w pewnym stopniu pokrywać. Konieczność ta została wyraźnie uznana w funduszach w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2021-2027 i w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 (9), które umożliwiają uznanie kwalifikowalności wydatków z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.

(9)

Pomimo przepisów, które mają pomóc w zniwelowaniu luki między funduszami w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014-2020 oraz funduszami w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2021-2027, data zakończenia wdrażania funduszy w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014-2020 oraz przewidywane terminy zatwierdzenia programów w ramach funduszy w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2021-2027 narażają państwa członkowskie na znaczną lukę w finansowaniu. Ta luka w finansowaniu mogłaby doprowadzić do problemów z płynnością z powodu dodatkowej presji wywieranej na państwa członkowskie w zakresie zarządzania migracją i granicami w następstwie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy.

(10)

Ryzyko wystąpienia znacznej luki w finansowaniu zwiększa fakt, że fundusze w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014-2020 wdrażano z zastosowaniem krótszego cyklu realizacji zobowiązań budżetowych (zasada N+2), który nie jest dostosowany do innych unijnych instrumentów finansowania objętych zarządzaniem dzielonym, takich jak fundusze spójności, w przypadku których stosuje się dłuższy okres wdrażania (zasada N+3). Zasada N+3 stosuje się do funduszy w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2021-2027, jak określono w rozporządzeniu (UE) 2021/1060. Zgodnie z zasadą N+3, zobowiązanie zaciągnięte w roku N musi być pokryte taką samą kwotą wniosków o płatność zaliczkową i płatność okresową przed dniem 31 grudnia roku N+3 (na przykład zobowiązanie zaciągnięte w 2014 r. musi zostać w pełni pokryte wnioskami o płatność zaliczkową i płatność przed dniem 31 grudnia 2017 r.). Niepokryta kwota zobowiązań zostaje umorzona, co oznacza, że państwo członkowskie traci odnośne finansowanie.

(11)

Dostępne informacje na temat stanu wdrożenia przez państwa członkowskie wskazują na wysokie ryzyko umarzania środków, które w przeciwnym razie mogłyby zostać wykorzystane do zaspokojenia nowo pojawiających się potrzeb. Takie ryzyko występuje z powodów częściowo pozostających poza kontrolą państw członkowskich, takich jak opóźnienia we wdrażaniu funduszy spowodowane pandemią COVID-19 w latach 2020-2021. Tymczasem przedłużenie terminu wdrażania funduszy o rok umożliwiłoby państwom członkowskim pełne wykorzystanie zobowiązań budżetowych w ramach programów na lata 2014-2020 w celu sprostania wyzwaniom, z którymi się obecnie mierzą w związku z wojną na Ukrainie.

(12)

W rozporządzeniu (UE) nr 514/2014 uznano, że w świetle nowych lub nieprzewidzianych okoliczności, z inicjatywy Komisji lub zainteresowanego państwa członkowskiego, można dokonać ponownej analizy zatwierdzonego programu krajowego i w razie konieczności zmienić go na pozostałą część okresu programowania. Należy uznać wojnę na Ukrainie za "nowe lub nieprzewidziane okoliczności", które uzasadniają ponowną analizę i operacyjne przekierowanie programu, w świetle nowych potrzeb oraz w ramach wcześniej przyjętych szczegółowych celów programu.

(13)

Aby zapewnić państwom członkowskim ciągły dostęp do niewydanych kwot w ramach funduszy w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014-2020, należy przedłużyć okres kwalifikowalności w odniesieniu do tych funduszy o rok oraz dokonać niezbędnych związanych z tym dostosowań terminów mających zastosowanie do wdrażania, sprawozdawczości, oceny i zamknięcia programów, a także terminów związanych z kwotami umorzonymi.

(14)

Aby zapewnić jak największą jasność w kwestii przedłużenia okresu kwalifikowalności, należy ustalić jeden ostateczny, kluczowy termin, przed upływem którego wydatki muszą być zarówno poniesione, jak i wypłacone.

(15)

Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2000 (10) zmieniono rozporządzenie (UE) nr 516/2014, aby odblokować dostęp do zasobów przeznaczonych na przekazywanie osób ubiegających się o ochronę międzynarodową lub osób korzystających z ochrony międzynarodowej, oraz aby umożliwić wykorzystanie tych zasobów na niektóre inne działania w ramach programu krajowego. Niezbędne jest rozszerzenie tej zasady elastyczności w celu zaspokojenia pilnych potrzeb w świetle nowych lub nieprzewidzianych okoliczności, w szczególności w celu zaspokojenia nowych potrzeb państw członkowskich w zakresie zarządzania azylem i migracją wynikających z inwazji na Ukrainę.

(16)

Aby odblokować dostęp do wszystkich dostępnych środków oraz aby uniknąć ich utraty przez umorzenie niewykorzystanych zasobów wcześniej przeznaczonych na określone konkretne cele na podstawie rozporządzenia (UE) nr 516/2014, w tym zasobów na konkretne działania i na unijny program przesiedleń, konieczne jest zapewnienie państwom członkowskim elastyczności w zakresie wykorzystania tych zasobów w drodze wyjątku, w świetle nowych lub nieprzewidzianych okoliczności, takich jak okoliczności wynikające z inwazji na Ukrainę.

(17)

Aby zwiększyć zakres dostępnych źródeł finansowania mających pomóc w radzeniu sobie z nieprzewidzianymi przyszłymi zdarzeniami, należy umożliwić państwom członkowskim oraz innym darczyńcom publicznym lub prywatnym wnoszenie - w okresie programowania 2021-2027 - dodatkowych wkładów finansowych na potrzeby zarządzania azylem i migracją, w formie zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel. Te zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel mają stanowić specjalny wkład państw członkowskich oraz innych darczyńców publicznych lub prywatnych przeznaczony na finansowanie określonych pozycji wydatków w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji na lata 2021-2027 oraz umożliwią wprowadzenie dodatkowego środka gotowości na finansowanie działań w zakresie azylu i migracji w państwach członkowskich w czasie kryzysów, takich jak ten, który wynika z inwazji na Ukrainę.

(18)

Wsparcie zapewniane w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji na lata 2014-2020 oraz Funduszu Azylu, Migracji i Integracji na lata 2021-2027, ma charakter uzupełniający w odniesieniu do działań finansowanych w ramach innych funduszy unijnych, w szczególności w ramach polityki spójności, aby zmaksymalizować oddziaływanie dostępnego finansowania.

(19)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary lub skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(20)

Z uwagi na konieczność pilnego zapewnienia państwom członkowskim zasobów finansowych w celu zaspokojenia potrzeb w dziedzinie migracji, zarządzania granicami i bezpieczeństwa spowodowanych masowym napływem wysiedleńców z Ukrainy, należy zastosować wyjątek od terminu ośmiu tygodni przewidziany w art. 4 Protokołu nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, załączonego do TUE, do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) i do Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

(21)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, bez uszczerbku dla art. 4 tego protokołu, Irlandia nie uczestniczy w przyjęciu i stosowaniu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana, ani go nie stosuje.

(22)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i do TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana, ani go nie stosuje.

(23)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenia (UE) nr 514/2014, (UE) nr 516/2014 oraz (UE) 2021/1147.

(24)

Niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, aby pilnie zapewnić państwom członkowskim zasoby finansowe w celu zaspokojenia potrzeb w dziedzinie migracji, zarządzania granicami i bezpieczeństwa spowodowanych masowym napływem wysiedleńców z Ukrainy,