Wyrok SN z dnia 24 stycznia 2018 r., sygn. I PK 314/16

Mianowani nauczyciele akademiccy podlegają ocenie okresowej w zakresie przewidzianym w ustawie oraz w statucie uczelni wyższej. Ocena poszczególnych obowiązków jest podstawą do przyznania ostatecznej oceny pozytywnej lub negatywnej. Brak przyznania negatywnej oceny ostatecznej i rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem, na podstawie art. 124 ust. pkt 3 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym, jedynie z powodu otrzymania oceny negatywnej jednej części obowiązków pracowniczych należy kwalifikować jako naruszenie przepisu o wypowiadaniu stosunku pracy.

Biuletyn SN Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych nr 1/2018

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Bohdan Bieniek (przewodniczący)

SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca)

SSN Romualda Spyt

w sprawie z powództwa A. M. przeciwko Politechnice [...] w [...] o przywrócenie do pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 stycznia 2018 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w [...] z dnia 10 marca 2016 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego Sądowi Okręgowemu w [...].

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w [...] wyrokiem z 24 marca 2015 r. oddalił powództwo o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne i odszkodowanie, rozstrzygając o kosztach postępowania. Sąd ustalił, że powódka została zatrudniona na podstawie mianowania w Politechnice [...] w dniu 30 kwietnia 2010 r. na okres 9 lat na stanowisku adiunkta naukowo dydaktycznego. W dniu 5 czerwca 2013 r., po uprzednim zasięgnięciu opinii rady wydziału, powódce wręczono oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia z uwagi na otrzymanie negatywnej oceny okresowej nauczyciela akademickiego. Ponadto, Sąd ustalił, że wszyscy nauczyciele akademiccy Politechniki [...] podlegają okresowej ocenie, w szczególności w zakresie należytego wykonywania obowiązków, o których mowa w art. 111 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2012 r., poz. 572). Kryteria ocen okresowych oraz tryb ich przeprowadzenia zawiera załącznik nr 9 do Statutu strony pozwanej. Zgodnie z tym załącznikiem oceny nauczyciela akademickiego dokonuje, w formie pisemnej, jego bezpośredni przełożony nie rzadziej niż raz na 2 lata. Ocena dokonywana jest poprzez wskazanie oceny "pozytywnej" ("a", "b", "c", "d") lub "negatywnej" ("e"), w każdej ze sfer działalności pracownika, to jest działalności naukowej, dydaktycznej, organizacyjnej. Ocena negatywna musi być umotywowana pisemnie, a ponowną ocenę przeprowadza się po upływie roku. Ocenę wystawioną przez bezpośredniego przełożonego może zakwestionować przełożony wyższego szczebla, wówczas ocenę uzgadnia przełożony kolejnego szczebla. Uzyskanie drugiej oceny negatywnej po upływie roku skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy w trybie art. 124 ust. 2 ww. ustawy. W załączniku tym wskazano, że okresowa ocena nauczycieli akademickich jest przeprowadzana zgodnie z art. 132 ww. ustawy. Ocenie podlegają wyniki i sposób wykonywania wszystkich obowiązków określonych w art. 111 ww. ustawy dla poszczególnych grup nauczycieli. Celem oceny jest podsumowanie całości dorobku w ocenianym okresie pracy oraz wyłonienie szczególnie wyróżniających się nauczycieli, a także nauczycieli niewykonujących wszystkich obowiązków. Wyniki ocen powinny być wykorzystywane przy awansowaniu, przyznawaniu nagród, odznaczeń, wyróżnień oraz przy ustalaniu wysokości wynagrodzeń. Oceny negatywne mają zastosowanie przy rozwiązywaniu stosunku pracy w trybie art. 124 ust. 1 pkt 3 oraz art. 124 ust. 2 ww. ustawy. W załączniku tym wskazano, że przy ocenie działalności naukowej brane są pod uwagę: 1) publikacje naukowe własne i zespołowe oraz ranga wydawnictw, w których je ogłoszono, 2) udział w konferencjach naukowych, szczególnie związany z przedstawieniem własnego referatu na sesji plenarnej, referatu, komunikatu lub postera, a także ranga naukowa tych konferencji, 3) uzyskiwanie grantów oraz pochodzących spoza uczelni form finansowania prac naukowych i rozwojowych, 4) uzyskanie tytułu naukowego, stopni naukowych doktora habilitowanego lub doktora albo zaawansowanie pracy habilitacyjnej lub doktorskiej (o ile dotyczy), 5) uzyskane nagrody i wyróżnienia międzynarodowe i krajowe za działalność naukową, 6) cytowanie publikacji ocenianego nauczyciela akademickiego przez innych autorów, recenzje prac, rozpraw i publikacji naukowych oraz oceny dorobku naukowego i propozycji tematów badawczych, 7) opracowania inżynierskie własne i wykonane na zamówienie podmiotów naukowych i gospodarczych, projekty architektoniczne i urbanistyczne, udział w konkursach i wystawach twórczości, opracowanie patentów i nowych technologii oraz ich wdrażanie. Wzór ankiety oceny stanowi załącznik do uchwały Senatu Politechniki [...] nr 90/o/12/2012. Zgodnie z nim pisemne uzasadnienie oceny końcowej sporządza się w przypadku, gdy ocena oceniającego różni się od oceny ocenianego. Sąd ustalił, że powódka obroniła pracę doktorską w 2010 r. W okresie całego zatrudnienia opublikowała dwie prace naukowe. Na przestrzeni lat prowadziła szesnaście różnego rodzaju zajęć. Powódka nie była obciążona działalnością dydaktyczną bardziej niż inni pracownicy. Za okres pracy od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. otrzymała negatywną ocenę "e" za działalność naukowo-badawczą. Za działalność dydaktyczną powódka otrzymała ocenę pozytywną - "b", natomiast za uczestnictwo w pracach organizacyjnych uczelni ocenę pozytywną - "a". W latach 2011-2012 powódka nie uczestniczyła w konferencjach, nie opublikowała żadnych prac, nie uzyskała grantów ani żadnych nagród za działalność naukową. Ocena pracy naukowej powódki dokonana przez nią samą została zaakceptowana przez przełożonego, który nie zgłosił do niej żadnych uwag. Powódka nie zgłaszała zastrzeżeń do powyższej oceny. Powódka nie zgłaszała również przełożonym, by z uwagi na obciążenie dydaktyczne nie była w stanie zajmować się pracą naukową. W 2013 r. powódka zgłosiła do publikacji artykuł w języku angielskim. Praca otrzymała negatywną recenzję. Sąd Rejonowy wskazał na treść art. 124 ust. 1 pkt 3, art. 132 oraz art. 111 ww. ustawy. Sąd wskazał, że przepisy ustawy zostały uszczegółowione w Statucie strony pozwanej, który wskazuje w § 94 ust. 3 pkt 1, że rozwiązanie stosunku pracy z mianowanym nauczycielem akademickim odbywa się zgodnie z artykułami od 123 do 126 ww. ustawy: 1) stosunek pracy z mianowanym nauczycielem rozwiązuje, w trybie art. 124 oraz art. 126 ww. ustawy, Rektor po zasięgnięciu opinii właściwej rady wydziału lub właściwego prorektora. Sąd stwierdził, że w tej sprawie Rektor rozwiązał stosunek pracy z powódką po uzyskaniu opinii właściwej rady wydziału. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano otrzymanie przez powódkę negatywnej oceny okresowej nauczyciela akademickiego, o której mowa w art. 132 ww. ustawy za okres od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. Zgodnie z załącznikiem nr 9 do Statutu strony pozwanej ocena okresowa dokonywana jest poprzez wskazanie oceny "pozytywnej" ("a", "b", "c", "d") lub "negatywnej" ("e"), w każdej ze sfer działalności pracownika, tj. działalności naukowej, dydaktycznej, organizacyjnej. Oceny negatywne mają zastosowanie przy rozwiązywaniu stosunku pracy w trybie art. 124 ust. 1 pkt 3 oraz art. 124 ust. 2 ww. ustawy. W przedmiotowej sprawie powódka uzyskała dwie oceny pozytywne (za pracę dydaktyczną i organizacyjną) i jedną negatywną (za pracę naukową). Sąd stwierdził, że z treści postanowień Statutu i załącznika nr 9 do Statutu wynika, że ocena okresowa jest w istocie zbiorem trzech ocen, z których każda może być pozytywna lub negatywna. W konsekwencji, otrzymanie przynajmniej jednej oceny negatywnej skutkuje możliwością rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem naukowym. Sąd wskazał, że powódka nie kwestionowała negatywnej oceny za pracę naukową, jaką otrzymała. Z kolei oceniający ją przełożony zaakceptował wpisaną przez nią oceną, w związku z czym brak było obowiązku sporządzania pisemnego uzasadnienia oceny. Odnosząc się do zasadności kryteriów zastosowanych przez stronę pozwaną do oceny pracy naukowej powódki, Sąd Rejonowy stwierdził, że dobór kryteriów oceny pracowników przez stronę pozwaną jest wyrazem zasady autonomii uczelni wyższych. Kryteria oceny pracy naukowej wskazane w załączniku nr 9 do uchwały Senatu uczelni nr 89/o/12/2012 Sąd ocenił jako obiektywne i weryfikowalne. Sąd stwierdził, że powódka nie potrafiła wykazać żadnych efektów swojej działalności naukowej. Dwie publikacje powódki zostały napisane jeszcze przed 2010 r. W latach 2011-2012 powódka nie podjęła w zasadzie żadnych prac badawczych. Powódka nie przedstawiła żadnych wiarygodnych dowodów wskazujących na fakt, że pomimo niespełniania kryteriów wskazanych przez uczelnię, prowadzi ona inny rodzaj działalności badawczej. W ocenie Sądu Rejonowego brak było podstaw do przyjęcia, że ocena wyników pracy naukowej powódki powinna być pozytywna. Sąd podkreślił przy tym, że zmiana okresu, w którym dokonywana jest ocena pracowników naukowych mogła być pewnym zaskoczeniem dla powódki, niemniej jednak, dłuższe okresy oceny nie oznaczają, że pracownik może przez pierwsze lata nie wykazywać żadnej aktywności i dopiero w latach końcowych podjąć prace badawcze. W ocenie Sądu Rejonowego nie zasługiwał także na uwzględnienie argument powódki, że nie mogła ona realizować w pełni pracy naukowej z uwagi na nadmiar czasochłonnych zajęć dydaktycznych. Z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków wynikało, że powódka nie miała więcej godzin dydaktycznych niż inni pracownicy. Powódka nie skarżyła się na nadmiar tej pracy. Uwzględniając powyższe, Sąd Rejonowy uznał, że rozwiązanie stosunku pracy z powódką nie naruszało przepisów prawa i było uzasadnione.