Uchwała SN z dnia 8 października 2014 r., sygn. III SZP 2/14

Od decyzji Prezesa Regulacji Energetyki w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji służy odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie - sądu ochrony konkurencji i konsumentów (art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm. oraz art. 479⁴⁶ pkt 1 k.p.c.).

Teza urzędowa

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Józef Iwulski (przewodniczący, sprawozdawca) ‎

SSN Maciej Pacuda

‎SSN Krzysztof Staryk

w sprawie z powództwa Z. Spółki Akcyjnej ‎przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki ‎o stwierdzenie nieważności decyzji dotyczącej świadectwa pochodzenia , ‎po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 października 2014 r., ‎zagadnienia prawnego przedstawionego postanowieniem Sądu Apelacyjnego w (…) dnia 28 maja 2014 r.,

"Czy na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r. 1059) służy odwołanie do Sądu Okręgowego w W. - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki wydanej w przedmiocie stwierdzenia nieważności uprzednio wydanej decyzji tego organu regulacyjnego?"

podjął uchwałę:

Od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji służy odwołanie do Sądu Okręgowego w W. - sądu ochrony konkurencji i konsumentów (art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm. oraz art. 479⁴⁶ pkt 1 k.p.c.).

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 28 maja 2014 r., Sąd Apelacyjny w (…) na podstawie art. 390 § 1 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia rozpoznawane zagadnienie prawne jako budzące poważne wątpliwości.

Zagadnienie to wyłoniło się przy rozpoznawaniu zażalenia "Z." (dalej Spółka) na postanowienie Sądu Okręgowego w W. - sądu ochrony konkurencji i konsumentów z dnia 17 grudnia 2013 r., odrzucające odwołanie Spółki od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) z dnia 31 marca 2011 r. odmawiającej stwierdzenia nieważności uprzedniej decyzji Prezesa URE z dnia 28 marca 2008 r. umarzającej świadectwo pochodzenia z kogeneracji. Podstawę prawną decyzji Prezesa URE z 31 marca 2011 r. stanowiły art. 156 § 1 pkt 2 w związku z art. 157 § 1 i art. 158 § 1 k.p.a. w związku z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm.). W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, że przy wydawaniu decyzji z 28 marca 2008 r. nie naruszono w sposób rażący prawa, bowiem wykładnia art. 9a ust. 8d i 8e Prawa energetycznego nie jest jednolita w orzecznictwie. Odwołanie od decyzji z 31 marca 2011 r., które Spółka wniosła do Sądu Okręgowego zostało odrzucone z powołaniem się na niedopuszczalność drogi sądowej. Według Sądu Okręgowego, w sprawach o stwierdzenie nieważności decyzji wydanych uprzednio przez Prezesa URE, organ ten występuje w charakterze organu wyższego stopnia w rozumieniu art. 157 k.p.a. Organ orzekający w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej przeprowadza wyłącznie kontrolę prawidłowości samej decyzji i nie rozstrzyga o prawach lub obowiązkach stron (nie orzeka merytorycznie). Orzeczenie w kwestii stwierdzenia nieważności decyzji zapada w nowej (odrębnej) sprawie administracyjnej, przy czym od decyzji wydanej w takiej sprawie stronie przysługuje odwołanie lub wniosek o powtórne rozpatrzenie sprawy na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego. W decyzji z 31 marca 2011 r. Prezes URE - występujący zatem jako organ nadzoru - rozstrzygał nową sprawę administracyjną w postępowaniu o stwierdzenie nieważności własnej, wcześniejszej decyzji (wydanej na podstawie przepisów Prawa energetycznego). Oznacza to, że Prezes URE nie rozpoznawał sprawy z zakresu regulacji energetyki, w której rozstrzygnięcie byłoby poddane kognicji sądu powszechnego (art. 479 k.p.c.), lecz orzekał w sprawie, której istota polega na wzruszeniu ostatecznych decyzji administracyjnych w nadzwyczajnym trybie przewidzianym w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzje wydawane na podstawie art. 156 k.p.a. mają charakter zbliżony do orzeczeń wydawanych w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a więc nie zapadają w sprawach, w których Prezes URE orzekał na podstawie Prawa energetycznego. Z tej przyczyny - zdaniem Sądu Okręgowego - są one wyłączone spod kognicji sądów powszechnych. Przepisy art. 4791 § 1 w związku z art. 479 k.p.c. przyznają sądom powszechnym kompetencje jedynie w zakresie rozpoznawania środków odwoławczych od decyzji i postanowień Prezesa URE wydawanych w sprawach z zakresu energetyki (tych, w których Prezes URE działa w charakterze organu regulacyjnego). Natomiast w innych sprawach administracyjnych, w których rozstrzyga Prezes URE (a do nich zaliczają się sprawy rozpoznawane w trybie art. 156 k.p.a.) stosuje się przepisy art. 127 § 3 k.p.a. (ewentualnie art. 127 § 3 w związku z art. 144 k.p.a.). Według Sądu pierwszej instancji, skoro sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej (art. 184 Konstytucji RP), to takiej właśnie kontroli podlega Prezes URE działający w charakterze organ nadzoru w sprawie o stwierdzenie nieważności uprzedniej decyzji administracyjnej. W zażaleniu na postanowienie Sądu pierwszej instancji Spółka zarzuciła obrazę art. 199 § 1 pkt 1 w związku z art. 47947 § 2 k.p.c., art. 184 Konstytucji RP, art. 1 k.p.c., art. 479 pkt 1 k.p.c. oraz art. 30 ust. 2 Prawa energetycznego w związku z art. 177 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Według Spółki decyzja Prezesa URE odmawiająca stwierdzenia nieważności decyzji uprzednio wydanej przez ten organ podlega zaskarżeniu do sądu ochrony konkurencji i konsumentów.