Wyrok SN z dnia 12 sierpnia 2004 r. sygn. III PK 40/04

W okresie od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. do rozkładu ciężaru dowodu dyskryminacji pracownika - także z innych przyczyn niż płeć - należało stosować art. 18^3b § 1 k.p.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca)

Sędziowie SN: Józef lwulski, Andrzej Wróbel

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2004 r. sprawy z powództwa Zofii S. przeciwko Gospodarstwu Szklarniowemu L. Spółce z o.o. w L. o odszkodowanie i wynagrodzenie, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 26 lutego 2004 r. [...]

oddalił kasację i zasądził od powódki na rzecz pozwanego 200 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powódka Zofia S. w sprawie przeciwko Gospodarstwu Szklarniowemu L. Spółce z o.o. w L. o odszkodowanie z tytułu dyskryminacji w pracy wniosła kasację od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 26 lutego 2004 r. [...]. Zaskarżonym wyrokiem oddalono apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Lublinie z dnia 25 czerwca 2003 r. [...] oddalającego jej powództwo. Powódka podnosiła, że dyskryminacja jej osoby rozpoczęła się od wypadku przy pracy w dniu 19 sierpnia 1998 r., gdy należnych jej świadczeń musiała dochodzić na drodze sądowej. Zaznaczyła, iż od 1999 r. była pomijana przy przyznawaniu świadczeń związanych z pracą (w 1999 r. zamiast podwyżki 80 gr./godz. otrzymała 40 gr./godz., w 2000 r. zamiast podwyżki 50 gr./godz. otrzymała kwotę 40 gr./godz., a w 2001 r. podwyżki w ogóle nie otrzymała, nie przyznano jej również bonów świątecznych). Sądy obu instancji ustaliły, iż powódka była zatrudniona u strony pozwanej od 1988 r. W okresie wskazanym w pozwie nie była traktowana inaczej niż pozostali pracownicy, którzy w porównaniu z nią otrzymywali zarówno wyższe, jak i niższe stawki wynagrodzenia. Kryteria różnicowania wynagrodzenia wskazane w obowiązujących u strony pozwanej przepisach płacowych były ściśle związane z pracą a w szczególności z jej rodzajem, jakością stosunkiem pracownika do obowiązków, kwalifikacjami pracownika i jego doświadczeniem zawodowym. Ponadto odpowiadały zasadom ustalania wynagrodzenia za pracę, wskazanym w art. 78 § 1 k.p. Żadne z kryteriów stosowanych również w odniesieniu do powódki nie mogło być uznane za dyskryminujące. Ponadto Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu pierwszej instancji, iż to na powódce spoczywał ciężar dowodu w zakresie dyskryminacji, a jej subiektywne odczucia nie mogły zastąpić dowodów, jakie zgodnie z art. 6 k.c. w związku z art. 300 k.p. była ona obowiązana przedstawić na potwierdzenie faktów, z których wywodziła skutki prawne. Sąd drugiej instancji podkreślił również, iż nie bez znaczenia pozostaje i to, że powódka, wskazując jako podstawę swych żądań art. 18 -18 k.p., wywodziła je z faktu dyskryminowania jej w zakresie wysokości wynagrodzenia ze względu na wypadek przy pracy, jakiemu uległa w 1998 r. W ocenie Sądu, na przepisy te powódka nie może się powoływać zarówno w zakresie swych roszczeń za okres do 1 stycznia 2002 r., jak i poczynając od tej daty. Sąd podkreślił, że przepisy art. 18 - 18 k.p. weszły w życie z dniem 1 stycznia 2002 r. i nie mają zastosowania do stanów faktycznych sprzed tej daty. Nie znajdują również zastosowania do stosunku pracy powódki od dnia 1 stycznia 2002 r. Sąd stwierdził bowiem, że przesłanką zastosowania tych norm jest naruszenie przez pracodawcę zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu, podczas gdy powódka nie powoływała się na to, że pracodawca dyskryminował ją ze względu na płeć. Sąd Okręgowy zważył także, że wątpliwa była też możliwość dochodzenia przez powódkę roszczeń odszkodowawczych z tytułu dyskryminacji na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. W ocenie Sądu odnoszące się do dyskryminacji przepisy art. 11 i 11 k.p. kreują zasady prawa pracy, ich rolą nie jest zaś przyznawanie konkretnych uprawnień pracownikowi. Przepisy Kodeksu cywilnego mogą mieć zastosowanie do roszczeń z tytułu dyskryminacji w pracy, o ile spełnione zostaną zawarte w nich przesłanki warunkujące prawo do odszkodowania, w szczególności na podstawie art. 471 k.c. -fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika i jego wina.