Wyrok SN z dnia 24 czerwca 2015 r., sygn. II UK 260/14

Wykonywanie prac zleconych przez pracodawcę, kiedy fabryka miała przestoje z powodu braku surowca, odbiera pracownikowi zatrudnionemu w szczególnych warunkach prawo do wcześniejszej emerytury.

Gazeta Prawna nr 155/2015

Sąd Najwyższy w składzie:

Prezes SN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)

SSN Jolanta Frańczak

SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku B. N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 czerwca 2015 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego [...] z dnia 16 stycznia 2014 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2014 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O. z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie z wniosku B. N. o emeryturę, uznając że wnioskodawca udowodnił 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach i w związku z tym spełnił przesłanki określone w art. 32 w związku z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 748), co uzasadniało przyznanie dochodzonego świadczenia. W stanie faktycznym sprawy, wnioskodawca (urodzony w dniu 12 października 1952 r.), obecnie niepracujący, w dniu 30 listopada 2012 r. złożył wniosek o emeryturę. Na podstawie przedłożonej dokumentacji organ rentowy ustalił, że wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a na dzień 1 stycznia 1999 r. udokumentował ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 25 lat i 3 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych. Decyzją z dnia 10 grudnia 2012 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, wskazując w uzasadnieniu, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Zakładach [...] od dnia 1 czerwca 1971 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. na stanowisku dziewiarza, gdyż nie przedłożył on świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za ten okres pracy. Wnioskodawca w powyższym okresie zatrudniony był na stanowisku dziewiarza maszynowego, początkowo na zwykłych maszynach dziewiarskich, a następnie w 1976 r. przeszeregowany został na maszyny dziewiarskie automatyczne do produkcji dzianin w nowej hali produkcyjnej. W okresie od dnia 21 kwietnia 1972 r. do 3 maja 1974 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, po czym nadal pracował jako dziewiarz w dziewiarni w S., a następnie w nowym zakładzie "E" od dnia 1 sierpnia 1975 r. W latach osiemdziesiątych, wobec trudności zaopatrzeniowych i braku przędzy, pracownikom powierzano prace wedle posiadanych przez nich umiejętności lub też wyuczonego zawodu i dlatego wnioskodawcy powierzano stanowisko murarza, z tym, że kiedy były regularne dostawy przędzy nadal kierowany był do produkcji. Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie wnioskodawcy i zmienił decyzję organu rentowego, przyznając wnioskodawcy prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 1 listopada 2012 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji wskazał, że wnioskodawca w okresie od listopada 1971 r. do marca 1987 r. (tj. 15 lat i 5 miesięcy) pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dziewiarza, wykonując prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, a wykonywana praca była pracą w szczególnych warunkach. Jednocześnie Sąd ten ustalił, że od 1 kwietnia 1987 r. wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku murarza, przy czym prace te dzielił z obowiązkami dziewiarza, zatem nie wykonywał pracy dziewiarza w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W ocenie Sądu pierwszej instancji, wnioskodawca wykazał wymagany 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, co uzasadniało przyznanie dochodzonego świadczenia od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono wniosek tj. od dnia 1 listopada 2012 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację organu rentowego, akceptując ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, jak i zapadłe orzeczenie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zgromadzony przez Sąd pierwszej instancji materiał dowodowy prowadzi do jednoznacznego wniosku, że wnioskodawca pracował jako dziewiarz i murarz. Zgodnie z wykazem A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) jako pracę w warunkach szczególnych wymieniono prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych (wykaz A, Dział VII, pozycja 4). Według Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy zaliczył również wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od dnia 1 kwietnia 1987 r. do dnia 31 grudnia 1987 r., ustalając, że w tym okresie wnioskodawca wykonywał prace dziewiarza łącząc ją z pracą murarza. W aktach pracowniczych wnioskodawcy znajduje się dokument - skierowanie na szkolenie BHP wydane w listopadzie 1987 r. Szkolenie to kieruje wnioskodawcę na szkolenie jako pracownika dziewiarni - dziewiarza. Tym samym Sąd Apelacyjny uznał, że z całą pewnością wnioskodawca w listopadzie i grudniu 1987 r. wykonywał pracę dziewiarza, a co za tym idzie pracował w warunkach szczególnych. W skardze kasacyjnej od tego wyroku, zaskarżając go w całości, pełnomocnik organu rentowego zarzucił naruszenie prawa materialnego - art. 184 ust.1 pkt. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że wnioskodawca spełnił przesłankę co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach na dzień 31 grudnia 1998 r., art. 32 ust.4 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że zatrudnienie wnioskodawcy na stanowisku murarza także w okresie od dnia 1 stycznia 1982 r. do 31 grudnia 1982 r. było zatrudnieniem w warunkach szczególnych oraz naruszenie przepisów postępowania mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy - art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia w uzasadnieniu wyroku Sądu drugiej instancji podstawy prawnej uznania okresu zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku murarza jako zatrudnienia w szczególnych warunkach, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania.