Należności cywilnoprawne: sprawdź, z jakich ulg mogą skorzystać przedsiębiorcy

Stosowanie ulg w spłacie należności cywilnoprawnych może odgrywać istotną rolę w tworzeniu warunków dla funkcjonowania przedsiębiorców. Szczególnie ważne jest to w obecnych uwarunkowaniach gospodarczych, gdy prowadzenie działalności napotyka różne problemy związane m.in. ze zwiększającymi się obciążeniami, w tym publicznoprawnymi, wobec samorządów czy organów skarbowych. W poniższym opracowaniu przedstawiamy różne sytuacje, które mogą wystąpić w relacjach między jednostką samorządu terytorialnego (zasadniczo – gminą) a przedsiębiorcą, który ubiega się o jedną z ulg – umorzenie, odroczenie płatności lub rozłożenie ich na raty.

Przypomnijmy na początku, jakie mogą być źródła powstawania tych należności. W przeważającej części tytułem należności są typowe stosunki cywilnoprawne, których normatywne podstawy leżą w przepisach kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Chodzi tu głównie o umowy najmu czy dzierżawy (dotyczące nieruchomości samorządowych), względnie należności pochodne wobec tych umów, a wynikające np. z bezumownego użytkowania nieruchomości. W niewielkim relatywnie zakresie stosowanie ulg dotyczy innych należności cywilnoprawnych, w tym z tytułu kar umownych.

Jeśli chodzi o najem, to należy odnieść się do art. 659 i nast. k.c. Z ich treści wynika, że przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z kolei odnośnie do dzierżawy na uwagę zasługują art. 693 i nast. k.c. Zgodnie z nimi przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Ten może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków. Co do zasady czynsz powinien być płacony w terminach ustalonych w ramach wspomnianych umów. W praktyce wielokrotnie zdarzają się duże problemy z terminową płatnością. A to z kolei wiąże się ze stosowaniem ulg w ich spłacie. Dużą rolę odgrywa tu art. 59 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Zgodnie z nim w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13, mogą być umarzane, terminy ich spłaty mogą zostać odroczone lub płatność tych należności może zostać rozłożona na raty, na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 4. Natomiast w art. 59 ust. 2 podano, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określi szczegółowe zasady, sposób i tryb udzielania ulg, o których mowa w ust. 1, warunki dopuszczalności pomocy publicznej w przypadkach, w których ulga będzie stanowić pomoc publiczną, oraz wskaże organ lub osobę uprawnione do udzielania tych ulg. Z kolei w art. 59 ust. 3 wskazano, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może, w drodze uchwały, postanowić o stosowaniu z urzędu ulg w przypadku wystąpienia okoliczności wymienionych w art. 56 ust. 1.