Wyrok WSA w Łodzi z dnia 29 listopada 2016 r., sygn. I SA/Łd 628/16

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi - Wydział I w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Tomasz Adamczyk (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Joanna Grzegorczyk-Drozda Sędzia WSA Paweł Kowalski Protokolant: St. sekretarz sądowy Dominika Borowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2016 r. sprawy ze skarg P. P. i M. R. na decyzje Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia 12 maja 2016 r. nr [...] [...] nr [...][...] w przedmiocie ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn 1. uchyla zaskarżone decyzje; 2. przyznaje i nakazuje wypłacić z funduszu Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi adwokatowi M. K.-Z. kwotę 2400 (dwa tysiące czterysta) złotych powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronom skarżącym z urzędu.

Uzasadnienie

Zaskarżonymi decyzjami z [...] Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. utrzymał w mocy decyzje Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł.- B. z dnia [...] ustalające dla P. P. i M. R. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia spadku po zmarłym T. P.

W uzasadnieniu powyższych decyzji przedstawiono dotychczasowy przebieg postępowania. Wyjaśniono, że zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w W., Wydział I Cywilny z dnia 19 listopada 2014 r. sygn. akt [...]. spadek po zmarłym w dniu 15 grudnia 2013 r. T. P., na podstawie ustawy, nabył m. in. syn - P. P. i M. R. po 1/2 części wprost. W złożonym w dniu [...] zeznaniu podatkowym o nabyciu rzeczy i praw majątkowych (SD-3), podatnicy - jako przedmiot masy spadkowej - ujawnili udział wynoszący po 1/2 część niezabudowanej nieruchomości, położonej w Ł. przy ul. A, stanowiącej działki gruntu nr 52/2, 52/4 i 32/2 o łącznej powierzchni 2.025 m2, deklarując wartość udziału w kwocie 50.000 zł.

W prowadzonym postępowaniu organ podatkowy uznał, że zadeklarowana wartość masy spadkowej nie odpowiada wartości rynkowej i wezwał podatników — stosownie do art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 205) (u.p.s.d.) - do podwyższenia wartości nabytych rzeczy do kwoty 146.500 zł. Z uwagi na fakt, iż spadkobiercy pismem z dnia 20 sierpnia 2015 r. podtrzymali wartość zadeklarowaną w zeznaniu, organ podatkowy - stosownie do wskazanego wyżej art. 8 ust. 4 upsd - dopuścił dowód w postaci określenia wartości z uwzględnieniem opinii biegłego. W oparciu o dokonaną wycenę organ pierwszej instancji określił wartość nabytej masy spadkowej na kwotę 132.000 zł. Uznając, iż przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu według zasad określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. - B., decyzjami z dnia [...], ustalił skarżącym zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn w wysokości 3.329 zł (dla każdego z nich). Od powyższych decyzji podatnicy wnieśli odwołania. W zaskarżonych decyzjach Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. odnosząc się do kwestii zwolnienia z art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. podkreślił, iż celem skorzystania z omawianego zwolnienia podatnicy muszą poinformować o takim nabyciu właściwy urząd skarbowy, w ściśle określonym terminie. Powyższe zwolnienie podatkowe ma zatem charakter warunkowy, gdyż jego uzyskanie zależy tylko i wyłącznie od odpowiedniego zachowania się samego spadkobiercy. Sześciomiesięczny termin na zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych ma charakter materialnoprawny, bowiem zachowanie tego terminu jest warunkiem skorzystania ze zwolnienia, a samo zwolnienie jest instytucją prawa materialnego. Przywrócenie terminu prawa materialnego jest dopuszczalne tylko wtedy, kiedy taką możliwość przewiduje przepis określający dany termin. Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie przewiduje takiej możliwości dla terminu określonego w art. 4a ust. l upsd, co powoduje, iż jest on terminem nieprzywracalnym. Oznacza to, że podatnik po upływie tego terminu nie może skutecznie domagać się ukształtowania stosunku prawnego, w którym nabędzie prawo do zwolnienia z podatku. Niedopełnienie bowiem obowiązku zgłoszenia (art. 4a ust. 1 pkt 1 upsd) skutkuje utratą prawa do zwolnienia. Konsekwencją jest opodatkowanie nabycia majątku według zasad, przewidzianych dla I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3), z uwzględnieniem stawek podatków właściwych dla tej grupy nabywców (art. 15 ust. 1) i minimum podatkowego określonego w art. 9 ust. 1 pkt 1, bez względu na wskazane przez podatnika przyczyny niedochowania terminu. Wyjaśniono, że w sprawie sześciomiesięczny termin rozpoczął swój bieg w dniu 12 grudnia 2014 r., natomiast zeznania podatkowe SD-3 złożone zostały 27 lipca 2015 r., a więc po upływie 6 miesięcy. Przechodząc do kwestii wartość nabytych rzeczy organ odwoławczy wskazał na treść art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 3 i 4 u.p.s.d. i podkreślił, że organ podatkowy pierwszej instancji, przy określaniu wysokości zobowiązania podatkowego w przedmiotowej sprawie powołał biegłego, gdyż na proponowaną - według własnej wstępnej oceny - wartość podatnicy nie wyrazili zgody. W wykonanym w dniu 9 listopada 2015 r. operacie szacunkowym, biegły określił wartość nieruchomości na kwotę 264.000 zł. Podatnicy nie godzili się z powyższą wyceną. Z uwagi na powyższe Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł.- B. wystąpił do biegłego - sporządzającego operat szacunkowy -o ustosunkowanie się do zgłaszanych zarzutów. Odnosząc się do zastrzeżeń podatnika biegły sporządził w dniu 4 grudnia 2015 r. opinię uzupełniającą, w której podtrzymał ustalenia zawarte w operacie szacunkowym. Organ II instancji uznał, że z treści operatu szacunkowego wynika, iż zakres wyceny obejmuje prawo własności gruntu oznaczonego jako działki nr 52/2 i 52/4 o powierzchni 1.910 m2 ( rozdzielone działką nr 52/3), według stanu z dnia 15 grudnia 2013 r. i cen z powstania obowiązku podatkowego. Zakres wyceny nie obejmuje natomiast działki gruntu oznaczonej numerem 32/2 (o pow. 115 m2), zajętej pod drogę publiczną. W wydanej opinii biegły podkreślił, że współwłaścicielką działek nr 52/2 i 52/4 w 1/2 części jest właścicielka działki nr 52/3 (D. P.- matka spadkobierców). Biegły wskazał przy tym, iż współwłaścicielka tych dwóch działek i jednocześnie właścicielka działki nr 52/3, mając na uwadze stan, lokalizacje działek oraz możliwy sposób ich zagospodarowania, nie była i nie będzie zainteresowana sprzedażą pojedynczych działek w ramach posiadanych udziałów. Powyższe potwierdził w czasie oględzin P. P. wskazując, że w Biurze Nieruchomości oferowany jest do sprzedaży kompleks trzech działek.