Komentarz do Kodeksu Pracy 2018 - Dział XIII. Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika

Zagadnienia ogólne

Zgodnie z Kodeksem wykroczeń wykroczeniem jest zawinione popełnienie czynu społecznie szkodliwego, zabronionego przez ustawę pod groźbą kary.

Wykroczenia przeciwko prawom pracownika zostały uregulowane w Kodeksie pracy. Dodatkowo wykroczenia z zakresu prawa pracy wynikają np. z ustawy o funduszu świadczeń socjalnych, o społecznej inspekcji pracy, o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Wykroczenie może być popełnione przez pracodawcę lub przez osobę działającą w jego imieniu albo każdą inną, która wbrew obowiązkowi nie wykonała określonych działań na rzecz pracowników.

Katalog wykroczeń

Odpowiedzialność za popełnienie wykroczenia wynikającego z Kodeksu pracy może ponosić pracodawca lub działający w jego imieniu pełnomocnik, np. dyrektor personalny lub kierownik wydzielonej jednostki organizacyjnej.

Zawarcie umowy cywilnoprawnej zamiast umowy o pracę

Wykroczeniem jest np. zatrudnianie osób na podstawie umów cywilnoprawnych, najczęściej zlecenia lub o dzieło, jeśli praca określonej osoby spełnia wszystkie warunki stosunku pracy.

W razie stwierdzenia takiego wykroczenia inspektor pracy, poza możliwością ukarania osób odpowiedzialnych za naruszenie mandatem karnym lub skierowaniem wniosku do sądu o ukaranie, może wystąpić z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy do sądu pracy. Może to uczynić nawet przy sprzeciwie w tym zakresie osoby zatrudnionej na podstawie umowy cywilnoprawnej.

PRZYKŁAD

Józef P. został zatrudniony w firmie ochroniarskiej na stanowisku portiera na podstawie umowy zlecenia. W umowie zawarto zapis, że będzie on wykonywał pracę w konkretnie wskazanym centrum handlowym, według grafiku czasu pracy ustalanego na każdy kolejny miesiąc pracy i dostarczanego przez kierownika ochrony (podlega też jego kierownictwu). W umowie zawarto zapis, że Józef P. nie może powierzyć swojej pracy innej osobie.

Zawarta umowa zlecenia posiada wszystkie cechy umowy o pracę. Zleceniobiorcy określono bowiem miejsce i czas wykonywania pracy oraz kierownictwo, któremu podlega. Ponadto na podstawie zawartej umowy wykonuje on prace określonego rodzaju na rzecz zleceniodawcy. Zleceniodawca popełnia w takim przypadku wykroczenie polegające na zawieraniu umowy cywilnoprawnej, podczas gdy praca jest wykonywana w warunkach właściwych dla stosunku pracy. Takie działanie jest niezgodne z przepisami.