Wyrok SN z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. IV CSK 614/13

Ponieważ celem przelewu na zabezpieczenie jest zaspokojenie się wierzyciela z przelanej wierzytelności, jest jasne, że do zaspokojenia dojdzie gdy w ogóle powstanie dług (cedenta lub osoby trzeciej ponieważ za dopuszczalny należy uznać także przelew w celu zabezpieczania długu cudzego). Brak długu oznacza brak potrzeby zaspokojenia cesjonariusza, ponieważ nie stał się on wierzycielem (cedenta lub osoby trzeciej). Brak długu czyni cel umowy przelewu bezprzedmiotowym. Odpadnięcie celu, dla którego dokonano przelewu dla zabezpieczenia o tyle zmienia sytuację prawną stron takiej umowy, że powoduje powstanie zobowiązania cesjonariusza do powrotnego przelewu, albo, jeżeli strony tak postanowią, powrót przelanej wierzytelności do majątku cedenta ipso iure. Przelew na zabezpieczenie wierzytelności przyszłej wymaga dostatecznego oznaczenia wierzytelności przyszłej co może nastąpić przez określenie tytułu jej powstania oraz wskazanie dłużnika i wierzyciela, ale nadto wymaga sprecyzowania czasu, w ciągu którego wierzytelność ta powinna powstać, a więc w istocie wymaga określenia czasu trwania powiernictwa. Umowne powiązanie czasu powstania wierzytelności (przyszłej) zabezpieczonej przelewem z wymagalnością przelanej wierzytelności nie jest wyłączone, ale nie przedstawia się jako obligatoryjne.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)

SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)

SSN Krzysztof Pietrzykowski

w sprawie z powództwa Towarzystwa [...] przeciwko M. Spółce Akcyjnej o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 25 czerwca 2014 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 8 lutego 2013 r.,

1. oddala skargę kasacyjną,

2. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3 600 (trzy tysiące sześćset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 7 września 2012 r. Sąd Okręgowy w G. oddalił powództwo Towarzystwa Ubezpieczeń [...] przeciwko M. Bank z siedzibą w G. o zapłatę 254.096 zł z ustawowymi odsetkami od 15 października 2008 r. Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne. Przedsiębiorstwo Budowlane C. sp. z o.o. z siedzibą w W. i T. sp. z o.o. z siedzibą w Ż. (zamawiający) zawarli umowę o generalne wykonawstwo uzgodnionego w umowie zadania inwestycyjnego. W związku z tą umową, powód w dniu 14 lipca 2008 r. udzielił spółce C. jako generalnemu wykonawcy gwarancji ubezpieczeniowej, na podstawie której gwarantował spółce T. nieodwołalnie i bezwarunkowo, na warunkach wynikających z tej umowy, zapłatę za powstałe w okresie ważności gwarancji zobowiązania generalnego wykonawcy, do wysokości 1.116.768,32 zł w przypadku nie usunięcia lub nienależytego wykonania usunięcia przez spółkę C. wad lub usterek powstałych w przedmiocie umowy. Umowa gwarancji obowiązywała do 12 października 2011 r. Zabezpieczeniem roszczeń powoda był wystawiony przez spółkę C. weksel własny in blanco z klauzulą bez protestu i cesja praw z rachunku lokaty terminowej w kwocie 250.000 zł. Z umowy cesji zawartej w dniu 15 lipca 2008 r. wynikało, że spółka C. przelewa na powoda wszelkie prawa przysługujące jej z tytułu umowy rachunku bankowego lokaty terminowej nieodnawialnej, na którym zdeponowano środki pieniężne w kwocie 250.000 zł oraz, że w przypadku nie dokonania przez C. spłaty należności wynikającej z umowy gwarancji, powód jest uprawniony do podjęcia z lokaty całej objętej cesją kwoty lub jej części na zaspokojenie swojej wierzytelności wraz z kosztami i odsetkami. Umowę rachunku bankowego lokaty terminowej spółka C. zawarła z pozwanym Bankiem, na okres trzech miesięcy, od 14 lipca do 14 października 2008 r. Pozwany został powiadomiony o przelewie, w piśmie z 16 lipca 2008 r. potwierdził przyjęcie do wiadomości zawarcie umowy cesji na warunkach określonych w umowie i zobowiązał się do przekazania, po otrzymaniu wezwania powoda, wszelkich należności wynikających z lokaty na rzecz powoda. Pozwany oświadczył ponadto, że wypłat z lokaty dokona po uzyskaniu pisemnej zgody powoda. Po upływie okresu trzymiesięcznego, na jaki lokata została założona, elektroniczny system obsługi bankowej, automatycznie, zgodnie z obowiązującym w pozwanym Banku regulaminem, środki pieniężne znajdujące się na lokacie, to jest 250.000 zł i odsetki - 4.095,89 zł, przekazał na bankowy rachunek bieżący spółki C.