Wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 lutego 2013 r., sygn. VI SA/Wa 2326/12

1.Zajmując stanowisko w sprawach stwierdzenia objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, a w szczególności umów o dzieło i umów zlecenia, a także innych umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, organy NFZ mają na mocy ustawy o świadczeniach prawo badania charakteru tych umów i wypowiadania się co do treści łączącego strony stosunku prawnego. Dotyczy to w szczególności zakwalifikowania określonej umowy jako umowy o dzieło, której zawarcie nie skutkuje obowiązkiem objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, jak i zakwalifikowania jej jako umowy zlecenia, bądź innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia - co już wywołuje, zgodnie z ustawą o świadczeniach, obowiązek objęcia wykonawcy tej umowy ubezpieczeniem zdrowotnym. Tak więc, wbrew twierdzeniu skarżącej, organy NFZ mają podstawy prawne, aby dokonywać ustaleń co do rodzaju umowy jaka łączy strony, wbrew woli tych stron.

2.Podstawą dokonywanej przez organy NFZ oceny charakteru umów nie może być abstrakcyjnie interpretowana zasada swobody umów, prezentowana przez skarżącą; organy te mają bowiem obowiązek oceny tych umów w związku z wynikającymi z nich obowiązkami publiczno- prawnymi, w tym wypadku obowiązkiem podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, a następnie - opłacenia składek na ubezpieczeniu zdrowotne.

3.Ustalenia organów NFZ i ZUS co do treści i charakteru poddanych badaniu umów z założenia nie wiążą sądów powszechnych i innych organów administracji publicznej, badających te umowy z innego punktu widzenia; ustalenia tych organów nie wpływają również na treść klauzul umownych, dotyczących np. terminów umownych, terminów zapłaty czy kar umownych. W rezultacie organy ZUS i NFZ mają wyłącznie ustalić, czy poddane kontroli umowy powodują obowiązek objęcia strony ubezpieczeniem zdrowotnym, a następnie - opłacania składek na ubezpieczeniu zdrowotne, nie wchodząc w szczegółowe postanowienia i klauzule kontrolowanej umowy.