Wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2016 r., sygn. III UK 102/15

Przy ocenie zasadności wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu należy badać nie tylko faktyczną zdolność strony do własnego działania w toczącym się postępowaniu, ale i stopień skomplikowania sprawy. Dlatego nieprzyznanie fachowego pełnomocnika z urzędu -w sytuacji, gdy strona swoim zachowaniem wykazuje nieznajomość reguł postępowania lub nieporadność prowadzącą do tego, że przy faktycznym lub prawnym skomplikowaniu sprawy nie jest w stanie wykorzystać prawnych możliwości prawidłowego jej prowadzenia - może być kwalifikowane jako zaniechanie sądu powodujące nieważność postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony jej praw. Dotyczy to zwłaszcza przypadku, gdy strona nie jest w stanie podjąć racjonalnej obrony swych praw w postępowaniu sądowym ze względu na stan zdrowia psychicznego, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych danej sprawy

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Józef lwulski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Halina Kiryło

SSN Zbigniew Korzeniowski

w sprawie z odwołania D. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o prawo do renty socjalnej i o wznowienie postępowania, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 kwietnia 2016 r., skargi kasacyjnej odwołującej się od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 22 stycznia 2015 r.,

uchyla zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Okręgowego w R. z dnia 8 października 2014 r., znosi postępowanie przed tymi Sądami i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w R. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 27 listopada 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił D. M. ustalenia prawa do renty socjalnej, powołując się na to, że wnioskodawczyni nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Kolejną decyzją z dnia 13 stycznia 2014 r. organ rentowy zwrócił skargę wnioskodawczyni "o wznowienie postępowania w sprawie dotyczącej prawa do renty socjalnej" zakończonej prawomocnym wyrokiem z dnia 7 października 2010 r. z uzasadnieniem, że organem właściwym do rozpoznania takiej skargi jest sąd powszechny, a nie organ rentowy. Obie decyzje wnioskodawczyni zaskarżyła odwołaniami. W odwołaniu od decyzji z dnia 27 listopada 2013 r. wnioskodawczyni podniosła, że aktualny stan jej zdrowia nie pozwala na podjęcie przez nią jakiejkolwiek pracy fizycznej ani umysłowej. Z kolei w odwołaniu od decyzji z dnia 13 stycznia 2014 r. wnioskodawczyni powołała się na to, że podstawą skargi o wznowienie postępowania jest wydanie przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 28 lutego 2012 r. wyroku w sprawie K 5/11.