Wyrok SN z dnia 18 marca 2014 r., sygn. II PK 256/12

Nieważność postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony swych praw zachodzi wtedy, gdy strona nie mogła brać udziału w postępowaniu sądowym lub jego istotnej części na skutek naruszenia przepisów postępowania przez sąd lub przeciwnika w sporze

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)

SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)

SSA Agata Pyjas-Luty

w sprawie z powództwa R. C. przeciwko J. Ś. następcy prawnemu A. Ś. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą A. Przedsiębiorstwo Specjalistyczne Robót Wiertniczych i Budowlanych z siedzibą w W., o ustalenie okresu zatrudnienia, wynagrodzenie, ekwiwalent za urlop i wydanie świadectwa pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 marca 2014 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia 19 kwietnia 2012 r.

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w W. wyrokiem z 20 stycznia 2012 r. ustalił, że powód R. C. był zatrudniony od 2 maja 2000 r. do 30 września 2005 r. u pozwanego A. Ś., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą A. Przedsiębiorstwo Specjalistyczne Robót Wiertniczych i Budowlanych w W. za wynagrodzeniem miesięcznym 2.955 zł i umowa o pracę została rozwiązana z przyczyn leżących po stronie pozwanego, ponadto nakazał pozwanemu wydać powodowi świadectwo pracy, a dalej idące żądanie oddalił. Sąd ustalił, że powód był zatrudniony jako asystent kierownika ruchu zakładu - kierownik przygotowania produkcji. Pracował w biurze i w terenie. Ostatnie wynagrodzenie otrzymał za styczeń 2004 r. Pozwany zalegał też z rozliczeniem składkowym. Nie było list obecności. W czerwcu 2004 r. u pozwanego były zatrudnione cztery osoby. Powód wykonywał pracę u pozwanego do 31 marca 2005 r. i od kwietnia nie otrzymał na piśmie polecenia pracy. Był na obiekcie w P. ale pozwany nie powierzył mu prowadzenia robot. Od 8 sierpnia 2006 r. powód prowadzi własną działalność. Pozwany zlikwidował działalność formalnie z końcem 2007 r. Powód wniósł o ustalenie stosunku pracy do 31 grudnia 2007 r. i zasądzenie zaległego wynagrodzenia od 1 sierpnia do 31 grudnia 2007 r. Sąd Rejonowy w ustaleniu okresu zatrudnienia powoda wziął po uwagę to, że pozwany został pozbawiony prawa wykonywania działalności gospodarczej od 1 października 2005 r. postanowieniem Sądu Rejonowego z 9 września 2005 r. (sygn. ... 61/05). Nie miała więc znaczenia data 31 grudnia 2007 r. wyrejestrowania działalności gospodarczej przez pozwanego. Powód w 2006 r. rozpoczął własną działalność gospodarczą, stąd uwzględniając całokształt okoliczności należało uznać, że był zatrudniony do 30 września 2005 r. Oddaleniu podlegało żądanie zatrudnienia po tej dacie oraz wynagrodzenia za pracę od 1 sierpnia do 31 grudnia 2007 r. Apelacje wniosły obie strony. Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z 19 kwietnia 2012 r. oddalił apelację powoda i w części uwzględnił apelację pozwanego, w ten sposób, iż zmienił wyrok Sądu Rejonowego i ustalił, że łączący strony stosunek pracy na podstawie umowy o pracę z 2 maja 2000 r. trwał do 30 czerwca 2004 r. Stwierdził, że żadna ze stron nie wypowiedziała umowy o pracę. Nie oznacza to, że strony nadal łączy stosunek pracy. Do ustania stosunku pracy doszło w sposób dorozumiany. Powód nie występował przeciwko pozwanemu do Sądu z roszczeniem przewidzianym w art. 56 czy w art. 67 k.p. Sąd pierwszej instancji w sposób arbitralny zajął stanowisko, że strony pozostawały w stosunku pracy do 30 września 2005 r., gdyż na tę datę nie wskazywała żadna ze stron i nie wymienił jej żaden ze świadków. Trafnie podnosił pozwany w apelacji, iż materiał dowodowy sprawy nie pozwala przyjąć innej daty ustania stosunku pracy jak tylko 30 czerwca 2004 r. Z treści zeznań św. K. S., której Sąd pierwszej instancji trafnie dał wiarę oraz z dowodów z dokumentów w postaci ekspertyz różnych geologów należy wyprowadzić wniosek, iż po czerwcu 2004 r. strony nie pozostawały w stosunku pracy. To, że sąd gospodarczy pozbawił pozwanego prawa wykonywania działalności gospodarczej (od 1 października 2005 r.) nie oznacza, że powód do tego czasu świadczył pracę. Zarejestrowanie działalności gospodarczej, jej wyrejestrowanie czy orzeczenie o zakazie jej prowadzenia nie przekłada się w prosty sposób na istnienie stosunku pracy i okres jego trwania. W sprawie sankcja (zakazu prowadzenia działalności) nie ma znaczenia w kwestii oceny zasadności roszczeń powoda. "W sytuacji, gdy łączący strony stosunek pracy ustał z dniem 30 czerwca 2004 r., bezprzedmiotowe są dywagacje powoda na temat jego gotowości do świadczenia pracy, której nie mógł rzeczywiście wykonywać z przyczyn dotyczących pracodawcy (art. 81 § 1 k.p.). Gotowość do pracy dotyczy z istoty rzeczy jedynie trwającego stosunku pracy. "Dlatego chybione są także zarzuty apelacji powoda naruszenia prawa materialnego. Natomiast roszczenie o wydanie świadectwa pracy nie mogło być uwzględnione, gdyż powód nie zachował terminu z art. 97 § 2 k.p. i z art. 291 § 1 k.p. Wobec uwzględnienia apelacji pozwanego w przeważającej części, w tym co do okresu (daty) trwania stosunku pracy, całkowicie bezzasadną okazała się apelacja powoda, dlatego z braku uzasadnionych podstaw została oddalona (art. 385 k.p.c.)".