Wyrok SN z dnia 23 września 2020 r., sygn. II PK 213/18

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący)

SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)

‎SSN Leszek Bielecki

w sprawie z powództwa E. I. ‎przeciwko (…) Uniwersytetowi Medycznemu w W. ‎o przywrócenie do pracy, wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 23 września 2020 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 19 kwietnia 2018 r., sygn. akt XXI Pa (…),

I. oddala skargę kasacyjną,

II. nie obciąża powódki kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

W wyroku z dnia 19 kwietnia 2018 r., sygn. akt XXI Pa (…), Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w W. – w sprawie z powództwa E. I. przeciwko (…) Uniwersytetowi Medycznemu w W. o przywrócenie do pracy, wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy – oddalił apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia 30 sierpnia 2017 r., sygn. akt VII P (…), oddalającego powództwo.

Sąd Okręgowy zaaprobował ustalenia Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którymi powódka pracowała w pozwanym (…) Uniwersytecie Medycznym w W. w okresie od 1 listopada 1977 r. na podstawie mianowania; od 1 października 1987 r. - na stanowisku adiunkta w Zakładzie Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej z ustalonym pensum zajęć dydaktycznych w wymiarze 210 godzin w roku akademickim (pełen etat). Statut (…) Uniwersytetu Medycznego przyjęty uchwałą nr (…) Senatu Akademii Medycznej w W. z dnia 12 czerwca 2006 r. w § 82 wskazywał, że wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie, przeprowadzonej nie rzadziej niż raz na cztery lata lub częściej na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej, w której nauczyciel akademicki jest zatrudniony. Statut pozwanego przyjęty uchwałą nr (…)/2010 Senatu (…) Uniwersytetu Medycznego z dnia 2 sierpnia 2010 r. w § 79 wskazywał, że wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie, przeprowadzonej nie rzadziej niż raz na cztery lata lub częściej na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej, w której nauczyciel akademicki jest zatrudniony. Statut przyjęty uchwałą nr (...)/2012 Senatu (…) Uniwersytetu Medycznego z dnia 26 marca 2012 r. w § 82 wskazywał, że wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie, w szczególności w zakresie należytego wykonywania obowiązków (...), przeprowadzonej nie rzadziej niż raz na dwa lata lub częściej na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej, w której nauczyciel akademicki jest zatrudniony. Dodatkowo w § 83 ust. 3 pkt. 1 wskazano, że otrzymanie przez nauczyciela akademickiego zatrudnionego na podstawie mianowania jednej oceny negatywnej może stanowić podstawę do rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem. Zgodnie z uchwałą nr (...)/2015 r. Senatu z dnia 23 lutego 2015 r. wprowadzającą zmiany Statusu (…) UM z 2012 r., które weszły w życie 1 stycznia 2016 r., Rektor określa szczegółowe kryteria oceny pracy nauczycieli akademickich. Na ocenę miały wpływ m.in. ilość publikacji, ilość cytowań, ocena studentów oraz prowadzenie zajęć w języku angielskim. U pozwanego oceny dokonywano na podstawie ankiet - oceny parametrycznej działalności naukowej i dydaktycznej. Do ankiet załączono instrukcję obsługi. Pracownik sam wypełniał ankietę, kolejno otrzymywał ją kierownik jednostki - wypełniał część należącą do jego kompetencji i sprawdzał część wypełnioną przez pracownika. Pracownik i kierownik podpisywali ankietę i przekazywali ją referentowi, ten z kolei przesyłał ją do działu personalnego. Arkusz oceny przełożony przesyłał dziekanowi, który dokonywał kolejnej weryfikacji. Arkusz przedstawiano komisji nauczycieli akademickich oraz komisji rektorskiej. Ankiety, co do zasady powinny być wypełnione w formie elektronicznej. Zdarzało się, że E. L. przepisywała informacje naniesione ręcznie do dokumentu w formie elektronicznej; ostatnią stronę wypełniał kierownik ręcznie. Ocenę powódki zatwierdzał M. W. Procedura oceniana na podstawie arkusza była długotrwała. Arkuszem oceny nauczyciela akademickiego - rok oceny 2012, ocenie podlegał dorobek powódki za lata 2010-2011. Powódka otrzymała ocenę negatywną. Pismem datowanym na 20 maja 2013 r. powódka została poinformowana o otrzymaniu oceny negatywnej i pouczona o prawie odwołania się w terminie 30 dni. Arkuszem oceny nauczyciela akademickiego - rok oceny 2014, ocenie podlegał dorobek powódki za lata 2012-2013. Powódka otrzymała ocenę negatywną. Powódka od 2002 r. miała jedną publikację, była bardzo źle oceniana przez studentów jako pracownik dydaktyczny. W wynikach ankiet studenckich było bardzo dużo uwag odnośnie jej pracy, powódka była najgorzej ocenianym nauczycielem akademickim. Powódka od wielu lat zajmowała się fizjologią kliniczną i prosiła, aby nie dawać jej nowych tematów. Współpraca z powódką była trudna. Pismem z 15 maja 2014 r. powódka wystąpiła o wstrzymanie formularza oceny za lata 2012-2013 z uwagi na umieszczone w nim błędy i krzywdzące dane. W odpowiedzi poproszono powódkę o szczegółową informację, które dane wpisane do arkusza są niepoprawne. Jednocześnie, wskazano iż wersja elektroniczna arkusza oceny przedłożona do Działu Personalnego jest zgodna z wersją papierową arkusza oceny złożoną w Dziekanacie I Wydziału Lekarskiego. Zgodność danych wpisanych do arkusza ze stanem faktycznym potwierdziły własnoręcznym podpisem: powódka oraz dr hab. n. med. A. C. – Kierownik Zakładu Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej. Pismem z 22 maja 2014 r. powódka przekazała informacje o szczególnych sytuacjach osobistych, które miały i mają wpływ na przebieg jej prac naukowych. Jednocześnie powódka wskazała na błędnie wprowadzone dane dotyczące m.in. zaniżonej liczby cytowań, zaniżonego indeksu Hirsha oraz niewpisanych materiałów dydaktycznych. W odpowiedzi Odwoławcza Uczelniana Komisja ds. Oceny Nauczycieli Akademickich wskazała, że termin na wniesienie odwołania dotyczącego negatywnej oceny pracy powódki za lata 2010-2011 upłynął 30 lipca 2013 r., a przepisy nie przewidują dokonywania korekty ocen za lata ubiegłe. Niezależnie od powyższego, poproszono powódkę o dostarczenie do kadr uczelni prawidłowych informacji - zgodnie z załączoną instrukcją (potwierdzonych przez Bibliotekę Uczelnianą), oraz wskazano, że informacje te zostaną uwzględnione przy podejmowaniu decyzji kadrowych, związanych z wynikami oceny. Liczba cytowań dla całego dorobku, według bazy Scopus wynosiła 51, indeks Hirscha 5, a według bazy Web of Science 98, indeks Hirscha 5. Z uwzględnieniem powyższych danych dokonano korekty arkusza oceny dorobku naukowego powódki. Powódka ponownie otrzymała ogólną ocenę negatywną. Weryfikację arkusza powódki przeprowadziła A. C.. Błędy wynikały z nieprawidłowego zrozumienia przez powódkę okresu publikacji. A. C. wielokrotnie prowadziła z powódką rozmowy w celu poprawy jakości wyników jej pracy. Pomimo wybrania dla powódki wyników z korzystniejszej bazy danych - ocena i tak była negatywna. Arkusze ocen były sprawdzane bardzo skrupulatnie. Powódka została zapoznana z oceną z 8 października 2014 r. i pouczona o prawie odwołania w terminie 30 dni. 7 listopada 2014 r. powódka wniosła odwołanie do Odwoławczej Uczelnianej Komisji ds. Oceny Nauczycieli Akademickich wskazując na niemożność dostosowania wyników pracy do wymagań Arkusza Ocen Nauczyciela Akademickiego za okres 2010-2011. Powódka wskazała, że dotychczas obowiązywał ją 4-letni okres rozliczeń za lata 2010-2014. Pismem z 18 listopada 2014 r. powódka została poinformowana, że Komisja Odwoławcza podjęła decyzję o utrzymaniu negatywnej oceny pracy powódki. W piśmie wskazano, że uzasadnieniem dla utrzymania negatywnej oceny jest opinia dotycząca pracy dydaktycznej, wyrażona przez Samorząd Studentów w oparciu o anonimową ankietę za lata 2011/2012 - 2,77 (w skali od 1 - bardzo źle do 5 - bardzo dobrze), 2012/2013 - 2,85, 2013/2014 - 2,26. Wskazano, że niska ocena pracy utrzymuje się w kolejnych latach i nie wykazuje tendencji rosnącej. Komisja wskazała brak aktywności naukowej w formie publikacji: za lata 2012-2013 IF: 0, punktacja MNISZW: 0. Negatywną opinię przedstawiła również kierownik jednostki dr L. P. (w zastępstwie dr hab. A. C.). Komisja Odwoławcza jednogłośnie wypowiedziała się za utrzymaniem negatywnej oceny pracy powódki. Powódka złożyła zawiadomienie o przestępstwie do organów ścigania w związku z popełnieniem czynu zabronionego polegającego na nieuwzględnieniu jej dorobku naukowego w arkuszu oceny nauczyciela akademickiego, co spowodowało negatywną ocenę. Pozwany wypowiedział powódce umowę o pracę 21 listopada 2014 r. z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, z uwagi na otrzymanie przez powódkę dwóch kolejnych negatywnych ocena pracy na stanowisku nauczyciela akademickiego dokonanych za lata 2010-2011 oraz 2012-2013. Średnie miesięczne wynagrodzenie powódki liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosiło 4.216,80 zł.