Postanowienie SN z dnia 9 lutego 2017 r., sygn. IV CZ 108/16

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)

SSN Marian Kocon

SSN Iwona Koper (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku E. Spółki Akcyjnej w G. przy uczestnictwie [...] o stwierdzenie zasiedzenia służebności, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 lutego 2017 r., zażalenia uczestników postępowania [...] na postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia 28 kwietnia 2016 r., sygn. akt I Ca .../16,

oddala zażalenie pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w W. na skutek apelacji wnioskodawcy E. S.A., na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w R. z dnia 30 września 2015 r., oddalające wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowych o treści odpowiadającej służebności przesyłu i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania. Stwierdził, że z ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego nie wynika, kto wzniósł urządzenia przesyłowe na nieruchomości będącej obecnie własnością uczestników postępowania A. K. i T. B., a przede wszystkim jakie podmioty władały faktycznie nieruchomościami do dnia 31 stycznia 1989 r., jak i po tej dacie. W odniesieniu do tej drugiej sytuacji nie zostały dokonane jakiekolwiek ustalenia faktyczne dotyczące poprzedników prawnych wnioskodawcy i podstaw prawnych tego następstwa. Brak tych ustaleń nie pozwalał na rozważenie - co było w sprawie niezbędne - czy zaistniały obie przesłanki z art. 336 k.c. składające się na pojęcie posiadania. Przy przyjęciu złej wiary i ustaleń Sądu Rejonowego dotyczących wybudowania napowietrznej linii energetycznej w 1965 r., termin zasiedzenia służebności upłynąłby z dniem 31 grudnia 1985 r., a osobą nabywającą ograniczone prawo rzeczowe byłby Skarb Państwa. Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia sporządzonego z naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c. nie wynika jednak dlaczego wniosek w tej części miałby podlegać oddaleniu. Oddalając wniosek w dalszej części Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawca nie wykazał przeniesienia posiadania i także w tym wypadku niezbędne jest dokonanie wskazanych uprzednio ustaleń, przy braku których rozważania Sądu odwoławczego mogą mieć jedynie teoretyczny charakter. Sąd Rejonowy pominął też zupełnie w swoich ustaleniach decyzję wydaną na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, mogącą mieć znaczenie dokumentu stwierdzającego przeniesienie poosiadania, o którym mowa w art. 348 k.c. Ze stwierdzonym uchybieniem wiąże się kwestia nierozpoznania istoty sprawy przez Sąd Rejonowy, do którego dochodzi również w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji dokonał oceny prawnej roszczenia bez oparcia jej o właściwie ustaloną podstawę faktyczną. Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawie zachodzi potrzeba dokonania po raz pierwszy niezbędnych dla jej rozstrzygnięcia wskazanych ustaleń faktycznych, które powinny doprowadzić do wskazania konkretnej daty objęcia służebności w posiadanie - o ile miało to miejsce - zaś gdyby okazało się to niemożliwe, niezbędne będzie wskazanie dlaczego ewentualny termin zasiedzenia rozpoczął bieg od przyjętej przez Sąd pierwszej instancji początkowej daty zasiedzenia. W toku dalszego procedowania Sąd pierwszej instancji będzie związany poglądem Sądu Okręgowego o dopuszczalności nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu wynikającej m.in. z linii orzeczniczej prezentowanej przez uchwałę 7 sędziów SN z 8 kwietnia 2014 r., III CZP 87/13 (OSNC 2014, nr 7 -8, poz. 68).