Wyrok SN z dnia 6 września 2018 r., sygn. II UK 219/17

Nie ma podstaw do uznana, iż prace polowe polegające na obsługiwaniu ciągnika mogą być zaliczane do prac w transporcie. Przełamanie branżowo-stanowiskowego charakteru wykazu prac w szczególnych warunkach z rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. wymagałoby ustalenia, że praca traktorzysty w podmiocie branży rolniczej była de facto pracą kierowcy ciągnika w transporcie i była realizowana w warunkach tożsamych z tymi, które panują w transporcie.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Maciej Pacuda

SSN Romualda Spyt

w sprawie z wniosku A. P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O. o emeryturę pomostową, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 6 września 2018 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 20 października 2016 r., sygn. akt III AUa [...],

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w [...] do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w [...] wyrokiem z 20 października 2016 r. uwzględnił apelację wnioskodawcy A. P. i przyznał mu prawo do emerytury pomostowej od 26 listopada 2015 r. Pozwany organ rentowy decyzją z 26 listopada 2015 r.

odmówił mu prawa do emerytury, gdyż nie uznał pracy traktorzysty jako pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy w O. wyrokiem z 1 lutego 2016 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji pozwanego. Ustalił, że wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. od 1 sierpnia 1973 r. do 19 października 1974 r., w Spółdzielni Usług Rolnych w K. od 20 czerwca 1980 r. do 31 marca 1993 r. i w Kółku Rolniczym w K. od 1 kwietnia 1993 r. do 22 czerwca 1995 r. jako traktorzysta lub kierowca ciągnika. Wykonywał prace polowe od wiosny do jesieni i prace transportowe w okresie zimowym. Miał też inne zatrudnienia, w szczególności na stanowisku kierowcy ciągnika w Miejskim Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w K. od 5 listopada 1974 r. do 30 września 1978 r. Sąd Okręgowy stwierdził, że praca kierowcy ciągnika nie jest pracą w szczególnych warunkach w transporcie. Zakres zadań wnioskodawcy dotyczył głównie prac polowych (rolniczych). Wykonywał przez krótki czas w roku prace, które mogły być uznane za prace w transporcie, jednakże zsumowanie tych okresów nie daje wymaganych lat pracy w warunkach szczególnych. W apelacji wnioskodawca zakwestionował wykładnię, że praca kierowcy ciągnika nie jest pracą w szczególnych warunkach, ponadto praca w transporcie była wykonywana w znacznie większym zakresie, albowiem przewożenie ładunków w warunkach polowych to również praca w transporcie. Sąd Apelacyjny wskazał, że spór dotyczył ustalenia, czy prace na stanowisku kierowcy ciągnika w okresie od 1973 r. do 1995 r. (z roczną przerwą w latach 1978-79) stanowiły prace w szczególnych warunkach z wykazu A, dział VIII, poz. 3, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, tj. prace kierowcy ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Sąd Apelacyjny podzielił zarzuty wnioskodawcy i rozstrzygnął, że jego zatrudnienie stanowiło taką pracę w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu ocenił, że Sąd Okręgowy dokonał błędnej wykładni przepisu z wykazu A, dział VIII, poz. 3, opierając się na wyroku Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2013 r., I UK 172/13. Sąd Apelacyjny stwierdził, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane jest odmienne stanowisko, zgodnie z którym praca kierowcy ciągnika, także wykonującego prace polowe, jest pracą w szczególnych warunkach ("np. wyrok z 22 października 2013 r., III UK 144/12"). "Powyższa ocena wynika z faktu, że charakter pracy kierowcy ciągnika wykonującego w pewnych okresach wyłącznie transport, w innych zaś przemiennie transport i prace polowe nie różni się i polega na kierowaniu określonym pojazdem mechanicznym. Za przyjęciem takiej oceny przemawia również okoliczność, że praca polowa może być bardziej uciążliwa, gdyż może być wykonywana w znacznie cięższych, polowych warunkach niż praca kierowcy wykonującego transport. Oznacza to, że dla oceny charakteru pracy jako pracy w warunkach szczególnych nie ma decydującego znaczenia, że prace kierowców ciągników ujęte zostały w dział VIII rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. - "w transporcie". Nie decyduje wyłącznie branżowe wydzielenie stanowisk wedle rozporządzenia. Wnioskodawca przy pracach polowych (rolnych) narażony był na działanie takich samych szkodliwych czynników dla zdrowia, na które narażeni są pracownicy z branży transportowej. Odmówienie uznania pracy wnioskodawcy jako pracy w szczególnych warunkach z powołaniem się wyłącznie na stanowiskowo-branżowy, tj. transportowy charakter pracy wnioskodawcy sprzeczne byłoby z celem regulacji, tym bardziej, że ciągniki wykorzystywane są przede wszystkim do prac polowych, nie zaś jako środek transportu. Wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji w sprawie nie miało zatem znaczenia, że prace kierowców ciągników ujęte zostały w dziale VIII (transport). Z motywów Sąd Apelacyjny stwierdził, że wnioskodawca w spornym okresie (w latach 1973-1995) wykonywał prace w szczególnych warunkach przez co najmniej 15 lat i spełniał pozostałe warunki prawa do emerytury pomostowej.