Uchwała SN z dnia 5 listopada 2014 r., sygn. III CZP 76/14

Wierzytelność jest wymagalna w rozumieniu art. 498 § 1 k.c. w terminie wynikającym z art. 455 k.c.

Teza urzędowa

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Anna Kozłowska (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Jan Górowski

SSN Marian Kocon

Protokolant Katarzyna Bartczak

w sprawie z powództwa A. T. przeciwko "C. P." sp. z o.o. w G. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 5 listopada 2014 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 27 maja 2014 r.,

"Czy warunkiem koniecznym dla skutecznego potrącenia wierzytelności z tytułu kary umownej, której termin spełnienia nie został zastrzeżony (art. 498 § 1 k.c.) jest wcześniejsze wezwanie dłużnika do zapłaty tej kary (art. 455 k.c.)?"

podjął uchwałę:

Wierzytelność jest wymagalna w rozumieniu art. 498 § 1 k.c. w terminie wynikającym z art. 455 k.c.

Uzasadnienie

Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 266.830,60 zł tytułem należnego jej wynagrodzenia za wykonane, zgodnie z zawartą przez strony umową o dzieło. Pozwany zarzucił m.in., że wierzytelność powódki nie istnieje na skutek jej umorzenia przez potrącenie z jego wierzytelnością przekraczającą kwotę dochodzoną. Wskazał, że w piśmie skierowanym do powódki przed procesem, w dniu 2 czerwca 2010 r., oświadczył, iż korzysta z prawa potrącenia wymieniając w tym piśmie przysługujące mu względem powódki wierzytelności, w tym wierzytelność z tytułu kar umownych w kwocie 276.960,38 zł. Sąd Okręgowy w B. uwzględnił powództwo w całości stwierdzając, że wierzytelności pozwanego przedstawione do potrącenia w oświadczeniu z dnia 2 czerwca 2010 r. nie były wymagalne na dzień złożenia tego oświadczenia, nie mogło zatem dojść do ich wzajemnego umorzenia. Stwierdził, że wierzytelność w kwocie 276.960,38 zł z tytułu kar umownych, wobec braku oznaczenia w umowie terminu świadczenia winna być traktowana jako zobowiązanie bezterminowe. Takie zobowiązanie staje się wymagalne w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 zd. 2 w związku z art. 455 k.c.). Ponieważ pozwany nie wykazał, aby w ogóle kiedykolwiek wzywał powódkę do zapłaty kar umownych i wyznaczał jej jakikolwiek termin do ich zapłaty i nie uczynił tego również w oświadczeniu z dnia 2 czerwca 2010 r., jego wierzytelność z tego tytułu nie była wymagalna. Wobec treści art. 498 k.c. uzależniającego dopuszczalność potrącenia m.in. od wymagalności wierzytelności, oświadczenie z dnia 2 czerwca 2010 r. było zatem nieskuteczne, nie doszło bowiem do potrącenia.