Wyrok SN z dnia 27 sierpnia 2013 r., sygn. II PK 340/12

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika na podstawie art. 23¹ § 4 k.p. nie uprawnia do nabycia odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, chyba że przyczyną rozwiązania stosunku pracy była poważna zmiana warunków pracy na niekorzyść pracownika.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)

SSN Beata Gudowska

SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa B. I. przeciwko PKP Intercity S.A. Zakład Zachodni w P. o odprawę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 sierpnia 2013 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P. z dnia 27 kwietnia 2012 r.,

uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej pkt. 1, 2 i 4 i w tej części przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P., pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód B. I. wniósł o zasądzenie od PKP Intercity S.A. Zakład Zachodni w P. 13.297 zł z ustawowymi odsetkami od 1.06.2011 r. do dnia zapłaty tytułem odprawy. W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z 7 lutego 2012 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo oraz nie obciążył powoda kosztami procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony u poprzedników prawnych pozwanego na podstawie umowy o pracę, a pozwany stał się jego pracodawcą 1 września 2009 r. na podstawie art. 23 k.p. W ostatnim okresie zatrudnienia powód zajmował stanowisko maszynisty pojazdu trakcyjnego. Obok wynagrodzenia zasadniczego i szeregu innych świadczeń, powodowi przysługiwał także dodatek kilometrowy dla pracowników drużyn trakcyjnych. Dla pracowników tych drużyn prowadzących pociągi pasażerskie w składzie dwuosobowym z prędkością powyżej 130 km/h dodatek kilometrowy obliczany był według obowiązujących stawek kilometrowych dodatku kilometrowego zwiększonych o 300% dla pracownika wykonującego czynności maszynisty. Powód miał uprawnienia do prowadzenia pojazdów z prędkością powyżej 130 km/h. Do 31 grudnia 2010 r. uprawnienie powoda do dodatku kilometrowego wynikało z załącznika nr 14 do układu zbiorowego pracy PKP Cargo, który wygasł z tym dniem. Dodatek ten był płacony w sposób uproszczony za cały odcinek trasy, a nie w zależności od liczby faktycznie przejechanych kilometrów z prędkością powyżej 130 km/h. Od 1 stycznia 2011 r. zaczął obowiązywać regulamin wynagradzania dla pracowników "PKP Intercity" S.A. Zakład Zachodni z 8 listopada 2010 r. (dalej: regulamin wynagradzania). Jednocześnie prowadzono już prace przygotowawcze do wprowadzenia aneksu nr 1 do regulaminu wynagradzania, na podstawie którego dodatek kilometrowy dla pracowników drużyn trakcyjnych miał być ustalany ryczałtowo (tj. za liczbę zmian roboczych w miesiącu). Celem nowego uregulowania było ujednolicenie zasad wypłacania dodatku kilometrowego pracownikom, w stosunku do których obowiązywały różne zasady naliczania tego dodatku w związku z przejęciami pracowników od PKP Cargo i PKP Przewozy Regionalne. Wobec przejmowanych pracowników obowiązywały gwarancje niezmienności warunków pracy i płacy przez okres ochronny do 31 grudnia 2010 r. Pismem z 18 lutego 2011 r. powodowi wypowiedziano dotychczasowe warunki pracy i płacy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynąć miał 31 maja 2011 r. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano zmianę warunków wynagradzania wszystkich pracowników w zakresie wysokości przysługującego dodatku kilometrowego, wprowadzoną aneksem nr 1 do obowiązującego u pracodawcy regulaminu wynagradzania. Powodowi zaproponowano nowe warunki umowy o pracę, tj. dodatek kilometrowy w wysokości określonej w załączniku nr 15 do regulaminu wynagradzania, zmienionym aneksem nr 1. Mając na uwadze stanowisko organizacji związkowych, pozwany przystąpił do przeprowadzenia konsultacji na szczeblu ponadzakładowym celem modyfikacji zasad wynagradzania dopiero co wprowadzanych regulaminem wynagradzania i aneksem nr 1. Modyfikacja przybrała formę aneksu nr 2 do regulaminu wynagradzania. O przystąpieniu do konsultacji modyfikacji zasad wynagradzania pracodawca poinformował organizacje związkowe pismem z 8.04.2011 r. Pracownicy zostali poinformowani o założeniach aneksu na spotkaniach przeprowadzonych z dyrektorką M. O. Na tych spotkaniach pracownicy, w tym powód, pytali się o możliwość cofnięcia oświadczenia woli w przedmiocie odmowy przyjęcia wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy. Niektórzy z pracowników zdecydowali się cofnąć swoje wcześniejsze oświadczenia woli w tym przedmiocie. Powód wiedział o planach wprowadzenia aneksu nr 2, ale wiedział również, że w połowie kwietnia 2011 r., kiedy mijał termin na złożenie oświadczenia woli o odmowie przyjęcia zmienionych warunków wynagradzania, aneks nr 2 jeszcze nie został ostatecznie przyjęty. Prośbie powoda o pisemne potwierdzenie, że aneks nr 2 wejdzie w życie nie zadośćuczyniono. Wśród motywów decyzji odnośnie do przyjęcia bądź nie zmienionych warunków wynagradzania była również symulacja wysokości dodatku kilometrowego, który powód otrzymywałby na zasadach określonych w aneksie nr 1. Przeprowadzając symulację, powód przyjął jako punkt wyjścia dane o przejechanych trasach i wysokości dodatku kilometrowego otrzymanego w 2010 r. (faktycznie kwota 9.555 zł brutto w całym 2010 r.) Z porównania wynika, że gdyby w 2010 r. obowiązywały zasady ustalone w aneksie nr 1, to powód otrzymałby dodatek kilometrowy w kwocie 5.484 zł. Różnica na niekorzyść wyniosłaby zatem 4.071 zł. Ponadto motywem tej decyzji był fakt, że powód spłacał kredyt hipoteczny w kwocie 900 zł miesięcznie. W tych okolicznościach powód pismem z 13 kwietnia 2011 r. oświadczył pracodawcy, że nie przyjmuje nowych warunków wynagradzania, gdyż zaproponowana zmiana spowoduje znaczne obniżenie jego uposażenia. Oświadczenie powoda zostało przyjęte przez pozwanego 21 kwietnia 2011 r. W odróżnieniu od niektórych innych maszynistów, powód nie skorzystał z możliwości cofnięcia swojego oświadczenia woli w sprawie odmowy przyjęcia zmienionych warunków wynagradzania. W związku z powyższym stosunek pracy pomiędzy stronami rozwiązał się 31 maja 2011 r. Po złożeniu oświadczenia woli o odmowie przyjęcia wypowiedzenia zmieniającego warunki wynagradzania powód rozpoczął poszukiwanie nowego zatrudnienia. Wynagrodzenie powoda liczone jak ekwiwalent za urlop w trzech ostatnich miesiącach wynosiło 4.177,05 zł brutto miesięcznie.