Wyrok SN z dnia 17 grudnia 2014 r., sygn. I UK 169/14

Przez okresy "niepełnych miesięcy zatrudnienia" należy rozumieć te miesiące, w których zatrudnienie trwało krócej niż miesiąc kalendarzowy, czyli wówczas, jeśli nie było wykonywane przez wszystkie dni konkretnego miesiąca, w szczególności, gdy rozpoczęło się po pierwszym dniu miesiąca, względnie zakończyło się przed ostatnim jego dniem.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Romualda Spyt (przewodniczący)

SSN Bogusław Cudowski

SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania M. M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. o prawo do emerytury górniczej, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 grudnia 2014 r., skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 16 października 2013 r.,

oddala skargę kasacyjną i przyznaje adw. Z. K. od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej wykonywanej z urzędu w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 30 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury górniczej z uwagi na brak udowodnienia wymaganego ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) 25-letniego okresu pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pod ziemią. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 22 marca 2012 r. wykazał 19 lat, 8 miesięcy i 14 dni takiej pracy. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. wyrokiem z dnia 28 maja 2013 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu M. M. prawo do emerytury, poczynając od dnia 22 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w oparciu o akta organu rentowego, akta osobowe ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w KWK "K.", zeznania świadków: M. G., M. M., J. B. i M. N. oraz zeznania ubezpieczonego, ustalił, iż wniosek o emeryturę złożył on w dniu 22 marca 2012 r.; w okresie od dnia 13 maja 1992 r. do dnia 24 kwietnia 1999 r. pracował w KHW S.A. KWK "K.-K." Ruch II jako sygnalista pod ziemią. W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy powołał się na treść art. 50e ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat. Sąd pierwszej instancji, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy przyjął, że ubezpieczony przez cały okres sporny zasadniczo pracował pod ziemią, a tylko wyjątkowo na nadszybiu, w niewielkim wymiarze, bądź w weekendy, podczas wykonywania zastępstwa nieobecnego pracownika. Zdaniem Sądu, nie zmieniało to charakteru pracy ubezpieczonego, który faktycznie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace pod ziemią, na podszybiu. Uwzględniając w wymiarze pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze okres sporny w tej sprawie, Sąd przyjął, że łączny wymiar tej pracy wynosi 25 lat, a co za tym idzie, ubezpieczony spełnił kumulatywnie wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia, dlatego mając na uwadze treść art. 100 ust. 1 powołanej ustawy, zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury, począwszy od dnia 22 marca 2012 r., tj. od daty złożenia wniosku, orzekając na mocy art. 477 § 2 k.p.c. Rozpoznając apelację organu rentowego, Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 października 2013 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie. W ocenie Sądu drugiej instancji Sąd Okręgowy dokonał błędnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w sposób nieuprawniony zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze pod ziemią cały okres zatrudnienia w KHW S.A. Kopalnia Węgla Kamiennego "K.-K." Ruch II od 13 maja 1992 r. do 24 kwietnia 1999 r., co w konsekwencji spowodowało, że nieprawidłowo ustalił spełnienie warunków pozwalających na przyznanie mu prawa do emerytury górniczej bez względu na wiek. W niniejszej sprawie M. M. złożył w organie rentowym w dniu 22 marca 2012 r. wniosek o emeryturę, dokumentując świadectwem pracy zatrudnienie pod ziemią w KWK "S." w C. w okresie od 15 września 1986 r. do 12 maja 1992 r. oraz zaświadczeniem pracy zatrudnienie pod ziemią w KWK "W." w K. w okresie od 26 kwietnia 1999 r. do 22 marca 2012 r. Przedłożył również świadectwo pracy z okresu zatrudnienia w KWK "K.-K.", wskazujące na pracę w charakterze sygnalisty pod ziemią w okresie od 13 maja 1992 r. do 24 kwietnia 1999 r. - wraz z wykazem zjazdów. W oparciu o powyższe dokumenty organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu do pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zatrudnienie w KWK "S." oraz w KWK "W.", a także 19 miesięcy z okresu zatrudnienia w KWK "K.-K.", tj. te miesiące, w których przez wszystkie dni robocze wykonywał on pracę na stanowisku sygnalisty podszybia. Apelujący powołał się przy tym na wymiar tych dni roboczych - 22 dni za miesiąc w odniesieniu do okresów przypadających po dniu 1 stycznia 1981 r. - zgodne z treścią § 31 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) wydanego na podstawie delegacji zawartej w ustawie z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), który zachował aktualność po dacie wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w oparciu o treść art. 194. Z dołączonego wykazu ewidencji zjazdów, począwszy od lutego 1996 r. wynikało, że praca ubezpieczonego była zróżnicowana, polegała ona na pracy sygnalisty podszybia, sygnalisty nadszybia, przy naprawie urządzeń przyszybowych, czyszczeniu rząpia, naprawy w szybie i prac związanych z likwidacją szybu. W ocenie Sądu analiza tego dokumentu pozwala zauważyć, że nie sposób było zaliczyć do pracy w pełnym wymiarze czasu pod ziemią całego okresu pracy, począwszy od lutego 1996 r. do grudnia 1998 r. Sąd stwierdził, że w 1996 r. z całą pewnością nie można było zaliczyć do takiej pracy miesięcy: maja, sierpnia i grudnia. W maju ubezpieczony pracował jako sygnalista podszybia tylko w wymiarze 15 dniówek roboczych i 2 dniówki w szybiku "27", a pozostały czas pracy jako sygnalista nadszybia. Z kolei, w sierpniu takich dniówek pod ziemią ubezpieczony wykazał 11, a w grudniu 10. W 1997 r. z okresu pracy pod ziemią stale i w pełnym wymiarze należało wyłączyć miesiące: styczeń, luty, lipiec i grudzień, w których kolejno w takim charakterze pracował w wymiarze 7 dniówek, 9 dniówek, 15 dniówek i 16 dniówek, a w 1998 r. należało wyłączyć miesiące: styczeń luty, marzec, maj, czerwiec i wrzesień, w których kolejno w takim charakterze pracował w wymiarze 8 dniówek, 19 dniówek, 10 dniówek, 18 dniówek i 16 dniówek. Zdaniem Sądu analiza wykazu zjazdów ubezpieczonego po lutym 1996 r. pozwalała zauważyć, że faktycznie w większości miesięcy przeważała liczba dniówek pod ziemią, co niemniej, wobec braku wykazania 22 dni takiej pracy, nie pozwalało do zaliczenia jej do stażu jako pracy stale i w pełnym wymiarze pod ziemią. W tym stanie rzeczy okres zatrudnienia ubezpieczonego w górnictwie, poczynając od dnia 15 września 1986 r. do dnia 22 marca 2012 r., tj. do dnia złożenia wniosku o emeryturę, wynosił łącznie 25 lat 6 miesięcy i 6 dni. Po wyłączeniu tylko miesięcy z okresu od marca 1996 r. do 1999 r. w wymiarze 13 miesięcy, opisanych wyżej, zdaniem Sądu ubezpieczony nie wykazał 25 lat pracy pod ziemią stale i w pełnym wymiarze. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, Sąd Apelacyjny uznając apelację organu rentowego za zasadną, na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł, jak w sentencji.