Przewodnik po zmianach przepisów 2025
Podatek od towarów i usług
Tabela. Zmiany w ustawie o VAT na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
1 | 2 | 3 |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Ustalanie limitu zwolnienia podmiotowego w Polsce | Zmieniono zasady ustalania limitu dla zwolnienia podmiotowego, które stosują w Polsce polscy podatnicy. Od 2025 r. do limitu wliczamy obrót z tytułu WDT i usług reasekuracyjnych, które nie mają charakteru pomocniczego. |
2. | Procedura SME | Umożliwiono polskim podatnikom zarówno czynnym, jak i zwolnionym korzystanie ze zwolnienia z VAT w innych krajach UE (procedura SME), gdy spełnią ustawowe warunki dotyczące m.in. limitów sprzedaży. |
3. | Faktury uproszczone | Umożliwiono wystawianie faktur uproszczonych przez podatników zagranicznych, którzy będą w Polsce korzystać z procedury SME. |
4. | Miejsca świadczenia usług związanych z kulturą, sportem, edukacją, rozrywką | Zmieniono zasady ustalania miejsca świadczenia usług związanych z kulturą, sportem, edukacją, rozrywką. Po zmianach zasady ustalania miejsca świadczenia tych usług zależą od tego, czy uczestnictwo w imprezie jest fizyczne czy wirtualne. |
5. | Procedura VAT marża | Ograniczono możliwość stosowania procedury VAT marża. Po zmianach nie może być stosowana do dostawy: 1) dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków uprzednio importowanych przez podatnika stosującego procedurę marży; 2) dzieł sztuki nabytych od podatnika VAT, innego niż stosującego procedurę marży, które podlegały opodatkowaniu podatkiem według stawki 7% lub 8%; 3) dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców. |
od 28 lutego 2025 r. | ||
6. | Odwrotne obciążenie | Zostanie wydłużona, do 31 grudnia 2026 r., możliwość stosowania odwrotnego obciążenia do dostaw gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. |
od 1 kwietnia 2025 r. | ||
7. | Stawki VAT | Zostaną obniżone stawki VAT na wybrane produkty (statki, produkty higieniczne dla kobiet) oraz zostanie utrzymana możliwość dalszego stosowania stawki 8% w przypadku wyrobów medycznych. Ustawodawca doprecyzuje także stosowanie stawki 8% do dostaw nawozów oraz środków ochrony roślin. |
8. | Integracja kas online z terminalami płatniczymi | Zostanie zniesiony obowiązek integracji kas online z terminalami płatniczymi. |
od 1 lipca 2025 r. | ||
9. | Obowiązek wprowadzenia kas rejestrujących | Zostanie rozszerzony obowiązek ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej, bez możliwości korzystania ze zwolnienia z tego obowiązku. Od 1 lipca 2025 r. będzie on dotyczył: • dostawy wyrobów klasyfikowanych do CN 2404 i 8543 40, przeznaczonych do palenia lub do wdychania bez spalania, z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów, • dostawy wyrobów zawierających w swym składzie alkohol etylowy o objętościowej mocy powyżej 50% objętości, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, w tym rozpuszczalników, płynów odkażających, rozcieńczalników farb, płynów do odmrażania, • dostawy węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych. |
od 1 października 2025 r. | ||
10. | Opakowania zwrotne | Zostaną zmienione zasady rozliczania VAT od niezwróconych opakowań zwrotnych objętych systemem kaucyjnym. Obowiązanym do obliczenia i pobrania VAT od niezwróconej kaucji oraz wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu będzie podmiot reprezentujący. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/–
1. Zmiany w zasadach ustalania limitu zwolnienia podmiotowego w Polsce
PRZED ZMIANĄ
Ustalając limit zwolnienia podmiotowego, nie wliczano obrotu z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz usług reasekuracyjnych niezależnie od ich charakteru.
Ze zwolnienia podmiotowego z VAT nie mogli w Polsce korzystać podatnicy nieposiadający siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju (podatnicy zagraniczni).
PO ZMIANIE
Od 2025 r. zmieniły się zasady ustalania limitu, w ramach którego polski podatnik może korzystać ze zwolnienia z VAT w Polsce. Po zmianie, obliczając limit zwolnienia podmiotowego, do wartości sprzedaży należy wliczać również:
• wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów,
• usługi reasekuracyjne, jeżeli usługi te nie mają charakteru transakcji pomocniczych.
Ponadto ze zwolnienia z VAT w Polsce mogą korzystać podatnicy z innych krajów UE. Zasady korzystania ze zwolnienia przez takich podatników reguluje art. 113a ustawy o VAT (procedura SME). Podatnicy z krajów UE, którzy chcą korzystać z tej procedury, muszą dokonać zgłoszeń w swoim kraju.
Obliczając limit sprzedaży uprawniający do korzystania ze zwolnienia podmiotowego w 2025 r., należy brać pod uwagę wartość sprzedaży za 2024 r. ustalaną na podstawie art. 113 ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r. To oznacza, że w wartości sprzedaży za 2024 r. nie trzeba było uwzględniać wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów i usług reasekuracyjnych, niemających charakteru pomocniczego. Natomiast w 2025 r. wartości te wliczamy do limitu.
KOMENTARZ
W zakresie, w jakim nowe przepisy rozszerzają zakres obrotu, który wliczamy do limitu zwolnienia podmiotowego, należy ocenić negatywnie. Podatnik, który dokonuje tych czynności, szybciej przekroczy limit i utraci prawo do zwolnienia podmiotowego.
Na plus należy ocenić zmianę pozwalającą na korzystanie ze zwolnienia z VAT w Polsce przez podatników z innych krajów UE.
• art. 113 ust. 1, 2, 9, 13 pkt 3, art. 113a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1911
• art. 6 ustawy z 8 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r.poz. 1721
+
2. Ułatwienia w rozliczaniu VAT za granicą przez małe podmioty (procedura SME)
PRZED ZMIANĄ
Polscy podatnicy nie mogli korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT w innych krajach UE. Od pierwszej sprzedaży musieli się rejestrować do VAT w kraju, w którym miała miejsce dostawa towarów lub świadczona usługa, albo korzystać z procedury OSS.
PO ZMIANIE
Z dniem 1 stycznia 2025 r. do ustawy o VAT zostało wprowadzone nowe zwolnienie z VAT ze względu na wysokość obrotów dla sprzedaży, której miejsce dostawy lub świadczenia znajduje się w innym kraju UE (art. 113b ustawy o VAT). Jest to procedura SME.
Co ważne, z procedury SME może korzystać zarówno podatnik zwolniony z VAT, jak i podatnik VAT czynny, jeśli spełni warunki w kraju, w którym wybrał zwolnienie z VAT. Podatnik zwolniony z VAT, jeśli korzysta ze zwolnienia bez zarejestrowania się lub nie ma numeru NIP, musi dokonać zgłoszeń, aby uzyskać status podatnika zwolnionego z VAT (formularz VAT-R) i uzyskać NIP, gdy nie został mu jeszcze nadany (formularz NIP-7).
Zwolnienie w procedurze SME ma zastosowanie do sprzedaży, której miejsce dostawy i miejsce świadczenia znajduje się w innym kraju UE. Nie jest wymagane, aby korzystać ze zwolnienia w każdym z krajów UE. Poza tym możemy nie spełniać warunków we wszystkich krajach ze względu na różne limity ograniczające prawo do korzystania z tego zwolnienia.
1. Warunki korzystania z procedury SME
Polski podatnik, który posiada siedzibę działalności gospodarczej na terytorium kraju, może skorzystać ze zwolnienia dla dostaw towarów i świadczenia usług w państwie członkowskim innym niż Polska, na warunkach określonych przez to państwo, gdy dodatkowo spełni wymogi wskazane w art. 113b ustawy o VAT.
1.1. Limit sprzedaży w całej UE
Pierwszy warunek dotyczy obrotu ze sprzedaży w całej UE, w tym Polsce, który nie może przekroczyć w skali roku 100 000 euro. To oznacza, że ze zwolnienia nie mogą korzystać w 2025 r. podatnicy, u których obrót ten przekroczył w 2024 r. kwotę 100 000 euro. Do przeliczenia na potrzeby określenia wartości sprzedaży jest stosowany kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny w pierwszym dniu roku lub jeżeli w tym dniu kurs wymiany nie zostanie opublikowany, zastosowanie ma kurs wymiany z następnego dnia, w którym został opublikowany. Jest to zatem pierwszy kurs opublikowany przez EBC w danym roku. Z procedury SME podatnicy mogą korzystać do czasu przekroczenia tego limitu.
Przepisy ustawy o VAT nie regulują zasad ustalania tego limitu. Jak wynika z uzasadnienia do projektu rozporządzenia w sprawie danych zawartych w powiadomieniu o zamiarze skorzystania ze zwolnienia w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska oraz informacji kwartalnej, wartość sprzedaży na terytorium Polski należy ustalić zgodnie z art. 113 ust. 2 ustawy o VAT, czyli tak jak liczymy limit dla krajowego zwolnienia podmiotowego (zob. tabela).
Tabela. Czynności, których nie należy wliczać do wartości sprzedaży na potrzeby ustalenia limitu w Polsce
Rodzaj czynności, których nie wliczamy do limitu, ustalając wartość sprzedaży za 2024 r. | Rodzaj czynności, których nie wliczamy do limitu, ustalając wartość sprzedaży za 2025 r. |
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów | – |
wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość, która nie podlega opodatkowaniu VAT na terytorium kraju | |
sprzedaż na odległość towarów importowanych, która nie podlega opodatkowaniu VAT na terytorium kraju | |
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług, zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT, z wyjątkiem: • transakcji związanych z nieruchomościami, • usług finansowych wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41 ustawy o VAT, • usług ubezpieczeniowych – jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych | odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług, zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT, z wyjątkiem: • transakcji związanych z nieruchomościami, • usług finansowych wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41 ustawy o VAT, • usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych – jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych |
odpłatna dostawa towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji |
Natomiast ustalając obroty osiągnięte w innych państwach członkowskich UE, stosujemy przepisy obowiązujące w tych państwach.
Jak informuje MF, szczegółowe informacje będą dostępne na stronie KE: https://sme-vat-rules.ec.europa.eu/contact-country_en.
1.2. Limit sprzedaży w kraju, w którym będziemy korzystali ze zwolnienia
Kolejny warunek dotyczy rocznego obrotu w tym państwie członkowskim, w którym podatnik chce korzystać ze zwolnienia. Obrót nie może przekroczyć ustalonego limitu. Każ dy kraj ustalił własny limit, który nie może przekroczyć 85 000 euro. Jak poinformowało MF, Francja i Malta wprowadziły progi sektorowe. Informacji na temat limitów, które obowiązują w krajach UE, należy również szukać na stronie: https://sme-vat-rules.ec.europa.eu/contact-country_en.
1.3. Warunki korzystania ze zwolnień ustalone w krajach UE
Ze zwolnienia skorzystamy tylko w tym kraju, w którym wprowadzono procedurę SME, na zasadach odpowiadających regulacjom, o których mowa w art. 113a ustawy o VAT (zatem aby można było wybrać zwolnienie w innym państwie UE, w jego prawodawstwie musi być przewidziana taka możliwość – tak jak to zostało zrobione w art. 113a polskiej ustawy o VAT). Jak poinformowało MF na zorganizowanym webinarium, takiego zwolnienia od 2025 r. nie wprowadziła Hiszpania i Irlandia Płn., dlatego w tych krajach nie możemy korzystać ze zwolnienia w ramach procedury SME.
Ponadto czy w danym kraju możemy korzystać ze zwolnienia, decydują przepisy tego kraju. Oznacza to, że prawo do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego w innych krajach UE może zależeć nie tylko od spełnienia wymienionych warunków dotyczących limitów, ale też od spełnienia innych wymogów obowiązujących w tych krajach. Mogą to być np. obowiązujące w tych krajach: wyłączenia prawa do stosowania zwolnienia ze względu na rodzaj sprzedawanych towarów lub świadczonych usług albo dłuższe okresy karencji (np. uzależnienie prawa do stosowania zwolnienia od obrotów z dwóch lat).
1.4. Złożenie uprzedniego powiadomienia SME-P
W celu skorzystania ze zwolnienia, czyli procedury SME w innych krajach UE, polski podatnik musi złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego uprzednie powiadomienie. Dla wszystkich polskich podatników jest to Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście (art. 3 ust. 3 pkt 2 lit. e ustawy o VAT).
MF został upoważniony do określenia szczegółowego zakresu danych, jakie muszą się znaleźć w tym powiadomieniu. W tym celu ma wydać rozporządzenie w sprawie danych zawartych w powiadomieniu o zamiarze skorzystania ze zwolnienia w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska oraz informacji kwartalnej. Uprzednie powiadomienie można złożyć wyłącznie w ustrukturyzowanym formacie dostępnym w e-Urzędzie Skarbowym (zakładka Deklaracje). Jest to formularz SME-P.
Gdy w imieniu podatnika informacje kwartalne ma składać inny podmiot, który nie ma pełnomocnictwa ogólnego lub do podpisywania deklaracji, trzeba go upoważnić, składając formularz PPS-1EU (szczególne pełnomocnictwo do działania w procedurze SME), za pomocą konta w e-Urzędzie Skarbowym. Formularz OPS-1EU służy do odwołania takiego pełnomocnictwa.
Aby jednak złożyć powiadomienie albo pełnomocnictwo, musimy posiadać konto w e-Urzędzie Skarbowym, na którym został podany aktualny adres poczty elektronicznej lub numer telefonu. Wymóg podania aktualnego adresu poczty elektronicznej lub numeru telefonu na koncie w e-Urzędzie Skarbowym dotyczy również podatnika, jeżeli działa przez pełnomocnika.
1.5. Uzyskanie polskiego numeru identyfikacyjnego EX
Potwierdzeniem, że możemy korzystać z procedury SME, jest nadanie przez Naczelnika Drugiego US Warszawa-Śródmieście polskiego numeru identyfikacyjnego EX. Naczelnik ma 35 dni roboczych po dniu otrzymania uprzedniego powiadomienia do:
1) poinformowania podatnika o nadaniu polskiego numeru identyfikacyjnego EX, na potrzeby korzystania ze zwolnienia, jeżeli:
• wskazane przez podatnika państwo członkowskie potwierdziło jego prawo do korzystania ze zwolnienia w tym państwie,
• co najmniej jedno z państw członkowskich, które wskazał w powiadomieniu, potwierdziło jego prawo do korzystania ze zwolnienia w tym państwie – w przypadku gdy podatnik w uprzednim powiadomieniu wskazał więcej niż jedno państwo członkowskie, w którym zamierza korzystać ze zwolnienia;
2) potwierdzenia podatnikowi polskiego numeru identyfikacyjnego EX nadanego na potrzeby korzystania ze zwolnienia – w przypadku gdy w uprzednim powiadomieniu podatnik wskazał więcej niż jedno państwo członkowskie, w którym zamierza korzystać ze zwolnienia, i polski numer identyfikacyjny EX został już nadany na potrzeby korzystania ze zwolnienia na terytorium jednego z tych państw członkowskich, a kolejne państwo członkowskie potwierdziło prawo podatnika do korzystania ze zwolnienia.
Termin 35 dni roboczych może zostać wydłużony do czasu zakończenia tej weryfikacji, jeżeli warunki uprawniające do nadania lub potwierdzenia polskiego numeru identyfikacyjnego EX będą wymagały dodatkowego zweryfikowania w celu zapobieżenia uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania.
Podatnik otrzyma postanowienie o odmowie nadania polskiego numeru identyfikacyjnego EX, w przypadku gdy:
• roczny obrót na terytorium UE przekroczył w poprzednim lub bieżącym roku podatkowym kwotę 100 000 euro,
• nie spełnia warunków korzystania ze zwolnienia we wszystkich państwach członkowskich, które wskazał w uprzednim powiadomieniu.
Na wydane postanowienie podatnik może złożyć zażalenie.
Gdy natomiast podatnik nie spełni warunków korzystania ze zwolnienia w jednym lub kilku ze wskazanych krajów UE, organ podatkowy poinformuje go o odmowie skorzystania ze zwolnienia w tych państwach członkowskich. W takiej sytuacji polski numer identyfikacji EX zostanie mu nadany dla korzystania w krajach, które potwierdziły prawo do zwolnienia, o czym poinformuje go Naczelnik Drugiego US Warszawa-Śródmieście.
2. Obowiązki podatków korzystających z procedury SME
Polski podatnik, który złoży zawiadomienie i uzyska polski numer identyfikacyjny EX, może korzystać ze zwolnienia w krajach, które potwierdziły jego prawo do zwolnienia. Polskie przepisy nie wskazują, od kiedy podatnik może korzystać z takiego zwolnienia. Decydują o tym przepisy kraju, w którym korzystamy ze zwolnienia. Podmioty zagraniczne w Polsce mogą korzystać ze zwolnienia od dnia, w którym zostaną poinformowane, przez organy skarbowe swojego kraju, o nadaniu im numeru identyfikacji EX.
Zasady dokumentacji tej sprzedaży również określą przepisy konkretnego kraju członkowskiego. Jak informuje KE, zasadą jest wystawianie faktur dokumentujących sprzedaż w procedurze SME na żądanie kupujących. W Polsce podmiot zagraniczny ma na fakturze posługiwać się numerem identyfikacyjnym EX. Zapewne tak będzie również w innych krajach UE.
Polski podatnik, który będzie korzystał ze zwolnienia z VAT w innych krajach UE w ramach procedury SME, jest obowiązany do składania Naczelnikowi Drugiego US Warszawa-Śródmieście:
1) informacji kwartalnej – w terminie miesiąca od końca kwartału, przy czym termin ten upływa również, gdy ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy;
2) korekty informacji kwartalnej – niezwłocznie, w przypadku zmian w informacji kwartalnej.
Od tej zasady istnieje wyjątek. W przypadku gdy roczny obrót podatnika na terytorium UE przekroczy kwotę 100 000 euro, będzie zobowiązany złożyć informację kwartalną w terminie 15 dni roboczych, licząc od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie tej kwoty. Obejmie ona okres od początku kwartału do dnia, w którym ta kwota została przekroczona.
Wzór takiej informacji określi MF w drodze rozporządzenia. Ustrukturyzowany formularz informacji kwartalnej SME-IK będziemy wysyłać za pomocą konta w e-Urzędzie Skarbowym.
Trzeba również prowadzić ewidencję zarówno sprzedaży w całej UE, jak i w rozbiciu na poszczególne kraje.
Podatnik VAT czynny, który wybrał procedurę SME, nie odliczy VAT od zakupu towarów i usług związanych ze sprzedażą zwolnioną z VAT rozliczaną w procedurze SME (art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT). Gdy zakupy są związane zarówno ze sprzedażą zwolnioną, jak i opodatkowaną podatnik czynny musi stosować proporcję.
3. Utrata prawa do korzystania ze zwolnienia w procedurze SME lub wybór kolejnych krajów
Podatnik korzystający z procedury SME jest zobowiązany do składania Naczelnikowi Drugiego US Warszawa Śródmieście aktualizacji uprzedniego powiadomienia.
Tabela. Przypadki, kiedy należy składać aktualizację SME-P
Lp. | Przyczyna aktualizacji SME-P | Zachowanie naczelnika urzędu skarbowego |
1 | 2 | 3 |
1. | zamiar skorzystania ze zwolnienia w kolejnym państwie członkowskim | Naczelnik urzędu skarbowego w terminie 35 dni roboczych po dniu otrzymania aktualizacji uprzedniego powiadomienia: • potwierdza podatnikowi polski numer identyfikacyjny EX na potrzeby korzystania ze zwolnienia w kolejnym państwie członkowskim, • informuje podatnika, na podstawie informacji przekazanych przez właściwy organ podatkowy wskazanego w aktualizacji państwa członkowskiego, o odmowie skorzystania ze zwolnienia, gdy podatnik nie spełnia warunków korzystania ze zwolnienia określonych przez to przez państwo członkowskie. Jeżeli warunki uprawniające do potwierdzenia polskiego numeru identyfikacyjnego EX wymagają dodatkowego zweryfikowania w celu zapobieżenia uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć termin do czasu zakończenia tej weryfikacji. |
2. | rezygnacja ze zwolnienia w państwie członkowskim | W przypadku gdy podatnik poinformował o rezygnacji ze zwolnienia we wszystkich państwach członkowskich, w których korzystał ze zwolnienia, właściwy naczelnik urzędu skarbowego, w terminie 35 dni roboczych, wyda postanowienie o dezaktywacji polskiego numeru identyfikacyjnego EX. Podatnik może złożyć zażalenie, ale podlega ono natychmiastowemu wykonaniu, oraz dezaktywuje ten numer. Rezygnacja ze zwolnienia jest skuteczna od: 1) pierwszego miesiąca kwartału następującego po kwartale, w którym podatnik poinformował o tej rezygnacji – w przypadku gdy poinformowanie nastąpiło w pierwszym albo drugim miesiącu kwartału; 2) drugiego miesiąca kwartału następującego po kwartale, w którym podatnik poinformował o tej rezygnacji – w przypadku gdy poinformowanie nastąpiło w ostatnim miesiącu kwartału – przy czym właściwy naczelnik urzędu skarbowego informuje podatnika o państwie członkowskim, w którym zwolnienie przestało mieć zastosowanie. |
3. | zmiana danych zawartych w SME-P | Podatnik nie otrzymuje żadnego powiadomienia. |
Ponadto Naczelnik Drugiego US Warszawa-Śródmieście może z urzędu dezaktywować numer identyfikacyjny EX. Powinien niezwłocznie wydać postanowienie o dezaktywacji polskiego numeru identyfikacyjnego EX, gdy:
• roczny obrót na terytorium UE podatnika w poprzednim lub bieżącym roku podatkowym przekroczył kwotę 100 000 euro lub
• podatnik przestał spełniać warunki korzystania ze zwolnienia we wszystkich państwach członkowskich, w których korzystał ze zwolnienia, lub
• zwolnienie przestało mieć zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich, w których podatnik korzystał ze zwolnienia, lub
• podatnik poinformował o zakończeniu swojej działalności gospodarczej lub istnieje uzasadnione przypuszczenie, że jego działalność gospodarcza zakończyła się.
Na wydane postanowienie służy zażalenie, ale podlega natychmiastowemu wykonaniu, czyli dezaktywuje numer identyfikacyjny EX.
Natomiast gdy jedno z państw członkowskich, w którym podatnik korzystał ze zwolnienia, poinformuje, że:
1) przestał on spełniać warunki korzystania ze zwolnienia w tym państwie członkowskim lub
2) zwolnienie przestało mieć zastosowanie w tym państwie członkowskim
– naczelnik urzędu skarbowego poinformuje podatnika o państwie członkowskim, w którym przestał spełniać warunki korzystania ze zwolnienia lub zwolnienie przestało mieć zastosowanie.
KOMENTARZ
Zmianę należy ocenić zasadniczo pozytywnie. Jednak liczne warunki, które należy spełnić, mogą utrudnić korzystanie z tej procedury. Minusem tego rozwiązania jest obowiązek zapoznania się z przepisami kraju, w którym korzystamy ze zwolnienia. Należy mieć nadzieję, że pomocna będzie strona internetowa KE https://sme-vat-rules.ec.europa.eu/contact-country_en, która zbiera informacje ze wszystkich krajów UE lub odsyła do stron krajowych.
• art. 3 ust. 3 pkt 2 lit. e, art. 86 ust. 8 pkt 1, art. 96 ust. 3c, art. 113b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1911
+
3. Zmiany w wystawianiu faktur uproszczonych, dokumentujących czynności zwolnione z VAT
PRZED ZMIANĄ
Do tej pory podatnicy zagraniczni nie mogli korzystać ze zwolnienia podmiotowego w Polsce. Dlatego przepisy dotyczące wystawiania faktur nie odnosiły się do tych podmiotów.
PO ZMIANIE
Umożliwiono podatnikom zagranicznym, korzystającym w Polsce ze zwolnienia na podstawie art. 113a ust. 1 ustawy o VAT (procedura SME), wystawianie faktur uproszczonych, podobnie jak ma to miejsce w przypadku podatników korzystających z krajowego zwolnienia podmiotowego. Z tym, że zakres danych na fakturze uproszczonej wystawionej przez podatnika korzystającego z procedury SME jest szerszy. Powinien obejmować również jego indywidualny numer identyfikacyjny EX.
Co oznacza, że taka faktura musi zawierać co najmniej następujące dane:
• datę wystawienia,
• numer kolejny,
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
• indywidualny numer rejestracyjny EX dostawcy,
• nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
• miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
• cenę jednostkową towaru lub usługi,
• kwotę należności ogółem.
Faktury te podatnik zagraniczny ma obowiązek wystawić na żądanie polskich kupujących.
Zmiana ta nie dotyczy polskich podatników, którzy korzystają za granicą z procedury SME. Ich obowiązują przepisy w kraju zwolnienia.
KOMENTARZ
Zmianę należy zasadniczo ocenić pozytywnie, gdyż zapewne ułatwi to podatnikom zagranicznym wywiązywanie się z obowiązku fakturowania w Polsce.
• § 3 pkt 3a rozporządzenia Ministra Finansów z 29 października 2021 r. w sprawie wystawiania faktur – Dz.U. z 2021 r.poz. 1979; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1938
+
4. Zmiany w zasadach ustalania miejsca świadczenia usług związanych z kulturą, sportem, edukacją, rozrywką
PRZED ZMIANĄ
Z art. 28g ust. 1 ustawy o VAT wynikało, że miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają. Przepis te nie rozróżniał miejsca świadczenia od tego, czy podatnik uczestniczy w tych imprezach fizycznie, czy bierze udział online. Mimo to część ekspertów oraz organów podatkowych (zob. pismo z 17 lipca 2024 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP1-2.4012.206.2024.1.JO) uważało, że ta zasada ustalania miejsca świadczenia nie ma zastosowania do wirtualnego uczestnictwa. Ich zdaniem miały wtedy zastosowanie zasady ogólne z art. 28b ustawy o VAT.
Artykuł 28g ust. 2 ustawy o VAT odnosił się natomiast do zasad ustalania miejsca świadczenia usług w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki oraz podobnych usług, takich jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych do tych usług, w tym świadczenia usług przez organizatorów usług w tych dziedzinach, ale świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami. Miejsce świadczenia tych usług znajdowało się w kraju, w którym działalność faktycznie była wykonywana.
PO ZMIANIE
Z przepisów wynika wprost, że miejsce świadczenia usług związanych z kulturą, sportem, edukacją, rozrywką jest uzależnione od tego, czy są świadczone wirtualnie czy nie.
Dlatego nie ma już wątpliwości, że w przypadku świadczenia na rzecz podatnika usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, gdy obecność na nich:
• nie jest wirtualna – miejscem świadczenia jest kraj, w którym te imprezy faktycznie się odbywają (art. 28g ust. 1 ustawy o VAT),
• jest wirtualna – miejscem świadczenia jest kraj, w którym nabywcy posiadają siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności (art. 28b ustawy o VAT).
Natomiast gdy usługi w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki oraz podobne usługi, takie jak targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze do tych usług, w tym świadczenie usług przez organizatorów usług w tych dziedzinach, wykonywane są na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, w ramach działalności, która:
• nie jest transmitowana lub w inny sposób udostępniana wirtualnie – miejscem ich świadczenia jest kraj, w którym ta działalność faktycznie jest wykonywana (art. 28g ust. 2 ustawy o VAT),
• jest transmitowana lub w inny sposób udostępniana wirtualnie – miejscem ich świadczenia jest kraj, w którym podmiot niebędący podatnikiem, na rzecz którego są świadczone te usługi, posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (art. 28g ust. 3 ustawy o VAT).
KOMENTARZ
Zmianę należy ocenić pozytywnie. Nie będzie już wątpliwości, jak ustalać miejsce świadczenia usług związanych z kulturą, sportem, edukacją, rozrywką, gdy uczestnictwo w imprezie jest wirtualne.
• art. 28g ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1911
–
5. Ograniczenie w stosowaniu procedury marży przy dostawie dzieł sztuki
PRZED ZMIANĄ
Na podstawie art. 120 ust. 11 ustawy o VAT procedura marży mogła mieć również zastosowanie do dostawy:
1) dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków uprzednio importowanych przez podatnika, o którym mowa w art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT;
2) dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców;
3) dzieł sztuki nabytych od podatnika VAT, innego niż wymieniony w art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT, które podlegały opodatkowaniu podatkiem według stawki 7% lub 8%.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. zmieniły się zasady stosowania procedury marży do dostawy dzieł sztuki. Jak wynika ze zmienionego art. 120 ust. 11 ustawy o VAT, procedura VAT marża może mieć zastosowanie do dostawy dzieł sztuki nabytych od:
1) polskiego podatnika VAT, innego niż podatnik stosujący przy sprzedaży procedurę VAT marża, o którym mowa w art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT;
2) podatnika podatku od wartości dodanej innego niż dokonujący dostawy towarów na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT, czyli według procedury VAT marża
– jeżeli te dzieła sztuki nie podlegały opodatkowaniu VAT według stawki 7%/8% albo podatkiem od wartości dodanej według stawki odpowiadającej stawce, o której mowa w art. 98 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE.
Po zmianach tą procedurą nie zostały objęte dostawy:
1) dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków uprzednio importowanych przez podatnika stosującego procedurę marży;
2) dzieł sztuki nabytych od podatnika VAT, innego niż stosującego procedurę marży, które podlegały opodatkowaniu podatkiem według stawki 7% lub 8%;
3) dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców.
Dostawa tych towarów będzie opodatkowana według zasad ogólnych.
Ponadto od 1 stycznia 2025 r. do dostawy dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków opodatkowanych od marży stawka VAT wynosi wyłącznie 23% (art. 120 ust. 3a w zw. z art. 146ef ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).
Podatnicy, którzy po zmianach spełniają warunki, aby nadal stosować procedurę VAT marża do dostawy dzieł sztuki na podstawie nowych przepisów, muszą ponownie złożyć zawiadomienie. Jeśli tego nie zrobili do końca 2024 r., muszą to zrobić przed dokonaniem dostawy. Takie zawiadomienie będzie ważne przez 2 lata, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik zawiadomił naczelnika urzędu skarbowego.
KOMENTARZ
Zmianę należy ocenić negatywnie, gdyż znacznie ograniczono zakres stosowania procedury VAT marża. Spowoduje to, że transakcje tymi towarami staną się mniej opłacalne.
• art. 120 ust. 3a i 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1911
• art. 8 ustawy z 8 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r.poz. 1721
Zmiany od 28 lutego 2025 r. – omówienie
+
6. Wydłużenie terminu stosowania odwrotnego obciążenia do dostaw mediów
PRZED ZMIANĄ
Do 28 lutego 2025 r. do dostaw gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych stosowany jest mechanizm odwrotnego obciążenia, gdy są spełnione warunki wskazane w art. 145e ustawy o VAT.
PO ZMIANIE
Rząd postanowił przedłużyć termin stosowania odwrotnego obciążenia do dostaw gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Według projektu ustawy nowelizującej, nad którym obecnie pracuje Sejm, mechanizm ten ma być nadal stosowany do 31 grudnia 2026 r.
Projekt przewiduje również zmiany o charakterze doprecyzowującym, tak aby z przepisów wynikało, że nabywcą może być tylko podatnik VAT czynny (zmiana brzmienia art. 145e ustawy o VAT).
KOMENTARZ
Procedowaną zmianę należy ocenić pozytywnie, gdyż wygaśnięcie prawa do stosowania tego mechanizmu pociągnęłoby za sobą wzrost kosztów uczestnictwa dla podmiotów na rynku giełdowym, a co za tym idzie – pogorszenie płynności finansowej uczestników rynku oraz zmniejszenie konkurencyjności polskiej giełdy względem innych państw członkowskich.
• art. 145e ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1911
• art. 1 pkt 3 projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw – po pierwszym czytaniu w Sejmie skierowany do Komisji Finansów Publicznych (nr druku 896)
Zmiany od 1 kwietnia 2025 r. – omówienie
+
7. Zmiany w stawkach VAT
PRZED ZMIANĄ
Stawka 0% na statki. Do 31 marca 2025 r., zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o VAT, stawkę 0% stosuje się do dostawy wykorzystywanych na morzu statków ratowniczych morskich (CN ex 8905 90 10) i łodzi ratunkowych (CN ex 8906 90 10). Przepis ten ogranicza możliwość stosowania stawki 0% do dostawy pełnomorskich statków i łodzi ratunkowych i nie obejmuje statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi. W konsekwencji dostawa takich statków jest opodatkowana stawką VAT w wysokości 23%.
Stawka 8% na wyroby medyczne. Zgodnie z art. 145c ustawy o VAT dostawa wyrobów medycznych, które zostały dopuszczone do obrotu na podstawie ustawy o wyrobach medycznych z 20 maja 2010 r. (zastąpionej ustawą z 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych), jest opodatkowana stawką 8% wyłącznie do 27 maja 2025 r.
Stawka 8% na nawozy, pasze i środki ochrony roślin. Dostawa nawozów i środków ochrony roślin – zwykle przeznaczonych do wykorzystania w produkcji rolnej – oraz pasz i karm dla zwierząt gospodarskich i domowych jest opodatkowana stawką 8% (poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT). Przepisy VAT nie precyzują przy tym, co należy rozumieć przez pojęcie nawozu, środka ochrony roślin oraz paszy. Powoduje to wątpliwości interpretacyjne i ma swoje konsekwencje w orzecznictwie krajowym. Dodatkowo do 31 marca 2025 r. stawkę 8% można stosować na podstawie przepisów rozporządzenia w sprawie obniżonych stawek do dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia i importu:
1) środków poprawiających właściwości gleby, stymulatorów wzrostu oraz podłoży do upraw, o których mowa w ustawie z 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2023 r.poz. 569 i 1597), z wyłączeniem podłoży mineralnych i towarów wymienionych w poz. 12 załącznika nr 3 do ustawy;
2) polepszaczy gleby, środków wapnujących, biostymulatorów, podłoży do upraw, produktów nawozowych mieszanych składających się wyłącznie z nawozu i środka wapnującego, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1009 z 5 czerwca 2019 r. ustanawiającym przepisy dotyczące udostępniania na rynku produktów nawozowych UE, zmieniającym rozporządzenia (WE) nr 1069/2009 i (WE) nr 1107/2009 oraz uchylającym rozporządzenie (WE) nr 2003/2003 (Dz.Urz. UE L 170 z 25.06.2019, str. 1, z późn. zm.), z wyłączeniem podłoży mineralnych i podłoży do upraw grzybów;
3) nawozowych produktów mikrobiologicznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 10a ustawy z 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, wpisanych do wykazu nawozowych produktów mikrobiologicznych, o którym mowa w rozdziale 4a tej ustawy.
Produkty higieniczne dla kobiet. Stawka VAT na dostawy kubeczków menstruacyjnych (klasyfikowane są w CN ex 3924 90 00 i CN ex 4014 90 00) wynosi 23%.
PO ZMIANIE
Zgodnie z projektem ustawy nowelizującej, nad którą pracuje Sejm, przepisy wprowadzające zmiany w stawkach VAT mają wejść w życie 1 kwietnia 2025 r.
Ostateczna wersja projektu ustawy zmieniającej, która trafiła do Sejmu, nie przewiduje – jak jej poprzednie wersje – podwyższenia stawki VAT z 8% do 23% na:
• dostawy żywych zwierząt tzw. koniowatych – koni, osłów, mułów i osłomułów klasyfikowanych do pozycji CN 0101 (poz. 7 zał. nr 3 do ustawy o VAT),
• produkty z konopi przeznaczone do palenia albo waporyzacji.
Stawka VAT na te produkty pozostanie bez zmian. Z ostatecznej wersji procedowanego w Sejmie projektu wynika, że ustawodawca pozostawił zmiany, które spowodują obniżenie stawek VAT na wybrane produkty lub utrzymają dotychczasową stawkę obniżoną.
Rozszerzenie stosowania stawki 0% na dostawy niepełnomorskich statków i łodzi ratunkowych
Od 1 kwietnia 2025 r. stawką 0% zostaną objęte dostawy statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi.
Przedłużenie stosowania stawki 8% na wyroby medyczne dopuszczone do obrotu na podstawie „starej” ustawy
20 marca 2023 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/607, które wprowadziło możliwość bezterminowego obrotu produktami medycznymi, które zostały dopuszczone do obrotu na podstawie starej ustawy o wyrobach medycznych.
Dlatego ma być bezterminowo przedłużone stosowanie stawki 8% na ten rodzaj wyrobów medycznych. Dzięki tej zmianie dostawa wszystkich wyrobów medycznych (które będą spełniać określone przepisami wymagania) – niezależnie od tego, czy zostały dopuszczone do obrotu na podstawie poprzednich, czy też obecnie obowiązujących przepisów krajowych regulujących ten obszar – będzie opodatkowana taką samą stawką VAT, tj. 8%.
Doprecyzowanie stosowania stawki 8% na nawozy i środki ochrony roślin
Aby wyeliminować niejednoznaczne rozumienie i interpretowanie pojęć nawozy, środki ochrony roślin i pasze, ma być uchylona poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT i dodane poz. 10a–10c, w których produkty te będą wymienione poprzez odwołanie do odpowiednich aktów prawnych (branżowych), tj. do ustawy o nawozach i nawożeniu oraz odpowiedniego rozporządzenia unijnego w zakresie nawozów, ustawy o środkach ochrony roślin oraz ustawy o paszach. W projektowanych przepisach nie została wprost wymieniona karma dla zwierząt. Nie oznacza to podwyższenia stawki VAT na te produkty, gdyż według wskazanych przepisów zaliczana jest do paszy dla zwierząt.
Ponadto przestaną obowiązywać przepisy rozporządzenia w sprawie obniżonych stawek, które „uzupełniały” przepisy ustawy w zakresie stosowania stawki 8% do sprzedaży nawozów czy środków ochrony roślin. Od 1 kwietnia 2025 r. całość regulacji dotyczących stosowania stawki 8% do tych towarów będzie uregulowana w ustawie o VAT (zob. tabela).
Tabela. Nawozy, środki ochrony roślin, pasze, których dostawa będzie opodatkowana stawką 8%
Lp. | CN | Rodzaj towarów |
1. | Bez względu na CN | Nawozy, środki poprawiające właściwości gleby, stymulatory wzrostu, podłoża do upraw, produkty pofermentacyjne, nawozowe produkty mikrobiologiczne wpisane do wykazu nawozowych produktów mikrobiologicznych, o których mowa w ustawie z 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2024 r. poz. 105) – z wyłączeniem podłoży mineralnych, oraz produkty nawozowe UE, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1009 z 5 czerwca 2019 r. ustanawiającym przepisy dotyczące udostępniania na rynku produktów nawozowych UE, zmieniającym rozporządzenia (WE) nr 1069/2009 i (WE) nr 1107/2009 oraz uchylającym rozporządzenie (WE) nr 2003/2003 (Dz. Urz. UE L 170 z 25.06.2019, str. 1, z późn. zm.) – z wyłączeniem podłoży mineralnych, podłoży do upraw grzybów i inhibitorów |
2. | Bez względu na CN | Środki ochrony roślin, o których mowa w ustawie z 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz.U. z 2024 r. poz. 630) |
3. | Bez względu na CN | Pasze, o których mowa w ustawie z 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz.U. z 2023 r. poz. 1149), dla zwierząt gospodarskich i domowych, o których mowa w tej ustawie |
Towary, na które zostanie obniżona stawka VAT z 23% do 5%
Stawka VAT zostanie obniżona z 23% do 5% na dostawy kubeczków menstruacyjnych (klasyfikowane są w CN ex 3924 90 00 i CN ex 4014 90 00). Stąd też projekt przewiduje dodanie poz. 18a w załączniku nr 10 do ustawy o VAT.
KOMENTARZ
Zmiany należy ocenić pozytywnie. Ustawodawca ostatecznie wycofał się z podwyższenia stawek VAT, jednocześnie obniżając wybrane stawki lub utrzymując możliwość dalszego ich stosowania. Oczywiście zakres obniżonych stawek nie jest duży i pewnie podatnicy widzieliby więcej zmian w tym zakresie, mimo to są to zmiany na plus.
• art. 1 pkt 1, 2, 4 projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw – po pierwszym czytaniu w Sejmie skierowany do Komisji Finansów Publicznych (nr druku 896)
+
8. Zniesienie obowiązku integracji kas z terminalami płatniczymi
PRZED ZMIANĄ
Użytkownicy kas online mieli mieć obowiązek zintegrowania ich z terminalami płatniczymi z dniem 1 stycznia 2025 r. Rząd zdecydował jednak o wycofaniu się z tego rozwiązania, a ponieważ zmiana ta wymaga interwencji ustawodawcy, na którą nie było już czasu, obowiązek integracji przełożono na 1 kwietnia 2025 r.
PO ZMIANIE
Przesunięcie terminu wprowadzenia obowiązku integracji kas z terminalami płatniczymi na 1 kwietnia 2025 r. nie oznacza, że podatnicy faktycznie będą musieli ten obowiązek zrealizować. Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o VAT, nad którym obecnie pracuje Sejm, zostanie zniesiony obowiązek zintegrowania kas online z terminalami płatniczymi. Ustawodawca wycofuje się z tego pomysłu.
KOMENTARZ
Procedowane zmiany należy ocenić pozytywnie, gdyż wypełnienie tego obowiązku wymagałoby od podatników poniesienia dodatkowych kosztów.
• art. 6 projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw – po pierwszym czytaniu w Sejmie skierowany do Komisji Finansów Publicznych (nr druku 896)
Zmiany od 1 lipca 2025 r. – omówienie
–
9. Obowiązek wprowadzenia kas rejestrujących
PRZED ZMIANĄ
Do 31 grudnia 2024 r. obowiązywało rozporządzenie Ministra Finansów z 24 listopada 2023 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. z 2023 r.poz. 2605). Według tego rozporządzenia zakres towarów i usług, które muszą być ewidencjonowane na kasie rejestrującej „od pierwszej złotówki”, nie obejmował:
• dostawy wyrobów klasyfikowanych do CN 2404 i 8543 40, przeznaczonych do palenia lub do wdychania bez spalania, z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów,
• dostawy wyrobów zawierających w swym składzie alkohol etylowy o objętościowej mocy powyżej 50% objętości, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, w tym rozpuszczalników, płynów odkażających, rozcieńczalników farb, płynów do odmrażania,
• dostawy węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych,
• dostawy przy użyciu urządzeń obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie lub banknotach, lub innej formie (bezgotówkowej) i wydają towar, • świadczenia usług parkingu samochodów i innych pojazdów, • świadczenia usług przy użyciu urządzeń, w tym wydających bilety, obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie lub banknotach, lub innej formie (bezgotówkowej) – innych niż usługi mycia, czyszczenia samochodów i podobne usługi (PKWiU 45.20.30.0), które są już objęte bezwzględnym obowiązkiem ewidencjonowania; obowiązek ten nie obejmie usług publicznego transportu zbiorowego.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. obowiązuje nowe rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, które ma obowiązywać przez kolejne trzy lata, tj. do 31 grudnia 2027 r. Nowe rozporządzenie, z pewnymi wyjątkami, powiela dotychczasowe rozwiązania przyjęte w zakresie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania. Został jednak rozszerzony zakres czynności, które obowiązkowo będą musiały być ewidencjonowane na kasie. Ponadto warunkiem korzystania ze zwolnienia przy usługach opróżniania szamb i dołów gnilnych jest udokumentowanie ich fakturą (poz. 8 zał.). Ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania korzystają również podatnicy korzystający z procedury SME w Polsce. Ponadto rozszerzono zakres zwolnienia dla usług wykonywanych przez osoby niewidome (mogą zatrudniać więcej niż jedną osobę niewidomą).
Mimo że przepisy nowego rozporządzenia weszły w życie 1 stycznia 2025 r., to ustawodawca przewidział okres przejściowy na wprowadzenie kas dla podatników, którzy dokonują wymienionych czynności. Pierwszy etap obowiązkowego wprowadzenia kas ma się rozpocząć 1 lipca 2025 r.
Tabela. Czynności, które będą objęte obowiązkiem ewidencjonowania na kasie fiskalnej i terminy wprowadzenia
Lp. | Wykaz czynności | Data rozpoczęcia obowiązkowego ewidencjonowania na kasie |
Dostawy towarów | ||
1. | dostawy wyrobów klasyfikowanych do CN 2404 i 8543 40, przeznaczonych do palenia lub do wdychania bez spalania, z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów | 1 lipca 2025 r. |
2. | dostawy wyrobów zawierających w swym składzie alkohol etylowy o objętościowej mocy powyżej 50% objętości, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, w tym rozpuszczalników, płynów odkażających, rozcieńczalników farb, płynów do odmrażania | 1 lipca 2025 r. |
3. | dostawy węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych, z wyjątkiem dostaw dokonywanych przez gminy w ramach zakupu preferencyjnego oraz przedsiębiorstwa górnicze, w tym kopalnie, udokumentowanych w całości fakturą | 1 lipca 2025 r. |
4. | dostawy towarów przy użyciu urządzeń służących do automatycznej sprzedaży, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie, banknotach lub innej formie (bezgotówkowej) i wydają towar, z wyjątkiem dostaw dokonywanych przy użyciu urządzeń, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie i nie posiadają stałego zasilania elektrycznego, a towar jest wydawany mechanicznie bez użycia prądu oraz dostawy prądu (stacje ładowania pojazdów) | 1 kwietnia 2027 r. |
Świadczenie usług | ||
1. | świadczenie usług parkingu samochodów i innych pojazdów z wyjątkiem usług parkingowych świadczonych na rzecz pracowników | 1 kwietnia 2026 r. |
2. | świadczenie usług przy użyciu urządzeń, w tym wydających bilety, obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie lub banknotach, lub innej formie (bezgotówkowej) – innych niż usługi mycia, czyszczenia samochodów i podobne usługi (PKWiU 45.20.30.0), które są już objęte bezwzględnym obowiązkiem ewidencjonowania, z wyjątkiem usług publicznego transportu zbiorowego oraz finansowych | 1 kwietnia 2026 r. – usługi przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji 1 kwietnia 2027 r. – w pozostałym zakresie |
KOMENTARZ
Zmiany należy ocenić negatywnie, gdyż kolejna grupa towarów i usług będzie obowiązkowo ewidencjonowana na kasie. W niektórych przypadkach będzie to wymagało zamontowania kas fiskalnych w automatach, co zapewne zwiększy koszty tego zakupu.
• art. 111 ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2024 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1911
• § 4, § 8 rozporządzenia Ministra Finansów z 17 grudnia 2024 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących – Dz.U. z 2024 r.poz. 1902
Zmiany od 1 października 2025 r. – omówienie
+/–
10. Zmiany w poborze i rozliczaniu VAT od opakowań na napoje objętych systemem kaucyjnym
PRZED ZMIANĄ
Specjalny system podwyższania podstawy opodatkowania VAT w przypadku niezwrócenia kaucji dotyczy szklanych butelek o pojemności do półtora litra wielokrotnego użytku, objętych systemem kaucyjnym w rozumieniu art. 8 pkt 13a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (art. 2 pkt 49 ustawy o VAT).
Obowiązek dokonywania takiego podwyższenia nie obciąża podatnika, który dokonał dostawy towarów w opakowaniu wielokrotnego użytku, lecz podatników wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje. Mają obowiązek podwyższenia podstawy opodatkowania VAT na ostatni dzień roku, tj. na 31 grudnia.
Mimo że te regulacje obowiązują od 13 października 2023 r., to ze względu na okres przejściowy do końca 2025 r. butelki wydane do 31 grudnia 2024 r. na starych zasadach mogą być zbierane, a pobrana kaucja może być zwracana na zasadach obowiązujących przed wejściem w życie tych regulacji, nie później jednak niż do 31 grudnia 2025 r. Co oznacza, że system ten nie zdążył jeszcze w pełni wejść w życie.
PO ZMIANIE
Przepisy VAT dotyczące zmian w systemie kaucyjnym od opakowań na napoje weszły w życie od 1 stycznia 2025 r. Jednak nowy system kaucyjny ma zacząć działać od 1 października 2025 r. Dopiero od tego dnia podmiot reprezentujący ma obowiązek zawarcia umowy z każdym wprowadzającym produkty w opakowaniach na napoje lub wprowadzającym bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje, który się do niego zgłosi (art. 40h ust. 4 ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi). Oznacza to, że obowiązki VAT będą ciążyły na tych podmiotach dopiero od 1 października 2025 r.
Zmiany dotyczą rozliczenia VAT od kaucji pobieranej przy sprzedaży napojów w opakowaniach. Nowe rozwiązania przewidują jednolite podejście do wszystkich rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym. Te same zasady objęły opakowania wielokrotnego i jednorazowego użytku.
Przez system kaucyjny rozumiany jest system wskazany w art. 8 pkt 13a ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Według tego systemu przy sprzedaży napojów w opakowaniach jednorazowego albo wielokrotnego użytku pobierana będzie kaucja, zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym.
Nadal będzie obowiązywać zasada, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się kaucji pobieranej za opakowania objęte systemem kaucyjnym, jeżeli podatnik dokonał dostawy towaru w tym opakowaniu.
Oznacza to, że pobór kaucji na każdym etapie obrotu w łańcuchu dostaw nie jest i nie będzie opodatkowany VAT. Przykładowo podatnik będący hurtownikiem, który kupuje napoje w opakowaniach od wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje, a następnie sprzedaje je do jednostki handlowej i pobierze kaucję od tych opakowań, nie wlicza jej do podstawy opodatkowania VAT. Podobna zasada obowiązuje w całym łańcuchu dostaw – VAT nie wystąpi również między jednostką handlową a użytkownikiem końcowym.
Zmienią się natomiast zasady rozliczeń VAT, gdy klient nie zwróci opakowania i kaucja zostanie zatrzymana. Do rozliczenia VAT z tego tytułu zostały wyznaczone dwa podmioty: podmiot reprezentujący i wprowadzający napoje w opakowaniach.
Obowiązki podmiotu reprezentującego
Zmiana polega na wyznaczeniu jednego podmiotu, który jest obowiązany do obliczenia i pobrania VAT od niezwróconej kaucji oraz wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Obowiązek taki został nałożony na podmiot reprezentujący jako płatnika VAT, który prowadzi system kaucyjny (art. 17b ustawy o VAT).
Płatnik będzie obowiązany, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania kwot podatku na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Okresem rozliczeniowym będzie rok. Podmiot reprezentujący będzie musiał wpłacić VAT w terminie do ostatniego dnia miesiąca następującego po roku, dla którego ustalono różnicę w wartości kaucji wynikającej z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych do obrotu w danym roku a z opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku. Pierwszy raz będzie musiał wpłacić VAT do 31 stycznia 2026 r.
Obowiązki podatnika wprowadzającego produkty w opakowaniach
Nałożenie na podmiot reprezentujący obowiązków płatnika VAT nie wyłączy obowiązków związanych z rozliczeniem VAT przez podatnika wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje.
Podatnikiem pozostaje nadal wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje. VAT powstały w związku z niezwróceniem opakowań lub odpadów opakowaniowych będzie wykazywany w rozliczeniach tego podatnika.
W przypadku niezwrócenia do podmiotu reprezentującego opakowania lub odpadu opakowaniowego objętych systemem kaucyjnym wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje będzie podwyższał podstawę opodatkowania w JPK_V7 składanym za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku, dla którego ustalono różnicę w wartości kaucji. Pierwszy raz to zrobi w JPK_V7 za styczeń 2026 r.
Podstawa opodatkowania będzie podwyższana o różnicę w wartości kaucji wynikającą z wprowadzonych przez niego do obrotu w danym roku opakowań objętych systemem kaucyjnym, a opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku, ustaloną na ostatni dzień roku. Kwota tej różnicy będzie uznawana za kwotę brutto.
Rozliczenie kaucji będzie mogło zostać rozłożone na lata, jeżeli w danym roku wartość kaucji wynikająca z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych do obrotu będzie mniejsza niż wartość kaucji wynikająca z opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego. W takim przy padku wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje będzie uwzględniał tę różnicę przy ustaleniu podstawy opodatkowania dla:
1) kolejnego roku albo
2) lat następujących po kolejnym roku, jeżeli w kolejnym roku wartość kaucji wynikająca z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych do obrotu przez wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje będzie mniejsza niż łączna wartość kaucji wynikająca z opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych tym systemem zwróconych do podmiotu reprezentującego oraz wartość różnicy wynikającej z roku poprzedniego.
Ewidencja opakowań i kaucji
Wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje oraz podmiot reprezentujący będą zobowiązani:
• prowadzić ewidencję w postaci elektronicznej,
• udostępniać ewidencję drogą elektroniczną na każde żądanie organu podatkowego,
• przechowywać ewidencję przez okres pięciu lat od zakończenia roku, w rozliczeniu za który ustalono podstawę opodatkowania wynikającą z różnicy między wartością pobranej kaucji za opakowania objęte systemem kaucyjnym wprowadzone do obrotu w danym roku a wartością zwróconej kaucji za opakowania lub odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym w danym roku.
Ewidencja będzie musiała zawierać dane niezbędne do określenia podstawy opodatkowania VAT, w tym o:
• wprowadzonych do obrotu opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, z podziałem na rodzaje tych opakowań oraz o ich liczbie,
• wartości pobranej kaucji w danym roku,
• zwróconych opakowaniach i odpadach opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym, z podziałem na rodzaje opakowań lub odpadów opakowaniowych oraz o ich liczbie,
• wartości zwróconej kaucji w danym roku.
Ewidencja podmiotu reprezentującego będzie musiała być prowadzona z podziałem na wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje.
KOMENTARZ
To kolejna zmiana systemu kaucyjnego w ciągu niespełna dwóch lat. Poprzedni system nie zdążył jeszcze w pełni wejść w życie. Ministerstwo Środowiska i Klimatu zapewnia jednak, że ustawa uwzględnia postulaty przedstawicieli branż, które będą objęte działaniem systemu kaucyjnego, zgłaszane w ramach konsultacji organizowanych w I kw. 2024 r. Na szczęście przedsiębiorcy na końcu łańcucha dostaw nie zostali objęci obowiązkiem rozliczania VAT od pobieranych kaucji.
• art. 2 pkt 49a, 50, 51, 52, art. 17b, art. 29a ust. 11a, 12c, 12d, art. 103 ust. 5da, art. 109 ust. 11ia–11ic ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1911
• art. 10 ustawy z 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r.poz. 1911
CIT, PIT – zmiany wspólne dla obu ustaw
Tabela. Zmiany wspólne dla PIT i CIT na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Indywidualna amortyzacja nieruchomości w miastach na prawach powiatu dotkniętych wysokim bezrobociem | Na szczególnych zasadach umożliwiono dokonywanie indywidualnej amortyzacji budynków (lokali) niemieszkalnych oraz budowli zaliczonych do 1 i 2 grupy KŚT wybudowanych w miastach na prawach powiatu dotkniętych wysokim bezrobociem. |
2. | Nowa ulga podatkowa dla przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy WOT i AR | Przedsiębiorcom będącym podatnikami PIT opodatkowanymi według skali podatkowej albo podatkiem liniowym lub podatnikami CIT umożliwiono skorzystanie z nowej ulgi podatkowej z tytułu zatrudniania żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej oraz Aktywnej Rezerwy. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+
1. Indywidualna amortyzacja nieruchomości także w miastach na prawach powiatu dotkniętych wysokim bezrobociem
PRZED ZMIANĄ
Podatnicy PIT i CIT mogli ustalać indywidualne stawki amortyzacyjne dla budynków i lokali niemieszkalnych oraz budowli zaliczonych do 1 i 2 grupy KŚT znajdujących się w gminach położonych w powiatach dotkniętych wysokim bezrobociem. Ten rodzaj amortyzacji stanowi pomoc de minimis. Mogli z niej skorzystać mikro, mali i średni przedsiębiorcy, w przypadku gdy wymienione nieruchomości:
• wybudowali we własnym zakresie i po raz pierwszy wprowadzili je do swoich ewidencji środków trwałych;
• znajdowały się na obszarze gminy:
– zlokalizowanej w powiecie, w którym przeciętna stopa bezrobocia wynosiła co najmniej 120% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, oraz
– w której wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca był mniejszy niż 100% wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin.
Wysokość indywidualnych stawek amortyzacyjnych zależała od wysokości przeciętnej stopy bezrobocia obowiązującej w powiecie, na którego terenie znajdowała się dana gmina. Jeżeli budynek (lokal) niemieszkalny albo budowla znajdowały się na obszarze gminy zlokalizowanej w powiecie, w którym przeciętna stopa bezrobocia wynosiła:
• od 120% do 170% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji nie mógł być krótszy niż 10 lat, czyli indywidualnie ustalana roczna stawka amortyzacyjna nie mogła być wyższa niż 10,
• powyżej 170% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji nie mógł być krótszy niż 5 lat, czyli indywidualnie ustalana roczna stawka amortyzacyjna nie mogła być wyższa niż 20%.
Wysokość przeciętnej stopy bezrobocia obowiązującej w danym powiecie należało ustalać na miesiąc, w którym wystąpi jedno z następujących zdarzeń, tj.:
1) uprawomocniła się decyzja o pozwoleniu na budowę;
2) upłynął termin na wniesienie sprzeciwu wobec dokonanego zgłoszenia budowy albo zostało wydane zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia takiego sprzeciwu;
3) nieruchomość została po raz pierwszy wprowadzona do ewidencji środków trwałych – w przypadku gdy jej budowa nie wymagała uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę albo dokonania zgłoszenia budowy lub z innych przyczyn nie doszło do wydania takiej decyzji albo dokonania takiego zgłoszenia.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. podatnicy PIT i CIT zyskali możliwość ustalania indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla nowo wybudowanych budynków i lokali niemieszkalnych oraz budowli zaliczonych do 1 i 2 grupy KŚT, także wtedy gdy znajdują się one na obszarze miasta na prawach powiatu dotkniętego wysokim bezrobociem. Warunki, jakie trzeba spełnić, aby skorzystać z tej amortyzacji, oraz wysokość indywidualnych stawek amortyzacyjnych są takie same jak w przypadku amortyzacji w gminach znajdujących się w powiatach dotkniętych wysokim bezrobociem. Jedyna różnica polega na tym, że wraz z omawianą zmianą ustawodawca wprowadził nowe wskaźniki, tj.:
• indywidualny wskaźnik zamożności gminy lub miasta na prawach powiatu (zamiast wskaźnika dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie),
• wskaźnik zamożności wszystkich gmin lub miast na prawach powiatu (zamiast wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin).
Przez indywidualny wskaźnik zamożności gminy lub miasta na prawach powiatu i wskaźnik zamożności wszystkich gmin lub miast na prawach powiatu rozumie się wskaźniki w rozumieniu art. 24 ust. 3 i 4 ustawy z 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2024 r.poz. 1572), stanowiące podstawę do wyliczenia kwot potrzeb wyrównawczych na rok bezpośrednio poprzedzający rok, w którym wystąpiło zdarzenie, o którym mowa w art. 22j ust. 9 ustawy o PIT i art. 16j ust. 9 ustawy o CIT, czyli np. uprawomocniła się decyzja o pozwoleniu na budowę.
Na mocy przepisów przejściowych podatnicy po raz pierwszy skorzystają z nowych rozwiązań w stosunku do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2026 r. To oznacza, że w 2025 r.de facto nie będą jeszcze mogli skorzystać z indywidualnych rocznych stawek amortyzacji w miastach na prawach powiatu dotkniętych wysokim bezrobociem.
KOMENTARZ
Zmiana jest korzystna dla podatników, którzy wybudują budynki i lokale niemieszkalne oraz budowle zaliczone do 1 i 2 grupy KŚT w miastach na prawach powiatu dotkniętych wysokim bezrobociem. Dzięki nowelizacji będą oni mogli znacznie szybciej dokonać amortyzacji takich nieruchomości.
• art. 22j ust. 7–13 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1635
• art. 16j ust. 7–13 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2805; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1717
• art. 99 i art. 100 ustawy z 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego – Dz.U. z 2024 r.poz. 1572; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1717
+
2. Nowa ulga podatkowa dla przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy WOT i AR
PRZED ZMIANĄ
Przed 1 stycznia 2025 r. nie istniała żadna ulga podatkowa związana z zatrudnianiem żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT) oraz Aktywnej Rezerwy (AR).
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. przedsiębiorcy będący podatnikami PIT opodatkowanymi według skali podatkowej albo podatkiem liniowym lub podatnikami CIT mogą skorzystać z nowej ulgi podatkowej z tytułu zatrudniania żołnierzy WOT i AR.
Wysokość przysługującego odliczenia
Przedsiębiorcy mogą odliczyć od dochodu:
1) 12 000 złotych, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 1 rok nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie;
2) 15 000 złotych, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 2 lata nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie;
3) 18 000 złotych, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 3 lata nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie;
4) 21 000 złotych, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 4 lata nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie;
5) 24 000 złotych, jeżeli zatrudniony w ramach stosunku pracy żołnierz terytorialnej służby wojskowej, jak również żołnierz aktywnej rezerwy pełni co najmniej 5 lat nieprzerwanie terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie.
Ulga przysługuje na każdego zatrudnionego w ramach stosunku pracy żołnierza WOT lub żołnierza AR, na rzecz którego podatnik ponosi miesięczne wydatki w kwocie stanowiącej wysokość co najmniej minimalnego wynagrodzenia. W przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną za zatrudnionego nie uważa się wspólnika tej spółki.
Jeżeli żołnierz WOT lub AR będzie zatrudniony w ramach stosunku pracy przez niepełny rok podatkowy, prawo do odliczenia przysługuje w wysokości 1/12 ww. kwot, za każdy pełny miesiąc kalendarzowy, w którym będzie pełnił terytorialną służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie.
Z wyższego odliczenia mogą skorzystać podatnicy:
• będący mikroprzedsiębiorcami lub małymi przedsiębiorcami; tacy podatnicy mogą podwyższać podstawowe kwoty odliczenia o współczynnik 1,5,
• którzy zatrudniają w ramach stosunku pracy co najmniej 5 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, ale nie są mikro lub małymi przedsiębiorcami; tacy podatnicy mogą podwyższać podstawowe kwoty odliczenia o współczynnik 1,2.
Limit przysługującego odliczenia
W przypadku przedsiębiorców będących podatnikami PIT kwota odliczenia nie może przekroczyć dochodu z działalności gospodarczej osiągniętego przez podatnika w danym roku podatkowym. W przypadku gdy podatnik poniesie za rok, którego ma dotyczyć odliczenie, stratę albo wielkość dochodu osiągniętego przez podatnika będzie niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń – będzie mógł dokonać odliczenia w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych. W takim przypadku kwota odliczenia nie będzie mogła przekroczyć w żadnym z tych lat wysokości dochodu osiągniętego z działalności gospodarczej.
W przypadku przedsiębiorców będących podatnikami CIT kwota odliczenia nie może przekroczyć dochodu osiągniętego w roku podatkowym z innych źródeł przychodów niż przychody z zysków kapitałowych. W przypadku gdy podatnik poniesie w tym źródle za rok podatkowy stratę albo wielkość dochodu osiągniętego przez podatnika w tym źródle będzie niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń – będzie mógł dokonać odliczenia w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych. W takim przypadku kwota odliczenia nie będzie mogła przekroczyć w żadnym z tych lat wysokości dochodu osiągniętego w ramach innych źródeł przychodów.
Sposób odliczenia ulgi
Odliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym, podając:
• numer PESEL żołnierzy WOT lub aktywnej rezerwy,
• liczbę miesięcy i lat nieprzerwanej służby w terytorialnej służbie wojskowej,
• informacje, czy podatnik jest mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą lub zatrudnia co najmniej 5 pracowników.
Na żądanie organów podatkowych podatnik może zostać zobowiązany do przedstawienia zaświadczeń, oświadczeń oraz innych dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do odliczenia.
Przepisy dotyczące omawianej ulgi weszły w życie 12 listopada 2024 r. Na mocy przepisów przejściowych podatnicy po raz pierwszy mogą skorzystać z ulgi w stosunku do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2025 r., czyli w zeznaniu za 2025 r. Nie mogą rozliczyć ulgi w zeznaniu składanym za 2024 r. W przypadku podatników CIT, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2025 r., a zakończył po dniu 31 grudnia 2024 r., przepisy art. 18eg ustawy o CIT stosuje się po raz pierwszy za rok podatkowy rozpoczynający się bezpośrednio po tym roku.
KOMENTARZ
Zmiana jest korzystna dla podatników. Dzięki niej przedsiębiorcy zatrudniający żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej oraz Aktywnej Rezerwy będą mogli obniżyć swój roczny dochód do opodatkowania PIT albo CIT.
• art. 26he ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1635
• art. 18eg ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2805; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1717
• art. 4 ustawy z 1 października 2024 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wsparcia przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy Obrony Terytorialnej lub żołnierzy Aktywnej Rezerwy – Dz.U. z 2024 r.poz. 1585
Podatek dochodowy od osób prawnych
Tabela. Zmiany w ustawie o CIT na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Obowiązek elektronicznego raportowania ksiąg rachunkowych | Podatnicy CIT, których roczne przychody przekroczą 50 mln euro, oraz podatkowe grupy kapitałowe są zobowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych za pomocą programów komputerowych. Księgi te należy przesyłać do urzędów skarbowych. |
2. | Wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów podatków wyrównawczych | Z kosztów podatkowych wyłączono: • globalny podatek wyrównawczy, • krajowy podatek wyrównawczy, • podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków, • podatek równoważny nakładany w państwach innych niż Polska. |
3. | Wyłączenie zwolnienia dochodów opodatkowanych za granicą podatkiem wyrównawczym | Możliwość odliczenia w Polsce zapłaconych za granicą podatków nie dotyczy: • kwalifikowanego globalnego podatku wyrównawczego, • kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego, • podatku pobieranego na podstawie kwalifikowanej zasady niedostatecznie opodatkowanych zysków. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
–
1. Obowiązek elektronicznego raportowania ksiąg rachunkowych
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. podatnicy podatku dochodowego nie byli zobowiązani do raportowania władzom podatkowym prowadzonych elektronicznie ksiąg podatkowych. Dotyczyło to także wszystkich kategorii podatników CIT.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. podatnicy CIT, których roczne przychody przekroczyły 50 mln zł, oraz podatkowe grupy kapitałowe zostali zobowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych za pomocą programów komputerowych. Wprowadzono też obowiązek raportowania tak prowadzonych ksiąg władzom podatkowym w postaci ustrukturyzowanych plików elektronicznych:
• JPK_KR_PD (Jednolity Plik Kontrolny Księgi Rachunkowe Podatek Dochodowy) oraz
• JPK_ST_KR (Jednolity Plik Kontrolny Środki Trwałe).
Obowiązek raportowania podatnicy ci mieli wykonać po raz pierwszy w terminie złożenia zeznania za 2025 r. MF wydało jednak rozporządzenie wprowadzające czasowe zwolnienie z obowiązku elektronicznego raportowania ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zwolnienie dotyczy podatników CIT oraz spółek niebędących osobami prawnymi. Obejmuje ono rok podatkowy/obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2024 r., a przed 1 stycznia 2026 r. Oznacza to, że podatnicy nie będą jeszcze musieli raportować danych z tej ewidencji za 2025 r.
KOMENTARZ
Dla podatników elektroniczne raportowanie ksiąg rachunkowych stanowi utrudnienie. Co więcej, na podstawie przesłanych ksiąg rachunkowych fiskus będzie mógł łatwiej typować podatników do kontroli.
• art. 9 ust. 1c–1g ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2805; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1717
• rozporządzenie Ministra Finansów z 13 grudnia 2024 r. w sprawie zwolnienia z obowiązku przesyłania części ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – Dz.U. z 2024 r.poz. 1861
–
2. Wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów podatków wyrównawczych
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. w polskim systemie prawa nie występował podatek wyrównawczy, nie było zatem potrzeby istnienia regulacji podatkowej dotyczącej rozliczania wydatków związanych z jego płaceniem.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. z kosztów uzyskania przychodów wyłączone zostały:
• globalny podatek wyrównawczy,
• krajowy podatek wyrównawczy,
• podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków,
• podatek równoważny nakładany w państwach innych niż Polska.
Regulacja ta dotyczy podatków nakładanych ustawą o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych.
KOMENTARZ
Niestety dla podatników podatek wyrównawczy nie stanowi kosztu uzyskania przychodów. Może wynikać to z faktu, że podatek wyrównawczy ma na celu obciążenie podmiotów, które – pomimo prowadzenia działalności – wykazują stosunkowo niską rentowność lub korzystają z odliczeń podatkowych, co zmniejsza ich efektywne obciążenie podatkowe. W związku z tym nie jest traktowany jako wydatek związany z prowadzoną działalnością.
• art. 16 ust. 1 pkt 15b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2805; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1717
–
3. Zwolnienie dochodów opodatkowanych za granicą podatkiem wyrównawczym
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. w polskim systemie prawa nie występował podatek wyrównawczy. Nie było zatem potrzeby istnienia regulacji dotyczących stosowania do niego zwolnienia z opodatkowania przewidzianego w art. 20 updop.
PO ZMIANIE
Artykuł 20 ustawy o CIT przewiduje możliwość odliczenia od podatków płaconych w Polsce przez polskich podatników niektórych podatków zapłaconych za granicą Polski. Ma to na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania tych samych dochodów polskiego podatnika. Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi od 1 stycznia 2025 r. regulacje te nie mają jednak zastosowania do:
• kwalifikowanego globalnego podatku wyrównawczego,
• kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego,
• podatku pobieranego na podstawie kwalifikowanej zasady niedostatecznie opodatkowanych zysków.
KOMENTARZ
Możliwość odliczenia podatków zapłaconych za granicą, przewidziana w art. 20 ustawy o CIT, dotyczy wyłącznie podatku dochodowego obliczanego od łącznej sumy dochodów podatnika. Podatek wyrównawczy, jako odrębne zobowiązanie podatkowe niezwiązane bezpośrednio z dochodem, nie podlega tym odliczeniom. W rezultacie podatnik nie może pomniejszyć kwoty podatku wyrównawczego o podatek zapłacony za granicą.
• art. 20 ust. 2c ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2805; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1717
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Tabela. Zmiany w ustawie o PIT na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Rozliczanie przychodów i kosztów metodą kasową | Podatnikom opodatkowanym według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo IP BOX, którzy prowadzą pkpir, umożliwiono rozpoznawanie przychodów oraz potrącanie kosztów w momencie otrzymania/dokonania zapłaty. |
2. | Pomniejszanie dochodu o dokonane odliczenia przez przedsiębiorstwa w spadku | Przedsiębiorstwa w spadku opodatkowane podatkiem liniowym zostały pozbawione możliwości pomniejszania dochodu o odliczenia określone w art. 26 ust. 1 ustawy o PIT, czyli m.in. o dokonane darowizny. |
3. | Dodatki dopełniające | Organy rentowe zostały zobowiązane do pobierania zaliczek na PIT od wypłacanych dodatków dopełniających. |
4. | Zmiany dostosowujące | Zmiana polega na usunięciu rozbieżności między ustawą o PIT i uzpd w zakresie regulacji odnoszących się do odliczania straty podatkowej. |
5. | Zmiany porządkowe | W przepisach dotyczących zwolnienia z wpłacania zaliczek na PIT usunięto odwołania do spółki komandytowej, która obecnie jest podatnikiem CIT, a nie PIT. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/–
1. Rozliczanie przychodów i kosztów metodą kasową
PRZED ZMIANĄ
Przepisy ustawy o PIT nie przewidywały możliwości rozliczania przychodów i kosztów metodą kasową.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. w przepisach PIT pojawiła się możliwość skorzystania z kasowej metody rozpoznania przychodów i potrącania kosztów w działalności gospodarczej. Możliwość ta występuje wyłącznie w transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami (B2B).
Z metody kasowej może korzystać podatnik, w tym podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, opodatkowany według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo IP BOX, który prowadzi pkpir i osiąga przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, jeżeli łącznie spełnia poniższe warunki:
• jego przychody z prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej w roku bezpośrednio poprzedzającym rok podatkowy, w którym zamierza skorzystać z metody kasowej, nie przekroczyły kwoty 1 000 000 zł; w przypadku przedsiębiorstwa w spadku w przychodach uwzględnia się również przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie przez zmarłego przedsiębiorcę,
• nie prowadzi ksiąg rachunkowych,
• złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenie o wyborze metody kasowej.
Oświadczenie o wyborze metody kasowej
Podatnik, który chce skorzystać z metody kasowej, musi złożyć na piśmie oświadczenie o wyborze tej metody do naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 20 lutego roku podatkowego. W przypadku podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego oświadczenie to należy złożyć w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności gospodarczej, a jeżeli rozpoczęcie działalności gospodarczej nastąpi w grudniu roku podatkowego – w terminie do końca roku podatkowego. Podatnik, który wybierze metodę kasową, będzie zobowiązany stosować ją przez cały rok podatkowy. Dokonany wybór będzie dotyczył również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do 20 lutego roku podatkowego, zawiadomi na piśmie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tej metody rozliczania przychodów. Ustawodawca nie przewidział urzędowego wzoru oświadczenia o wyborze metody kasowej ani zawiadomienia o rezygnacji z metody kasowej. Podatnik musi sporządzić je samodzielnie.
Przychody rozliczane metodą kasową
U podatników, którzy wybiorą metodę kasową, datą powstania przychodu jest dzień uregulowania należności, nie późniejszy niż dzień:
• upływu dwóch lat, licząc od dnia wystawienia faktury, albo
• likwidacji działalności gospodarczej.
Przez uregulowanie należności rozumie się również:
• częściowe uregulowanie należności,
• wpłaty na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.
Metoda kasowa nie ma zastosowania do przychodów z:
• odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• transakcji zawieranych między podatnikiem a podmiotem:
- powiązanym z podatnikiem w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT albo
- mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosujących szkodliwą konkurencję podatkową lub zagranicznym zakładem położonym na terytorium lub w kraju stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.
Ewidencja faktur rozliczanych metodą kasową
Podatnicy, którzy wybiorą metodę kasową, będą musieli prowadzić ewidencję faktur dokumentujących przychody rozliczane tą metodą. Taka ewidencja musi zawierać datę wystawienia faktury, numer faktury, kwotę należności wynikającą z faktury oraz datę uregulowania należności. Ustawodawca nie przewidział urzędowego wzoru takiej ewidencji. Podatnik musi sporządzić ją samodzielnie.
Koszty uzyskania przychodów w metodzie kasowej
Podatnik, który wybierze metodę kasową, musi rozliczać koszty podatkowe w roku podatkowym, w którym ureguluje zobowiązanie wynikające z transakcji zawartej z innym przedsiębiorcą, nie wcześniej jednak niż w dacie poniesienia kosztu. Ponadto może zaliczać do kosztów podatkowych również wydatki uregulowane częściowo.
Metodą kasową nie są objęte:
• koszty wynagrodzeń pracowniczych oraz umów zlecenia, o dzieło rozliczanych w działalności wykonywanej osobiście,
• odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.
W przypadku kosztów uzyskania przychodów – w przeciwieństwie do osiąganych przychodów – przepisy dotyczące metody kasowej nie przewidują wyłączenia ze stosowania tej metody w odniesieniu do transakcji z podmiotami powiązanymi lub podmiotami z krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.
Ulga na złe długi a metoda kasowa
Co do zasady ulga na złe długi nie ma zastosowania do należności oraz kosztów uzyskania przychodów rozliczanych metodą kasową. Ulga ta znajdzie jednak zastosowanie w przypadku przychodu, który należy rozliczyć w dniu upływu dwóch lat od daty wystawienia faktury albo w dacie likwidacji działalności gospodarczej. W takim przypadku podatnik może zastosować ulgę na złe długi, z pominięciem warunku, który uzależnia prawo do skorzystania z ulgi od tego, aby od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa. Zmniejszenia podstawy obliczenia podatku lub zwiększenia straty podatnik (wierzyciel) dokona:
• przy obliczeniu zaliczki za okres, w którym ustalił przychód z uwagi na upływ dwuletniego okresu albo likwidację działalności, lub
• w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym ustalił przychód z uwagi na upływ dwuletniego terminu albo likwidację działalności gospodarczej.
Zmiany w pkpir związane z wprowadzeniem metody kasowej
W związku z wprowadzeniem metody kasowej MF znowelizował rozporządzenie w sprawie prowadzenia pkpir. Dostosował zawarte w nim regulacje do zmienionych przepisów ustawy o PIT. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami podatnicy, którzy wybiorą metodę kasową:
• w kolumnie 2 pkpir wpisują datę powstania przychodu/potrącenia kosztu zgodnie z metodą kasową,
• w kolumnie 3 pkpir wpisują numer faktury dokumentującej przychód/numer faktury lub innego dokumentu dokumentującego poniesienie kosztów rozliczanych metodą kasową
– (zob. ust. 3 i 4 objaśnień do pkpir stanowiących załącznik nr 1 do rozporządzenia w sprawie pkpir w znowelizowanym brzmieniu).
W rozporządzeniu doprecyzowano również, że w spisie z natury trzeba ujmować towary i materiały, które zostaną otrzymane przez podatnika, ale ich zakup nie zostanie zaliczony do kosztów podatkowych z uwagi na stosowanie metody kasowej. Wartość spisu trzeba jednak pomniejszać o wartość towarów, które nie zostaną zaliczone do kosztów zgodnie z metodą kasową (§ 26 ust. 5 rozporządzenia w sprawie pkpir w znowelizowanym brzmieniu).
Na mocy przepisów przejściowych metoda kasowa ma zastosowanie do:
• przychodów udokumentowanych fakturami wystawionymi, w terminach określonych zgodnie z przepisami VAT, po 31 grudnia 2024 r., jeżeli przychody te nie zostaną zaliczone do przychodów przed dniem 1 stycznia 2025 r.,
• kosztów uzyskania przychodów poniesionych po 31 grudnia 2024 r., jeżeli koszty te nie zostaną potrącone przed 1 stycznia 2025 r.
W przypadku wpłat lub należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, pobranych lub zarachowanych przed 1 stycznia 2025 r., udokumentowanych fakturami wystawionymi, w terminach określonych zgodnie z przepisami VAT, po dniu 31 grudnia 2024 r., przychód powstanie w dniu wystawienia tych faktur, jeżeli:
• w dniu ich wystawienia podatnik będzie stosował metodę kasową rozliczania przychodów oraz
• pobrane wpłaty lub zarachowane należności nie zostały zaliczone do przychodów przed dniem 1 stycznia 2025 r.
KOMENTARZ
Zmiana jest korzystna dla podatników w zakresie momentu rozpoznawania przychodów. Dzięki temu, że w metodzie kasowej przychód powstaje dopiero w momencie otrzymania zapłaty, podatnik nie musi odprowadzać podatku od niezapłaconych faktur. Jeżeli jednak podatnik nie otrzyma zapłaty do momentu, w którym upłyną dwa lata, licząc od dnia wystawienia faktury, musi rozpoznać przychód.
Metoda kasowa spowalnia natomiast u podatników moment potrącenia kosztów podatkowych. Podatnik musi czekać z rozliczeniem wydatku w kosztach do momentu jego uregulowania. Metoda kasowa wymusza również na podatnikach wprowadzenie monitoringu:
• zapłaty za wystawione i otrzymane faktury,
• upływu dwóch lat od dnia wystawienia faktury – w przypadku przychodów, za które podatnik nie otrzyma zapłaty.
• art. 14c, art. 22 ust. 4–4b, art. 24a ust. 1da i 1db, art. 26i ust. 20 i 21, art. 44 ust. 25 i 26 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1635
• § 15 ust. 5, § 16 ust. 1, § 26 ust. 5, załącznik nr 1 i załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów – Dz.U. z 2019 r.poz. 2544; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1744
–
2. Zakaz pomniejszania dochodu o dokonane odliczenia przez przedsiębiorstwa w spadku opodatkowane podatkiem liniowym
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. zakaz pomniejszania dochodu o dokonane odliczenia przez przedsiębiorstwa w spadku wynikał z art. 26 ust. 15 ustawy o PIT. Przepis ten brzmi następująco:
Wydatki na cele określone w ust. 1 nie podlegają odliczeniu od dochodu przedsiębiorstwa w spadku.
Jednocześnie w art. 30c ustawy o PIT regulującym opodatkowanie podatkiem liniowym nie było zapisu o odpowiednim stosowaniu tego przepisu. To powodowało, że powyższy zakaz dotyczył tylko przedsiębiorstw w spadku opodatkowanych według skali podatkowej. Nie dotyczył zaś przedsiębiorstw opodatkowanych podatkiem liniowym.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. w art. 30c ust. 3a ustawy o PIT zapisano wprost, że art. 26 ust. 15 ustawy o PIT stosuje się odpowiednio. W związku z tą zmianą przedsiębiorstwa w spadku opodatkowane podatkiem liniowym utraciły możliwość pomniejszania dochodu o odliczenia określone w art. 26 ust. 1 ustawy o PIT, czyli m.in. o dokonane darowizny.
Na mocy przepisów przejściowych wprowadzone zmiany mają zastosowanie do dochodów uzyskanych po 31 grudnia 2024 r.
KOMENTARZ
Zmiana jest niekorzystna dla przedsiębiorstw w spadku opodatkowanych podatkiem liniowym. Począwszy od dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2025 r. nie mogą dokonywać odliczeń, o których mowa w art. 26 ust. 1 ustawy o PIT. Rok 2024 jest ostatnim, za który mogą dokonać takich odliczeń.
• art. 30c ust. 3a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1635
–
3. Pobór zaliczki na PIT od dodatków dopełniających
PRZED ZMIANĄ
Przepisy ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r. nie regulowały omawianej kwestii, ponieważ dodatek dopełniający został wprowadzony z początkiem 2025 r.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. organy rentowe mają obowiązek pobierać zaliczkę na PIT od dodatku dopełniającego (art. 34 ust. 1 ustawy o PIT). Dodatek ten został wprowadzony z początkiem 2025 r. ustawą z 27 września 2024 r. o zmianie ustawy o rencie socjalnej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r.poz. 1615). Przysługuje osobie uprawnionej do renty socjalnej, będącej całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. Wynosi 2520 zł i ma być corocznie waloryzowany. O dodatek dopełniający uzupełniono również regulacje zawarte w:
• art. 34 ust. 7 ustawy o PIT, które dotyczą obowiązku przekazywania podatnikom rocznego obliczenia podatku przez organy rentowe, oraz
• art. 34 ust. 10 ustawy o PIT, które dotyczą zasad rozliczania zwrotów nienależnie pobranych świadczeń.
KOMENTARZ
Zmiana jest niekorzystna dla podatników uprawnionych do pobierania dodatku dopełniającego. Niestety ustawodawca nie zdecydował się zwolnić go z PIT. W związku z tym pojawiła się konieczność nałożenia na organy rentowe dodatkowego obowiązku w postaci pobierania zaliczki na podatek od nowego świadczenia.
• art. 34 ust. 1, 7 i 10 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1635
+/–
4. Dostosowanie przepisów ustawy o PIT do przepisów uzpd w zakresie odliczania straty
PRZED ZMIANĄ
Zgodnie z art. 9 ust. 5 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r. podatnik miał możliwość odliczania straty od przychodów wymienionych w art. 6 ust. 1 uzpd, czyli od przychodów z działalności gospodarczej opodatkowanych ryczałtem. Regulacja ta nie była zgodna z brzmieniem art. 11 ust. 1 uzpd, zgodnie z którym podatnik ma możliwość odliczenia straty nie tylko od przychodów, o których mowa w art. 6 ust. 1 uzpd, czyli od przychodów z działalności gospodarczej opodatkowanych ryczałtem, ale również od przychodów, o których mowa w art. 6 ust. 1a i 1d tej ustawy, czyli od przychodów z najmu prywatnego i od przychodów ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych określonych w art. 20 ust. 1c ustawy o PIT, opodatkowanych w ten sposób.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. znowelizowano brzmienie art. 9 ust. 5 ustawy o PIT. Po zmianie przepis ten odwołuje się nie tylko do art. 6 ust. 1 uzpd, ale również do art. 6 ust. 1a i 1d uzpd, a więc do przychodów z najmu prywatnego i ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych określonych w art. 20 ust. 1c ustawy PIT, opodatkowanych ryczałtem.
KOMENTARZ
Zmiana ma charakter porządkowy. Jej celem było usunięcie rozbieżności między regulacjami ustawy o PIT i uzpd w zakresie rozliczania straty. Zmiana ta nie powoduje dla podatników żadnych skutków prawnych.
• art. 9 ust. 5 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1635
+/–
5. Usunięcie odwołań do spółki komandytowej w przepisach dotyczących zwolnienia z wpłacania zaliczek na PIT
PRZED ZMIANĄ
Zgodnie z art. 44 ust. 11 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r. wśród spółek, które były zwolnione z obowiązku wpłaty zaliczek z powodu zawieszenia działalności, była wymieniona m.in. spółka komandytowa.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. z art. 44 ust. 11 ustawy o PIT z listy spółek, do których odnosi się ta regulacja, została usunięta spółka komandytowa.
KOMENTARZ
Zmiana ma charakter porządkowy. Z uwagi na fakt, że spółka komandytowa jest obecnie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, zasadnym było jej usunięcie z zakresu przepisu art. 44 ust. 11 ustawy o PIT.
• art. 44 ust. 11 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1635
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Tabela. Zmiany w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Rozliczanie przychodów metodą kasową | Podatnikom opodatkowanym ryczałtem ewidencjonowanym umożliwiono rozpoznawanie przychodów w momencie otrzymania zapłaty. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/–
1. Rozliczanie przychodów metodą kasową
PRZED ZMIANĄ
Przepisy uzpd w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r. nie regulowały omawianej kwestii, ponieważ możliwość stosowania metody kasowej powstała dopiero od 1 stycznia 2025 r.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. wprowadzono kasowy PIT. Z metody kasowej, oprócz podatników opodatkowanych według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo IP BOX, mogą również korzystać podatnicy opodatkowani ryczałtem ewidencjonowanym. Jest tak, jeżeli ich przychody z prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej w roku bezpośrednio poprzedzającym rok podatkowy, w którym chcą wybrać metodę kasową, nie przekroczą kwoty 1 000 000 zł. Metoda kasowa dotyczy wyłącznie transakcji między przedsiębiorcami (B2B), tj. podatnik rozpoznaje przychód w sposób kasowy, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca.
Podatnicy opodatkowani ryczałtem nie rozpoznają kosztów uzyskania przychodów. Z tego powodu metodę kasową stosują tylko w odniesieniu do osiąganych przychodów. Sposób wyboru i rezygnacji z metody kasowej oraz zasady jej stosowania są takie same, jak w przypadku podatników podlegających regulacjom ustawy o PIT (zob. pkt 1. Rozliczanie przychodów i kosztów metodą kasową w części dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych).
KOMENTARZ
Zmiana jest korzystna dla podatników w zakresie momentu rozpoznawania przychodów. Dzięki temu, że w metodzie kasowej przychód powstaje dopiero w momencie otrzymania zapłaty, podatnik nie musi odprowadzać podatku od niezapłaconych faktur. Jeżeli jednak podatnik nie otrzyma zapłaty do momentu, w którym upłyną dwa lata, licząc od dnia wystawienia faktury, musi rozpoznać przychód.
Metoda kasowa wymusza na podatnikach wprowadzenie monitoringu:
• zapłat otrzymanych za wystawione faktury,
• upływu dwóch lat od dnia wystawienia faktury – w przypadku przychodów, za które podatnik nie otrzyma zapłaty.
• art. 6 ust. 1 i 1g, art. 11 ust. 20 i 21, art. 15 ust. 11a i 11b, art. 21 ust. 3f ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 776; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1593
Globalny i krajowy podatek wyrównawczy
–
1. Wprowadzenie nowych podatków – globalnego i krajowego podatku wyrównawczego
PRZED ZMIANĄ
Globalny podatek wyrównawczy został wprowadzony w Unii Europejskiej na mocy dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z 14 grudnia 2022 r. Dyrektywa ta ustanawia minimalny poziom opodatkowania dla międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych działających na terenie UE. Celem tego podatku jest m.in. przeciwdziałanie transferowi zysków do jurysdykcji o niskim opodatkowaniu. Ma on zapewnić bardziej sprawiedliwe i efektywne opodatkowanie dochodów korporacyjnych.
Polska wdrożyła przepisy dotyczące globalnego podatku minimalnego od 1 stycznia 2025 r. Opóźnienie to wynikało z konieczności dostosowania krajowego systemu podatkowego do wymogów dyrektywy oraz zapewnienia odpowiedniego czasu na przygotowanie administracji podatkowej i przedsiębiorstw do nowych obowiązków. Warto zauważyć, że inne państwa członkowskie UE również potrzebowały czasu na wdrożenie dyrektywy, co spowodowało, że harmonogram wprowadzenia tego podatku różni się w poszczególnych krajach UE.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. obowiązują regulacje wprowadzające w Polsce tzw. globalny podatek wyrównawczy (nazywany także globalnym podatkiem minimalnym). Wprowadzenie tego podatku ma zapobiec uchylaniu się od opodatkowania podatkiem dochodowym przez międzynarodowe firmy. Takie firmy zobowiązano do płacenia dodatkowego podatku w krajach, w których efektywna stopa podatku dochodowego wynosi u nich mniej niż 15%. Należy zaznaczyć, że podatek wynikający z ustawy o CIT oraz globalny podatek wyrównawczy to dwa autonomiczne rozwiązania, obowiązujące równolegle.
Podatek wyrównawczy to nowy rodzaj opodatkowania, który ma na celu zapewnienie, aby dochody jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych były opodatkowane przynajmniej w minimalnym stopniu.
Ustalenie efektywnej stawki opodatkowania
Przy ustaleniu efektywnej stawki opodatkowania (ang. ETR) brane są pod uwagę m.in. kwalifikowane podatki. Należy do nich przykładowo CIT, podatek WHT (u źródła), CFC, IP BOX, exit tax.
Przy obliczeniu ETR nie są uwzględniane natomiast m.in. grzywny, kary, odsetki i opłaty o podobnym charakterze, naliczane w związku z podatkami kwalifikowanymi, oraz podatki wyrównawcze.
Jeśli chodzi o podatki sektorowe (podatek od sprzedaży detalicznej oraz podatek od niektórych instytucji finansowych), to co do zasady tego rodzaju podatki nie są ujęte jako podatki kwalifikowane. Jeśli jednak dana spółka podlega pod podatek sektorowy, ponieważ nie płaci podatku CIT, wówczas taki podatek również będzie się klasyfikował jako podatek kwalifikowany.
Podatki wprowadzone w 2025 r.
Od 1 stycznia 2025 r. omawiana ustawa o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych wprowadza w Polsce:
1) globalny podatek wyrównawczy – obowiązek zapłacenia odpowiedniego podatku wyrównawczego obciąży jednostkę dominującą najwyższego szczebla w grupie. Jednostka dominująca grupy w jurysdykcji, w której ma siedzibę, powinna zapłacić podatek wyrównawczy od swoich nisko opodatkowanych jednostek zależnych w innych jurysdykcjach podatkowych;
2) krajowy podatek wyrównawczy – podatek jest płacony w tej jurysdykcji podatkowej, gdzie ulokowany został nisko opodatkowany dochód (a niekoniecznie tam, gdzie jest jednostka dominująca);
3) podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków – obowiązek zapłacenia podatku wyrównawczego od jednostki dominującej przechodzi na jednostki z grupy znajdujące się w danej jurysdykcji, w sytuacji gdy jednostka dominująca działa w innej jurysdykcji, w której nie ma globalnego podatku wyrównawczego.
Na nowe regulacje powinny zwrócić uwagę podmioty (spółki kapitałowe) należące do grup kapitałowych, których skonsolidowane przychody globalne przekraczają 750 mln euro rocznie w co najmniej dwóch z ostatnich czterech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy.
Jednostki wyłączone z opodatkowania
Do jednostek wyłączonych ze stosowania tych regulacji zaliczane są m.in.:
• podmioty rządowe,
• organizacje międzynarodowe non-profit,
• fundusze inwestycyjne będące jednostkami dominującymi najwyższego szczebla,
• jednostki inwestujące w nieruchomości będące jednostkami dominującymi najwyższego szczebla,
• fundusze emerytalne.
Przy tym grupy kapitałowe płacące podatki wyłącznie w Polsce nie muszą bać się nowego podatku. Globalnego podatku wyrównawczego i podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków nie oblicza się w przypadku grupy krajowej.
Możliwość stosowania podatku od 2024 r.
Z przepisów przejściowych ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym wynika, że w okresie od 1 marca 2026 r.do 30 maja 2026 r. grupa będzie mogła złożyć oświadczenie, w formie aktu notarialnego, o wyborze stosowania przepisów tej ustawy w odniesieniu do roku podatkowego rozpoczętego po 31 grudnia 2023 r., przy czym wybór ten będzie nieodwoływalny. W przypadku dokonania takiego wyboru przepisy ustawy o podatku wyrównawczym będą miały zastosowanie do tej grupy, jak gdyby ustawa ta weszła w życie 1 stycznia 2024 r. Możliwość złożenia takiego oświadczenia wynika z tego, że w Unii Europejskiej i w wielu innych krajach system globalnego minimalnego opodatkowania wystartował już 1 stycznia 2024 r. Dlatego polskie firmy, które są częścią międzynarodowych grup osiągających roczne przychody przekraczające 750 mln euro, mogą podlegać wymogowi obliczania i raportowania efektywnej stawki podatkowej już za 2024 r.
KOMENTARZ
Dla polskich przedsiębiorstw, zwłaszcza tych należących do dużych grup kapitałowych, nowe przepisy oznaczają konieczność dostosowania się do dodatkowych obowiązków podatkowych i administracyjnych. Firmy będą musiały monitorować efektywną stawkę opodatkowania w poszczególnych jurysdykcjach, w których prowadzą działalność, oraz ewentualnie uiszczać podatek wyrównawczy, jeśli stawka ta będzie niższa niż 15%.
Polskie spółki będące częścią międzynarodowych grup kapitałowych zobowiązano do:
• raportowania danych finansowych i podatkowych zgodnie z nowymi wymogami, co może wiązać się z koniecznością aktualizacji systemów księgowych i procedur wewnętrznych,
• obliczania efektywnej stawki opodatkowania (ETR) dla każdej jurysdykcji, w której działają, aby ustalić, czy dochody są opodatkowane na poziomie co najmniej 15%,
• płacenia podatku wyrównawczego, w przypadku gdy ETR w danej jurysdykcji jest niższa niż 15%.
• ustawa z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych – Dz.U. z 2024 r.poz. 1685
Podatek akcyzowy
Tabela. Zmiany w ustawie o podatku akcyzowym na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
1 | 2 | 3 |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Wzrost akcyzy na alkohole | Podwyższono stawki akcyzy na alkohole. Podwyżki zaplanowane są na lata 2022–2026 i co roku stawka akcyzy jest podnoszona na alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane i wyroby pośrednie o 5%. |
2. | Czasowe pozostawienie stawek akcyzy na wyroby do palenia na poziomie z 2024 r. | Zrezygnowano z podwyżki akcyzy na wyroby do palenia w okresie styczeń–luty 2025 r. Stawki te pozostawiono na poziomie z 2024 r. |
3. | Zmiany zasad korygowania wstępnego zapotrzebowania i ważności znaków akcyzy dla płynu do e- papierosów | Objęto ograniczeniami czasowymi i ilościowymi korektę wstępnego zapotrzebowania na znaki akcyzy dla płynu do e-papierosów. Ponadto skrócono ważności znaków akcyzy ze standardowych 24 miesięcy od ich otrzymania do roku kalendarzowego, w którym wyprodukowano te znaki, oraz w okresie do końca lutego następnego roku. |
4. | Przedłużenie zwolnień z banderolowania | Przedłużono na kolejne 2 lata, tj. do 31 grudnia 2026 r., zwolnienia z obowiązku oznaczania znakami akcyzy niektórych wyrobów akcyzowych importowanych, nabywanych wewnątrzwspólnotowo i wyprodukowanych w kraju, wymienionych dotychczas w załączniku do rozporządzenia z 20 sierpnia 2010 r. w sprawie zwolnień wyrobów akcyzowych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy. |
od 1 marca 2025 r. | ||
5. | Wzrost stawek akcyzy na wyroby przeznaczone do palenia | Zmodyfikowano dotychczasową, obowiązującą od 2021 r. tzw. „mapę drogową” (czyli „kalendarz” corocznych wzrostów stawek akcyzy), dotyczącą wyrobów przeznaczonych do palenia, tj. papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki, susz tytoniowy, wyroby nowatorskie, płyn do papierosów elektronicznych. Oprócz „zwykłego”, znacznego podniesienia stawek docelowych, które będą obowiązywały w 2027 r., oraz podniesienia wysokości stawek „pośrednich” w latach 2025 i 2026, dokonano również dodatkowej modyfikacji dotyczącej 2025 r. O ile od 1 stycznia do 28 lutego 2025 r. pozostawiono stawki na poziomie z 2024 r., tak od 1 marca do 31 grudnia 2025 r. znacznie je podniesiono. |
od 1 kwietnia 2025 r. | ||
6. | Zwrot akcyzy od samochodów osobowych czasowo zarejestrowanych w kraju w celu ich wywozu za granicę lub do jazd testowych | Wprowadzono instytucję zwrotu akcyzy, który będzie przysługiwał podmiotowi, w przypadku gdy samochód osobowy, od którego została zapłacona akcyza, został zarejestrowany czasowo w celu umożliwienia jego wywozu poza terytorium kraju lub zarejestrowany profesjonalnie na terytorium kraju w celu wykonywania jazd testowych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Aby otrzymać zwrot, podmiot będzie zobowiązany złożyć wniosek o zwrot właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w określonym w terminie roku od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego wraz z dokumentami potwierdzającymi zapłatę akcyzy oraz wywóz pojazdu. |
7. | Zwolnienie z akcyzy dla samochodów rejestrowanych w kraju profesjonalnie w celu wykonywania jazd testowych | Zwolniono z akcyzy samochody osobowe rejestrowane profesjonalnie w Polsce w celu wykonywania jazd testowych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, będące przedmiotem badań naukowych lub prac rozwojowych w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/–
1. Podwyższenie stawek akcyzy na alkohole
PRZED ZMIANĄ
Od 2022 r. corocznie wzrastają stawki akcyzy na wyroby alkoholowe. Jest to związane z obowiązującym od 2022 r. harmonogramem indeksacji stawek akcyzy („akcyzowa mapa drogowa”) wprowadzonym ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r.poz. 2313). Wysokości stawek akcyzy na wyroby alkoholowe, tj. alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane oraz wyroby pośrednie, obowiązujące w 2024 r. prezentuje tabela 1.
Tabela 1. Stawki akcyzy obowiązujące w 2024 r. na wyroby alkoholowe
Rodzaj wyrobu | Stawka akcyzy |
Alkohol etylowy | 7610,00zł/hl 100 vol. |
Piwo | 10,40 zł/hl st. Plato |
Wino i napoje fermentowane | 211,00 zł/hl |
Wyroby pośrednie | 424,00 zł/hl |
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. nastąpiła kolejna z uchwalonych w 2021 r. podwyżka akcyzy na alkohole. Co roku zaplanowano podnoszenie stawek akcyzy o 5% w stosunku do stawek z 2021 r.
Stawki akcyzy obowiązujące na wyroby alkoholowe w 2025 r. prezentuje tabela 2.
Tabela 2. Zmiany wysokości stawek akcyzy na wyroby alkoholowe od 1 stycznia 2025 r.
Rodzaj wyrobu | Wielkość podwyżki akcyzy |
Alkohol etylowy | podwyżka z 7610,00zł/hl 100 vol. do kwoty 7991,00 zł/hl 100 vol. |
Piwo | podwyżka z 10,40 zł/hl st. Plato do kwoty 10,92 zł/hl st. Plato |
Wino i napoje fermentowane | podwyżka z 211,00 zł/hl do kwoty 222,00 zł/hl |
Wyroby pośrednie | podwyżka z 424,00 zł/hl do kwoty 445,00 zł/hl |
KOMENTARZ
Podniesienie stawek akcyzy na alkohol to niekorzystne zmiany z punktu widzenia zarówno producenta, jak i konsumenta, ponieważ zwiastują podwyżki cen zakupu tych produktów. Jednak z uwagi na rosnące spożycie wśród Polaków tych produktów, można te zmiany z punktu widzenia ochrony zdrowia społeczeństwa określić jako pozytywne. Wzrost cen może bowiem ograniczyć zakupy, a tym samym spożycie tych wysokoprocentowych wyrobów.
Poza nieuchronnym wzrostem cen spowodowanym podwyżką stawek akcyzy, z którym muszą się zmierzyć podmioty biorące udział w obrocie alkoholami, podmioty rozliczające się z tego podatku powinny przeliczyć wysokość posiadanych zabezpieczeń akcyzowych i porównać, czy po tych podwyżkach akcyzy będą one nadal wystarczające. Jeżeli bowiem dotychczas złożone zabezpieczenie akcyzowe okaże się zbyt niskie, należy zwrócić się ze stosownym wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie zmian w tym zakresie. Podatnik może być zobowiązany do dopłaty brakującej kwoty zabezpieczenia, aby nie doszło do sytuacji, gdy jego działalność zostanie czasowo zablokowana przez brak odpowiedniej kwoty zabezpieczenia akcyzowego.
• art. 50 ust. 3 pkt 5, art. 63, art. 72, art. 165a ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 1542; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1681
+
2. Czasowe wstrzymanie podwyżek akcyzy na wyroby do palenia
PRZED ZMIANĄ
Od 2022 r. sukcesywnie rosną stawki akcyzy na wyroby do palenia, tj. papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki, susz tytoniowy, wyroby nowatorskie, płyn do papierosów elektronicznych. Co rok jest to podwyżka w wynosi 10% w stosunku do stawek z ubiegłego roku. Stawki akcyzy na wyroby do palenia obowiązujące w 2024 r. zawiera tabela 3.
Tabela 3. Stawki akcyzy na wyroby do palenia obowiązujące w 2024 r.
Rodzaj wyrobu | Stawki akcyzy obowiązujące w 2024 r. |
Papierosy | 276,00 zł za każde 1000 sztuk i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej, a gdy papierosy nie są objęte obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i ceną maksymalną – 457,84 zł za każde 1000 sztuk |
Tytoń do palenia | 188,51 zł za każdy kilogram i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej, a gdy tytoń nie jest objęty obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i ceną maksymalną – 305,23 zł za każdy kilogram |
Cygara i cygaretki | 524,00 zł za każdy kilogram |
Susz tytoniowy | 305,23 zł za każdy kilogram, a gdy susz nie jest objęty obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy – 610,46 zł za każdy kilogram |
Wyroby nowatorskie | 377,01 zł za każdy kilogram i 32,05% średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia |
Płyn do papierosów elektronicznych | 0,55 zł za każdy mililitr |
PO ZMIANIE
Dotychczas wraz z wyrobami alkoholowymi jednocześnie podnoszone były stawki akcyzy na wyroby do palenia. Jednak ustawą z 18 października 2024 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym (dalej: ustawa zmieniająca z 18 października 2024 r.) dokonano zmian w tym obszarze. Otóż stawki akcyzy dla każdej z grup wyrobów do palenia, tj. papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki, susz tytoniowy, wyroby nowatorskie, płyn do papierosów elektronicznych, nie zostały podwyższone od 1 stycznia 2025 r. W styczniu i lutym 2025 r. będzie obowiązywała taka sama stawka akcyzy jak w 2024 r., a zmiana zostanie wprowadzona dopiero od marca do grudnia 2025 r.
KOMENTARZ
Zmiany polegające na utrzymaniu stawek akcyzy dla wyrobów do palenia na poziomie z 2024 r.do 28 lutego 2025 r. należy ocenić pozytywnie. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą się do nich odpowiednio przygotować. Przez te dwa miesiące mogą bowiem dokonać porównania i oszacowania wysokości posiadanych zabezpieczeń akcyzowych, aby stwierdzić, czy będą one nadal wystarczające.
• art. 72 ust. 1 oraz art. 165a ust. 1 pkt 1 lit. d, pkt 2 lit. d, pkt 3 lit. d, pkt 4 lit. d, pkt 5 lit. d ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 1542; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1681
+/–
3. Zmiany w zasadach korygowania wstępnego zapotrzebowania i ważności znaków akcyzy dla płynu do papierosów elektronicznych
PRZED ZMIANĄ
Procedurę wnioskowania i otrzymywania znaków akcyzy reguluje m.in. przepis art. 125 ustawy o podatku akcyzowym. Wynika z niego, iż podmiot obowiązany do oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy najpierw składa wstępne za potrzebowanie na znaki akcyzy na dany rok kalendarzowy, w terminie do 30 października roku poprzedzającego rok, na który jest składane wstępne zapotrzebowanie.
Jednak w przypadku wystąpienia w ciągu roku kalendarzowego okoliczności uzasadniających skorygowanie ilości znaków akcyzy, jest on obowiązany, z chwilą ich powstania, do niezwłocznego złożenia korekty takiego zapotrzebowania. Dotychczas ostateczna zmiana wstępnego zapotrzebowania na znaki akcyzy była ograniczona czasowo i ilościowo oraz dotyczyła wyrobów tytoniowych, z wyłączeniem cygar i cygaretek lub wyrobów nowatorskich. Nie mogła być złożona po 30 września danego roku kalendarzowego, a jeżeli była już składana po 1 września danego roku kalendarzowego, nie mogła przekraczać 5% ilości zamówienia zawartego w ostatniej zmianie wstępnego zapotrzebowania, a jeżeli takiej zmiany nie było – we wstępnym zapotrzebowaniu.
Natomiast kwestie dotyczące terminów ważności tych znaków akcyzy reguluje m.in. art. 136 ustawy o podatku akcyzowym, z którego wynikało, iż podmiot obowiązany do oznaczania znakami akcyzy płynu do papierosów elektronicznych był obowiązany, w okresie 24 miesięcy od dnia otrzymania znaków, nanieść je na opakowania jednostkowe płynu do papierosów elektronicznych. Po upływie tego terminu znaki akcyzy traciły ważność dla podmiotu, który otrzymał je na podstawie decyzji właściwego naczelnika urzędu skarbowego w sprawach znaków akcyzy, i nie mogą być nanoszone.
PO ZMIANIE
Z dniem 1 stycznia 2025 r. nastąpiły zmiany w zasadach oznaczania znakami akcyzy płynu do papierosów elektronicznych.
W rezultacie wprowadzonych zmian od 1 stycznia 2025 r. również wstępne zapotrzebowanie na znaki akcyzy dla płynu do papierosów elektronicznych zostało objęte ograniczeniami ilościowymi w zakresie możliwości dokonywania ich korekt w ciągu roku, identycznymi jak w przypadku innych wyrobów przeznaczonych do palenia, tj. wspominane wyroby tytoniowe i nowatorskie, z wyłączeniem cygar i cygaretek (art. 125 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym).
Ponadto skrócono termin ważności znaków akcyzy na płyn do e-papierosów ze standardowych 24 miesięcy od ich otrzymania do roku kalendarzowego, w którym wyprodukowano te znaki, oraz w okresie do końca lutego następnego roku (art. 136 ustawy o podatku akcyzowym).
Ustawodawca przewidział także przepisy przejściowe w zakresie oznaczania znakami akcyzy płynu do e-papierosów. Przepisy przejściowe dotyczące ważności znaków akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych regulują art. 2 i 3 ustawy zmieniającej z 18 października 2024 r.
Otóż wprowadzono zasadę, że w styczniu i lutym 2025 r. nadal trzeba nakładać na papierosy, tytoń do palenia i wyroby nowatorskie znaki akcyzy z nadrukowanym na nich rokiem produkcji 2024. Natomiast w przypadku płynu do papierosów elektronicznych można naklejać znaki zarówno z rokiem produkcji 2024, jak i z wcześniejszym.
Nowe znaki z rokiem produkcji 2025 będzie można nakładać na wszystkie wyżej wymienione wyroby dopiero od 1 marca 2025 r. (art. 3 ust. 1 ustawy zmieniającej z 18 października 2024 r.). Przewidziano wyjątek od tej zasady. Banderole z 2025 rokiem będą mogły być odebrane i naniesione przed 1 marca 2025 r. pod warunkiem odebrania znaków akcyzy z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2024, a w przypadku ich nieodebrania – wpłacenia kwot na pokrycie kosztów wytworzenia nieodebranych znaków akcyzy z nadrukowa nym rokiem wytworzenia 2024. Jednak produkty z nowymi banderolami nie będą mogły być wyprowadzone ze składu poza procedurą zawieszenia akcyzy przed 1 marca 2025 r.
W konsekwencji czasowa ważność wyżej wymienionych znaków z rokiem produkcji 2024 (a w przypadku płynów do papierosów elektronicznych także z lat wcześniejszych) przedłużona została do 30 kwietnia 2025 r. i dopiero po tym terminie konieczne będzie nakładanie banderol legalizacyjnych (jak dotychczas co roku w marcu).
KOMENTARZ
Zmiany w zakresie zasad nanoszenia znaków akcyzy na płyn do e-papierosów należy ocenić częściowo negatywnie, gdyż dla podatników oznacza to obowiązek dokonania przeliczenia zapotrzebowań na znaki akcyzy, uwzględniając zwiększone „zużycie” znaków z rokiem produkcji 2024 i zmniejszone z rokiem 2025. W zależności od wyniku tego szacowania podatnicy będą musieli dokonać stosownych korekt zapotrzebowań na te znaki. Być może pozostaną nam znaki za 2024 r., wówczas należy pamiętać o terminie ich zwrotu. Trzeba będzie to zrobić do 30 kwietnia 2025 r. Zwrot po tym terminie spowoduje, że nie otrzymamy wpłaconych kwot za zwracane banderole, a to niemały koszt.
Podatnikowi zwracającemu znaki akcyzy za 2024 r. po terminie, tj. po 30 kwietnia 2025 r., nie przysługuje zwrot wpłaconych kwot stanowiących wartość podatkowych znaków akcyzy, kwot wpłaconych na pokrycie kosztów wytworzenia podatkowych znaków akcyzy ani należności za legalizacyjne znaki akcyzy.
Jednocześnie fakt, że w styczniu i lutym 2025 r. nadal można nakładać na płyn do papierosów elektronicznych znaki zarówno z rokiem produkcji 2024, jak i z wcześniejszym należy ocenić pozytywnie, gdyż zakup nowych znaków to kolejne, nieco wyższe koszty niż pierwotne.
• art. 2, art. 3 ust. 1 ustawy z 18 października 2024 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym – Dz.U. z 2024 r.poz. 1681
• art. 125 ust. 4 pkt 1, art. 136 ust. 1 i 4–7 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 1542; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1681
+
4. Przedłużenie zwolnień z banderolowania
PRZED ZMIANĄ
Do 31 grudnia 2024 r. ze zwolnienia z obowiązku oznaczania znakami skarbowymi akcyzy korzystały wyroby akcyzowe importowane, nabywane wewnątrzwspólnotowo i wyprodukowane na terytorium kraju, wymienione w załączniku do rozporządzenia z 20 sierpnia 2010 r. w sprawie zwolnień wyrobów akcyzowych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy. Są to między innymi:
• piwo otrzymywane ze słodu,
• alkohol etylowy skażony,
• oleje ropy naftowej,
• gaz ziemny i pozostałe wyroby gazowe,
• preparaty smarowe.
Zwolnienie obejmowało także wyroby akcyzowe wyprodukowane poza terytorium kraju, przeznaczone do użycia na wystawach, targach, salonach i imprezach o podobnym charakterze.
Ponadto do 20 maja 2026 r. z obowiązku oznaczania legalizacyjnymi znakami akcyzy były zwolnione cygara i cygaretki wprowadzone do sprzedaży przed 20 maja 2024 r., gdyż wyroby te od tej daty objęto obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy.
PO ZMIANIE
1 stycznia 2025 r. weszło w życie nowe rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zwolnień wyrobów akcyzowych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy.
Dokonuje ono ponownego przedłużenia na kolejne 2 lata (do 31 grudnia 2026 r.) zwolnienia z obowiązku oznaczania znakami akcyzy niektórych wyrobów akcyzowych importowanych, nabywanych wewnątrzwspólnotowo i wyprodukowanych w kraju, wymienionych w załączniku do rozporządzenia. Wykaz wyrobów akcyzowych, zwolnionych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy pozostał bez zmian w porównaniu do poprzedniego rozporządzenia. Wykaz wyrobów zwolnionych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy przedstawia tabela 5.
Tabela 5. Wykaz zwolnionych z banderolowania niektórych wyrobów akcyzowych
Poz. | Kod CN | Nazwa wyrobu (grupy wyrobów) |
1. | 2203 00 | Piwo otrzymywane ze słodu |
2. | ex 2206 00 ex – dotyczy wyłącznie danego wyrobu z danego grupowania | Pozostałe napoje fermentowane (na przykład cydr, perry i miód pitny, sake); mieszanki napojów fermentowanych oraz mieszanki napojów fermentowanych i napojów bezalkoholowych, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone – wyłącznie napoje alkoholowe będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych oraz cydr i perry o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu nieprzekraczającej 5,0% objętości |
3. | 2207 20 00 | Alkohol etylowy i pozostałe wyroby alkoholowe, o dowolnej mocy, skażone |
4. | 2710 | Oleje ropy naftowej i oleje otrzymywane z minerałów bitumicznych, inne niż surowe; preparaty, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone, zawierające 70% masy lub więcej olejów ropy naftowej lub olejów otrzymywanych z minerałów bitumicznych, których te oleje stanowią składniki zasadnicze preparatów; oleje odpadowe |
5. | 2711 | Gaz ziemny (mokry) i pozostałe węglowodory gazowe |
6. | 3403 | Preparaty smarowe (włącznie z cieczami chłodząco-smarującymi, preparatami do rozluźniania śrub i nakrętek, preparatami przeciwrdzewnymi i antykorozyjnymi, preparatami zapobiegającymi przyleganiu do formy opartymi na smarach) oraz preparaty w rodzaju stosowanych do natłuszczania materiałów włókienniczych, skóry wyprawionej, skór futerkowych lub pozostałych materiałów, z wyłączeniem preparatów zawierających jako składnik zasadniczy 70% masy lub więcej olejów ropy naftowej lub olejów otrzymanych z minerałów bitumicznych |
7. | bez względu na kod CN | Wyroby o zawartości alkoholu powyżej 1,2% objętości, niebędące wyrobami oznaczonymi kodami CN: 2204, 2205, 2206 00, 2207 10 00, 2208 |
Zwalnia się, również do 31 grudnia 2026 r., z obowiązku oznaczania znakami akcyzy wyroby akcyzowe wyprodukowane poza terytorium kraju, przeznaczone do zużycia na wystawach, targach, salonach i imprezach o podobnym charakterze, jeżeli łącznie spełniają następujące warunki:
• organizator imprezy lub wystawca otrzymał je bezpłatnie;
• zostaną przeznaczone wyłącznie do bezpłatnego rozdania publiczności podczas imprezy;
• będą zużyte wyłącznie w celu reklamy i będą miały niską wartość jednostkową;
• pod względem ich całkowitej wartości i liczby będą odpowiadać charakterowi imprezy, liczbie odwiedzających i wielkości udziału wystawcy;
• nie zostaną wprowadzone do sprzedaży.
W celu skorzystania ze zwolnienia organizator imprezy jest zobowiązany składać każdorazowo pisemne zawiadomienie o rodzaju i liczbie wyrobów akcyzowych sprowadzanych na imprezy właściwemu naczelnikowi urzędu celno-skarbowego, w terminie co najmniej 14 dni przed sprowadzeniem tych wyrobów.
Rozporządzenie to podtrzymuje również krótsze, bo obowiązujące do 20 maja 2026 r., zwolnienie dla cygar i cygaretek wprowadzonych do sprzedaży przed 20 maja 2024 r., które wynika z obowiązków związanych z unijnym systemem Track&Trace.
Cygara i cygaretki wprowadzone do sprzedaży przed dniem 20 maja 2024 r. podlegają zwolnieniu z obowiązku oznaczania legalizacyjnymi znakami akcyzy do 20 maja 2026 r.
KOMENTARZ
Utrzymanie dotychczasowych regulacji dotyczących zwolnień z obowiązku nanoszenia znaków akcyzy należy ocenić pozytywnie, bowiem umożliwi podmiotom produkcję, nabywanie wewnątrzwspólnotowe, import oraz obrót tymi wyrobami akcyzowymi, bez konieczności oznaczania ich znakami akcyzy. Ułatwia to prowadzenie działalności i nie nakłada dodatkowych kosztów.
• rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2024 r. w sprawie zwolnień wyrobów akcyzowych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy – Dz.U. z 2024 r.poz. 1905
Zmiany od 1 marca 2025 r. – omówienie
–
5. Wzrost stawek akcyzy na wyroby przeznaczone do palenia
PRZED ZMIANĄ
Na początku 2022 r. zaczęła obowiązywać mapa akcyzowa, czyli plan stopniowego podnoszenia stawek akcyzy na wyroby tytoniowe i alkoholowe. Przewiduje ona, że podatek akcyzowy na papierosy, tytoń do palenia cygara, cygaretki oraz susz tytoniowy ma wzrastać każdego roku o 10%. Mapa miała obowiązywać do 2027 r. Określony termin daje przedsiębiorcom możliwość planowania biznesowego w kontekście podatkowym, a ministerstwu pozwala określić wpływy z akcyzy do budżetu. Stawki akcyzy ustanowione na poziomie z 2024 r. przedstawiono w tabeli 3. Są to jednocześnie stawki, które obowiązują od 1 stycznia do 28 lutego 2025 r.
PO ZMIANIE
Ustawodawca postanowił zmodyfikować dotychczasową, obowiązującą od 2021 r., tzw. „mapę drogową” (czyli „kalendarz” corocznych wzrostów stawek akcyzy), dotyczącą wyrobów przeznaczonych do palenia, tj. papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki, susz tytoniowy, wyroby nowatorskie, płyn do papierosów elektronicznych. Zmiany stawek wprowadziła ustawa zmieniająca z 18 października 2024 r.
Oprócz „zwykłego”, znacznego podniesienia stawek docelowych, które będą obowiązywały w 2027 r., oraz podniesienia wysokości stawek „pośrednich” w latach 2025 i 2026, dokonano również dodatkowej modyfikacji dotyczącej 2025 r.
Nowe, docelowe stawki akcyzy wpisane zostały do znowelizowanego art. 99 ustawy o podatku akcyzowym i przykładowo zamiast dotychczas przewidzianej na 2027 r. stawki 697,00 zł za każdy kilogram cygar i cygaretek obowiązywać ma wtedy nowa stawka w wysokości 903,90 zł za kilogram (art. 99 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym).
Jeśli chodzi o rok 2025, stawki akcyzy dla wyrobów do palenia:
• w okresie od 1 stycznia do 28 lutego 2025 r. zostały określone na poziomie obowiązujących w 2024 r.,
• nowe, wyższe stawki będą obowiązywały od 1 marca do 31 grudnia 2025 r. – zob. tabelę 6.
Dodatkowo, w związku z poważną podwyżką stawki „podstawowej”, wprowadzono również „mapę drogową” dla płynu do papierosów elektronicznych na lata 2025 i 2026, aby „złagodzić” planowany na 2027 r. wzrost stawki z dotychczasowych 0,55 zł za każdy mililitr do poziomu 1,80 zł za każdy mililitr (art. 99b ust. 4 w zw. z art. 165a ust. 8 ustawy o podatku akcyzowym).
Tabela 6. Porównanie zmian wysokości stawek akcyzy od wyrobów do palenia w 2025 r.
Rodzaj wyrobu | Stawki akcyzy obowiązujące od 1 stycznia do 28 lutego 2025 r. | Stawki akcyzy od 1 marca do 31 grudnia 2025 r. |
1 | 2 | 3 |
Papierosy | 276,00 zł za każde 1000 sztuk i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej, a gdy papierosy nie są objęte obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i ceną maksymalną – 457,84 zł za każde 1000 sztuk | 345,00 zł za każde 1000 sztuk i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej, a gdy papierosy nie są objęte obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i ceną maksymalną – 572,30 zł za każde 1000 sztuk |
Tytoń do palenia | 188,51 zł za każdy kilogram i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej, a gdy tytoń nie jest objęty obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i ceną maksymalną – 305,23 zł za każdy kilogram | 260,14 zł za każdy kilogram i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej, a gdy tytoń nie jest objęty obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i ceną maksymalną – 421,22 zł za każdy kilogram |
Cygara i cygaretki | 524,00 zł za każdy kilogram | 655,00 zł za każdy kilogram |
Susz tytoniowy | 305,23 zł za każdy kilogram, a gdy susz nie jest objęty obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy – 610,46 zł za każdy kilogram | 421,22 zł za każdy kilogram, a gdy susz nie jest objęty obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy – 842,43 zł za każdy kilogram |
Wyroby nowatorskie | 377,01 zł za każdy kilogram i 32,05% średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia | 565,52 zł za każdy kilogram i 32,05% średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia |
Płyn do papierosów elektronicznych | 0,55 zł za każdy mililitr | 0,96 zł za każdy mililitr |
W zakresie nanoszenia znaków akcyzy na opakowania jednostkowe papierosów, tytoniu do palenia i wyrobów nowatorskich i płynu do e-papierosów ustawodawca przewidział zasady przejściowe, które regulują przepisy art. 2 i 3 ustawy zmieniającej z 18 października 2024 r.
Znaki akcyzy z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2024 naniesione na opakowania jednostkowe papierosów, tytoniu do palenia, wyrobów nowatorskich i płynu do e-papierosów przed 1 marca 2025 r. zachowują ważność tylko do 30 kwietnia 2025 r.
Znaki akcyzy niewykorzystane do 28 lutego 2025 r. są zwracane w terminie do 30 kwietnia 2025 r. podmiotowi, który je wydał. Po tym terminie zwracającemu nie przysługuje zwrot wpłaconych kwot stanowiących wartość podatkowych znaków akcyzy, kwot wpłaconych na pokrycie kosztów wytworzenia podatkowych znaków akcyzy ani należności za legalizacyjne znaki akcyzy.
Należy pamiętać, iż w okresie od 1 marca do 31 grudnia 2025 r. podmiot obowiązany do oznaczania znakami akcyzy papierosów, tytoniu do palenia, płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich jest obowiązany nanieść na opakowania jednostkowe tych wyrobów znaki akcyzy z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2025.
Znaki akcyzy z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2025 mogą być nanoszone na opakowania jednostkowe papierosów, tytoniu do palenia, płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich przed 1 marca 2025 r., z tym że wyprowadzenie tak oznaczonych wyrobów ze składu podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, import albo nabycie wewnątrzwspólnotowe nie może nastąpić przed 1 marca 2025 r.
KOMENTARZ
Wzrost stawek akcyzy na wyroby do palenia zwiastuje wzrost cen na te produkty (zob. tabelę 7).
Tabela 7. Szacunkowy wzrost cen wyrobów do palenia po podwyżce stawek akcyzy od 1 marca 2025 r.
Lp. | Rodzaj wyrobu do palenia | Cena detaliczna w 2025 r. |
1 | 2 | 3 |
1. | papierosy w zł/szt. | 20,82 |
2. | tytoń do palenia w zł/50g | 39,59 |
3. | cygara i cygaretki w zł/szt. (cygaro 8g) | 48,28 |
4. | wyroby nowatorskie zł/paczkę | 19,04 |
5. | płyny do e-papierosów (pojemnik zapasowy) cena w zł/10ml | 23,64 |
6. | płyn w papierosie elektronicznym cena w zł/szt. (2 ml) | 21,94 |
Zmiany stawek akcyzy powinny skutkować przeliczeniem przez podatników wysokości posiadanych zabezpieczeń akcyzowych. Należy je porównać i oszacować, aby stwierdzić, czy będą one nadal wystarczające.
Jeżeli dotychczas złożone zabezpieczenie akcyzowe okaże się zbyt niskie, należy zwrócić się ze stosownym wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie zmian w tym zakresie. Podatnik może być także zobowiązany do dopłaty brakującej kwoty zabezpieczenia. Należy tego dopełnić niezwłocznie, aby nie doszło do sytuacji, że jego działalność zostanie czasowo zablokowana przez brak odpowiedniej kwoty zabezpieczenia akcyzowego.
Ponadto na podatnikach będą ciążyły obowiązki związane z nałożeniem nowych banderol. Od 1 marca 2025 r. będą mogły być nanoszone wyłącznie znaki akcyzy z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2025. Podatnik będzie mógł je uzyskać i nakleić wcześniej, gdy odebrał lub zapłacił za banderole z 2024 r. Jednak wyroby do palenia z nowymi banderolami nie będą mogły opuścić składu poza procedurą zawieszenia akcyzy przed 1 marca 2025 r.
• art. 99 ust. 2 i art. 99b ust. 4 oraz art. 165a ust. 2 pkt 1 lit. d, pkt 2 lit. d, pkt 3 lit. d, art. 165a ust. 4 pkt 4, art. 165a ust. 6 pkt 4, art. 165a ust. 8 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 1542; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1681
• art. 2, art. 3 ustawy z 18 października 2024 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym – Dz.U. poz. 1681
Zmiany od 1 kwietnia 2025 r. – omówienie
+
6. Zwrot akcyzy od samochodów osobowych czasowo zarejestrowanych w kraju w celu ich wywozu za granicę
PRZED ZMIANĄ
Podmioty, które dokonują reeksportu, tj. sprowadzają do kraju samochody osobowe, czasowo je rejestrują w Polsce, a następnie wywożą za granicę, nie miały możliwości ubiegania się o zwrot akcyzy. W aktualnym stanie prawnym przepisy akcyzowe uniemożliwiają zwrot podatku akcyzowego zapłaconego od samochodu osobowego, który został czasowo zarejestrowany w celu wywozu, a następnie został wywieziony poza granice kraju. Zwrot akcyzy przysługuje jedynie od samochodów osobowych, które zostały wywiezione za granicę, a przed wywozem nie były zarejestrowane w kraju.
Z obowiązujących do 31 marca 2025 r. przepisów wynika, że zwrot akcyzy przysługuje jedynie od samochodów osobowych, które zostały wywiezione za granicę, a przed wywozem nie były zarejestrowane w kraju.
Takie też stanowisko podtrzymywały organy podatkowe, jak i sądy administracyjne. Sytuacja zmieniła się po wydaniu orzeczenia prejudycjalnego przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 17 maja 2023 r. w sprawie C-105/22. Wyrok TSUE, który zapadł po wystąpieniu z pytaniem prejudycjalnym przez Naczelny Sąd Administracyjny, dotyczył wprawdzie innego zagadnienia (zwrotu akcyzy w wysokości proporcjonalnej do okresu użytkowania samochodu na terytorium kraju, na którego terenie zapłacono akcyzę), ale w uzasadnieniu orzeczenia TSUE odróżnił rejestrację czasową pojazdu z urzędu stanowiącą część zwykłego procesu rejestracji, którego celem jest definitywne dopuszczenie pojazdu do ruchu na terytorium danego kraju, od rejestracji czasowej dokonanej na wniosek właściciela samochodu w celu umożliwienia wywozu pojazdu za granicę. Aktualnie sądy administracyjne wydają wyroki, z których wynika, że czasowa rejestracja samochodu osobowego na wniosek właściciela w celu jego przemieszczenia poza granicę kraju nie stanowi przeszkody do uzyskania zwrotu podatku akcyzowego.
PO ZMIANIE
Od 1 kwietnia 2025 r. nastąpią zmiany w zakresie możliwości uzyskania zwrotu akcyzy samochodów osobowych czasowo zarejestrowanych w kraju w celu ich wywozu za granicę.
Nowelizacja ta ma na celu „ułatwienie” życia podmiotom dokonującym dostaw wewnątrzwspólnotowych pojazdów i eksportu, które to pojazdy musiały podlegać albo czasowej rejestracji wyłącznie dla celów wywozu z kraju, albo rejestracji profesjonalnej, w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym.
Kto będzie miał prawo do zwrotu
Prawo do zwrotu akcyzy będzie przysługiwało podmiotowi, w przypadku gdy samochód osobowy, od którego została zapłacona akcyza, został zarejestrowany czasowo w celu umożliwienia jego wywozu poza terytorium kraju albo zarejestrowany profesjonalnie na terytorium kraju w celu wykonywania jazd testowych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Aby otrzymać zwrot, podmiot będzie zobowiązany złożyć wniosek o zwrot właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie roku od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego wraz z dokumentami potwierdzającymi zapłatę akcyzy oraz wywóz pojazdu.
Ustawodawca zabezpieczył się także na wypadek potencjalnych wyłudzeń zwrotu akcyzy. Otóż art. 107 ust. 1b ustawy o podatku akcyzowym przewiduje brak prawa do zwrotu akcyzy, w sytuacji gdy samochód zostanie ponownie zarejestrowany na terytorium kraju w ciągu roku od dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej lub eksportu. Celem tego przepisu jest zapobieżenie potencjalnym nadużyciom związanym z pozornym wywozem samochodów osobowych, mającym na celu nienależne uzyskanie zwrotu akcyzy. Rozwiązanie to opiera się na założeniu, że czynność czasowego zarejestrowania samochodu w celu wywozu, który został wywieziony, a następnie ponownie przywieziony na terytorium kraju przed upływem roku, ma charakter pozorny.
W jakim zakresie będzie przysługiwał zwrot
Zwrot akcyzy będzie przysługiwał tylko w zakresie dostaw wewnątrzwspólnotowych i eksportu zrealizowanych od 1 kwietnia 2025 r., niezależnie od tego, kiedy powstał obowiązek podatkowy. Z przepisu przejściowego art. 7 ustawy zmieniającej wynika bowiem, że przepisy w zakresie zwrotu będą stosowane również do samochodów osobowych zarejestrowanych czasowo na terytorium kraju w celu umożliwienia ich wywozu za granicę zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, dla których przed 1 kwietnia 2025 r. powstał obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym, a dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tych samochodów osobowych dokonano po 31 marca 2025 r.
KOMENTARZ
Zmiany w zakresie akcyzy samochodowej dotyczące przede wszystkim reeksporterów należy ocenić pozytywnie, bowiem umożliwiają bezsporne prawo do ubiegania się o zwrot zapłaconej akcyzy. Jednocześnie zmiana w tym konkretnym zakresie kończy wieloletni spór na drodze podatnik–organy podatkowe i sądy administracyjne.
Ponadto, jak już zostało podkreślone, zwrot będzie bezspornie przysługiwał podmiotowi, który samochód osobowy zarejestrował czasowo w kraju w celu jego wywozu za granicę, od którego akcyza została zapłacona, a który następnie wywiózł w ramach dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu. I chociaż rejestracja czasowa pojazdu w celu jego wywozu nie jest obowiązkowa i następuje na wniosek, to brak takiej rejestracji powoduje konieczność wywozu pojazdu na lawecie, co zwiększa koszt takiej transakcji. Zatem wprowadzona zmiana ograniczy koszty po stronie podmiotów, które zdecydują się wywieźć samochód za granicę, korzystając z możliwości jego wcześniejszej rejestracji w kraju w celu wywozu.
• art. 107 ust.1 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 1542; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1681
• art. 2 pkt 1 i 2, art. 7 projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw – po pierwszym czytaniu w Sejmie, skierowany pod obrady Komisji Finansów Publicznych (druk 896)
+
7. Zwolnienie z akcyzy dla samochodów rejestrowanych w kraju profesjonalnie w celu wykonywania jazd testowych
PRZED ZMIANĄ
Dotychczas ustawa o podatku akcyzowym nie przewiduje zwolnienia od akcyzy dla samochodów osobowych rejestrowanych profesjonalnie na terytorium kraju w celu wykonywania jazd testowych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, które będą przedmiotem badań naukowych lub prac rozwojowych w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej.
Zgodnie z przepisami o ruchu drogowym jazda testowa jest jazdą w ruchu drogowym pojazdem niezarejestrowanym wcześniej na terytorium kraju lub za granicą. Jazda ta służy m.in. przeprowadzeniu testu produkowanego lub badanego pojazdu, w tym przedmiotu jego wyposażenia lub części.
Obecnie podmioty korzystające z tego rodzaju rejestracji i prowadzące tego typu działalność są zobowiązane do zapłaty akcyzy od samochodów.
PO ZMIANIE
Od 1 kwietnia 2025 r. zwolnieniu z akcyzy będą podlegały samochody osobowe rejestrowane profesjonalnie w Polsce w celu wykonywania jazd testowych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, które będą przedmiotem badań naukowych lub prac rozwojowych w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej.
Zwolnienie z akcyzy ma charakter ogólny. Oznacza to, że będą z niego mogli korzystać wszyscy przedsiębiorcy, którzy w ramach prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych testują samochody osobowe, po spełnieniu warunków określonych w art. 110b ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym.
Zwolnieniu od akcyzy będą podlegały samochody nowe, niezarejestrowane wcześniej w Polsce lub za granicą.
Warunki zwolnienia z akcyzy
Zwolnienie będzie możliwe po spełnieniu łącznie następujących warunków:
• samochód osobowy posiada profesjonalny dowód rejestracyjny wraz z profesjonalnymi tablicami rejestracyjnymi, zgodnie z decyzją o profesjonalnej rejestracji pojazdów, o której mowa w art. 80t ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym;
• samochód osobowy będzie przedmiotem badań naukowych lub prac rozwojowych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej przez okres do 12 miesięcy, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie dłużej jednak niż do dnia wygaśnięcia albo uchylenia decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów, o której mowa w art. 80t ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym;
• samochód osobowy zostanie wpisany do wykazu pojazdów zgodnie z art. 80x ust. 1 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym; • zostanie złożone oświadczenie, w którym zainteresowany podmiot zadeklaruje, że samochód osobowy zostanie wywieziony poza terytorium kraju w terminie 14 dni po upływie okresu, przez który samochód był przedmiotem badań naukowych lub prac rozwojowych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, albo zostanie wywieziony z kraju w terminie 14 dni po wygaśnięciu albo uchyleniu decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów;
• zostanie złożone oświadczenie, w którym zainteresowany podmiot zadeklaruje, że samochód osobowy zostanie wycofany z eksploatacji, i uzyska zaświadczenie o jego demontażu, o którym mowa w art. 24 ust. 3 ustawy z 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji w terminie 14 dni od dnia upływu okresu, przez który samochód był przedmiotem badań naukowych lub prac rozwojowych, albo od dnia wygaśnięcia bądź uchylenia decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów.
Na potrzeby stosowania art. 110b ustawy o podatku akcyzowym ustawodawca zdefiniował także, co należy rozumieć przez działalność badawczo-rozwojową, badania naukowe i prace rozwojowe.
DEFINICJE Działalność badawczo-rozwojowa – w rozumieniu art. 4a pkt 26 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Badania naukowe – w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą: • badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne; • badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń. Prace rozwojowe – w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń. DEFINICJE Działalność badawczo-rozwojowa – w rozumieniu art. 4a pkt 26 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Badania naukowe – w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą: • badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne; • badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń. Prace rozwojowe – w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
DEFINICJE Działalność badawczo-rozwojowa – w rozumieniu art. 4a pkt 26 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Badania naukowe – w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą: • badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne; • badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń. Prace rozwojowe – w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
DEFINICJE Działalność badawczo-rozwojowa – w rozumieniu art. 4a pkt 26 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Badania naukowe – w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą: • badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne; • badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń. Prace rozwojowe – w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
DEFINICJE Działalność badawczo-rozwojowa – w rozumieniu art. 4a pkt 26 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Badania naukowe – w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą: • badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne; • badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń. Prace rozwojowe – w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
|
Konsekwencje naruszenia warunków zwolnienia
W przypadku naruszenia warunków zwolnienia podmiot będzie zobowiązany do zapłacenia akcyzy, której wysokość określa się według stanu z dnia powstania obowiązku podatkowego. Rozwiązanie to ma na celu zmotywowanie podmiotów do przestrzegania warunków zwolnienia, gdyż naruszenie ich będzie skutkować koniecznością uregulowania należności na zasadach obowiązujących w momencie powstania obowiązku podatkowego. W takim przypadku znajdą zastosowanie także przepisy o zaległościach podatkowych. Skutkiem naruszenia warunków zwolnienia będzie także utrata ważności zaświadczenia stwierdzającego zwolnienie od akcyzy.
KOMENTARZ
Wprowadzenie tych zmian należy ocenić na plus. Obniży to bowiem koszty związane z podatkiem akcyzowym, co w efekcie ułatwi prowadzenie działalności innowacyjnej w branży motoryzacyjnej. Będą mogli z niej korzystać wszyscy, którzy w ramach prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych testują samochody osobowe i spełniają warunki zwolnienia.
• art. 100 ust. 1, art.107 ust. 1 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 1542; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1681
• art. 2 pkt 3 projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw – po pierwszym czytaniu w Sejmie, skierowany pod obrady Komisji Finansów Publicznych (druk 896)
Podatki i opłaty lokalne
Tabela. Zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
1 | 2 | 3 |
od 1 stycznia 2024 r. | ||
1. | Definicja budynku | Zmiana polega na tym, że w dotychczasowej definicji budynku usunięto odesłania do prawa budowlanego. Wprowadzono zastrzeżenie, że budynków nie stanowią zbiorniki i inne obiekty budowlane do przechowywania materiałów sypkich i cieczy. |
2. | Definicja budowli | Zmiana polega na tym, że w dotychczasowej definicji budowli usunięto odesłania do prawa budowlanego. To z definicji zawartej w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych wynika co jest budowlą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. |
3. | Definicja obiektu budowlanego | Zmiana polega na wprowadzeniu definicji obiektu budowlanego, przez który należy rozumieć budynek lub budowlę, z wyłączeniem wyrobisk górniczych i niewielkich obiektów wprost wymienionych w ustawie takich jak np. obiekty kultu religijnego – w szczególności kapliczki, krzyże przydrożne i figury. |
4. | Definicja robót budowlanych | Zmiana polega na wprowadzeniu definicji robót budowlanych. Przez roboty budowlane należy rozumieć prace polegające na budowie, odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie lub montażu, do których stosuje się przepisy ustawy – Prawo budowlane. |
5. | Definicja trwałego związania z gruntem | Zmiana polega na wprowadzeniu definicji trwałego związania z gruntem. Jest to takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia temu obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, niezależnym od działania człowieka, mogącym zniszczyć lub spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się obiektu budowlanego na inne miejsce. |
6. | Stawka podatku dla miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych | Zmiana polega na wprowadzeniu jednolitej stawki podatku dla miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych. Dzięki temu do miejsc postojowych w takich garażach ma zastosowanie stawka podatku właściwa dla budynków mieszkalnych. Za część mieszkalną budynku mieszkalnego uznano bowiem także pomieszczenie przeznaczone do przechowywania pojazdów w tym budynku. |
7. | Zwolnienie z podatku od nieruchomości dla infrastruktury portowej | Doprecyzowano, że zwolnienie z podatku od nieruchomości dotyczy tylko infrastruktury w portach i przystaniach morskich. |
8. | Zwolnienie z podatku od nieruchomości dotyczące terminali kolejowych | Zmiana wyłącza grunty, budynki i budowle wchodzące w skład obiektu infrastruktury usługowej kolejowego terminalu towarowego z zakresu stosowania zwolnienia od podatku od nieruchomości. |
9. | Zwrot utraconych dochodów dla jednostek samorządu terytorialnego | Jednostkom samorządu terytorialnego przyznano z budżetu państwa zwrot utraconych dochodów z tytułu zwolnienia dla przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego. |
10. | Obowiązki dla inkasentów pobierających opłatę uzdrowiskową | Zmiana polega na wprowadzeniu delegacji ustawowej dla rad gmin. Rady gminy zyskały prawo do zarządzania poboru opłaty uzdrowiskowej w drodze inkasa oraz wprowadzania obowiązku prowadzenia ewidencji osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty uzdrowiskowej. Rada gminy może: • zarządzić pobór opłaty uzdrowiskowej w drodze inkasa, • wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty uzdrowiskowej oraz określić zakres danych w tych ewidencjach. |
11. | Wykaz budowli | Zmiana polega na wprowadzeniu ustawowego wykazu budowli opodatkowanych podatkiem od nieruchomości. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/–
1. Zmiana definicji budynku
PRZED ZMIANĄ
Obowiązująca w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych do końca 2024 r. definicja za budynek uznawała (zob. art. 1a ust. 1 pkt 1 upol):
obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. upol definiuje budynek jako obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, oraz który posiada fundamenty i dach. Zmiana nastąpiła w zakresie, wynikającej z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2023 r., sygn. akt SK 14/21, konieczności usunięcia odesłania do przepisów prawa budowlanego. Zasadnicze cechy nakazujące zakwalifikować obiekt jako budynek, takie jak posiadanie dachu i ścian, pozostały bez zmian.
Z definicji budynku wyłączono obiekty służące do gromadzenia materiałów sypkich, materiałów występujących w kawałkach albo materiałów w postaci ciekłej lub gazowej, których podstawowym parametrem technicznym jest pojemność (czyli np. zbiornik, silos, elewator) – art. 1a ust. 1 pkt 1 upol. Od 1 stycznia 2025 r. nie budzi zatem wątpliwości to, że silosy należy traktować jako budowle, a nie budynki. Takie rozstrzygnięcie jest zgodne z dotychczasowym stanowiskiem sądów administracyjnych (zob. uchwałę NSA z 29 września 2021 r., sygn. akt III FPS 1/22).
Wprowadzona zmiana może oznaczać, że obiekty dotychczas opodatkowywane jako budynki, czyli od powierzchni użytkowej, w tym roku mogą już spełniać definicję budowli i być opodatkowane od swej wartości.
Warto zaznaczyć, że przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości jest budynek wraz z instalacjami (o ile je posiada) zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Instalacje, takie jak instalacja elektroenergetyczna, wodociągowa, kanalizacyjna, cieplna, telekomunikacyjna, gazowa, nie stanowią odrębnego przedmiotu opodatkowania i w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu. Podstawą opodatkowania budynku jest jego powierzchnia użytkowa, zatem wartość tych instalacji nie jest brana pod uwagę przy jej określaniu.
KOMENTARZ
Dotychczasowa definicja „budynku” odwoływała się do przepisów prawa budowlanego, co prowadziło do licznych sporów interpretacyjnych między podatnikami a organami podatkowymi. Wprowadzenie autonomicznej definicji „budynku” ma na celu:
• wyeliminowanie niejasności wynikających z odwołań do prawa budowlanego, co powinno ograniczyć liczbę sporów interpretacyjnych,
• zapewnienie stabilności fiskalnej przez uniezależnienie przepisów podatkowych od ewentualnych zmian w prawie budowlanym,
• ujednolicenie opodatkowania poprzez precyzyjne określenie, które obiekty podlegają opodatkowaniu jako budynki.
• art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+/–
2. Zmiana definicji budowli
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. w polskim systemie prawnym obowiązywała definicja „budowli” zawarta w art. 1a ust. 1 pkt 2 upol. Zgodnie z tym przepisem w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r.:
Budowla to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak również urządzenia budowlane w rozumieniu prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewniają możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Ta definicja odwoływała się bezpośrednio do przepisów prawa budowlanego, co w praktyce prowadziło do licznych sporów interpretacyjnych między podatnikami a organami podatkowymi.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. za budowle uznawane są:
a) obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do upol, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
b) elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, biogazownia rolnicza, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski oraz skocznia, w części niebędącej budynkiem – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,
c) urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków oraz inne urządzenie techniczne, bezpośrednio związane z budynkiem lub obiektem, o którym mowa w lit. a, niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
d) urządzenie techniczne inne niż wymienione w lit. a–c – wyłącznie w zakresie jego części budowlanych,
e) fundamenty pod maszyny oraz pod urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową
– wzniesione w wyniku robót budowlanych, także w przypadku, gdy stanowią część obiektu niewymienionego w upol.
Warto zauważyć, że budowle muszą być „wzniesione”, czyli inaczej zbudowane w miejscu, w którym będą się znajdowały. Na podstawie tak skonstruowanej definicji za budowle nie można uznać wielu wolno stojących urządzeń wyprodukowanych w fabryce i posadowionych bez konieczności dokonywania prac budowlanych.
KOMENTARZ
Wprowadzenie nowej definicji „budowli” ma na celu ujednolicenie i doprecyzowanie przepisów. Autonomiczne definicje mają wyeliminować niejasności i spory interpretacyjne wynikające z odwołań do prawa budowlanego. Uniezależnienie przepisów podatkowych od ewentualnych zmian w prawie budowlanym ma zapewnić przewidywalność opodatkowania.
Podatnicy jednak muszą uwzględnić, że nowe definicje mogą objąć opodatkowaniem obiekty i urządzenia techniczne, które wcześniej nie były jednoznacznie kwalifikowane jako budowle. Nowa definicja może być różnie interpretowana przez organy podatkowe i podatników, co może prowadzić do wzrostu liczby sporów.
• art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+/–
3. Wprowadzenie definicji „obiektu budowlanego”
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. ustawa o podatkach i opłatach lokalnych (upol) nie zawierała autonomicznej definicji „obiektu budowlanego”. W praktyce oznaczało to, że interpretacja tego pojęcia opierała się na definicjach zawartych w innych aktach prawnych, przede wszystkim w prawie budowlanym. Taka sytuacja prowadziła do licznych wątpliwości interpretacyjnych i sporów podatkowych, zwłaszcza w odniesieniu do niewielkich obiektów (określanych w prawie budowlanym jako „obiekty małej architektury”) oraz wyrobisk górniczych.
Niewielkie obiekty budowlane. Brak precyzyjnej definicji w upol skutkował niejednoznacznym traktowaniem niewielkich obiektów budowlanych. Przy tym tzw. obiekty małej architektury wyłączano zgodnie z prawem budowlanym z definicji „budowli” (zob. art. 3 pkt 3 ustawy – Prawo budowlane).
Wyrobiska górnicze. Kwestia opodatkowania wyrobisk górniczych była przedmiotem licznych sporów interpretacyjnych. W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreślano, że wyrobiska górnicze nie są obiektami budowlanymi w rozumieniu prawa budowlanego, lecz przestrzenią w nieruchomości gruntowej lub w górotworze powstałą w wyniku prac górniczych. W konsekwencji uznawano, że nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
PO ZMIANIE
W nowelizacji zawarto zamknięty katalog budowli podlegających opodatkowaniu. Jednocześnie zawężony został katalog urządzeń budowlanych podlegających opodatkowaniu wyłącznie do tych, które są bezpośrednio związane z budynkiem lub budowlą i niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.
I tak przez obiekt budowlany na potrzeby stosowania podatku od nieruchomości należy rozumieć:
(…) budynek lub budowlę, z wyłączeniem wyrobisk górniczych, a także niewielkich obiektów stanowiących:
a) obiekty kultu religijnego – w szczególności kapliczki, krzyże przydrożne i figury,
b) obiekty architektury ogrodowej – w szczególności posągi i figurki ogrodowe, wodotryski, mostki i pergole, murowane grille, oczka wodne,
c) obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku – w szczególności śmietniki, wiaty na wózki dziecięce i rowery oraz obiekty stanowiące wyposażenie placów zabaw dla dzieci.
Od 1 stycznia 2025 r. w upol umieszczono zatem zapis, że obiektów budowlanych na potrzeby stosowania podatku od nieruchomości nie stanowią wymienione w omawianym przepisie niewielkie obiekty.
KOMENTARZ
Dodanie zapisu o niewielkich obiektach w tym przepisie jest konsekwencją likwidacji odniesień do prawa budowlanego. Przy tym dodanie tej definicji ma deklarowany cel zachowania status quo w zakresie braku opodatkowania obiektów małej architektury. Nieprecyzyjna definicja niewielkiego obiektu – tak jak wcześniej „obiektu małej architektury” – powoduje, że należy ją interpretować indywidualnie, stosownie do danego stanu faktycznego.
Warto jeszcze dodać, że wyłączenie wyrobiska górniczego z pojęcia obiektu budowlanego nie oznacza, iż opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają zlokalizowane w wyrobisku budowle. Zgodnie z wyrokiem TK z 13 września 2011 r. (sygn. akt P 33/09) budowle znajdujące się w wyrobisku górniczym mogą być przedmiotem opodatkowania, jeżeli będą spełniały przesłanki definicji budowli z art. 1 ust. 1a pkt 2 upol.
• art. 1a ust. 1 pkt 2a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+/–
4. Wprowadzenie definicji robót budowlanych
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. upol nie zawierała definicji robót budowlanych. Nie było takiej potrzeby, bo przepisy upol przy definicjach budowli i budynku odwoływały się do przepisów prawa budowlanego.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. do upol wprowadzono definicję robót budowlanych. Należy przez nie rozumieć prace polegające na budowie, odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie lub montażu, do których stosuje się przepisy ustawy – Prawo budowlane.
KOMENTARZ
Definicja m.in. budowli i budynku nie odwołuje się już do przepisów prawa budowlanego. Ustawodawca podjął jednak starania, by brak takiego odwołania nie uniemożliwiał wykorzystania na potrzeby dokonania przez organ podatkowy ustaleń faktycznych w sprawie:
• opinii biegłych z zakresu prawa budowlanego,
• dokumentacji budowlanej, w tym przykładowo decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczących konkretnych obiektów.
Umożliwia to definicja robót budowlanych, która odwołuje do ustawy – Prawo budowlane w zakresie rozumienia czynności, których efektem będzie wzniesienie obiektu budowlanego (budowa, odbudowa, rozbudowa, nadbudowa, przebudowa i montaż). Takie czynności i ich dokumentacja mogą stanowić materiał dowodowy w sprawie, podlegający ocenie organu podatkowego.
• art. 1a ust. 1 pkt 2b ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+/–
5. Wprowadzenie definicji trwałego związania z gruntem
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. upol nie zawierała definicji „trwałego związania z gruntem”. Nie było takiej potrzeby, bo przepisy upol przy definicjach budowli i budynku odwoływały się do przepisów prawa budowlanego. Samo orzecznictwo administracyjne w sprawie tego, czym jest trwałe związanie z gruntem, nie było jednolite. Zgodnie z pierwszym stanowiskiem obiekt budowlany trwale związany z gruntem musiałby co do zasady posiadać prefabrykowany lub murowany fundament albo odpowiednio przygotowane podłoże wymagające wykonania stosownych robót ziemnych. Należało przez to rozumieć mocne połączenie w takim stopniu, że odłączenie spowodowałoby zasadniczą zmianę w sensie technicznym, uniemożliwiającą np. ponowne posadowienie danego obiektu w innym miejscu bez konieczności ponownego przygotowania podłoża. Drugie stanowisko określało dodatkowy wymóg dla określenia tego, czy obiekt jest trwale związany z gruntem. Wymogiem tym było, by wielkość, konstrukcja, przeznaczenie i względy bezpieczeństwa wymagały takiego trwałego związania obiektu budowlanego z gruntem.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. do upol wprowadzono definicję „trwałego związania z gruntem”. Należy przez nie rozumieć takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia temu obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym niezależnym od działania człowieka, mogącym zniszczyć, spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się obiektu na inne miejsce.
KOMENTARZ
Należy podkreślić, że trwałe związanie z gruntem nie obejmuje sytuacji, w której dany obiekt został jedynie posadowiony na gruncie w ten sposób, że stawia opór czynnikom zewnętrznym, a brak jest natomiast elementu połączenia (np. kontenery mobilne).
Wprowadzona uniwersalna definicja trwałego związania z gruntem ma zastosowanie zarówno do budowli wymienionych w załączniku IV do upol, jak i budynku. W przypadku budynków powiązanie z gruntem jest wzmocnione dodatkowo przez wymóg posiadania fundamentu, wynikający z definicji „budynku”.
• art. 1a ust. 1 pkt 2c ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+
6. Garaże stanowią część budynku mieszkalnego
PRZED ZMIANĄ
W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 października 2023 r. (sygn. akt SK 23/19) za niezgodne z Konstytucją RP uznano różnicowanie stawek podatku od nieruchomości w zależności od tego, czy miejsce postojowe w garażu stanowi odrębną nieruchomość w budynku wielomieszkaniowym czy też miejsce postojowe przynależne jest do lokalu mieszkalnego. Wyrok ten ma zastosowanie od 1 stycznia 2025 r., dlatego konieczne było dokonanie zmian w upol.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. za część mieszkalną budynku mieszkalnego uznaje się także pomieszczenie przeznaczone do przechowywania pojazdów w tym budynku. Oznacza to, że od 1 stycznia 2025 r. do wszystkich miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych ma zastosowanie jedna stawka podatku od nieruchomości (właściwa dla budynków mieszkalnych).
KOMENTARZ
Od 1 stycznia 2025 r. garaże w budynkach mieszkalnych uznano za powierzchnię mieszkalną, co oznacza w ich przypadku niższą stawkę podatku. Obecnie nie ma już znaczenia dla opodatkowania podatkiem od nieruchomości to, czy podatnik posiada miejsce postojowe w garażu stanowiącym odrębną nieruchomość w budynku mieszkalnym czy miejsce postojowe przynależne do lokalu mieszkalnego. W każdym z tych przypadków podatnik zapłaci podatek od nieruchomości w wysokości przewidzianej dla budynków mieszkalnych.
• art. 1a ust. 2c ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
–
7. Zmiany w zwolnieniu dla infrastruktury portowej
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. z podatku od nieruchomości zwolnione były budowle infrastruktury portowej, budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. wprowadzono zmiany w katalogu budowli wyłączonych z podatku od nieruchomości (w art. 7 upol). Zmiany wprowadzono w zwolnieniu od podatku od nieruchomości dla infrastruktury portowej.
Od 1 stycznia 2025 r. zwolniono z podatku od nieruchomości: budowle infrastruktury portowej w portach morskich lub przystaniach morskich oraz zajęte pod nie grunty, a także budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów morskich lub przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty.
KOMENTARZ
Zmiana ta ma na celu doprecyzowanie, że zwolnienie dotyczy tylko infrastruktury w portach i przystaniach morskich, a nie w innych typach portów (np. śródlądowych).
• art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
–
8. Wyłączenie kolejowych terminali towarowych ze zwolnienia z podatku od nieruchomości
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. w upol (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a tiret pierwsze i pkt 1c upol) przewidziane było zwolnienie dla gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład obiektu infrastruktury usługowej, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 załącznika nr 2 do ustawy o transporcie kolejowym (czyli terminalu towarowego). Nie było jednak możliwości stosowania tego zwolnienia z uwagi na przepisy UE. Tego rodzaju pomoc może być udzielana po przeprowadzeniu notyfikacji określonego w tym przepisie zwolnienia i uzyskaniu zgody Komisji Europejskiej (KE) na udzielanie pomocy. Wobec braku zgody KE środek w postaci zwolnienia z podatku od nieruchomości terminali towarowych nie powinien być stosowany. Zakaz ten obowiązuje państwo członkowskie, a zatem wszystkie jego organy administracyjne, w tym te zdecentralizowane.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. zwolnieniu z podatku od nieruchomości nie będą podlegać grunty, budynki i budowle wchodzące w skład obiektu infrastruktury usługowej, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 załącznika nr 2 do ustawy o transporcie kolejowym (czyli terminalu towarowego).
KOMENTARZ
Wyłączenie z upol zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład terminala towarowego przywraca zgodność upol z wymogami UE. Wyłączenie to jest odzwierciedleniem braku możliwości stosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład terminala towarowego.
• art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+
9. Zwrot utraconych dochodów dla jednostek samorządu terytorialnego
PRZED ZMIANĄ
Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 5a upol przedsiębiorcy posiadający status centrum badawczo-rozwojowego (CBR) mogą korzystać ze zwolnienia z podatku od nieruchomości. Zwolnienie to dotyczy gruntów, budynków lub ich części zajętych na cele prowadzenia badań i prac rozwojowych. Przepisy upol w brzmieniu obowiązującym do końca 2024 r. nie przewidywały mechanizmu rekompensaty dla jednostek samorządu terytorialnego (JST) z tytułu utraconych dochodów wynikających z tego zwolnienia. W praktyce oznaczało to, że JST ponosiły finansowe konsekwencje udzielania takich zwolnień, co mogło wpływać na ich budżety i zdolność do realizacji lokalnych inwestycji oraz usług publicznych.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. JST przysługuje z budżetu państwa zwrot utraconych dochodów z tytułu zwolnienia określonego w art. 7 ust. 2 pkt 5a upol, pod warunkiem że przedmioty opodatkowania podlegają opodatkowaniu i nie są zwolnione na podstawie innych przepisów upol.
KOMENTARZ
Wprowadzenie mechanizmu rekompensaty dla JST z tytułu zwolnień podatkowych dla CBR jest krokiem w kierunku zrównoważenia interesów państwa, samorządów oraz przedsiębiorców. Z jednej strony zachęca to przedsiębiorców do inwestowania w działalność badawczo-rozwojową poprzez oferowanie im ulg podatkowych. Z drugiej strony zapewnia JST stabilność finansową, kompensując utracone dochody z budżetu państwa.
• art. 7 ust. 4 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
–
10. Nowy obowiązek dla inkasentów pobierających opłatę uzdrowiskową
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. rada gminy w drodze uchwały mogła zarządzić pobór opłaty miejscowej w drodze inkasa, określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso i wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty miejscowej oraz określić zakres danych w tej ewidencji.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. wprowadzono zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, które rozszerzają kompetencje rad gmin w zakresie poboru opłaty uzdrowiskowej. Zgodnie z nowymi przepisami rada gminy może dodatkowo w porównaniu do przepisów obowiązujących do końca 2024 r.:
• zarządzić pobór opłaty uzdrowiskowej w drodze inkasa,
• wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty uzdrowiskowej oraz określić zakres danych zawartych w tych ewidencjach.
Dotychczas takie uprawnienia dotyczyły jedynie opłaty miejscowej. Rozszerzenie ich na opłatę uzdrowiskową ma na celu uszczelnienie systemu jej poboru i zapewnienie większej transparentności.
KOMENTARZ
Konsekwencje podjęcia uchwał dotyczących opłaty uzdrowiskowej przez radę gminy dla inkasentów opłaty uzdrowiskowej to:
1) pobór opłaty w drodze inkasa – inkasenci staną się odpowiedzialni za bezpośrednie pobieranie opłaty uzdrowiskowej od osób zobowiązanych, co wymaga od nich skrupulatności i rzetelności w wykonywaniu obowiązków;
2) prowadzenie ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty – nowe przepisy umożliwiają radzie gminy nałożenie na inkasentów obowiązku prowadzenia ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty uzdrowiskowej. Ewidencja ta powinna zawierać szczegółowe dane określone przez radę gminy, co wymaga od inkasentów dodatkowej staranności w gromadzeniu i przetwarzaniu informacji;
3) ochrona danych osobowych – prowadzenie ewidencji wiąże się z przetwarzaniem danych osobowych, co nakłada na inkasentów obowiązek przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych, w tym RODO. Inkasenci muszą za pewnić odpowiednie zabezpieczenia oraz przeszkolenie w zakresie przetwarzania takich danych;
4) wynagrodzenie za inkaso – rada gminy określi wysokość wynagrodzenia za inkaso, co może stanowić dodatkową motywację dla inkasentów do rzetelnego wykonywania powierzonych zadań;
5) odpowiedzialność za niepobrane opłaty – w przypadku niepobrania opłaty uzdrowiskowej od osoby zobowiązanej inkasent nie ponosi odpowiedzialności za jej nieuiszczenie. Obowiązek zapłaty spoczywa na osobie zobowiązanej, a nie na inkasencie. Inkasent powinien jednak poinformować organ podatkowy o odmowie zapłaty przez osobę zobowiązaną.
Podsumowując, wprowadzone zmiany mogą spowodować nałożenie na inkasentów opłaty uzdrowiskowej dodatkowych obowiązków związanych z poborem opłaty oraz prowadzeniem ewidencji osób zobowiązanych do jej uiszczania. Jednocześnie nowe przepisy przewidują możliwość wynagrodzenia za inkaso, co może stanowić dodatkową motywację do rzetelnego wykonywania obowiązków.
• art. 19 pkt 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
–
11. Dodanie wykazu budowli podlegających opodatkowaniu
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. to, jaka budowla podlega opodatkowaniu, podatnik podatku od nieruchomości musiał ustalać w oparciu o przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i ustawy – Prawo budowlane.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. do upol dodano wykaz budowli opodatkowanych podatkiem od nieruchomości. Wykaz zawiera załącznik nr 4 do upol pt. „Wykaz obiektów, o których mowa w art. 1a ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy”.
W wykazie znalazło się kilka pozycji, co do których w dotychczas obowiązującym stanie prawnym istniały wątpliwości dotyczące opodatkowania ich jako budowli, a w praktyce można było spotkać w tym zakresie sprzeczne interpretacje. Niektóre z nich (np. elewatory czy obiekty kontenerowe) mogą w obecnie obowiązującym stanie prawnym podlegać, w zależności od okoliczności, opodatkowaniu jako budowle czy budynki. Przykładowo od 1 stycznia 2025 r. rozstrzygnięto, że opodatkowane podatkiem od nieruchomości jako budowle są kontenery, ale opodatkowane są tak wyłącznie wtedy, gdy będą trwale związane z gruntem. Jeżeli zatem kontener nie będzie trwale związany z gruntem, nie będzie musiał być opodatkowany.
KOMENTARZ
Od początku stycznia 2025 r. do treści upol poprzez omawiany załącznik wprowadzono m.in. nowe rodzaje budowli, których opodatkowanie do końca 2024 r. nie było oczywiste, i z tego względu większość przedsiębiorców dotychczas nie zgłaszała ich do opodatkowania. Przykładem mogą być np. przekrycia namiotowe, dotychczas raczej nie brane pod uwagę jako budowle.
• art. 1a ust. 1 pkt 2 lit. a i załącznik nr 4 do ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
Podatek rolny
Tabela. Zmiany w ustawie o podatku rolnym na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Zwolnienie z podatku rolnego na wniosek podatnika | Zwolnienia podmiotowe z podatku rolnego stały się przyznawane z urzędu, a nie na wniosek. |
2. | Zmiana powołanego rozporządzenia UE | Zmiana polega na zastąpieniu w przepisie ustawy o podatku rolnym powołania nieobowiązującego rozporządzenia Komisji (UE) na aktualnie obowiązujące rozporządzenie. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+
1. Zmiana zasad korzystania ze zwolnień i ulg podatkowych w podatku rolnym
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. zwolnienia i ulgi podatkowe określone w art. 12 ust. 1 pkt 1, 2 oraz 8–13, a także art. 13b ustawy o podatku rolnym (dalej: upr) stosowało się z urzędu. Zwolnienia te obejmują m.in. grunty niskich klas, grunty położone w pasie drogi granicznej itp. Tylko pozostałe zwolnienia i ulgi podatkowe przyznawane były na wniosek podatnika w drodze decyzji. Co ważne, zwolnienia podmiotowe, przewidziane w art. 12 ust. 2 upr, były przyznawane na wniosek.
PO ZMIANIE
Od początku 2025 r. zwolnienia i ulgi podatkowe określone w art. 12 ust. 1 pkt 3–7, ust. 6, art. 13 i art. 13c ustawy o podatku rolnym stosuje się na wniosek podatnika w drodze decyzji. To oznacza, iż pozostałe zwolnienia i ulgi są stosowane z urzędu. Skutkiem tej zmiany jest zniesienie wnioskowego trybu w odniesieniu do zwolnień podmiotowych określonych w art. 12 ust. 2 upr, które są obecnie stosowane z urzędu.
KOMENTARZ
Ustawodawca uznał, że przyznawanie na wniosek zwolnień podmiotowych z podatku od nieruchomości jest nadmiernie biurokratyczne i niezasadne. W tym przypadku warunkiem zastosowania zwolnienia jest wyłącznie posiadanie przez podmiot określonego statusu prawnego (uczelni, federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, publicznej i niepublicznej jednostki organizacyjnej objętej systemem oświaty, instytutu naukowego i pomocniczej jednostki naukowej PAN, prowadzącego zakład pracy chronionej lub zakład aktywności zawodowej). Taki warunek nie podlega konieczności weryfikacji w trybie postępowania wszczętego wnioskiem podatnika.
• art. 13d ust. 1 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 1176; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+/–
2. Zmiana powołanego rozporządzenia Komisji UE
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r.art. 13f ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku rolnym (upr) odsyłał do rozporządzenia Komisji (UE) nr 702/2014 z 25 czerwca 2014 r. uznającego niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L 193 z 01.07.2014, str. 1). Rozporządzenie to mogło być stosowane do 31 grudnia 2022 r.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. w art. 13f ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku rolnym odesłanie do rozporządzenia Komisji (UE) nr 702/2014 zastąpiono odesłaniem do rozporządzenia Komisji (UE) nr 2022/2472 z 14 grudnia 2022 r. uznającym niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L 327 z 21.12.2022, str. 1). Przypominamy, że to rozporządzenie europejskie weszło w życie 1 stycznia 2023 r.
KOMENTARZ
Zmiana dokonywana w art. 13f ust. 1 pkt 1 upr jest zmianą dostosowawczą, polegającą na uaktualnieniu podstawy prawnej udzielania pomocy w rolnictwie.
• art. 13f ust. 1 pkt 1 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 1176; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
Opłata skarbowa
Tabela. Zmiany w ustawie o opłacie skarbowej na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Usprawnienie przepływu informacji między urzędami | Jeżeli sprawa zostanie przekazana do innego organu, urząd musi niezwłocznie poinformować o tym właściwe organy podatkowe. Do informacji trzeba dołączyć kopię dowodu zapłaty opłaty skarbowej. |
2. | Wprowadzenie 30-dniowego terminu na przekazanie otrzymanej opłaty skarbowej | Organ podatkowy, który otrzyma opłatę skarbową od sprawy przekazanej do innego urzędu, został zobowiązany do przekazania kwoty zapłaconej opłaty skarbowej od dokonania czynności urzędowej lub wydania zaświadczenia lub zezwolenia (pozwolenia, koncesji) na rachunek właściwego organu podatkowego w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji, o której mowa w pkt 1 tabeli. |
3. | Nowe zasady określania właściwego organu podatkowego przy składaniu elektronicznych pełnomocnictw | W przypadku e-pełnomocnictw opłatę skarbową należy wpłacać do urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy. Jeśli mocodawca nie ma siedziby w Polsce, właściwym organem jest Prezydent m.st. Warszawy. |
4. | Określenie organu właściwego miejscowo w sprawach opłaty skarbowej od złożenia pełnomocnictwa (prokury) za pośrednictwem systemu teleinformatycznego przez więcej niż jednego mocodawcę | W przypadku ustanowienia pełnomocnictwa w jednym dokumencie przez więcej niż jednego mocodawcę właściwym organem podatkowym w sprawie opłaty skarbowej od złożenia tego dokumentu jest ten właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy wskazanego w tym dokumencie jako pierwszy, który ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski. |
5. | Zmiana nazewnictwa w części I załącznika do ustawy o opłacie skarbowej | Pozycja w części I w ust. 41 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej otrzymała nazwę „Zatwierdzenie programu osób wykonujących określone czynności w ruchu zakładu górniczego – od każdego programu”. |
6. | Zmiana stawki opłaty skarbowej od prowadzących szkolenia górnicze | Od 1 stycznia 2025 r. podniesiono opłatę skarbową od stwierdzenia posiadania kadry oraz środków umożliwiających prowadzenie szkoleń osób wykonujących czynności w ruchu zakładu górniczego – w wysokości 105 zł. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/–
1. Usprawnienia przepływu informacji między urzędami
PRZED ZMIANĄ
Organy administracji rządowej i samorządowej oraz podmioty zobowiązane przekazują organowi podatkowemu właściwemu w sprawie opłaty skarbo wej zbiorczą informację o przypadkach nieuiszczenia należnej opłaty skarbowej. Do końca 2024 r. nie było określonej przepisami procedury postępowania, w przypadku gdy sprawa objęta obowiązkiem opłaty skarbowej została przekazana do innego organu.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. gdy sprawa zostanie przekazana do innego organu, urząd będzie musiał niezwłocznie poinformować o tym właściwe organy.
Do informacji o zmianie organu należy dołączyć kopię dowodu zapłaty opłaty skarbowej, a jeżeli w aktach sprawy nie pozostał ten dowód lub jego kopia, w informacji należy wskazać dodatkowo:
• imię i nazwisko (nazwę lub firmę) podmiotu, który dokonał zapłaty opłaty skarbowej, jego adres,
• przedmiot tej opłaty,
• kwotę zapłaconej opłaty skarbowej,
• datę wpłaty oraz numer pokwitowania lub numer rachunku bankowego, na który dokonano wpłaty.
KOMENTARZ
Wprowadzone zmiany w tym zakresie nie wpływają na sytuację prawnopodatkową zobowiązanych do zapłaty opłaty skarbowej.
• art. 11 ust. 1a–1b ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2023 r.poz. 2111; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+/–
2. Wprowadzenia 30-dniowego terminu na przekazanie opłaty skarbowej między organami
PRZED ZMIANĄ
Do końca 2024 r. nie było określonej przepisami procedury postępowania, w przypadku gdy sprawa objęta obowiązkiem opłaty skarbowej zostanie przekazana do innego organu. Nie było także określonych zasad postępowania z opłatą skarbową, która byłaby wpłacona na konto niewłaściwego organu administracyjnego.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. organ podatkowy właściwy ze względu na złożenie zgłoszenia lub wniosku został zobowiązany przekazać kwotę zapłaconej opłaty skarbowej od dokonania czynności urzędowej, wydania zaświadczenia lub zezwolenia na rachunek właściwego organu podatkowego w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji o zmianie organu. W przypadku niewykonania tego obowiązku w terminie, tj. nieprzekazania kwoty zapłaconej opłaty skarbowej na rachunek właściwego organu podatkowego w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji, został nałożony obowiązek zapłaty odsetek za zwłokę, które są naliczane w wysokości ustalonej jak dla zaległości podatkowych. Liczone są począwszy od dnia następującego po upływie terminu, w którym zapłacona opłata skarbowa powinna być przekazana na rachunek właściwego organu podatkowego przez organ podatkowy, do którego wpłynęła.
KOMENTARZ
Wprowadzone zmiany w tym zakresie nie wpływają na sytuację prawnopodatkową zobowiązanych do zapłaty opłaty skarbowej.
• art. 11 ust. 1c i 1d ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2023 r.poz. 2111; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+
3. Nowe zasady określania właściwego organu podatkowego przy składaniu elektronicznych pełnomocnictw
PRZED ZMIANĄ
Organem podatkowym właściwym w sprawach opłaty skarbowej jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Do końca 2024 r. przepisy przewidywały jedynie, że organem właściwym od złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury oraz jego odpisu, wypisu lub kopii jest organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce złożenia dokumentu. Nie było oddzielnych regulacji dla organu właściwego dla e-pełnomocnictw.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. dodano regulacje, na podstawie których w przypadku e-pełnomocnictw opłatę skarbową należy wpłacać do urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy. Jeśli mocodawca nie ma siedziby w Polsce, właściwym organem jest Prezydent m.st. Warszawy.
KOMENTARZ
Zmiana jest o tyle korzystna, że nie trzeba się już będzie zastanawiać nad organem właściwym dla pełnomocnictw. Rozwiązania dotyczą jedynie dokumentów potwierdzających udzielenie pełnomocnictwa lub prokury, ich odpisów, wypisów lub kopii, składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. Nie zmieniła się natomiast właściwość miejscowa organów podatkowych w przypadku złożenia w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii w formie papierowej. Jeżeli przed 1 stycznia 2025 r. złożono dokument stwierdzający udzielenie pełnomocnictwa lub prokury, jego odpis, wypis lub kopię, do ustalania właściwości organu podatkowego w sprawie opłaty skarbowej stosuje się przepisy dotychczasowe.
• art. 12 ust. 2 pkt 3 ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2023 r.poz. 2111; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
• art. 7 ust. 2 ustawy z 19 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+
4. Zmiana organu właściwego miejscowo w sprawach opłaty skarbowej od złożenia pełnomocnictwa (prokury) za pośrednictwem systemu teleinformatycznego przez więcej niż jednego mocodawcę
PRZED ZMIANĄ
Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawie opłaty skarbowej od złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury oraz jego odpisu, wypisu lub kopii jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce złożenia dokumentu (art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej). Do końca 2024 r. istniały trudności z ustaleniem organu właściwego miejscowo w sprawie opłaty skarbowej w przypadku złożenia tego dokumentu w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (np. przez e-Urząd Skarbowy).
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. w przypadku ustanowienia pełnomocnictwa w jednym dokumencie przez więcej niż jednego mocodawcę właściwym organem podatkowym w sprawie opłaty skarbowej od złożenia tego dokumentu jest ten właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy wskazanego w tym dokumencie jako pierwszy, który ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Takie rozwiązanie ma zapobiec sporom kompetencyjnym między organami podatkowymi. Jeżeli natomiast ani mocodawca, ani żaden z mocodawców ustanawiających pełnomocnictwo lub prokurę w jednym dokumencie nie będzie posiadał miejsca zamieszkania lub siedziby na terytorium Polskiej, właściwym organem podatkowym jest Prezydent m.st. Warszawy.
Nowelizacją wprowadzono szczególne rozwiązanie dla dokumentów pełnomocnictw złożonych przed wejściem w życie nowej ustawy (czyli przed 1 stycznia 2025 r.). I tak dla pełnomocnictw i prokur złożonych wcześniej stosowane są dotychczasowe zasady ustalania właściwości organu podatkowego. Dotyczy to również odpisów, wypisów i kopii tych dokumentów.
Tym samym dla złożonych wcześniej pełnomocnictw zachowana zostaje dotychczasowa właściwość organu podatkowego i nie ma konieczności dokonywania dodatkowych formalności.
KOMENTARZ
Zmiana jest korzystna, bo rozstrzyga wątpliwości, przy tym rozwiązania dotyczą jedynie dokumentów potwierdzających udzielenie pełnomocnictwa lub prokury, ich odpisów, wypisów lub kopii, składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. Nie zmieniła się natomiast właściwość miejscowa organów podatkowych w przypadku złożenia w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii w formie papierowej.
• art. 12 ust. 2 pkt 3 ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2023 r.poz. 2111; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
• art. 7 ust. 2 ustawy z 19 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
+/–
5. Zmiana nazewnictwa w części I załącznika do ustawy o opłacie skarbowej
PRZED ZMIANĄ
W części I w ust. 41 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej określona była stawka opłaty od „Zatwierdzenia programu szkolenia osób wykonujących określone czynności w ruchu zakładu górniczego – od każdego programu”.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. pozycja ta w części I w ust. 41 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej otrzymała nazwę „Zatwierdzenie szczegółowego programu kursu specjalistycznego dla osób wykonujących określone czynności w ruchu zakładu górniczego – od każdego programu”.
KOMENTARZ
Zmiany wprowadzone w ustawie z 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze dotyczyły nazwy decyzji o zatwierdzeniu programów szkoleń dla pracowników kopalni. Zmiana nastąpiła przez zastąpienie wyrazów „programu szkolenia” wyrazami „szczegółowego programu kursu specjalistycznego”. Ponieważ od wydania tej decyzji jest określona stawka opłaty skarbowej w części I w ust. 41 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej, konieczne było wprowadzenie zmian i w załączniku. Sam przedmiot tej opłaty i stawka nie uległy zmianie.
• ust. 41 części I załącznika nr 1 do ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2023 r.poz. 2111; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
–
6. Zmiana stawki opłaty skarbowej od prowadzących szkolenia górnicze
PRZED ZMIANĄ
Ubiegający się o decyzję stwierdzenia posiadania kadry oraz środków umożliwiających prowadzenie szkoleń osób wykonujących czynności w ruchu zakładu górniczego wnosili opłatę skarbową w wysokości 10 zł. Wobec braku odrębnej stawki od wydania tej decyzji powstawał bowiem obowiązek jej zapłaty w wysokości 10 zł, stosownie do części I ust. 53 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. ustalono stawki opłaty skarbowej od stwierdzenia posiadania kadry oraz środków umożliwiających prowadzenie szkoleń osób wykonujących czynności w ruchu zakładu górniczego – w wysokości 105 zł.
KOMENTARZ
Organy nadzoru górniczego oceniają wiedzę i umiejętności przekazywane podczas szkoleń górniczych, jak i środki techniczne oraz kadrę prowadzącą szkolenia. Decyzja o takiej ocenie wydawana jest na wniosek podmiotu trudniącego się szkoleniem. Podwyższenie opłaty skarbowej od ich decyzji nie jest może dotkliwe, ale z pewnością jest niekorzystne dla prowadzących szkolenie.
• ust. 41a części I załącznika nr 1 do ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej – Dz.U. z 2023 r.poz. 2111; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1757
Ordynacja podatkowa
Tabela. Zmiany w Ordynacji podatkowej na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Zastaw skarbowy | Zmiana polega na podwyższeniu minimalnej wartości rzeczy ruchomych i zbywalnych praw majątkowych, które mogą być obciążane zastawem skarbowym. |
2. | Kara porządkowa | Zmiana polega na wydaniu obwieszczenia o wysokości maksymalnej kary porządkowej, która może być nakładana w postępowaniu podatkowym w 2025 r. Sama kwota maksymalnej kary nie uległa zmianie w stosunku do 2024 r. |
3. | Zmiany w Ordynacji podatkowej wynikające z wprowadzenia podatku wyrównawczego | Zmiany polegają na wprowadzeniu do Ordynacji podatkowej przepisów o wydawaniu kwalifikowanych interpretacji indywidualnych oraz opinii zabezpieczających. W sprawach dotyczących podatku wyrównawczego będą one wydawane w specjalnym trybie, odrębnym od trybu przewidzianego dla zwykłych interpretacji i opinii zabezpieczających. |
4. | Interpretacje ogólne i indywidualne | Zmiana polega na wyłączeniu orzekania w sprawach dotyczących podatku wyrównawczego w ramach zwykłych interpretacji ogólnych i indywidualnych. Interpretacje w odniesieniu do tego podatku są bowiem wydawane w odrębnym, „kwalifikowanym” trybie. |
5. | Opinie zabezpieczające | Zmiana polega na wyłączeniu orzekania w sprawach dotyczących podatku wyrównawczego w ramach zwykłych opinii zabezpieczających. Opinie zabezpieczające w odniesieniu do tego podatku są bowiem wydawane w odrębnym, „kwalifikowanym” trybie. Druga zmiana dotyczy trybu protokołowania spotkań uzgodnieniowych organizowanych w celu wyjaśnienia wątpliwości we wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/–
1. Podwyżka wartości zastawu skarbowego
PRZED ZMIANĄ
W 2024 r. limit wartości rzeczy ruchomych i zbywalnych praw majątkowych, które mogły być obciążone zastawem skarbowym, wynosił 17 800 zł.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. zastawem mogą zostać objęte tylko takie rzeczy lub prawa, których wartość w dniu ustanowienia zastawu wynosi co najmniej 18 200 zł.
KOMENTARZ
Zastawem skarbowym mogą być obciążone tylko rzeczy o określonej wartości minimalnej. Podwyższenie limitu tej wartości w 2025 r. jest korzystne dla dłużników podatkowych, ponieważ rzeczy o niższej wartości nie są zagrożone zajęciem.
• art. 41 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2383 ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1831
• obwieszczenie Ministra Finansów z 7 sierpnia 2024 r. w sprawie wysokości kwoty wymienionej w art. 41 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa na rok 2025 – M.P. z 2024 r.poz. 745
+
2. Kary porządkowe pozostają na poziomie z ubiegłego roku
PRZED ZMIANĄ
W 2024 r. limit maksymalnej kary porządkowej, którą można nałożyć w postępowaniu podatkowym na stronę, pełnomocnika strony, świadka lub biegłego, wynosił 3700 zł – art. 262 Ordynacji podatkowej. Maksymalną kwotę tego limitu na dany rok podatkowy określa MF w drodze obwieszczenia.
PO ZMIANIE
W 2025 r. maksymalny limit kary nadal wynosi 3700 zł. MF nie zdecydował się na jego podwyższenie w stosunku do roku ubiegłego. Zmiana polega wyłącznie na tym, że zostało wydane nowe obwieszczenie w tej sprawie.
KOMENTARZ
Decyzję o niepodwyższaniu maksymalnej wysokości kary porządkowej w postępowaniu podatkowym można ocenić jako pewne złagodzenie postawy fiskusa wobec podatników. MF postanowił, że dotychczasowy maksymalny limit kary jest wystarczający do „dyscyplinowania” podatników. Trudno się z tym nie zgodzić, szczególnie że obowiązujący maksymalny limit kary i tak jest dość wysoki.
• art. 262 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2383; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1831
• obwieszczenie Ministra Finansów z 7 sierpnia 2024 r. w sprawie wysokości kwoty wymienionej w art. 262 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa na rok 2025 – M.P. z 2024 r.poz. 744
+
3. Zmiany Ordynacji podatkowej wynikające z wprowadzenia podatku wyrównawczego
PRZED ZMIANĄ
Przed 1 stycznia 2025 r. w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa brak było regulacji odnoszących się do opodatkowania podatkiem wyrównawczym.
PO ZMIANIE
Z dniem 1 stycznia 2025 r. weszła w życie ustawa z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. Ustawa ta wprowadziła zmiany w Ordynacji podatkowej.
W związku z wprowadzeniem przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym w przepisach Ordynacji wprowadzono możliwość występowania o:
• opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego oraz
• opinię zabezpieczającą w sprawie stosowania przepisów o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym.
Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego to „kwalifikowany” rodzaj interpretacji indywidualnej, dopasowany pod względem zakresu podmiotów uprawnionych do złoże nia wniosku, zakresu przedmiotowego interpretacji czy procedury wydawania interpretacji, do zasadniczej odrębności ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym (w stosunku do innych powszechnie obowiązujących aktów prawa podatkowego). Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego jest dokumentem wydawanym przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na wniosek zainteresowanego i przyznającym zainteresowanemu w przypadku zastosowania się do jego treści ochronę o charakterze analogicznym jak w przypadku interpretacji indywidualnej prawa podatkowego. Przepisy o opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego uwzględniają jednak specyfikę regulacji dotyczących podatku wyrównawczego m.in. poprzez zastosowanie następujących rozwiązań:
• ograniczenie kręgu podmiotów mogących wystąpić o wydanie opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego do, zasadniczo, podatników podatku wyrównawczego,
• zawężenie zakresu zapytań wyłącznie do czynności planowanych lub rozpoczętych i niezakończonych oraz czynności bezpośrednio dotyczących spełnienia przez zainteresowanego obowiązków wynikających z ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup krajowych i międzynarodowych, w stosunku do których nie upłynął termin zapłaty podatku wyrównawczego,
• konieczność uiszczenia opłaty wstępnej w wysokości 15 000 zł oraz opłaty głównej, której wysokość uzależniona jest od zakresu i stopnia skomplikowania problematyki wniosku. Opłata główna nie może być niższa niż 15 000 zł i wyższa niż 50 000 zł,
• możliwość przeprowadzenia przez organ wydający opinię spotkania uzgodnieniowego, w celu wyjaśnienia wątpliwości co do treści wniosku – jako elastycznego rozwiązania istniejącego obok klasycznego wezwania,
• utworzenie Rady do spraw Podatku Wyrównawczego (dalej: Rada GloBE) na wzór Rady do spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Na wniosek organu wydającego opinię Rada GloBE opracowuje dokument opiniujący w zakresie prawidłowego rozumienia wytycznych OECD dotyczących podatku wyrównawczego, w tym w zakresie rachunkowości, w sytuacji przedstawionej we wniosku,
• ustalenie maksymalnego terminu na wydanie opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego (z uwzględnieniem zawieszenia biegu terminu w związku z pracami Rady oraz w związku z zasięgnięciem opinii innych organów), który wyniesie do 8 miesięcy,
• obowiązywanie opinii przez 5 lat od dnia jej wydania, chyba że w trakcie tego okresu zostanie zmieniona, uchylona lub wygaśnie z mocy prawa.
Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego uzupełnia katalog pozostałych instytucji prawnopodatkowych o charakterze ochronnym, takich jak: interpretacje indywidualne, interpretacje ogólne, wiążące informacje o charakterze podatkowym, uprzednie porozumienia cenowe, porozumienia podatkowe zawierane w ramach umowy o współdziałanie czy porozumienia inwestycyjne.
Opinia zabezpieczająca w sprawie stosowania przepisów o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym to rodzaj „kwalifikowanej” opinii zabezpieczającej. Organem wydającym taką opinię jest Szef KAS. Ze względu na specyfikę podatku wyrównawczego reguły wydawania opinii zabezpieczającej w sprawie podatku wyrównawczego zostały zmodyfikowane w stosunku do „zwykłych” opinii zabezpieczających. Opinia zabezpieczająca w sprawie stosowania przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym skierowana jest do określonego enumeratywnie kręgu adresatów, analogicznego do kręgu adresatów opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego. Zakres przedmiotowy wniosku, w porównaniu do zwykłej opinii zabezpieczającej, został rozszerzony o dodatkowe elementy, jak:
• dane identyfikacyjne jednostek składowych grupy, w tym ich numery identyfikacji podatkowej, jeżeli zostały nadane;
• jurysdykcje w rozumieniu ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, w których jednostki składowe grupy są zlokalizowane;
• rodzaj jednostek lub jednostek składowych, których dotyczy wniosek (np. jednostka dominująca określonego typu, jednostka inwestycyjna, jednostka joint venture lub inna jednostka o szczególnym charakterze);
• informację na temat ogólnej struktury korporacyjnej grupy, w tym w zakresie udziałów konsolidujących w jednostkach składowych tej grupy będących w posiadaniu innych jednostek składowych tej grupy;
• opis podstawowej działalności zainteresowanego, w tym:
– wskazanie przedmiotu prowadzonej działalności,
– opis strategii gospodarczej;
• wykaz pozostałych jednostek składowych uczestniczących w czynności, wraz ze wskazaniem miejsca ich siedziby lub zarządu, numeru identyfikacji podatkowej, a w przypadku jego braku innego numeru identyfikacyjnego wraz z określeniem jego rodzaju, a także przedmiotu prowadzonej przez nich działalności;
• opis przyjętych zasad lub polityki rachunkowości w zakresie, w jakim mają one zastosowanie do czynności stosowanych przez zainteresowanego i pozostałe jednostki składowe uczestniczące w czynności;
• umowy, porozumienia wewnątrzgrupowe lub inne dokumenty dotyczące czynności;
• wskazanie na wszystkie inne dokumenty lub informacje niezbędne do dokonania oceny stanowiska zainteresowanego.
Opinia zabezpieczająca może być wydawana tylko w odniesieniu do czynności planowanych lub czynności rozpoczętych i niezakończonych. W związku z tym opinia nie zabezpieczy podatnika w zakresie czynności i procesów, które zostały już zakończone lub dla których upłynął termin zapłaty podatku.
Termin wydania opinii jest dłuższy niż standardowy, ponieważ wynosi do 12 miesięcy. Ponadto może się wydłużyć, ponieważ do tego terminu nie wlicza się terminów i okresów, o których mowa w art. 139 § 4 Ordynacji podatkowej (art. 119zfu Op).
Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej podlega opłacie w wysokości 65 000 zł, płatnej w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Opłata podlega zwrotowi jedynie w przypadku wycofania wniosku w terminie 6 miesięcy od dnia jego złożenia (zwrot połowy opłaty) oraz w przypadku uiszczenia jej w kwocie wyższej niż należna (zwrot w odpowiedniej części).
W Ordynacji wprowadzono również regulację określającą termin przedawnienia zobowiązań z tytułu podatku wyrównawczego. Zgodnie z dodanym § 1b w art. 70 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe podatnika podatku dochodowego od osób prawnych podlegającego opodatkowaniu wyrównawczemu na podstawie przepisów ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku wynikającego z tego opodatkowania wyrównawczego.
KOMENTARZ
Podatek wyrównawczy to nowy rodzaj podatku wprowadzony od 1 stycznia 2025 r. Stopień skomplikowania przepisów regulujących ten poda tek jest wysoki, podobnie jak potencjalne ryzyko sporów na linii podatnik–fiskus. Z tego względu wprowadzenie w Ordynacji podatkowej instytucji ochronnych i zabezpieczających dla podatników tego podatku na wzór interpretacji indywidualnych oraz opinii zabezpieczających należy ocenić jednoznacznie pozytywnie. Z tym zastrzeżeniem, że koszt skorzystania z ochrony, jaką dają, wydaje się wysoki, a okres oczekiwania na ich wydanie długi.
Pozytywnie należy również ocenić fakt, że opinie w sprawie opodatkowania wyrównawczego oraz opinie zabezpieczające podlegają kontroli sądów administracyjnych – zgodnie ze znowelizowanymi przepisami art. 3§ 2 pkt 4a, art. 57a oraz art. 146 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
• art. 14t–14zw, art. 20zb–20d, art. 20zt, art. 59, art. 70 § 1b, art. 119o, art. 119w, art. 119x, dział IIIA rozdział 6, art. 239d, art. 294, art. 297g ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2383; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1831
• art. 3 § 2 pkt 4a, art. 57a oraz art. 146 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2024 r.poz. 935; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1831
+/–
4. Interpretacje ogólne i indywidualne – wyłączenia dotyczące podatku wyrównawczego
PRZED ZMIANĄ
Przed 1 stycznia 2025 r. w przepisach Ordynacji podatkowej regulujących zasady wydawania interpretacji ogólnych i indywidualnych brak było odniesienia do podatku wyrównawczego, ponieważ w tym czasie podatek ten jeszcze nie obowiązywał.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. do polskiego porządku prawnego weszła ustawa o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym. Ustawodawca zdecydował, że podatnicy tego podatku zainteresowani uzyskaniem stanowiska organów podatkowych w sprawach dotyczących opodatkowania tym podatkiem powinni występować o wydanie „kwalifikowanych” interpretacji indywidualnych (tzw. opinia w sprawie opodatkowania podatkiem wyrównawczym) oraz „kwalifikowanych” opinii zabezpieczających (tzw. opinia zabezpieczająca w sprawie opodatkowania podatkiem wyrównawczym).
Z tego powodu zagadnienia dotyczące globalnego podatku wyrównawczego, krajowego podatku wyrównawczego oraz podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków, o których mowa w ustawie o opodatkowaniu wyrównawczym, zostały wyłączone ze „zwykłego trybu”, w ramach którego są wydawane interpretacje indywidualne i ogólne (nie mogą być przedmiotem wniosku).
KOMENTARZ
Zmiana ma charakter porządkujący i formalny. Podatnicy opodatkowani podatkiem wyrównawczym nie zostali pozbawieni ochrony przez to, że nie mogą występować z wnioskiem o wydanie „zwykłej” interpretacji indywidualnej lub ogólnej. Ochronę tę mogą bowiem uzyskać, ale za pomocą innych instrumentów. Niestety są to instrumenty droższe od „zwykłych” interpretacji.
• art. 14a § 1c, art. 14b § 2a pkt 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2383; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1831
+/–
5. Opinie zabezpieczające
PRZED ZMIANĄ
Przed 1 stycznia 2025 r. w przepisach Ordynacji podatkowej regulujących zasady wydawania opinii zabezpieczających brak było odniesienia do podatku wyrównawczego, ponieważ w tym czasie podatek ten jeszcze nie obowiązywał.
Przed zmianą protokoły ze spotkań uzgodnieniowych organizowanych przez Szefa KAS w przypadku konieczności wyjaśnienia wątpliwości co do danych zawartych we wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej były nie tylko protokołowane, ale mogły być ponadto utrwalane za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk lub na informatycznych nośnikach danych.
PO ZMIANIE
Od 1 stycznia 2025 r. do polskiego porządku prawnego weszła ustawa o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym. Ustawodawca zdecydował, że podatnicy tego podatku zainteresowani uzyskaniem opinii zabezpieczającej mogą o nią wystąpić w szczególnym trybie dotyczącym wyłącznie opodatkowania podatkiem wyrównawczym.
Z tego powodu zagadnienia dotyczące globalnego podatku wyrównawczego, krajowego podatku wyrównawczego oraz podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków, o których mowa w ustawie o opodatkowaniu wyrównawczym, zostały wyłączone ze „zwykłego trybu”, w ramach którego są wydawane opinie zabezpieczające (art. 119w § 1 Ordynacji podatkowej).
Protokoły ze spotkań uzgodnieniowych
Druga zmiana dotycząca przepisów o wydawaniu opinii zabezpieczających dotyczy zasad protokołowania spotkań uzgodnieniowych, które mogą być inicjowane przez Szefa KAS w przypadku konieczności wyjaśnienia wątpliwości co do danych zawartych we wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej. Z takiego spotkania sporządza się protokół. Zmiana polega na wykreśleniu przepisu, zgodnie z którym przebieg takiego spotkania mógł być ponadto utrwalany za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk lub na informatycznych nośnikach danych. Oznacza to, że spotkania uzgodnieniowe powinny być obecnie protokołowane zgodnie z ogólnymi standardami sporządzania protokołów zawartymi w art. 172–177 Op.
KOMENTARZ
Zmiana ma charakter porządkujący i formalny. Podatnicy opodatkowani podatkiem wyrównawczym nie zostali pozbawieni ochrony przez to, że nie mogą występować z wnioskiem o wydanie „zwykłej” opinii zabezpieczającej. Ochronę tę mogą bowiem uzyskać za pomocą innego instrumentu. Niestety jest on bardziej skomplikowany, długotrwały i droższy od trybu, w ramach którego są wydawane „zwykłe” opinie zabezpieczające.
Drugą zmianę należy odczytywać jako złagodzenie formalizmu spotkań uzgodnieniowych. Ustawodawca uznał, że nie ma potrzeby protokołowania ich w formie nagrań. Ich celem nie jest przecież zebranie informacji „przeciw” podatnikowi i ich nagranie jako dowodu w sprawie, a wyjaśnienie wątpliwości powstałych w związku ze złożonym wnioskiem.
• art. 119w § 1, art. 119zfq § 4 i 5 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 2383; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1831
Kodeks karny skarbowy
Tabela. Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Kary za naruszenie obowiązków z ustawy o podatku wyrównawczym | Zmiana polega na wprowadzeniu do Kodeksu karnego skarbowego nowej kategorii czynu zabronionego zagrożonego sankcjami. Są to kary za naruszenie obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych wynikających z przepisów o podatku wyrównawczym. |
2. | Kary za naruszenie obowiązków w zakresie składania „uprzedniego powiadomienia” w procedurze wyboru unijnego zwolnienia podmiotowego dla podatników krajowych | Zmiana polega na wprowadzeniu do Kodeksu karnego skarbowego nowej kategorii czynu zabronionego zagrożonego sankcjami. Są to kary za naruszenie obowiązków odnoszących się do uprzedniego powiadomienia składanego przez podatników krajowych w celu skorzystania ze zwolnienia podmiotowego w innym/ych kraju/ach UE. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
–
1. Kary za naruszenie obowiązków sprawozdawczych z ustawy o podatku wyrównawczym
PRZED ZMIANĄ
Przed 1 stycznia 2025 r. w Kodeksie karnym skarbowym brak było odniesienia do podatku wyrównawczego, ponieważ ustawa o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym została wprowadzona do polskiego porządku prawnego z dniem 1 stycznia 2025 r.
PO ZMIANIE
W związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2025 r. ustawy z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych do ustawy Kodeks karny skarbowy wprowadzono sankcje za naruszenie przepisów o opodatkowaniu wyrównawczym.
Mianowicie do Kodeksu karnego skarbowego został dodany art. 56f Kks określający sankcje za naruszenie obowiązku składania informacji o opodatkowaniu wyrównawczym za rok podatkowy (obowiązek ten został nałożony w art. 133 ustawy o podatku wyrównawczym na tzw. jednostkę składową grupy zlokalizowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).
Zgodnie z art. 56f Kks:
• za niezłożenie ww. informacji, złożenie tej informacji z naruszeniem obowiązku składania za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub złożenie jej niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych,
• za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w informacji o opodatkowaniu wyrównawczym składanej za rok podatkowy grozi karą grzywny do 480 stawek dziennych.
Za niezłożenie w terminie wspomnianej informacji grozi kara grzywny do 180 stawek dziennych.
W przypadku mniejszej wagi sprawca opisanych czynów zabronionych będzie podlegał karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Do Kodeksu karnego skarbowego wprowadzono również sankcję za uchybienie polegające na braku złożenia zawiadomienia o danych jednostki składowej składającej informację o opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym w innym kraju niż Polska ze wskazaniem jurysdykcji, w której ta jednostka jest zlokalizowana.
Zgodnie z dodanym art. 80h Kks, kto wbrew obowiązkowi nie złoży w terminie właściwemu organowi podatkowemu opisanego zawiadomienia, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych.
W przypadku mniejszej wagi sprawca tego czynu zabronionego może być ukarany karą grzywny za wykroczenie skarbowe.
KOMENTARZ
Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym są konsekwencją wejścia w życie ustawy o podatku wyrównawczym. Wprowadzone sankcje mają dyscyplinować podatników zobowiązanych do wykonywania obowiązków sprawozdawczych wynikających z tej ustawy. Każdy przypadek, w którym ustawodawca wprowadza kolejną sankcję, należy ocenić negatywnie. Z punktu widzenia podatnika wprowadzanie takich sankcji ma charakter opresyjny, ponieważ podatnicy z całą pewnością będą mieli duży problem nie tylko z prawidłowym i terminowym wypełnieniem nałożonych obowiązków sprawozdawczych, ale z samym ustaleniem, czy i która jednostka ma je wykonać.
Należy dodać, że art. 80h Kks, o którym mowa, został wprowadzony ustawą o podatku wyrównawczym. Nowelizacją ustawy o VAT do Kodeksu karnego skarbowego został wprowadzony dodatkowo drugi artykuł o takim samym oznaczeniu. Jest to oczywisty błąd formalny ustawodawcy, który zapewne nie wpłynie na stosowanie obu z tych przepisów i zawartych w nich sankcji.
• art. 56f, art. 80h ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 628; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1721
• art. 133 ust. 1 i 7 ustawy z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych – Dz.U. z 2024 r.poz. 1685
–
2. Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym w związku z wprowadzeniem unijnego zwolnienia podmiotowego dla podatników krajowych
PRZED ZMIANĄ
Przed 1 stycznia 2025 r. w przepisach Kodeksu karnego skarbowego brak było odniesienia do instytucji „uprzedniego powiadomienia”. Pojawiła się ona w ustawie o VAT w związku z nowelizacją, która weszła w życie 1 stycznia 2025 r., i wprowa dziła prawo do korzystania ze zwolnienia podmiotowego w innych krajach członkowskich niż państwo siedziby podatnika.
PO ZMIANIE
Z dniem 1 stycznia 2025 r. krajowi podatnicy VAT korzystający ze zwolnienia podmiotowego zyskali możliwość korzystania z podobnego zwolnienia również w innych krajach UE – na warunkach określonych w tych krajach. Warunkiem skorzystania z takiego prawa jest złożenie tzw. uprzedniego powiadomienia. W związku z tym w treści przepisu art. 53 § 30c Kks dodano „uprzednie powiadomienie”, tak aby na jego podstawie użyte w rozdziale 6 Kks nowo wprowadzone określenie „uprzednie powiadomienie” miało znaczenie nadane mu w ustawie o VAT.
Do przepisów Kodeksu karnego skarbowego dodano także nowy typ przestępstwa i wykroczenia skarbowego za naruszenie obowiązków w zakresie składania uprzedniego powiadomienia. Mianowicie dodano art. 80h Kks, który wprowadza sankcje za składanie organowi podatkowemu uprzedniego powiadomienia z podaniem nieprawdy lub zatajeniem prawdy albo niedopełnieniem obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nim danych. Dla takich sytuacji kodeks przewiduje karę grzywny do 240 stawek dziennych. W przypadku mniejszej wagi sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
KOMENTARZ
Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym są konsekwencją wejścia w życie nowelizacji ustawy o VAT. Wprowadzone sankcje mają dyscyplinować podatników składających uprzednie powiadomienia w celu skorzystania z prawa do zwolnienia podmiotowego w innym kraju UE. Karane będzie zarówno podawanie nieprawdy, jak i zatajenie prawdy. Należy też zwrócić uwagę na to, że karane będzie również brak zawiadomienia o zmianie danych objętych powiadomieniem, co oznacza, że podatnicy, którzy złożą takie uprzednie powiadomienie, będą musieli monitorować, czy i kiedy się zmieniły oraz składać zawiadomienia o zmianie danych. Jeżeli tego nie zrobią, zostaną ukarani karą z Kks.
Każdy przypadek, w którym ustawodawca wprowadza kolejną sankcję, należy ocenić negatywnie. Z punktu widzenia podatnika wprowadzanie takich sankcji ma charakter opresyjny, szczególnie w przypadku sankcji nakładanych za „brak zawiadomienia o zmianie danych”. W praktyce o takie uchybienie jest bardzo łatwo.
Należy dodać, że sankcja, o której mowa, wynika z art. 80h Kks wprowadzonego nowelizacją ustawy o VAT. W przepisach Kks znajduje się drugi art. 80h o odmiennej treści – wprowadzony ustawą o podatku wyrównawczym. Jest to oczywisty błąd formalny ustawodawcy. Nie będzie on zapewne wpływał na stosowanie obydwu przepisów oraz zawartych w nich sankcji.
• art. 53 § 30c, art. 80h ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 628; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1721
Ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników
Tabela. Zmiany w ustawie o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Identyfikacja unijnych podatników zwolnionych podmiotowo w Polsce | Zmiana polega na wyłączeniu obowiązku posiadania polskiego NIP przez unijnego podatnika, który korzysta z prawa do zwolnienia podmiotowego w Polsce. Wyłączenie obowiązku posiadania NIP dotyczy wyłącznie korzystania z tego zwolnienia na terytorium kraju. W ramach tego zwolnienia podatnik ten posługuje się identyfikatorem VAT (numerem poprzedzonym kodem EX). |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+
1. Identyfikacja podatkowa unijnych podatników zwolnionych podmiotowo
PRZED ZMIANĄ
Przed 1 stycznia 2025 r. w ustawie o identyfikacji podatników i płatników brak było odniesienia do sytuacji podatników unijnych korzystających ze zwolnienia podmiotowego w Polsce. Prawo do korzystania z takiego zwolnienia zostało bowiem wprowadzone dopiero z dniem 1 stycznia 2025 r. nowelizacją ustawy o VAT.
PO ZMIANIE
Z dniem 1 stycznia 2025 r. do ustawy o VAT zostały wprowadzone przepisy uprawniające podatników z innych krajów UE do korzystania ze zwolnienia podmiotowego w Polsce (art. 113a ustawy o VAT). W związku z tym w art. 2 ustawy o NIP dodano ust. 5, w którym zwolniono takich podatników z obowiązku posiadania NIP, ale wyłącznie w zakresie korzystania z tego zwolnienia.
Oznacza to, że podatnik z siedzibą działalności gospodarczej w państwie członkowskim innym niż RP w związku z korzystaniem ze zwolnienia na podstawie art. 113a ustawy o VAT nie musi posiadać numeru identyfikacji podatkowej (NIP). Podatnik ten w zakresie korzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113a ustawy o VAT, powinien zostać zidentyfikowany za pomocą indywidualnego numeru zawierającego kod EX wyłącznie w państwie członkowskim, w którym posiada siedzibę działalności gospodarczej, natomiast dokonując sprzedaży na terytorium kraju, zwolnionej z podatku VAT na podstawie ww. przepisu, posługiwać się wyłącznie tym numerem identyfikacyjnym zwolnienia. Tym samym wyłącznie w zakresie korzystania z opisanego zwolnienia podatnik nie podlega obowiązkowi ewidencyjnemu w rozumieniu ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.
KOMENTARZ
Opisana zmiana w ustawie o NIP porządkuje kwestię unijnych podatników, którzy będą korzystali w Polsce ze zwolnienia podmiotowego. Wprowadzona regulacja uwalnia unijnych podatników korzystających w Polsce ze zwolnienia podmiotowego z obowiązku posiadania krajowego NIP – w zakresie działalności objętej zwolnieniem.
W tym zakresie wystarczające i uzasadnione jest posługiwanie się przez tego podatnika indywidualnym numerem identyfikacyjnym zwolnienia z kodem EX.
Zmiana ma charakter porządkujący i należy ją ocenić pozytywnie.
• art. 2 ust. 5 ustawy z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników – Dz.U. z 2024 r.poz. 375; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1721
Rachunkowość
Tabela. Zmiany w ustawie o rachunkowośći na 2025 r. – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
1 | 2 | 3 |
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Wyższy próg przychodów zobowiązujący do prowadzenia ksiąg rachunkowych | Podwyższono kwotę limitu przychodów netto z 2 000 000 euro (która obowiązywała od 2017 r.) na 2 500 000 euro. Zmieniono jednocześnie zakres przychodów netto, jakie należy brać pod uwagę przy liczeniu limitu. |
2. | Wyższe progi dotyczące obowiązkowego badania sprawozdań finansowych | Podwyższono progi limitów dla „pozostałych jednostek” wymienionych w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości odpowiednio dla sumy aktywów bilansu z 2 500 000 euro na 3 125 000 euro, a w przypadku przychodów netto odpowiednio z 5 000 000 euro na 6 250 000 euro. |
3. | Wyższe progi uprawniające jednostkę dominującą do niesporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego | Uległa zmianie kwota limitu sumy aktywów bilansu (z 38 400 000 zł na 48 000 000 zł przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych i odpowiednio z 32 000 000 zł na 40 000 000 zł po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych) i przychodów netto ze sprzedaży (z 76 800 000 zł na 96 000 000 zł przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych i odpowiednio z 64 000 000 zł na 80 000 000 zł po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych). |
4. | Nowe definicje poszczególnych kategorii jednostek (mikro, mała, średnia, duża i duża grupa) | Do przepisów ustawy o rachunkowości wprowadzone zostały zmienione definicje jednostki mikro i małej oraz dodano i zdefiniowano trzy nowe kategorie jednostek, tj. jednostki średnie, duże i duże grupy (do tej pory ustawa o rachunkowości definiowała jedynie jednostki mikro i małe). Ma to wpływ na stosowanie uproszczeń i sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju. |
5. | Wprowadzenie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju | Wprowadzono nowy obowiązek sprawozdawczy w ramach sprawozdania z działalności dla jednostek prowadzących księgi rachunkowe. |
6. | Przekwalifikowanie przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej | Przekwalifikowano przychody ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej. |
7. | Bezpośrednie wskazanie, kto ma obowiązek sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych | Usunięto zwolnienie jednostek mikro i małych z obowiązku sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych na rzecz bezpośredniego wskazania, kto ma obowiązek ich sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych. |
8. | Zmiany w ustawie o rachunkowości związane z podatkiem wyrównawczym | Dostosowano ustawę o rachunkowości do wprowadzonego od 1 stycznia 2025 r. podatku wyrównawczego (globalnego podatku wyrównawczego, krajowego podatku wyrównawczego i podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków). |
od 22 czerwca 2025 r. | ||
9. | Obowiązek sporządzania, składania i publikowania sprawozdania o podatku dochodowym | Bardzo duże jednostki, które generują przychody w przynajmniej w dwóch jurysdykcjach podatkowych, mają obowiązek sporządzania, składania i publikowania sprawozdania o podatku dochodowym. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+
1. Wyższy próg przychodów zobowiązujący do prowadzenia ksiąg rachunkowych
PRZED ZMIANĄ
Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz.U. z 2021 r. poz. 170) miały obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro.
PO ZMIANIE
Podwyższono kwotę limitu z 2 000 000 euro (która obowiązywała od 2017 r.) na 2 500 000 euro, jednocześnie zmieniając zakres przychodów netto, jakie należy brać pod uwagę. Od 1 stycznia 2025 r. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz.U. z 2021 r. poz. 170) są zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 500 000 euro. Tym samym „złotówkowy” limit przychodów netto osiągniętych w 2024 r., zobowiązujący do prowadzenia ksiąg rachunkowych od 1 stycznia 2025 r., jest dużo wyższy od zeszłorocznego i wynosi:
2 500 000 euro × 4,2846 zł/euro = 10 711 500 zł
Limitem tym objęte są „przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów”, a nie jak to było przed 2025 r. „przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych”. Oznacza to, że obecnie nie należy uwzględniać przychodów z operacji finansowych przy liczeniu kwoty przychodów netto w celu porównania ich ze „złotówkowym” limitem 2 500 000 euro.
KOMENTARZ
Podniesienie limitu przychodów netto o 25% (tj. z 2 000 000 euro na 2 500 000 euro) należy ocenić bardzo pozytywnie. Dla wielu firm oznacza bowiem brak obowiązkowego prowadzenia ksiąg według przepisów ustawy o rachunkowości, a tym samym ponoszenia zazwyczaj większych kosztów obsługi księgowej. Zmiana zakresu przychodów netto branych pod uwagę przy liczeniu limitu (tj. wyeliminowanie z nich przychodów finansowych) teoretycznie tylko ma charakter pozytywny. Należy bowiem zauważyć, że organy podatkowe jednolicie podkreślają, że z podatkowego punktu widzenia należy limit wyrażony w euro porównywać z przychodami określonymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie ustawie o rachunkowości. Tym samym, ze względu na różne definiowanie pojęcia przychodów przez dwie równoważne ustawy (tj. ustawę o rachunkowości i ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych), jedynym rozwiązaniem jest uwzględnianie przez firmy obu tych ustaw. Oznacza to, że jeśli na podstawie jednej z nich zostanie przekroczona kwota limitu, w jednostce powstanie obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. Mając na uwadze fakt, że zakres przychodów określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jest znacznie szerszy niż ten w ustawie o rachunkowości, to w praktyce – w zdecydowanej większości przypadków – to przychody podatkowe będą definiowały obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych.
• art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
• art. 14, art. 24a ust. 4, 4b, 4c, 4e i 4f ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2024 r.poz. 226; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1635
+
2. Wyższe progi dotyczące obowiązkowego badania sprawozdań finansowych
PRZED ZMIANĄ
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości obowiązkowemu badaniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe – kontynuujących działalność:
1) banków krajowych, oddziałów instytucji kredytowych, oddziałów banków zagranicznych, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, głównych oddziałów i oddziałów zakładów ubezpieczeń, głównych oddziałów i oddziałów zakładów reasekuracji oraz oddziałów zagranicznych firm inwestycyjnych;
1a) spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;
2) jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o świadczeniu usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz jednostek, o których mowa w art. 2 ust. 2b ustawy o rachunkowości;
2a) jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
2b) krajowych instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego;
3) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji;
4) pozostałych jednostek (przede wszystkim spółek z o.o., spółek jawnych, partnerskich, komandytowych, cywilnych oraz przedsiębiorstw osób fizycznych), które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe (w odniesieniu do sprawozdań za 2024 r. uwzględniało się dane za 2023 r.), spełniły co najmniej dwa z poniższych warunków:
a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,
c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.
PO ZMIANIE
Podwyższono progi limitów dla „pozostałych jednostek” wymienionych w art. 64 ust. 1 pkt 4 odpowiednio dla sumy aktywów bilansu z 2 500 000 euro na 3 125 000 euro, a w przypadku przychodów netto odpowiednio z 5 000 000 euro na 6 250 000 euro. Podobnie jak w przypadku progu przychodów zobowiązujących do prowadzenia ksiąg rachunkowych, zmieniono zakres przychodów netto. Po zmianie limitem tym objęte są „przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów”, a nie jak to było poprzednio „przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych”. Oznacza to, że obecnie nie należy już uwzględniać przychodów z operacji finansowych przy liczeniu kwoty przychodów netto w celu porównania ich ze „złotówkowym” ekwiwalentem limitu 6 250 000 euro.
Zmienione przepisy mają zastosowanie po raz pierwszy do roku obrotowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2024 r., przy czym na potrzeby ustalenia spełnienia warunków określonych w tych przepisach uwzględnia się sumę aktywów bilansu oraz przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów osiągnięte w poprzednim roku obrotowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2023 r.
KOMENTARZ
Podniesienie progów sumy aktywów i przychodów netto o 25% (tj. odpowiednio z 2 500 000 euro na 3 125 000 euro i z 5 000 000 euro na 6 250 000 euro) zobowiązujących tzw. „pozostałe jednostki” do obowiązkowego poddania badaniu swoich sprawozdań finansowych należy ocenić pozytywnie. Progi te (podobnie jak w przypadku progu zobowiązującego do prowadzenia ksiąg rachunkowych) nie były przez wiele lat zmieniane. Skutkowało to tym, że niemal corocznie coraz więcej jednostek (przede wszystkim w związku z osłabianiem się polskiej waluty i inflacją) było zobowiązanych do badania swoich sprawozdań finansowych i do ponoszenia w związku z tym określonych kosztów. Tym samym dobrze, że od 2025 r. dla większej grupy jednostek nie jest narzucany ten obowiązek (co oczywiście nie oznacza, że jednostki nie powinny w razie potrzeby rozważać, czy rzeczywiście nie potrzebują bezstronnej, ale dobrowolnej informacji o sytuacji firmy w postaci zbadanego sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta – np. dla potrzeb otoczenia biznesowego czy wykrycia ewentualnych błędów i niedociągnięć w rachunkowości, dzięki czemu będą w stanie poprawić efektywność i organizację).
• art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
• art. 14 ust. 2 ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
+
3. Wyższe progi uprawniające jednostkę dominującą do niesporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego
PRZED ZMIANĄ
Według art. 56 ust. 1 ustawy o rachunkowości jednostka dominująca mogła nie sporządzać skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy łączne dane jednostki dominującej oraz wszystkich jednostek zależnych każdego szczebla:
1) przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ustawy o rachunkowości, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
a) 38 400 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 76 800 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;
2) po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ww. ustawy, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
a) 32 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 64 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
Jednostka dominująca, która jest zwolniona ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego na podstawie wyżej wskazanych pkt 1 lub 2, traci to prawo, jeżeli na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy przekroczyła dwie z określonych w pkt 1 lub 2 wielkości, ze skutkiem dla bieżącego roku obrotowego.
PO ZMIANIE
Uległa zmianie kwota limitu sumy aktywów bilansu (z 38 400 000 zł na 48 000 000 zł przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych i odpowiednio z 32 000 000 zł na 40 000 000 zł po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych) i przychodów netto ze sprzedaży (z 76 800 000 zł na 96 000 000 zł przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych i odpowiednio z 64 000 000 zł na 80 000 000 zł po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych). Próg zatrudnienia pozostał bez zmian.
Doprecyzowano jednocześnie przepisy ustawy w zakresie możliwości niesporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego za pierwszy rok obrotowy przez tzw. małe grupy kapitałowe. Według nowo wprowadzonego do ustawy o rachunkowości art. 56 ust. 1b jednostka dominująca może nie sporządzić za pierwszy rok obrotowy grupy kapitałowej skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli nie zostały przekroczone w tym roku dwie z trzech wielkości, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy o rachunkowości.
Dodano również (art. 56 ust. 2c uor), że jednostka dominująca korzystająca ze zwolnienia ze sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego jest również zwolniona ze sporządzenia sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, pod warunkiem że sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej jednostki dominującej wyższego szczebla sporządzane jest zgodnie z przepisami prawa państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, któremu podlega. W przypadku jednostek dominujących dużej grupy zobowiązanych do sporządzania sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju grupy kapitałowej warunkiem zwolnienia ze sporządzenia sprawozdania z działalności grupy kapitałowej jest także spełnienie warunków zwolnienia ze sporządzania sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju grupy kapitałowej określonych we wprowadzanym art. 63z ustawy o rachunkowości.
KOMENTARZ
Podniesienie o 25% dotychczasowo stosowanych progów w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego oraz w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy jest zmianą pozytywną. Więcej jednostek dominujących będzie mogło uniknąć obowiązku sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Pozytywnie należy również ocenić zmianę, na mocy której jednostki zwalniane są nie tylko ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, ale też ze sporządzania sprawozdania z działalności grupy kapitałowej.
• art. 56 ust. 1, ust. 1a, ust. 1b, ust. 2c ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
+
4. Nowe definicje poszczególnych kategorii jednostek (mikro, mała, średnia, duża i duża grupa)
PRZED ZMIANĄ
Przed zmianą ustawa o rachunkowości definiowała jedynie jednostki mikro i jednostki małe.
Jednostkami mikro – według uprzednio obowiązującego art. 3 ust. 1a i 1b ustawy o rachunkowości – były:
1) spółki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości (tj. spółki handlowe – osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji, spółki cywilne), inne osoby prawne, a także oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
a) 1 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 3 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;
2) związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, społeczno-zawodowe organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła i Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej;
3) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 2 000 000 euro i nie więcej niż 3 000 000 euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą;
4) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw, które stosują zasady rachunkowości na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy o rachunkowości;
5) jednostka, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2a ustawy o rachunkowości, jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku była jednostką mikro.
Jednostkami małymi – według uprzednio obowiązującego art. 3 ust. 1c i 1d ustawy o rachunkowości – były:
1) spółki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości (tj. spółki handlowe – osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji, spółki cywilne), inne osoby prawne, jednostki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości (tj. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw) oraz oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
a) 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;
2) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw, które stosują zasady rachunkowości na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy o rachunkowości;
3) jednostka, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2a i art. 3 ust. 1d ustawy o rachunkowości, jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku była jednostką małą.
PO ZMIANIE
Do przepisów ustawy o rachunkowości wprowadzone zostały zmienione definicje jednostki mikro i małej oraz dodano i zdefiniowano trzy nowe kategorie jednostek, tj. jednostki średnie, duże i duże grupy.
Tabela. Kwalifikacja jednostek do poszczególnych kategorii
Kategoria jednostki | Warunki uzyskiwania statusu | Warunki utraty statusu |
1 | 2 | 3 |
Jednostka mikro | Jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: a) 2 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, b) 4 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, c) 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty | Jednostka traci status jednostki mikro, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości |
Jednostka mała | Jednostka niebędącą jednostką mikro, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: a) 33 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, b) 66 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty | Jednostka traci status jednostki małej, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości |
Jednostka średnia | Jednostka niebędącą jednostką mikro ani jednostką małą, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność, nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: a) 110 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, b) 220 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty | Jednostka traci status jednostki średniej, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości |
Jednostka duża | Jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność, przekroczyła co najmniej dwie z następujących trzech wielkości: a) 110 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, b) 220 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty | Jednostka traci status jednostki dużej, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyła co najmniej dwóch z trzech tych wielkości |
Duża grupa | Grupa kapitałowa, która w roku obrotowym, za który jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła: a) po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ustawy o rachunkowości, co najmniej dwie z następujących trzech wielkości: - 110 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, - 220 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, - 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty oraz b) przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ustawy o rachunkowosci, co najmniej dwie z następujących trzech wielkości: - 132 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, - 264 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, - 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty | Grupa kapitałowa traci status dużej grupy, jeżeli w roku obrotowym, za który jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyła co najmniej dwóch z trzech wielkości określonych w lit. a lub b |
KOMENTARZ
Nastąpiła całkowita zmiana koncepcji pojęcia jednostki mikro i małej, polegająca na stosowaniu tego określenia (tj. jednostki mikro lub małej) w stosunku do jednostek, które spełniają kryteria progowe, takie jak przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów, suma aktywów bilansu oraz średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty (przy czym za pozytywne w stosunku do poprzedniego stanu prawnego należy uznać podniesienie progów sumy aktywów i przychodów netto). Należy przy tym zauważyć, że pomimo zmiany definicji jednostek mikro i małych to w wyniku tych i innych zmian w ustawie o rachunkowości jednostki dotychczas uznawane za mikro i małe zachowały przewidziane dla nich wcześniej uproszczenia zarówno ewidencyjne (określone w art. 3 ust. 6, art. 7 ust. 2b, art. 28 ust. 4a, art. 28b, art. 32 ust. 7, art. 37 ust. 10, art. 39 ust. 6 ustawy o rachunkowości), jak i sprawozdawcze (uproszczony zakres sprawozdania finansowego określony w załączniku nr 4 lub 5 do ustawy o rachunkowości). Pozytywną zmianą jest niewątpliwie pozbycie się pewnej „dwoistości” korzystania z uproszczeń ewidencyjnych przez jednostki mikro i małe. Dwoistość ta polegała na korzystaniu z uproszczeń według dwóch wariantów, tj. według progów tożsamych dla jednostek małych (art. 3 ust. 6, art. 28 ust. 4a, art. 28b, art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości) oraz w przypadku gdy jednostka miała status jednostki mikro lub małej (art. 7 ust. 2b, art. 32 ust. 7, art. 39 ust. 6 ustawy o rachunkowości). Obecnie (po zmianie) już nie ma tej dwoistości. Uproszczenia ewidencyjne, o których mowa w art. 3 ust. 6, art. 7 ust. 2b, art. 28 ust. 4a, art. 28b, art. 32 ust. 7, art. 37 ust. 10, art. 39 ust. 6 ustawy o rachunkowości, są stosowane, jeżeli jednostki te spełnią warunki progowe dla jednostek mikro lub małych, czyli korzystają z uproszczeń ustalonych według klasyfikacji ogólnej tych jednostek.
Dodanie do słowniczka ustawy o rachunkowości pojęć jednostki średniej, dużej i dużej grupy wprowadzono na potrzeby stosowania „nowych” przepisów o sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.
• art. 3 ust. 1 pkt 1a–1e, art. 3 ust. 6, art. 7 ust. 2b i 2c, art. 28 ust. 4a, art. 28b, art. 32 ust. 7 i 8, art. 37 ust. 10, art. 39 ust. 6, art. 80 ust. 4 i 5 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
+/–
5. Wprowadzenie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju
PRZED ZMIANĄ
Niektóre polskie podmioty (tj. bardzo duże jednostki zainteresowania publicznego, które średniorocznie zatrudniały ponad 500 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, oraz których suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego przekraczała 85 000 000 zł lub przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy przekraczały 170 000 000 zł) miały obowiązek raportowania informacji niefinansowych. Ustawa o rachunkowości nie zawierała jednak usystematyzowanego zakresu sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju wymaganego dyrektywami unijnymi.
PO ZMIANIE
Wprowadzono do ustawy o rachunkowości rozdział poświęcony sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, który zastępuje i znacząco rozszerza obo wiązujące przed zmianą raportowanie informacji niejawnych (rozdział 6c „Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju”). Przepisy związane ze zrównoważonym rozwojem mają zastosowanie do jednostek będących:
• spółkami kapitałowymi;
• spółkami komandytowo-akcyjnymi;
• spółkami jawnymi lub komandytowymi, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej;
• zakładami ubezpieczeń i zakładami reasekuracji;
• bankami krajowymi w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.
Podmiotami zobowiązanymi do przedstawiania w wyodrębnionej części sprawozdania z działalności informacji związanych ze sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju będą:
• jednostki małe będące emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• jednostki średnie będące emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• wszystkie jednostki duże.
Przy czym jednostki będące:
• jednostkami średnimi będącymi emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• jednostkami małymi będącymi emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• małymi i niezłożonymi instytucjami w rozumieniu rozporządzenia unijnego w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych,
• wewnętrznymi zakładami ubezpieczeń w rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej,
• wewnętrznymi zakładami reasekuracji w rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
– będą mogły sporządzać sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju w ograniczonym ustawowo zakresie, zwaną „uproszczoną sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju”.
Oprócz zwykłej i uproszczonej formy sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju będzie występowała również „sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju grupy kapitałowej” odnosząca się do działalności całej grupy kapitałowej, a do której wykonania będzie zobowiązana jednostka dominująca w dużej grupie.
Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju ma zastosowanie po raz pierwszy za rok obrotowy rozpoczynający się:
1) po dniu 31 grudnia 2023 r. (a więc obowiązek dotyczy roku 2024 i będzie wykonywany w roku 2025) w przypadku:
• dużych jednostek, których suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego i przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy wynoszą odpowiednio 110 000 000 zł i 220 000 000 zł,
• jednostek dominujących dużych grup, których suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego i przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy wynoszą odpowiednio 132 000 000 zł i 264 000 000 zł;
2) po dniu 31 grudnia 2024 r. (a więc obowiązek będzie dotyczył roku 2025 i będzie wykonywany w roku 2026) w przypadku:
• jednostek dużych innych niż określone w pkt 1),
• jednostek dominujących dużych grup innych niż określone w pkt 1),
• Banku Gospodarstwa Krajowego;
3) po dniu 31 grudnia 2025 r. (a więc obowiązek będzie dotyczył roku 2026 i będzie wykonywany w roku 2027) w przypadku:
• jednostek średnich będących emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• jednostek małych będących emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• małych i niezłożonych instytucji określonych w rozporządzenia unijnym w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych, pod warunkiem że są:
– jednostką dużą, albo
– jednostką małą będącą emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego, albo
– jednostką średnią będącą emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
• wewnętrznych zakładów ubezpieczeń w rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej oraz wewnętrznych zakładów reasekuracji w rozumieniu tej ustawy, pod warunkiem że są:
– jednostką dużą, albo
– jednostką małą będącą emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego, albo
– jednostką średnią będącą emitentem papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
4) po dniu 31 grudnia 2027 r. (a więc obowiązek będzie dotyczył roku 2028 i będzie wykonywany w roku 2029) w przypadku:
• jednostek zależnych, których jednostka dominująca najwyższego szczebla ma siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu poza terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego (m.in. jeżeli nie ma ustawowego wyłączenia oraz po spełnieniu dodatkowych określonych warunków ustawowych) lub
• oddziałów w rozumieniu ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych (m.in. po spełnieniu dodatkowych określonych warunków ustawowych).
Obowiązek raportowania informacji o zrównoważonym rozwoju jest realizowany w ramach sprawozdania z działalności. Ustawa o rachunkowości nakazuje, by sprawozdanie takie było usystematyzowane i zawierało:
1) zwięzły opis modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki, w tym opis:
a) odporności modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki na ryzyka związane z kwestiami zrównoważonego rozwoju,
b) szans dla jednostki związanych z kwestiami zrównoważonego rozwoju,
c) planów jednostki, w tym działań wdrażających i powiązanych z nimi planów finansowych i inwestycyjnych, służących zapewnieniu, aby model biznesowy i strategia biznesowa jednostki uwzględniały:
– przejście na zrównoważoną gospodarkę,
– ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C
– osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r.,
– występujące zagrożenia wynikające z działalności jednostki związanej z węglem, ropą naftową i gazem,
d) w jaki sposób w modelu biznesowym i strategii biznesowej jednostki uwzględniono interesy zainteresowanych stron jednostki oraz wpływ jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju,
e) sposobu wdrożenia strategii jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;
2) opis określonych w czasie i ustanowionych przez jednostkę celów dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym bezwzględnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych co najmniej na lata 2030 i 2050, opis postępów poczynionych przez jednostkę na rzecz osiągnięcia tych celów oraz oświadczenie, czy cele jednostki związane z czynnikami środowiskowymi opierają się na rozstrzygających dowodach naukowych;
3) opis roli kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju oraz ich wiedzy eksperckiej i umiejętności związanych z wypełnianiem tej roli lub dostępu kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę do takiej wiedzy eksperckiej i umiejętności;
4) opis polityk jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;
5) informacje o istnieniu systemów zachęt dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju oferowanych kierownikowi jednostki oraz członkom rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę;
6) opis:
a) procesu należytej staranności wdrożonego przez jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym procesu należytej staranności wdrożonego zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej dotyczącymi prowadzenia przez jednostki procesu należytej staranności,
b) najważniejszych rzeczywistych lub potencjalnych niekorzystnych skutków związanych z własnymi działaniami jednostki i jej łańcuchem wartości, w tym z jej produktami i usługami, relacjami biznesowymi i łańcuchem dostaw, działań podjętych w celu zidentyfikowania i monitorowania tych skutków, a także innych niekorzystnych skutków, które jednostka jest obowiązana zidentyfikować zgodnie z innymi przepisami prawa Unii Europejskiej dotyczącymi prowadzenia przez jednostki procesu należytej staranności,
c) wszelkich działań podjętych przez jednostkę w ramach procesu należytej staranności w celu zapobiegania rzeczywistym lub potencjalnym niekorzystnym skutkom, łagodzenia ich, zaradzania im lub usunięcia ich oraz wyniku tych działań;
7) opis najważniejszych ryzyk dla jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym opis głównych rodzajów zależności jednostki od tych kwestii, oraz sposobu zarządzania tymi ryzykami przez jednostkę;
8) wskaźniki odnoszące się do informacji, o których mowa w pkt 1–7.
Wprowadzenie do ustawy obowiązku sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju związane jest również z wprowadzeniem:
• obowiązku weryfikacji przez biegłych rewidentów sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju (atestacja),
• obowiązku digitalizacji – sprawozdania z działalności jednostek przedstawiających informacje na temat zrównoważonego rozwoju będą obowiązkowo sporządzane w formacie XHTML (elektronicznym formacie czytelnym dla człowieka), a odrębna sekcja na temat zrównoważonego rozwoju oznakowana będzie w formacie in-line XBRL (ułatwi to maszynowy odczyt i analizę danych na temat zrównoważonego rozwoju).
KOMENTARZ
Wprowadzenie w takim zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju jest związane z obowiązkiem wdrożenia do polskiego porządku prawnego dwóch dyrektyw unijnych, tj.:
• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Dz.Urz. UE L 322 z 16.12.2022, str. 15),
• dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2023/2775 z 17 października 2023 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w odniesieniu do dostosowania kryteriów wielkości przedsiębiorstwa dla mikro-, małych, średnich i dużych jednostek lub grup (Dz.Urz. UE L 2023/2775 z 21.12.2023).
Pomimo że w pierwszym okresie, tj. od 2025 r., zobowiązany do raportowania za 2024 rok będzie tzw. duży biznes, to z upływem czasu coraz więcej jednostek będzie zobowiązanych w sprawozdaniu z działalności ujmować sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju. Oznacza to konieczność wprowadzenia przez firmy dość zaawansowanych systemów raportowania i monitorowania wpływu ich działalności na środowisko i społeczeństwo, co nieodłącznie wiąże się z dodatkowymi kosztami i wyzwaniami organizacyjnymi. Wprowadzenie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju przyniesie z drugiej strony również korzyści. Dzięki przejrzystości, jaką wprowadza raportowanie ESG, firmy mogą budować zaufanie wśród inwestorów, klientów i innych interesariuszy, którzy coraz bardziej zwracają uwagę na odpowiedzialność społeczną i środowiskową biznesu. Transparentne raportowanie może zwiększyć dostęp do kapitału, ponieważ wiele instytucji finansowych preferuje współpracę z firmami spełniającymi standardy zrównoważonego rozwoju. Ujednolicone raportowanie w ramach Unii Europejskiej umożliwi także inwestorom porównywanie wskaźników ESG różnych firm w oparciu o te same standardy, co pozwala lepiej ocenić, jak przedsiębiorstwa zarządzają ryzykami klimatycznymi, społecznymi oraz związanymi z zarządzaniem korporacyjnym.
• rozdział 6c ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
• art. 14 ust. 5 ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
+/–
6. Przekwalifikowanie przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej
PRZED ZMIANĄ
Przychody netto ze sprzedaży materiałów rozpoznawane były w ustawie o rachunkowości jako część podstawowej działalności operacyjnej firmy (traktowane na równi z towarami). W art. 42 ust. 2 ustawy o rachunkowości wskazywano bowiem, że wynik działalności operacyjnej stanowił różnicę między przychodami netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku od towarów i usług oraz innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem, oraz pozostałymi przychodami operacyjnymi a wartością sprzedanych produktów, towarów i materiałów wycenionych w kosztach wytworzenia albo cenach nabycia, albo zakupu, powiększoną o całość poniesionych od początku roku obrotowego kosztów ogólnych zarządu, sprzedaży produktów, towarów i materiałów oraz pozostałych kosztów operacyjnych.
PO ZMIANIE
Nastąpiło przekwalifikowanie przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej – do pozostałych przychodów operacyjnych; w konsekwencji wartość sprzedanych materiałów będzie ujęta i prezentowana jako pozostałe koszty operacyjne. Zmiana ta jest skorelowana:
• ze zmianą definicji pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych (tj. art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b. ustawy o rachunkowości),
• z wprowadzoną do ustawy o rachunkowości definicją przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów (art. 3 ust. 1 pkt 30a ustawy o rachunkowości),
• ze zmianą układu sprawozdań finansowych, w których przychody ze sprzedaży materiałów i wartość sprzedanych towarów została „przesunięta” do segmentu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych.
KOMENTARZ
Przesuniecie przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej jest zmianą o charakterze systematyzującym. Wynika bowiem z założenia, że materiały stanowią rzeczowe aktywa obrotowe i są nabywane w celu zużycia na własne potrzeby. Zatem sprzedaż materiałów nie powinna być traktowana jako przedmiot podstawowej działalności jednostki (tak jak np. sprzedaż towarów). Tym samym nastąpiło „legislacyjne” przekwalifikowanie przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej (do pozostałych przychodów operacyjnych), a związana ze sprzedażą wartość sprzedanych materiałów jest ujmowana i prezentowana jako pozostałe koszty operacyjne.
• art. 3 ust. 1 pkt 30a i 32 lit. b, art. 42 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
+
7. Bezpośrednie wskazanie, kto ma obowiązek sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych
PRZED ZMIANĄ
Ustawa o rachunkowości wskazywała (art. 45 ust. 3), że zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym i rachunek przepływów pieniężnych jest obowiązkowym elementem sprawozdania finansowego jednostek określonych w art. 64 ust. 1 ustawy, których roczne sprawozdania podlegają obowiązkowemu badaniu. Na zasadzie wyjątku (art. 48a ust. 3 i 4 oraz 48b ust. 4 i 5 ustawy o rachunkowości) jednostki mikro i małe mogły nie sporządzać zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym i rachunku przepływów pieniężnych.
PO ZMIANIE
Obecnie (zmieniając art. 45 ust. 3 ustawy o rachunkowości) wprost wskazuje się, kto ma obowiązek sporządzić zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych. Są to według zmienionych przepisów:
• jednostki inne niż jednostka mikro i jednostka mała,
• jednostki sektora finansów publicznych (niezależnie od ich wielkości) podlegające obowiązkowi badania oraz
• alternatywne spółki inwestycyjne.
KOMENTARZ
Regulacje unijne wskazują, że państwa członkowskie nie mogą wymagać, by jednostki mikro i jednostki małe sporządzały rachunek przepływów pieniężnych oraz zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym. W związku z tym dokonano zmian w art. 45 ust. 3 ustawy o rachunkowości (w którym wskazano bezpośrednio, kto ma obowiązek sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych) oraz jednocześnie wykreślono dotychczasowe zwolnienie jednostek mikro i małych z obowiązku sporządzania tych dwóch elementów sprawozdania finansowego. Jednakże należy podkreślić, że jednostka mikro i jednostka mała mogą dobrowolnie sporządzać rachunek przepływów pieniężnych czy zestawienie zmian w kapitale, jeżeli uznają to za stosowne.
• art. 45 ust. 3, art. 48a ust. 3 i 4, art. 48b ust. 4 i 5, art. 64 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
+/–
8. Zmiany w ustawie o rachunkowości związane z podatkiem wyrównawczym
PRZED ZMIANĄ
Podatek wyrównawczy jest nowym podatkiem. Tym samym ustawa o rachunkowości nie odnosiła się do kwestii wprowadzonych od 1 stycznia 2025 r. podatków wyrównawczych (tj. globalnego podatku wyrównawczego, krajowego podatku wyrównawczego i podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków).
PO ZMIANIE
W związku z wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego dodatkowego obciążenia dla przedsiębiorców w postaci podatków wyrównawczych do ustawy o rachunkowości wprowadzono regulację, że:
• jednostki objęte tym podatkiem nie będą miały obowiązku tworzenia rezerw i ustalania aktywów z tytułu podatku odroczonego związanych z podatkami wyrównawczymi (przy czym informację o tym należy wykazywać w dodatkowych informacjach i objaśnieniach),
• sprawozdania finansowe jednostek będących podatnikami krajowego podatku wyrównawczego, o którym mowa w ustawie z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, mogą być sporządzane zgodnie z MSR,
• w przypadku jednostek podlegających opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych okresy przechowywania, o których mowa w art. 74 ust. 1 i 2 ustawy o rachunkowości (zatwierdzone sprawozdanie finansowe, księgi rachunkowe, karty wynagrodzeń, dowody księgowe, dokumentacja przyjętego sposobu prowadzenia rachunkowości, dokumenty dotyczące rękojmi i reklamacji, dokumenty inwentaryzacyjne oraz pozostałe dowody księgowe i sprawozdania, których obowiązek sporządzania wynika z ustawy o rachunkowości), wynoszą co najmniej 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku,
• w dodatkowych informacjach i objaśnieniach należy wykazywać informacje o kwotach z tytułu opodatkowania jednostki w bieżącym okresie sprawozdawczym globalnym podatkiem wyrównawczym, krajowym podatkiem wyrównawczym i podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków, o których mowa w ustawie z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych.
KOMENTARZ
Jest to zmiana o charakterze dostosowującym do regulacji ustawy z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych (Dz.U. z 2024 poz. 1685).
• art. 37 ust. 12, art. 45 ust. 1, ust. 1ba, ust. 1d, art. 74 ust. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
Zmiany od 22 czerwca 2025 r. – omówienie
+
9. Obowiązek sporządzania, składania i publikowania sprawozdania o podatku dochodowym
PRZED ZMIANĄ
W ustawie o rachunkowości nie było zapisów dotyczących sporządzania, składania i publikowania sprawozdania o podatku dochodowym.
PO ZMIANIE
Do ustawy o rachunkowości został wprowadzone przepisy dotyczące obowiązku sporządzenia, publikowania i udostępnienia sprawozdania o podatku dochodowym. Obowiązek ten dotyczy:
1) jednostki dominującej najwyższego szczebla – jeżeli przychody ujęte w rocznym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym tej jednostki przekraczają dla każdego z dwóch ostatnich lat obrotowych kwotę 3 500 000 000 zł;
2) jednostki samodzielnej – jeżeli przychody ujęte w rocznym sprawozdaniu finansowym tej jednostki przekraczają dla każdego z dwóch ostatnich lat obrotowych kwotę 3 500 000 000 zł;
3) jednostki spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego prowadzącej działalność gospodarczą na terytorium Polski za pośrednictwem oddziału lub jednostki zależnej, jeżeli przychody przekraczają dla każdego z dwóch ostatnich lat obrotowych kwotę 750 mln euro.
Warunkiem jest, że przychody te muszą być generowane przynajmniej w dwóch jurysdykcjach podatkowych.
Nowy obowiązek wynikający z nowelizacji ustawy obejmuje:
• sporządzenie sprawozdania o podatku dochodowym (zakres danych podlegających ujawnieniu w ramach tego sprawozdania obejmuje m. in. wysokość osiągniętych przychodów, kwotę zysku lub straty przed opodatkowaniem, kwotę podatku dochodowego należnego i zapłaconego, kwotę niepodzielonego zysku z lat ubiegłych, czy liczbę pracowników);
• złożenie sprawozdania o podatku dochodowym przez kierowników jednostek w terminie 12 miesięcy od dnia bilansowego we właściwym rejestrze sądowym;
• zamieszczane sprawozdania na stronach internetowych przez co najmniej pięć lat.
Ze względu na niezbędne dostosowania KRS, obowiązek ten wchodzi w życie 22 czerwca 2025 r. i ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań o podatku dochodowym za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 21 czerwca 2024 r. W praktyce oznacza to, że obowiązkiem w pierwszej kolejności objęte są spółki, które mają „łamany” rok obrotowy rozpoczynający się od lipca 2024 r.
KOMENTARZ
Zmiany w ustawie o rachunkowości (wcześniej przyjęte na poziomie UE jako dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2101 z 24 listopada 2021 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji o podatku dochodowym przez niektóre jednostki i oddziały (Dz.Urz. UE L 429 z 1 grudnia 2021 r.) mają w swym zamierzeniu zwiększyć presję na największe przedsiębiorstwa wielonarodowe, aby poprzez publiczne ujawnianie informacji podatkowych, unikały przenoszenia zysków z jednego kraju do drugiego w celu obniżenia płaconych podatków. Udostępnianie publicznie informacji na temat podatków zapłaconych w miejscu, w którym rzeczywiście został wygenerowany zysk, ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia przejrzystości podatkowej. Sprawozdawczość w podziale na kraje może zatem wzmocnić zaufanie publiczne i zwiększyć społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw przez przyczynianie się – przez płacenie podatków – do dobrobytu w kraju, w którym prowadzona jest działalność.
• rozdział 6b ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U z 2023 r.poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r.poz. 1863
• art. 1 pkt 2 ustawy z 12 kwietnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r.poz. 619
Poniżej przedstawiamy szczegółowe omówienie najważniejszych zmian kadrowo-płacowych, które wchodzą w życie w 2025 r.
Prawo pracy
Tabela. Przegląd zmian w zakresie prawa pracy – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
Od 1 lutego 2025 r. | ||
1. | Wigilia Bożego Narodzenia dniem wolnym od pracy i dodatkowa niedziela handlowa w grudniu | Od 1 lutego 2025 r. wejdą w życie przepisy ustanawiające Wigilię Bożego Narodzenia dodatkowym dniem wolnym od pracy. Ponadto w kolejne trzy niedziele poprzedzające ten dzień nie będzie obowiązywał zakaz handlu, jednak dany pracownik nadal będzie mógł przepracować nie więcej niż dwie grudniowe niedziele. |
Od 19 marca 2025 r. | ||
2. | Uzupełniający urlop macierzyński | Rodzice dzieci urodzonych przedwcześnie lub hospitalizowanych noworodków będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, podczas którego dziecko przebywa w szpitalu. Za okres tego urlopu będzie przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru. |
Zmiany od 1 lutego 2025 r. – omówienie
+/– 1. Wigilia dniem wolnym od pracy
Przed zmianą. W 2024 r. Wigilia Bożego Narodzenia nie była dniem świątecznym ustawowo wolnym od pracy. Jednak w branży handlowej praca w tym dniu była dozwolona tylko do godziny 14.00. Ponadto zakaz wykonywania handlu i czynności z nim związanych nie obowiązywał w:
- kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia, z wyłączeniem niedzieli przypadającej na dzień 24 grudnia,
- niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- ostatnią niedzielę przypadającą w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu.
Jeżeli niedziela poprzedzająca pierwszy dzień Bożego Narodzenia przypadała 24 grudnia, zakaz nie obowiązywał w kolejne dwie niedziele poprzedzające tę niedzielę.
Po zmianie. Od 1 lutego 2025 r. Wigilia Bożego Narodzenia została ustanowiona dniem ustawowo wolnym od pracy. Zakaz powierzania pracy w tym dniu będzie dotyczył wszystkich osób zatrudnionych. Jednocześnie zakaz wykonywania pracy w niedziele i święta nie będzie obowiązywał w:
- kolejne trzy niedziele poprzedzające Wigilię Bożego Narodzenia,
- niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- ostatnią niedzielę przypadającą w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu.
Jednak mimo zwiększenia liczby handlowych niedziel w grudniu pracownik lub zatrudniony na innej podstawie będzie mógł wykonywać pracę w handlu oraz czynności z nim związane w nie więcej niż dwie niedziele.
Należy jednak zwrócić uwagę, że prezydent, podpisując ustawę z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw, skierował ją do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli następczej w zakresie niedziel handlowych. Oznacza to, że Trybunał po rozpatrzeniu wypowie się o konstytucyjności przepisu wprowadzającego trzecią niedzielę handlową w grudniu.
Za czas nieprzepracowany przez pracownika w związku ze zmniejszeniem wymiaru jego czasu pracy z powodu wykonywania pracy w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy do godziny 14.00 pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia.
Nadal wyjątek od zakazu handlu w niedziele i święta w placówkach handlowych będzie stanowiła działalność prowadzona m.in. w: stacjach paliw, aptekach, placówkach pocztowych, strefach wolnocłowych, piekarniach, cukierniach, placówkach gastronomicznych, a także w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek (art. 6 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni).
Wprowadzenie dodatkowego dnia wolnego od pracy oznacza też obniżenie o 8 godzin wymiaru czasu przypadającego do przepracowania przez pracowników w grudniu 2025 r.
KOMENTARZ: Zmiana jest korzystna dla pracowników. Jak wskazano w uzasadnieniu do omawianej nowelizacji, ustawowe ustanowienie dnia wolnego 24 grudnia spowoduje równe traktowanie wszystkich pracowników. Ponadto usankcjonuje obecnie istniejący stan faktyczny, w którym duża część pracowników pracuje w Wigilię Bożego Narodzenia w ograniczonym zakresie lub nie pracuje wcale. Z perspektywy pracodawców i innych podmiotów zatrudniających dodatkowy dzień wolny od pracy może oddziaływać negatywnie m.in. na branżę przemysłową, która funkcjonuje w systemie zmianowym oraz wymagającym ciągłości pracy. Jednak niektóre z branż, jak np. handel i usługi, turystyka, gastronomia, mogą odnieść korzyść z powodu dodatkowego dnia wolnego. Natomiast zmiana wprowadzająca dodatkową trzecią niedzielę handlową jest korzystna dla całej branży handlowej i gospodarki. Zachowanie przy tym limitu dwóch niedziel, w których mogą świadczyć pracę zatrudnieni w handlu, powoduje, że zmiana nie będzie miała wpływu na wymiar czasu pracy w branży handlowej, a w konsekwencji na życie prywatne osób pracujących w tej branży.
art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy – j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1920; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1965
art. 4–9 ustawy z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 449; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1965
art. 1–2, art. 4–5 ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r. poz. 1965
Zmiany od 19 marca 2025 r. – omówienie
+ 2. Uzupełniający urlop macierzyński
Przed zmianą. Obecnie urlop macierzyński rozpoczyna się z dniem urodzenia dziecka. Przed przewidywaną datą porodu możliwe jest wykorzystanie nie więcej niż 6 tygodni tego urlopu (art. 180 § 2 Kodeksu pracy). Jeżeli dziecko wymaga opieki szpitalnej, pracownica może, po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni tego urlopu, przerwać go i pozostałą część wykorzystać po wyjściu dziecka ze szpitala (art. 181 Kodeksu pracy). W przypadku gdy dziecko wymaga hospitalizacji, pracownica – matka takiego dziecka – bez względu na tę okoliczność zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego jedynie w podstawowym wymiarze.
Po zmianie. W wyniku zmiany przepisów, które wejdą w życie 19 marca 2025 r., rodzice dzieci urodzonych przedwcześnie i chorych noworodków wymagających hospitalizacji będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Uprawnienie to będą mieli również rodzice adopcyjni, w przypadku gdy takie dziecko będzie przebywało w szpitalu po jego przyjęciu na wychowanie. Z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będą mogli skorzystać pracownica lub pracownik – ojciec wychowujący dziecko – bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, w przypadku gdy dziecko urodzi się:
- przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15 tygodnia po porodzie;
- po ukończeniu 28 tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży oraz z masą urodzeniową większą niż 1000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia po porodzie;
- po ukończeniu 37 tygodnia ciąży i przebywa w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie trwał co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia do upływu 8 tygodnia po porodzie.
Jeżeli przy jednym porodzie urodzi się więcej niż jedno dziecko, to przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie uwzględniana waga dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okres pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.
Uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez osoby uprawnione w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić taki wniosek. Wraz z wnioskiem należy złożyć zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko, zawierające informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu oraz o urodzeniu dziecka:
- przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g,
- po ukończeniu 28 tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży oraz z masą urodzeniową większą niż 1000 g,
- po ukończeniu 37 tygodnia ciąży.
Za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru.
Pracownicy uprawnieni do nowego urlopu od dnia złożenia wniosku o jego udzielenie do dnia zakończenia urlopu będą chronieni przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy o pracę (z wyłączeniem ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy). Ochrona ta będzie obowiązywała na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego albo jego części.
Pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie nowelizacji, tj. 19 marca 2025 r., będą uprawnieni do korzystania lub będą korzystali z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, będą mieli prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. W takim przypadku uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika – ojca wychowującego dziecko – najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Osoby ubezpieczone niebędące pracownikami również będą mogły skorzystać z nowego uprawnienia, ale w postaci zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński za okres tego urlopu będzie przyznawany jednorazowo na wniosek osoby uprawnionej złożony najpóźniej w ostatnim dniu korzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Konsekwencją omawianej nowelizacji przepisów są też zmiany w innych ustawach, takich jak m.in.:
- Karta Nauczyciela – w zakresie prawa do urlopu uzupełniającego w przypadku niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu m.in. korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego,
- ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym – w zakresie braku warunku przepracowania co najmniej 6 miesięcy do nabycia prawa do wynagrodzenia rocznego w przypadku korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego,
- ustawa o zwolnieniach grupowych – w zakresie możliwości wyłącznie wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy pracownikowi, który złożył wniosek o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego,
- ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy – w zakresie zwolnienia z wpłat na FP i FS oraz FGŚP za osoby powracające z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
KOMENTARZ: Zmiana jest korzystna dla pracowników i innych osób ubezpieczonych. Przyczynia się bowiem do umożliwienia rodzicom dzieci urodzonych przedwcześnie lub noworodków wymagających pobytu w szpitalu podjęcia faktycznej opieki nad takim dzieckiem po okresie hospitalizacji. Obecnie najczęściej nie mają oni takiej możliwości. W wyniku zmian zwiększa się dla nich szansa wykorzystania urlopu macierzyńskiego zgodnie z jego przeznaczeniem, ponieważ za okres pobytu dziecka w szpitalu, podczas którego opieka jest ograniczona lub niemożliwa, nie tracą w pełni prawa do urlopu, mając zapewnione jego uzupełnienie.
art. 1, art. 26–28, art. 32 ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r. poz. 1871
art. 180 § 2, art. 181 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1985
WYNAGRODZENIA
Tabela. Przegląd zmian w zakresie wynagrodzeń – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
---|---|---|
Od 1 stycznia 2025 r. | ||
Minimalne wynagrodzenie za pracę i minimalna stawka godzinowa | W 2025 r. minimalna płaca wzrośnie do 4666 zł brutto. Spowoduje to również wzrost innych świadczeń uzależnionych od minimalnego wynagrodzenia. Podwyższeniu od 1 stycznia 2025 r. do 30,50 zł brutto ulegnie również minimalna stawka godzinowa przysługująca zleceniobiorcom i osobom świadczącym usługi.
| |
Wyższe dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych | Od 1 stycznia 2025 r. pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne, na które przysługuje dofinansowanie z PFRON, mogą ubiegać się o wyższą kwotę tego dofinansowania, za okresy począwszy od 1 lipca 2024 r. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/- Minimalne wynagrodzenie za pracę i minimalna stawka godzinowa
PRZED ZMIANĄ. W 2024 r. wynagrodzenie minimalne przysługujące pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy przysługiwało w dwóch wysokościach:
- od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. – 4242 zł,
- od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. – 4300 zł.
Podobnie minimalna stawka godzinowa dla zleceniobiorcy i osoby świadczącej usługi
– podmiotów, do których należy stosować przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, wynosiła:
- od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. – 27,70 zł,
- od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. – 28,10 zł.
PO ZMIANIE. W 2025 r. minimalne wynagrodzenie i minimalna stawka godzinowa wzrosną do kwoty odpowiednio 4666 zł i 30,50 zł.
Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy mają prawo przynajmniej do proporcjonalnie ustalonej kwoty minimalnej płacy. Pracodawca, ustalając, czy wynagrodzenie osiągnęło poziom minimalny, nie uwzględnia w tej kwocie (art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę):
- nagrody jubileuszowej,
- odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
- wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
- dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej,
- dodatku za staż pracy,
- dodatku za szczególne warunki pracy, przez który należy rozumieć dodatek do wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej, przysługujący pracownikowi na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania,
- statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.
Minimalne wynagrodzenie i minimalna stawka godzinowa w nowej wysokości przysługują za pracę wykonaną za styczeń i kolejne miesiące 2025 r. Zatem pracownik czy zleceniobiorca nie ma roszczenia o przyznanie wyższego wynagrodzenia tylko dlatego, że podmiot zatrudniający dokonał jego wypłaty w 2025 r. za miesiąc czy miesiące przypadające w 2024 r. lub wcześniejsze lata.
Pracodawca wypłaca wynagrodzenia 10 dnia następnego miesiąca ze względu na dodatkowe składniki, których wysokość może ustalić dopiero po zakończeniu miesiąca. Wynagrodzenia za grudzień 2024 r. wypłaci pracownikom 10 stycznia 2025 r. Niektórzy z nich uzyskali za ten miesiąc tylko minimalne wynagrodzenie, tj. w wysokości 4300 zł brutto. Oznacza to, że 10 stycznia 2025 r. pracodawca powinien wypłacić im wynagrodzenie w takiej wysokości po odliczeniu obowiązkowych i dobrowolnych obciążeń. Konsekwencją podwyższenia wynagrodzenia minimalnego jest wzrost minimalnych należności uzależnionych od tego wynagrodzenia.
Tabela. Wybrane należności uzależnione od minimalnego wynagrodzenia
Rodzaj należności/podstawy wymiaru | Wysokość | Podstawa prawna |
---|---|---|
1 | 2 | 3 |
minimalne (100% minimalnego wynagrodzenia) odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu | 4666 zł | art. 183d Kodeksu pracy |
minimalne (100%) wynagrodzenie za przestój niezawiniony przez pracownika
| 4666 zł | art. 81 § 2 Kodeksu pracy |
kwota wolna od potrąceń (100% minimalnego wynagrodzenia) po odliczeniu zobowiązań z tytułu składek, podatku i wpłat na PPK | 4666 zł | art. 871, art. 91 Kodeksu pracy |
minimalne (100% minimalnego wynagrodzenia) odszkodowanie dla pracownika, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę | 4666 zł | art. 943 § 4 Kodeksu pracy |
minimalne (100%) wynagrodzenie przysługujące pracownikowi ze względu na rozkład czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, kiedy pracownik nie ma obowiązku wykonywania pracy | 4666 zł | art. 129 § 5 Kodeksu pracy |
minimalny (20% minimalnego wynagrodzenia) dodatek za pracę w porze nocnej (za 1 godzinę) |
| art. 1518 § 1 Kodeksu pracy |
maksymalna (100% minimalnego wynagrodzenia) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne osób świadczących pracę na podstawie umowy uaktywniającej określonej w ustawie z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 | 4666 zł | art. 16 ust. 1c ustawy systemowej |
minimalna (100% minimalnego wynagrodzenia) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne duchownych | 4666 zł | art. 18 ust. 4 pkt 5a ustawy systemowej |
minimalna (100% minimalnego wynagrodzenia) podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców oraz ubezpieczonych podlegających dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, którzy nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo | 4666 zł | art. 18 ust. 7 ustawy systemowej |
minimalna (75% minimalnego wynagrodzenia) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym | 3499,50 zł | art. 18 ust. 14 ustawy systemowej |
minimalna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacana przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych (według skali, podatkiem liniowym, podatkiem od kwalifikowanych praw własności intelektualnej), kartą podatkową | 3499,50 zł | art. 79a, art. 81 ust. 2a–2b, ust. 2d, 2z ustawy zdrowotnej |
maksymalna (15-krotność minimalnego wynagrodzenia) odprawa pieniężna przysługująca pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego | 69 990 zł | art. 8 ust. 4 ustawy o zwolnieniach grupowych |
KOMENTARZ. Coroczny wzrost minimalnego wynagrodzenia jest korzystny dla pracowników i zleceniobiorców. Natomiast dla pracodawców oznacza wyższe koszty związane z wypłatą tego wynagrodzenia. Powstaje przy tym także konieczność aktualizacji przez pracodawców i inne podmioty zatrudniające wskaźników w programach kadrowo-płacowych. Podwyższenie minimalnej płacy zwiększy też koszty składek ZUS opłacanych przez przedsiębiorców na własne ubezpieczenia.
art. 1 pkt 11, art. 6 ust. 5 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 1773
art. 183d, art. 81 § 2, art. 871, art. 91, art. 943 § 4, art. 129 § 5, art. 1518 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1965
z art. 16 ust. 1c, art. 18 ust. 4 pkt 5a, art. 18 ust. 7, art. 18 ust. 14, art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 497; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1615
z art. 79a, art. 81 ust. 2a–2b, ust. 2d, ust. 2z ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 146; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1915
z art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 61; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871
z art. 45 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – Dz.U. z 2023 r. poz. 2780; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871
z § 1–5 rozporządzenia Rady Ministrów z 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. – Dz.U. z 2023 r. poz. 1893
z § 1–5 rozporządzenia z 12 września 2024 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. – Dz.U. z 2024 r. poz. 1362
+ Wyższe dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych
PRZED ZMIANĄ. Pracodawcy przysługuje ze środków PFRON miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, który został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Omawiane dofinansowanie przysługuje w wysokości uzależnionej od stopnia niepełnosprawności pracownika i dodatkowych schorzeń.
Tabela. Wysokość dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego do 30 czerwca 2024 r.
Stopień niepełnosprawności | Wysokość dofinansowania | Zwiększenie dofinansowania
| Łączna kwota dofinansowania |
---|---|---|---|
znaczny | 2400 zł | 1200 zł | 3600 zł |
umiarkowany | 1350 zł | 900 zł | 2250 zł |
lekki | 500 zł | 600 zł | 1100 zł |
Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 90% faktycznie poniesionych miesięcznych kosztów płacy. Jeżeli pracodawcą jest podmiot wykonujący działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, dofinansowanie nie może być wyższe niż 75% tych kosztów.
Miesięczne dofinansowanie wypłacane jest przez PFRON w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy pracownika.
PO ZMIANIE. W wyniku zmiany przepisów, które weszły w życie 1 stycznia 2025 r., kwota dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego została podwyższona. Podwyższenie dotyczy zarówno kwoty podstawowej, jak i dodatkowej przysługującej z tytułu schorzeń szczególnych, tj. choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego, całościowego zaburzenia rozwojowego lub epilepsji oraz na niewidomych. O wyższe dofinansowanie uprawnieni pracodawcy mogą wnioskować za okresy przypadające od lipca 2024 r.
Tabela. Wysokość dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych od 1 lipca 2024 r.
Stopień niepełnosprawności | Wysokość dofinansowania | Kwota wzrostu | Zwiększenie dofinansowania
| Kwota wzrostu |
---|---|---|---|---|
znaczny | 2760 zł | 360 zł | 1380 zł | 180 zł |
umiarkowany | 1550 zł | 200 zł | 1035 zł | 135 zł |
lekki | 575 zł | 75 zł | 690 zł | 90 zł |
Pracodawca, który otrzymał dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego w dotychczasowej kwocie, przysługujące za miesiące od lipca 2024 r., może złożyć do PFRON korektę wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania za dany miesiąc oraz korektę miesięcznej informacji o wynagrodzeniach, zatrudnieniu, stopniach i rodzaju niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych. We wskazanych dokumentach uwzględnia nowe kwoty dofinansowania.
KOMENTARZ. Zmiana jest korzystna dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne. Wzrost kwoty dofinansowania może stanowić zachętę do zatrudniania takich pracowników. Jednocześnie tego rodzaju dotacja, jak wskazano w uzasadnieniu, powinna być powiązana z corocznym wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę.
art. 26a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 44; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1961
z art. 1, art. 3 ustawy z 5 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – Dz.U. z 2024 r. poz. 1961
Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
Tabela. Przegląd zmian w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
Od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Wyższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą
| W 2025 r. wynagrodzenie minimalne wzrośnie do kwoty 4666 zł. Zwiększy się także prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie – z 7824 zł do 8673 zł. W konsekwencji wyższa będzie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób prowadzących działalność gospodarczą, opłacających składki ZUS na zasadach ogólnych, do kwoty 5203,80 zł (8673 zł x 60%), oraz na preferencyjnych warunkach – w ramach ulgi mały ZUS, do kwoty 1399,80 zł (4666 zł x 30%). |
2. | Wyższy roczny limit składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe | Od 1 stycznia 2025 r. wzrośnie limit rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz Fundusz Emerytur Pomostowych – z 234 720 zł do 260 190 zł (ze względu na przyjętą do jej obliczenia wyższą wysokość przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia, która w 2025 r. wynosi 8673 zł). Wzrośnie także miesięczna maksymalna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – z 19 560 zł do 21 682,50 zł. |
3. | Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców | Minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opłacających: podatek dochodowy według skali podatkowej, podatek liniowy, podatek dochodowy z kwalifikowanych praw własności intelektualnej i kartę podatkową wyniesie 75% minimalnego wynagrodzenia. Ponadto do przychodów stanowiących podstawę naliczenia składki zdrowotnej nie będą zasadniczo wchodziły przychody ze sprzedaży środków trwałych, a wówczas do kosztów nie będzie można zaliczyć niezamortyzowanej wartości majątku. |
4. | E-doręczenia | Od 1 stycznia 2025 r. większość urzędów i podmiotów publicznych, m.in. ZUS, będzie zobowiązana do wdrożenia tzw. systemu e-doręczeń, służącego do wysyłania korespondencji drogą elektroniczną. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/– 5. Wyższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą
Przed zmianą. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (przedsiębiorcy) opłacają składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od obowiązującej ich podstawy wymiaru tych składek. Składki na ubezpieczenia społeczne opłacają na zasadach ogólnych albo na preferencyjnych warunkach (po spełnieniu określonych warunków).
Do 31 grudnia 2024 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców wynosiła:
- 1272,60 zł (30% z 4242 zł od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r.) i 1290 zł (30% z 4300 zł od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r.) – dla opłacających składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach, tj. od 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę;
- 4694,40 zł (7824 zł x 60%) – dla opłacających składki na zasadach ogólnych, tj. od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego; ta podstawa jest właściwa również dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub z osobami korzystającymi z tzw. ulgi na start;
- nie mniej niż 1272,60 zł i nie więcej niż 4694,40 zł (7824 zł x 60%) – dla opłacających składki na ubezpieczenia społeczne w ramach ulgi mały ZUS plus.
Po zmianie. Od 1 stycznia 2025 r. wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę do kwoty 4666 zł, a także prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia za pracę (które w 2025 r. wynosi 8673 zł), wzrosła podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. W zależności od tego, na jakich zasadach, wybranych przez przedsiębiorcę, są opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, ich wysokość będzie ustalana od innej podstawy wymiaru. Przedsiębiorcy uprawnieni do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w ramach ulgi tzw. mały ZUS plus ustalają podstawę wymiaru tych składek w wysokości uzależnionej od dochodu w poprzednim roku kalendarzowym. Podstawa wymiaru składek w ich przypadku mieści się w przedziale pomiędzy 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę a 60% przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia.
Tabela. Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców
Okres | od 1 stycznia do 31 grudnia 2025 r. (w zł) | od 1 stycznia do 31 grudnia 2025 r. (w zł) |
Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne | PREFERENCYJNE | OGÓLNE* |
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w zł) | 1399,80 | 5203,80 |
ubezpieczenie emerytalne | 273,24 | 1015,78 |
ubezpieczenia rentowe | 111,98 | 416,30 |
ubezpieczenie chorobowe (dobrowolne) | 34,30 | 127,49 |
ubezpieczenie wypadkowe** | 23,38 | 86,90 |
FP i FS*** | – | 127,49 |
Suma składek z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym | 442,90 | 1773,96 |
Suma składek bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego | 408,60 | 1646,,47 |
* Zasady ustalania podstawy wymiaru składek dotyczą też osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą lub z osobami korzystającymi z tzw. ulgi na start.
** Składkę na ubezpieczenie wypadkowe przyjęto w wysokości 1,67%, obowiązującej do 31 marca 2025 r., i pod warunkiem, że w tej wysokości będzie obowiązywała przez kolejny rok składkowy, tj. od 1 kwietnia 2025 r. do 31 marca 2026 r.
*** Składka na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy jest opłacana od podstawy wymiaru nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
KOMENTARZ: Zmiana jest niekorzystna, ponieważ zwiększa comiesięczne obciążenia składkowe przedsiębiorców. Natomiast z punktu widzenia przyszłych świadczeń (zasiłkowych czy emerytalno-rentowych) podstawa ich wymiaru systematycznie wzrasta, tym samym wyższa będzie kwota ww. świadczeń. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby przedsiębiorca, który chciałby uzyskiwać ww. świadczenia w wyższej kwocie, opłacał składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru przekraczającej przewidziane dla niego minimum czy zrezygnował z ulgi mały ZUS.
art. 18 ust. 8, art. 18a, art. 18c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 497; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1615
obwieszczenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 4 grudnia 2023 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2024 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia – M.P. z 2023 r. poz. 1342
obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2024 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2025 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia - M.P. z 2024 r. poz. 1051
+/– 6. Wyższy roczny limit składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe
Przed zmianą. W 2024 r. roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosiło 234 720 zł (7824 zł x 30). Natomiast miesięczna graniczna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – 19 560 zł 7824 zł x 250%).
Po zmianie. W 2025 r. graniczna roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP) jest wyższa ze względu na przyjętą do jej obliczenia wyższą kwotę przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia w 2025 r. i wynosi 260 190 zł (8673 zł x 30). Przy ustalaniu, czy limit składek na ww. ubezpieczenia został osiągnięty, należy zsumować podstawy wymiaru tych składek osiągnięte u każdego płatnika składek, bez względu na tytuł do tych ubezpieczeń (dobrowolny czy obowiązkowy). Od podstawy wymiaru składek przekraczającej ustalony limit składki na wskazane ubezpieczenia nie są pobierane. Miesięczna maksymalna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe również wzrosła i wynosi 21 682,50 zł (8673 zł x 250%).
Jadwiga H. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w spółce X. W spółkach U. i P. wykonuje umowy zlecenia, z tytułu których przystąpiła do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ustalając, czy została osiągnięta maksymalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, należy uwzględnić sumę przychodów stanowiących podstawę wymiaru tych składek i pochodzących z każdego z tytułów do ubezpieczeń, tj. z umowy o pracę oraz dwóch umów zlecenia.
KOMENTARZ: Wzrost ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz FEP zwiększa koszty wynagrodzeń pracowniczych. Dla płatnika składek, jak i ubezpieczonego ma przede wszystkim fiskalny charakter. Wzrost maksymalnej podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe powoduje, że w przypadku ubezpieczonych otrzymujących wysokie wynagrodzenie z tytułu np. umowy zlecenia czy innego cywilnoprawnego kontraktu, z których osoby te mogą przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, zasiłki w razie choroby czy macierzyństwa będą naliczane od wyższej podstawy wymiaru niż w roku poprzednim.
art. 20 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 497; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1915
obwieszczenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 4 grudnia 2023 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2024 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia – M.P. z 2023 r. poz. 1342
obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2024 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2025 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia - M.P. z 2024 r. poz. 1051
+ 7. Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców
Przed zmianą. W roku składkowym rozpoczynającym się 1 lutego 2024 r. i kończącym 31 stycznia 2025 r. minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opłacających podatek według ogólnych zasad, liniowy lub IP Box (podatek od kwalifikowanych praw własności intelektualnej) nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, czyli od kwoty 4242 zł (składka wynosi 381,78 zł). Ponadto w dochodzie do celów obliczenia wysokości składki zdrowotnej należy uwzględnić przychody i koszty związane ze sprzedażą środka trwałego amortyzowanego przed 1 stycznia 2022 r.
Po zmianie. W przypadku przedsiębiorców rozliczających się z podatku według zasad ogólnych, liniowo lub opłacających podatek od kwalifikowanych praw własności intelektualnej została obniżona minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej. Roczna podstawa wymiaru tej składki nie może być niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i 75% minimalnego wynagrodzenia. Natomiast podstawa wymiaru składki zdrowotnej za dany miesiąc nie może być niższa od kwoty 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego lub roku kalendarzowego, w zależności od formy opodatkowania działalności gospodarczej.
Ponadto do przychodów i kosztów działalności wymienieni przedsiębiorcy nie zaliczą dochodu ze sprzedaży środków trwałych. Jeżeli ta zasada okaże się dla przedsiębiorcy niekorzystna, będzie mógł z niej zrezygnować i zachować dotychczasowy sposób ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej.
Wskazana minimalna podstawa wymiaru dotyczy też od 1 stycznia 2025 r. przedsiębiorców opłacających kartę podatkową.
Natomiast przedsiębiorców opłacających podatek ryczałtowy od przychodów ewidencjonowanych obowiązują dotychczasowe zasady, czyli opłacają oni składkę zdrowotną od podstawy odpowiadającej:
- 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS, jeżeli przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego nie przekroczyły kwoty 60 000 zł;
- 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS, jeżeli przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł;
- 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS, jeżeli przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego, przekroczyły kwotę 300 000 zł (art. 81 ust. 2f ustawy zdrowotnej).
KOMENTARZ: Obniżenie minimalnej podstawy wymiaru składki zdrowotnej i możliwość wyłączenia z tej podstawy przychodu ze sprzedaży środków trwałych jest rozwiązaniem korzystnym dla większości przedsiębiorców. Wyjątek stanowią przedsiębiorcy opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, którzy opłacają składkę zdrowotną według dotychczasowych zasad. Tej grupy nie dotyczą nowe regulacje.
art. 81 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 146; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1915
art. 1–4, art. 6 ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – Dz.U. z 2024 r. poz. 1915
+ 8. E-doręczenia
Przed zmianą. Dotychczas doręczenia elektroniczne nie funkcjonowały jako obowiązkowa forma korespondencji w obrocie publicznym. Korespondencja zasadniczo była doręczana tradycyjnie, za pośrednictwem operatora pocztowego.
Po zmianie. System e-doręczeń jest odpowiednikiem listu poleconego za potwierdzeniem odbioru. Do założenia konta zobowiązane będą zarówno podmioty komercyjne, jak i publiczne. Mogą z niego korzystać również obywatele.
Od 1 stycznia 2025 r. zobowiązane do posiadania adresu elektronicznego do e-doręczeń będą m.in. osoby wykonujące zawód radcy prawnego, adwokata, notariusza, podmioty niepubliczne, które zarejestrują się w KRS od ww. daty, podmioty niepubliczne składające wniosek o wpis do CEIDG, organy administracji rządowej, ZUS, KRUS, NFZ. Przy czym podmioty publiczne w okresie przejściowym, tj. do 31 grudnia 2025 r., będą mogły doręczać korespondencję również za pośrednictwem operatora pocztowego, ePUAP oraz innych systemów.
Od 1 kwietnia 2025 r. obowiązek stosowania e-doręczeń będzie dotyczył podmiotów niepublicznych wpisanych do KRS przed 1 stycznia 2025 r. Natomiast od 1 lipca 2025 r. obowiązek ten obejmie podmioty niepubliczne wpisane do CEIDG, które po 30 czerwca 2025 r. złożą wniosek o zmianę wpisu.
Doręczeń elektronicznych (e-doręczeń) nie będzie się stosowało do korespondencji zawierającej m.in. informacje niejawne czy w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.
KOMENTARZ: Zmianę należy postrzegać jako korzystną dla stron tego rodzaju doręczeń. Nowe przepisy mogą ograniczyć koszty i zaoszczędzić czas podczas korzystania z takiej formy komunikacji.
art. 1–3, art. 9, art. 16 ustawy z 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 1045; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1841
art. 1–7 ustawy z 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o doręczeniach elektronicznych – Dz.U. z 2024 r. poz. 1841
ZASIŁKI
Tabela. Przegląd zmian w zakresie zasiłków – zestawienie
Lp. | Czego dotyczy zmiana | Na czym polega zmiana |
---|---|---|
od 1 stycznia 2025 r. | ||
1. | Minimalna podstawa wymiaru zasiłków | W 2025 r. minimalna podstawa wymiaru zasiłku (a także wynagrodzenia chorobowego) dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wzrośnie do kwoty 4026,29 zł. |
od 19 marca 2025 r. | ||
2. | Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego | Od 19 marca 2025 r. wejdą w życie przepisy Kodeksu pracy wprowadzające uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych i chorych. Za okres tego urlopu będzie przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru. Prawo do tego zasiłku będą mieć także inne niż pracownicy osoby ubezpieczone. |
Zmiany od 1 stycznia 2025 r. – omówienie
+/- 9. Minimalna podstawa wymiaru zasiłków
PRZED ZMIANĄ. W 2024 r. minimalna podstawa wymiaru zasiłku z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (a także wynagrodzenia chorobowego) dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie mogła być niższa od (po odliczeniu od minimalnego wynagrodzenia za pracę składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracownika – zasadniczo 13,71%):
- 3660,42 zł – za okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r.,
- 3710,45 zł – za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r.
PO ZMIANIE. Od 1 stycznia 2025 r. minimalna podstawa wymiaru zasiłków i wynagrodzenia chorobowego wynosi 4026,29 zł.
W przypadku pracownika niepełnoetatowego minimalna podstawa wymiaru świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa nie może być ustalana od wynagrodzenia niższego niż odpowiednia do etatu część minimalnego wynagrodzenia za pracę.
KOMENTARZ. Zmiana jest korzystna dla pracowników. Podstawa wymiaru świadczeń chorobowych, a także z tytułu rodzicielstwa, dla pracowników otrzymujących minimalną płacę systematycznie wzrasta. Natomiast dla pracodawców stanowi podwyższenie kosztów wynagrodzenia chorobowego finansowanego ze środków zakładu pracy. Należy jednak zaznaczyć, że wynagrodzenie chorobowe obciążone jest tylko składką zdrowotną i poza kilkoma wyjątkami przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru.
art. 45 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871
z § 1–5 rozporządzenia Rady Ministrów z 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. – Dz.U. z 2023 r. poz. 1893
z § 1–5 rozporządzenia z 12 września 2024 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. – Dz.U. z 2024 r. poz. 1362
Zmiany od 19 marca 2025 r. – omówienie
+ Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
PRZED ZMIANĄ. Dotychczasowe przepisy prawa pracy przewidywały możliwość przerwania urlopu macierzyńskiego, jednak zasadniczo nie wcześniej niż po wykorzystaniu przez matkę dziecka 8 tygodni tego urlopu. Zatem w przypadku gdy dziecko po urodzeniu wymagało hospitalizacji (przedwcześnie urodzone lub chore) i matka dziecka nie miała możliwości sprawowania nad nim opieki z tego względu, urlop macierzyński i tak upływał do wyczerpania wskazanego wyżej okresu i zasiłku za ten okres.
PO ZMIANIE. Po zmianie przepisów rodzice i opiekunowie dzieci hospitalizowanych przedwcześnie urodzonych i chorych otrzymają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego i 100% zasiłku za ten okres, który będzie można wykorzystać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, w wymiarze tygodnia:
- za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15 tygodnia po porodzie – jeżeli dziecko urodziło się przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g,
- za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia po porodzie – jeżeli dziecko urodziło się po ukończeniu 28 tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży oraz z masą urodzeniową większą niż 1000 g,
- za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia do upływu 8 tygodnia po porodzie, jeżeli dziecko urodziło się po ukończeniu 37 tygodnia ciąży i przebywało w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie.
Ubezpieczeni, którzy 19 marca 2025 r. będą uprawnieni do korzystania lub korzystają z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, będą mieli prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. W takim przypadku zasiłek macierzyński będzie przyznawany jednorazowo na wniosek złożony najpóźniej w ostatnim dniu korzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Nowe przepisy będą miały zastosowanie także do osób podlegających ubezpieczeniu rolniczemu, które 19 marca 2025 r. będą uprawnione do otrzymywania zasiłku macierzyńskiego lub otrzymują zasiłek macierzyński. W takim przypadku prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego uzupełniającego zostanie ustalone na wniosek osoby uprawnionej do otrzymywania zasiłku macierzyńskiego lub otrzymującej zasiłek macierzyński, złożony w terminie 3 miesięcy od zakończenia okresów pobierania tego zasiłku.
KOMENTARZ. Zmiana jest korzystna dla rodziców i opiekunów wcześniaków oraz dzieci chorych. Daje prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres, w którym rodzice (opiekunowie) nie mogą zajmować się bezpośrednio dzieckiem ze względów medycznych, wydłużając jednocześnie później okres efektywnej nad nim opieki.
art. 9, art. 27–28, art. 32 ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2024 r. poz. 1871