Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 5 kwietnia 2018 r., sygn. II SA/Ol 92/18

Samorząd terytorialny

Dnia 5 kwietnia 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędziowie sędzia WSA Katarzyna Matczak sędzia WSA Tadeusz Lipiński Protokolant specjalista Wojciech Grabowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2018 roku sprawy ze skargi Gminy Olsztyn na zarządzenie zastępcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 13 grudnia 2017 roku nr PN.4131.371.2017 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy - oddala skargę.

Uzasadnienie

Zarządzeniem zastępczym Wojewody Warmińsko - Mazurskiego z dnia 13 grudnia 2017r. (znak: PN.4131.371.2017) w sprawie nadania nazwy ulicy w mieście Olsztynie, na podstawie art. 6 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz.U. z 2016r., poz. 744 ze zm., dalej jako: ustawa o zakazie propagowania komunizmu), po uzyskaniu opinii Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ulicy Wincentego Pstrowskiego położonej w mieście Olsztynie nadano nazwę Żołnierzy 5 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej. W uzasadnieniu wydanego zarządzenia podniesiono, iż obowiązująca od dnia 2 września 2016r. ustawa o zakazie propagowania komunizmu wprowadziła w art. 1 ust. 1 regulację, zgodnie z którą nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny ani w inny sposób takiego ustroju propagować. Jednocześnie w art. 6 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu nałożono na właściwe organy jednostek samorządu terytorialnego obowiązek zmiany, w terminie 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie, obowiązujących w dniu wejścia w życie ustawy nazw budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, upamiętniających osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny lub propagujących taki ustrój w inny sposób. W przypadku niewykonania tego obowiązku przez organy jednostek samorządu terytorialnego, zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o zakazie propagowania komunizmu, wojewoda wydaje zarządzenie zastępcze, w którym nadaje nazwę zgodną z art. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu. Wskazano, że w piśmie z dnia 21 września 2017r. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (dalej jako: IPN) wskazał, że w ocenie Instytutu nazwa ulicy Wincentego Pstrowskiego w mieście Olsztynie podlega zmianie jako wypełniająca normę art. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu. W związku z tym pismem z dnia 23 października 2017r. Wojewoda wystąpił do IPN Oddział w Olsztynie o opinię potwierdzającą niezgodność nazwy ulicy Wincentego Pstrowskiego z art. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu. Opinią z dnia 23 listopada 2017r. IPN potwierdził tę niezgodność wskazując, iż wymieniona nazwa dotyczy osoby symbolizującej komunizm w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu. Podano, że Wincenty Pstrowski (1904-1948) był górnikiem, rębaczem dołowym w Kopalni "Jadwiga" w Zabrzu, od 1946 roku członkiem komunistycznej Polskiej Partii Robotniczej. W ramach działalności partyjnej był inicjatorem, opartej o wzorce sowieckie, stalinowskiej kampanii "współzawodnictwa pracy" - narzędzia propagandowej mobilizacji robotników wokół haseł komunistycznego obozu władzy. Biorąc pod uwagę stanowisko wyrażone w opinii IPN stwierdzono, że nazwa ulicy Wincentego Pstrowskiego, ze względu na jego przynależność do partii komunistycznej oraz propagowanie haseł symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce, jest nazwą wypełniającą dyspozycję przepisu art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 6 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu. W związku z tym, że Rada Miasta Olsztyna, w terminie wskazanym w art. 6 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu, nie zmieniła nazwy ulicy Wincentego Pstrowskiego, koniecznym stało się wydanie niniejszego zarządzenia zastępczego i nadanie nowej nazwy, która jest zgodna z art. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu. Podniesiono, iż Wileńska Brygada Armii Krajowej (zwana również "Brygadą Śmierci") to polski oddział partyzancki Okręgu Wilno Armii Krajowej. Oddział przyjął nazwę 5 Wileńskiej Brygady AK. Po operacji "Ostra Brama" w lipcu 1944 część żołnierzy 5 Brygady zdołała przedostać się za "linię Curzona", na teren tzw. Polski Lubelskiej, gdzie kontynuowała działalność. W początkach września 1945r. na rozkaz Komendy Okręgu Białostockiego AK brygada została rozformowana. W polu pozostał oddział kadrowy 1 szwadronu, na bazie którego wkrótce sformowano 6 Wileńską Brygadę AK. W roku 1948 Urząd Bezpieczeństwa rozpracował i rozbił Okręg Wileński AK. Członkowie Wileńskiego Okręgu AK zostali skazani na karę śmierci, a wyrok wykonano 8 lutego 1951r.